Πόνος στην πλάτη

Πόνος στην πλάτη
Συνώνυμο	ραχιαλγία
Ειδικότητα	Ορθοπεδική, νευροχειρουργική, ρευματολογία, φυσικοθεραπεία, νευρολογία
Ταξινόμηση

Ο πόνος στην πλάτη (ή ραχιαλγία) (λατ. dorsalgia) είναι ο οποιοσδήποτε πόνος που συμβαίνει κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης. Μπορεί να ταξινομηθεί ως πόνος στον αυχένα (αυχενικός), πόνος στον θώρακα (θωρακικός), πόνος στη μέση (οσφυϊκός) και πόνος στο ιερό οστό ή στον κόκκυγα (κοκκυγοδυνία). Η οσφυϊκή περιοχή είναι η πιο συχνά προσβεβλημένη περιοχή. Ένα επεισόδιο ραχιαλγίας μπορεί να είναι οξύ, υποξύ ή χρόνιο ανάλογα με τη διάρκεια. Ο πόνος μπορεί να χαρακτηριστεί ως ήπιος και επίμονος ή ξαφνικός και έντονος. Μπορεί να εξακτινωθεί στα άνω άκρα καθώς και στα κάτω άκρα και μπορεί να περιλαμβάνει μούδιασμα ή αδυναμία.

Ο πόνος στην πλάτη μπορεί να προκληθεί από πολλούς διαφορετικούς παράγοντες, οι οποίοι μπορεί να είναι όλοι παρόντες ταυτόχρονα και να αλληλεπιδρούν για να οδηγήσουν σε χρόνιο πόνο στη μέση. Οι παράγοντες μπορεί να είναι μηχανικά ή δομικά προβλήματα με τη σπονδυλική στήλη (π.χ. διαστρέμματα συνδέσμων, θλάσεις μυών ή τενόντων, εκφυλιστική δισκοπάθεια, κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου, σπονδυλολίσθηση, σπονδυλική στένωση, κάταγμα σπονδύλων, σκολίωση, και μυοπεριτονιακός πόνος), φλεγμονώδεις καταστάσεις (π.χ. αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα και αλλοι τύποι φλεγμονώδους αρθρίτιδας της σπονδυλικής στήλης), όπως επίσης και άλλες ιατρικές καταστάσεις (π.χ. οστεοπόρωση, ινομυαλγία, πέτρες στα νεφρά ή λοίμωξεις, ενδομητρίωση, λοιμώξεις που αφορούν τους σπονδύλους ή τους μεσοσπονδύλιους δίσκους, όγκοι, και εγκυμοσύνη). Είναι επίσης πιθανό να μην μπορεί να εντοπιστεί συγκεκριμένη αιτία για την έναρξη του πόνου στην πλάτη.

Η διάγνωση περιλαμβάνει τη λήψη πλήρους ιατρικού και οικογενειακού ιστορικού, όπως επίσης τη φυσική εξέταση, τη χρήση διαφόρων απεικονιστικών μεθόδων ανάλογα με τη συμπτωματολογία (ακτινογραφία, μαγνητική τομογραφία κ.α.), και τις εξετάσεις αίματος (για να προσδιοριστούν λοιμώξεις και ιατρικές διαταραχές). Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει μια σειρά από επιλογές, όπως τη χρήση της φαρμακευτικής αγωγής για την ανακούφιση του πόνου, την κρυοθεραπεία, τη φυσικοθεραπεία, και την αλλαγή στη διατροφή και στον τρόπο ζωής. Στην περίπτωση επίμονου και χρόνιου πόνου μπορεί να συστηθεί χειρουργική επέμβαση, όπως η πεταλεκτομή, η δισκεκτομή, η τρηματεκτομή, η σπονδυλοδεσία κ.α. ανάλογα την παθολογία.

Ο πόνος στην πλάτη είναι πολύ συνηθισμένος. Περίπου εννέα στους δέκα ενήλικες τον βιώνουν κάποια στιγμή στη ζωή τους και πέντε στους δέκα εργαζόμενους ενήλικες βιώνουν πόνο στην πλάτη κάθε χρόνο. Με βάση τις εκτιμήσεις, το 95% των ανθρώπων θα εμφανίσουν πόνο στην πλάτη κάποια στιγμή στη ζωή τους. Ο πόνος αυτός αποτελεί την πιο κοινή αιτία χρόνιου πόνου και συμβάλλει σημαντικά στις χαμένες ώρες εργασίας και στην αναπηρία.

