Στοχευμένη θεραπεία
| Στοχευμένη θεραπεία | |
|---|---|
 Αναπαράσταση της στοχευμένης θεραπείας. Οι ασθενείς και οι ασθένειές τους ταξινομούνται προκειμένου να προσδιοριστεί η πιο αποτελεσματική θεραπεία για την περίπτωσή τους. | |
| Ταξινόμηση |
Η στοχευμένη θεραπεία είναι ένας τύπος θεραπείας του καρκίνου που χρησιμοποιεί φάρμακα ή άλλες ουσίες για τον ακριβή εντοπισμό και την επίθεση ορισμένων τύπων καρκινικών κυττάρων.[1] Μια στοχευμένη θεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνη της ή σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες, όπως παραδοσιακή ή τυπική χημειοθεραπεία, χειρουργική επέμβαση ή ακτινοθεραπεία.[2]
Η στοχευμένη θεραπεία ονομάζεται μερικές φορές ιατρική ακριβείας ή εξατομικευμένη ιατρική. Αυτό συμβαίνει επειδή τα φάρμακα της θεραπείας αυτής είναι φτιαγμένα για να στοχεύουν ακριβώς συγκεκριμένες αλλαγές ή ουσίες στα καρκινικά κύτταρα και αυτοί οι στόχοι μπορεί να είναι διαφορετικοί ακόμα και όταν οι άνθρωποι έχουν τον ίδιο τύπο καρκίνου.[2]
Οι περισσότερες στοχευμένες θεραπείες είναι είτε μικρομοριακά φάρμακα είτε μακρομοριακά φάρμακα (όπως κάποιες κατηγορίες μονοκλωνικών αντισωμάτων).[3][2] Τα μικρομοριακά φάρμακα είναι αρκετά μικρά για να εισέλθουν σε ένα καρκινικό κύτταρο μόλις το βρουν. Λειτουργούν στοχεύοντας μια συγκεκριμένη ουσία μέσα στο κύτταρο και την μπλοκάρουν. Τα μεγαλομοριακά φάρμακα συνήθως δεν μπορούν να χωρέσουν σε ένα κύτταρο. Λειτουργούν προσβάλλοντας και στη συνέχεια αποδυναμώνοντας ή καταστρέφοντας πρωτεΐνες ή ένζυμα στην επιφάνεια του κυττάρου.[2][1]
Τα φάρμακα της στοχευμένης θεραπείας επηρεάζουν μόνο τις μη φυσιολογικές πρωτεΐνες, σε αντίθεση με τη χημειοθεραπεία, η οποία είναι μη επιλεκτική και επηρεάζει όλα τα ταχέως διαιρούμενα κύτταρα.[4]
Οι πιο συχνές παρενέργειες της στοχευμένης θεραπείας περιλαμβάνουν τη διάρροια και τα ηπατικά προβλήματα. Άλλες παρενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν προβλήματα με την πήξη του αίματος και την επούλωση των πληγών, υψηλή αρτηριακή πίεση, κούραση, στοματικές πληγές, αλλαγές στα νύχια, απώλεια του χρώματος των μαλλιών, δερματικά προβλήματα, τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν εξανθήματα ή ξηροδερμία. Οι παρενέργειες αυτές αντιμετωπίζονται με τη χρήση άλλων φαρμάκων. Οι περισσότερες παρενέργειες της στοχευμένης θεραπείας υποχωρούν μετά το τέλος της θεραπείας.[3]
Τύποι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πολλά είδη καρκίνου μπορούν να αντιμετωπιστούν με στοχευμένες θεραπείες και υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι στοχευμένων θεραπειών[2] [Σημ. 1][Σημ. 2]:
Μικρομοριακά φάρμακα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Αναστολείς πρωτεασώματος: Αυτοί οι αναστολείς διαταράσσουν τις φυσιολογικές λειτουργίες των κυττάρων και έτσι τα καρκινικά κύτταρα πεθαίνουν. Παράδειγμα: βορτεζομίμπη (πολλαπλό μυέλωμα)
- Αναστολείς μεταγωγής σήματος: Αυτοί οι αναστολείς διαταράσσουν τα κυτταρικά σήματα, έτσι ώστε να αλλάξουν τη δράση του καρκινικού κυττάρου. Παράδειγμα: ιματινίμπη (ορισμένες χρόνιες λευχαιμίες)
Μεγαλομοριακά φάρμακα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Αναστολείς της αγγειογένεσης: Αυτοί οι αναστολείς εμποδίζουν το σχηματισμό νέων αιμοφόρων αγγείων που τροφοδοτούν και θρέφουν τα καρκινικά κύτταρα. Παράδειγμα: μπεβασιζουμάμπη (πολλοί διαφορετικοί καρκίνοι).