Διάγραμμα αυχενικών σπονδύλων σε πλάγια όψη. Στο σχήμα είναι εμφανή τα νεύρα που εξέρχονται από τον νωτιαίο μυελό (με μπλε), όπως επίσης οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι (με πράσινο).

Κατάταξη του πόνου

Ο πόνος στην πλάτη ταξινομείται ως προς τη διάρκεια των συμπτωμάτων:

• Ο οξύς πόνος στην πλάτη διαρκεί < 4 εβδομάδες
• Ο υποξής πόνος διαρκεί από 4 έως 12 εβδομάδες.
• Ο χρόνιος πόνος στην πλάτη διαρκεί περισσότερο από 12 εβδομάδες.

Αίτια

Υπάρχουν πολλά αίτια που προκαλούν πόνο στην πλάτη. Περίπου το 90% των ατόμων με πόνο στην πλάτη διαγιγνώσκονται με μη ειδικό, ιδιοπαθή οξύ πόνο χωρίς αναγνωρίσιμη υποκείμενη παθολογία. Σε περίπου 10% των ανθρώπων, μπορεί να εντοπιστεί κάποια αιτία μέσω της διαγνωστικής απεικόνισης. Λιγότερο από το 2% των περιπτώσεων αποδίδονται σε δευτερογενείς παράγοντες, ενώ περίπου το 1% αποδίδεται σε μεταστατικούς καρκίνους και σοβαρές λοιμώξεις, όπως σπονδυλική οστεομυελίτιδα και επισκληρίδια αποστήματα.

Τα αίτια πόνου στην πλάτη είναι τα εξής:

Μηχανικά ή δομικά προβλήματα

Εκφυλισμός του μεσοσπονδύλιου δίσκου.

• Διάστρεμμα: τραυματισμός των συνδέσμων που στηρίζουν τη σπονδυλική στήλη, ο οποίος συμβαίνει συχνά από ακατάλληλη συστροφή ή ανύψωση.
• Θλάση: τραυματισμός σε μυ ή τένοντα.
• Εκφυλιστική δισκοπάθεια: η γήρανση προκαλεί τη διάσπαση των δίσκων μεταξύ των σπονδύλων της σπονδυλικής στήλης. Συνδέεται με άλλες εκφυλιστικές αλλαγές στη σπονδυλική στήλη, όπως η αρθρίτιδα ή η σπονδυλική στένωση.
• Κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου: ένα συμβάν που προκαλεί τη συμπίεση ενός δίσκου και τον ερεθισμό των κοντινών νεύρων. Αυτό συμβαίνει συχνά σε οσφυϊκό επίπεδο, αλλά μπορεί να υπάρχει και στην αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης.
• Σπονδυλολίσθηση: ένας σπόνδυλος στη σπονδυλική στήλη γλιστρά από τη θέση του ή σταδιακά απομακρύνεται από την ευθυγράμμιση.
• Σπονδυλική στένωση: στένωση του κεντρικού σωλήνα που ασκεί πίεση στο νωτιαίο μυελό και τα νεύρα.
• Κάταγμα σπονδύλων
• Σκολίωση ή άλλες συγγενείς αλλαγές στη σπονδυλική στήλη
• Μυοπεριτονιακός πόνος: σφίξιμο και πόνος των μυών που υποστηρίζουν τη σπονδυλική στήλη λόγω βλάβης στους μύες ή αποτέλεσμα της εισαγωγής νεύρων στους μύες που προέρχονται από τη σπονδυλική στήλη.

Φλεγμονώδεις καταστάσεις

• Αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, ένας συγκεκριμένος τύπος αρθρίτιδας της σπονδυλικής στήλης.
• Άλλοι τύποι φλεγμονώδους αρθρίτιδας της σπονδυλικής στήλης.

Άλλες ιατρικές καταστάσεις

• Οστεοπόρωση, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε επώδυνα κατάγματα των σπονδύλων.
• Ινομυαλγία, μια κατάσταση εκτεταμένου μυϊκού πόνου και κόπωσης.
• Πέτρες στα νεφρά ή λοιμώξεις.
• Ενδομητρίωση, η συσσώρευση ιστού της μήτρας σε μέρη εκτός της μήτρας.
• Λοιμώξεις που αφορούν τους σπονδύλους ή τους μεσοσπονδύλιους δίσκους, που μπορεί να προκαλέσουν πόνο στην πλάτη.
• Όγκοι, σε σπάνιες περιπτώσεις, που αναπτύσσονται στη σπονδυλική στήλη ή σε άλλες περιοχές της πλάτης.
• Εγκυμοσύνη.

Διάγνωση

Η διάγνωση περιλαμβάνει τη λήψη πλήρους ιατρικού και οικογενειακού ιστορικού για να προσδιοριστεί εάν ένας τραυματισμός ή μια υποκείμενη ιατρική κατάσταση είναι η πηγή για τον πόνο στην πλάτη. Στο πλαίσιο της εξέτασης μπορεί να ζητηθεί να βαθμολογηθεί ο πόνος σε μια κλίμακα από το 1 έως το 10 για να μετρηθεί η σοβαρότητα του πόνου και η ικανότητά εκτέλεσης δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής. Παράλληλα, μπορεί να ζητηθεί να πραγματοποιηθεί η φυσική εξέταση της σπονδυλική στήλης ως προς τη στάση για την αναζήτηση αλλαγών στην οστική δομή. Επίσης, μπορεί να ζητηθεί να γίνει λύγισμα ή σήκωμα των ποδιών για να προσδιοριστεί πώς η κίνηση επηρεάζει τον πόνο. Τέλος, μπορεί να γίνει έλεγχος των αντανακλαστικών, της μυϊκής δύναμης και της αίσθησης.

Οι περισσότεροι ασθενείς δεν χρειάζονται πρόσθετες εξετάσεις. Ωστόσο, μερικές φορές μπορεί να γίνουν επιπλέον εξετάσεις για να αποκλειστεί ή να επιβεβαιωθεί μια συγκεκριμένη αιτία για τον πόνο στην πλάτη. Οι εξετάσεις αυτές είναι οι ακόλουθες:

• Ακτινογραφία, για τη διάγνωση σπασμένου οστού, αλλαγών λόγω γήρανσης, και αλλαγών στην ευθυγράμμιση της σπονδυλικής στήλης.
• Μαγνητική τομογραφία, για τη διάγνωση βλάβης ή ασθένειας των μαλακών μορίων, όπως οι δίσκοι, οι σύνδεσμοι και οι ρίζες των νεύρων μέσα και γύρω από τη σπονδυλική στήλη.
• Αξονική τομογραφία, για τη διάγνωση προβλημάτων με τον νωτιαίο σωλήνα και τους περιβάλλοντες ιστούς.
• Ηλεκτροφυσιολογικές εξετάσεις, όπως ηλεκτρομυογραφία, που βοηθά στη μέτρηση της ηλεκτρικής δραστηριότητας στους μύες. Αυτή η εξέταση βοηθά στον έλεγχο προβλημάτων με τους μύες και τα νεύρα.
• Σαρώσεις οστών, χρησιμοποιούν μικρές ποσότητες ραδιενεργών υλικών για πιο λεπτομερή έλεγχο της σπονδυλικής στήλης, όπως κατάγματα και λοιμώξεις.
• Εξετάσεις αίματος, βοηθούν στον εντοπισμό μιας πιθανής αιτίας για τον πόνο στην πλάτη, όπως φλεγμονώδεις ή ιατρικές διαταραχές.

Αντιμετώπιση

Οσφυϊκή πεταλεκτομή.

Οσφυϊκή δισκεκτομή.

Σπονδυλοδεσία οσφυϊκών σπονδύλων.

Η αντιμετώπιση του πόνου της σπονδυλικής στήλης γίνει με διάφορους τρόπους, όπως χρήση φαρμακευτικής αγωγής, συντηρητική θεραπεία, ή χειρουργική επέμβαση.