- Μονοκλωνικά αντισώματα: Αυτά τα αντισώματα μπορούν να παραδίδουν μόρια από μόνα τους ή μόρια με φάρμακα μέσα ή πάνω στο καρκινικό κύτταρο για να το σκοτώσουν. Παραδείγματα: αλεμτουζουμάμπη (ορισμένες χρόνιες λευχαιμίες), τραστουζουμάμπη (ορισμένοι καρκίνοι του μαστού), κετουξιμάμπη (ορισμένοι καρκίνοι του παχέος εντέρου, του πνεύμονα, του εγκεφάλου και της βάσης της κεφαλής).
Ορισμένα μονοκλωνικά αντισώματα αναφέρονται ως φάρμακα στοχευμένης θεραπείας επειδή στοχεύουν έναν συγκεκριμένο στόχο σε ένα καρκινικό κύτταρο για το να βρουν, να προσκολληθούν και να επιτεθούν. Άλλα μονοκλωνικά αντισώματα δρουν ανοσοθεραπευτικά, επειδή ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα να ανταποκρίνεται καλύτερα για να επιτρέψει στο ίδιο το σώμα να βρει και να επιτεθεί πιο αποτελεσματικά στα καρκινικά κύτταρα.[2]
Χορήγηση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα περισσότερα μικρομοριακά φάρμακα χορηγούνται ως δισκία ή κάψουλες, ενώ τα περισσότερα μονοκλωνικά αντισώματα χορηγούνται ενδοφλεβίως. Ωστόσο, ορισμένα μονοκλωνικά αντισώματα, όπως η ριτουξιμάμπη και η τραστουζουμάμπη μπορούν να χορηγηθούν υποδορίως εάν δεν υπάρχει αντένδειξη, επιτρέποντας πιο σύντομο χρόνο θεραπείας.[4]
Σημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Τα ονόματα των μικρομοριακών φαρμάκων συχνά καταλήγουν σε -μίμπη (για αναστολείς πρωτεάσης) ή -νίμπη (για αναστολείς κινάσης), όπως η βορτεζομίμπη, η οσιμερτινίμπη και η βεμουραφενίμπη.
- ↑ Τα ονόματα των μονοκλωνικών αντισωμάτων συχνά καταλήγουν σε -μάμπη (π.χ. ριτουξιμάμπη, μπεβασιζουμάμπη, τραστουζουμάμπη, περτουζουμάμπη, πανιτουμάμπη).
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 «targeted therapy». www.cancer.gov (στα Αγγλικά). 2 Φεβρουαρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2024.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 «Targeted Drug Therapy». www.cancer.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2024.
- ↑ 3,0 3,1 «Targeted Therapy for Cancer - NCI». www.cancer.gov (στα Αγγλικά). 15 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2024.
- ↑ 4,0 4,1 Shuel, Sian L. (2022-07). «Targeted cancer therapies». Canadian Family Physician 68 (7): 515–518. doi:. ISSN 0008-350X. PMID 35831091. PMC 9842142. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9842142/.