• Φαρμακευτική αγωγή: μη συνταγογραφούμενα αναλγητικά (για την ανακούφιση από τον πόνο), μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (για τις φλεγμονές), μυοχαλαρωτικά (για τον χρόνιο πόνο στην πλάτη από την μυϊκή ένταση), ενέσεις (για ορισμένες μορφές πόνου στην πλάτη), νευροτροποποιητικοί παράγοντες (επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο το νευρικό σύστημα επεξεργάζεται τον πόνο), και συνταγογραφούμενα αναλγητικά για σοβαρό οξύ πόνο στην πλάτη.
• Άλλες προσεγγίσεις: διαλείπουσα κρυοθεραπεία ή θερμοθεραπεία, φυσικοθεραπεία (για την ενίσχυση των μυών που στηρίζουν την πλάτη, κάτι που μπορεί να βελτιώσει την κινητικότητα, τη στάση του σώματος και την τοποθέτηση. Οι ασκήσεις ενδυνάμωσης μπορούν επίσης να βοηθήσουν στη μείωση του πόνου), αλλαγές στον τρόπο ζωής (αλλαγή στη διατροφή, άσκηση, διακοπή καπνίσματος κ.α.), και διαδερμική ηλεκτρική διέγερση νεύρων.
• Χειρουργική επέμβαση μπορεί να προταθεί εάν όλες οι άλλες θεραπείες δεν έχουν ανακουφίσει τον πόνο. Ωστόσο, δεν είναι όλοι οι ασθενείς κατάλληλοι για χειρουργική επέμβαση, ακόμα κι αν ο πόνος επιμένει. Το είδος της χειρουργικής επέμβασης που συνιστάται εξαρτάται από την αιτία του πόνου και το ιατρικό ιστορικό. Επιπλέον, θα εξεταστούν οι κινδύνοι και τα πιθανά οφέλη της χειρουργικής επέμβασης ή της διαδικασίας.
  • Πεταλεκτομή, χρησιμοποιείται για θεραπεία της σπονδυλικής στένωσης αφαιρώντας μέρος του πετάλου των σπονδύλων. Αυτό βοηθά στο άνοιγμα της σπονδυλικής στήλης και στην απομάκρυνση της πίεσης στα νεύρα.
  • Δισκεκτομή και η μικροδισκεκτομή, χρησιμοποιούνται για την αφαίρεση μέρους μιας δισκοκήλης για την ανακούφιση της πίεσης σε μια νευρική ρίζα ή στον κεντρικό σωλήνα. Η μόνη διαφορά μεταξύ των επεμβάσεων είναι ότι η μικροδισκεκτομή χρησιμοποιεί μικρότερη τομή από τη δισκεκτομή. Ταυτόχρονα, μπορεί να αποφασιστεί να χρησιμοποιηθεί και πεταλεκτομή.
  • Σπονδυλοδεσία, είναι θεραπεία εκφυλιστικής δισκοπάθειας και σπονδυλολίσθησης ενώνοντας δύο ή περισσότερους σπονδύλους στη σπονδυλική στήλη που έχουν γλιστρήσει από την κανονική τους θέση. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, αφαιρείται μεσοσπονδύλιος δίσκος και χρησιμοποιούνται οστικά μοσχεύματα ή μεταλλικές συσκευές (ράβδοι, βίδες) για τη στερέωση οστών μεταξύ τους.
  • Τρηματεκτομή, καθαρίζει και διευρύνει την περιοχή όπου οι ρίζες των νεύρων εγκαταλείπουν τον κεντρικό σωλήνα (στο πλάι). Ανοίγοντας αυτή την περιοχή, μπορεί να ανακουφιστεί η πίεση στα νεύρα από τη σπονδυλική στένωση.
  • Επέμβαση αντικατάστασης δίσκου (δισκοπλαστική), όπου αντικαθίσταται ένας κατεστραμμένος δίσκος με έναν συνθετικό. Δεν προκρίνονται όλοι οι ασθενείς γι' αυτή την επέμβαση.
  • Χειρουργική επέμβαση με λέιζερ, όπου χρησιμοποιείται στοχευμένη δέσμη φωτός για να μειώσει το μέγεθος ενός κατεστραμμένου δίσκου. Αυτό ανακουφίζει από την πίεση στα νεύρα.
  • Χρήση ραδιοσυχνοτήτων στα προσβεβλημένα νεύρα, εμποδίζουν στα σημεία εισόδου τα σήματα πόνου έξω από το νωτιαίο μυελό να εισέλθουν στον νωτιαίο μυελό.
  • Διέγερση του νωτιαίου μυελού, όπου διεγείρεται ο νωτιαίος μυελός με επίπεδα ηλεκτρισμού που δεν γίνονται αισθητά και που μπορεί να εμποδίσουν ορισμένα από τα σήματα πόνου που μεταφέρονται από τον νωτιαίο μυελό στον εγκέφαλο.

Ο χρόνος ανάρρωσης από τη χειρουργική επέμβαση εξαρτάται από τον τύπο της επέμβασης και τη γενική υγεία του ασθενούς. Η έρευνα δείχνει ότι η χειρουργική επέμβαση μπορεί να είναι χρήσιμη για άτομα με κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου, σπονδυλική στένωση και σπονδυλολίσθηση.