Μετάβαση στο περιεχόμενο

Συγκοινωνίες στην Αθήνα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αυτό το λήμμα αφορά τις αστικές συγκοινωνίες στο πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας. Για ευρύτερες μεταφορές στην Αθήνα, δείτε: Μεταφορές στην Αθήνα.
Το λεκανοπέδιο της Αττικής, το πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας από ψηλά (φωτογραφία δορυφόρου).

Το σύστημα μέσων μαζικής μεταφοράς του πολεοδομικού συγκροτήματος και της μητροπολιτικής περιοχής της Αθήνας, αποτελείται από σύστημα μητροπολιτικού σιδηρόδρομου (μετρό), τραμ, λεωφορεία και τρόλεϊ, ενώ ένα τμήμα του συγκοινωνιακού έργου καλύπτεται και από τον προαστιακό σιδηρόδρομο Αθήνας. Στις υπόλοιπες περιοχές της Περιφέρειας Αττικής, το μεγαλύτερο μέρος του συγκοινωνιακού έργου καλύπτεται από υπεραστικά λεωφορεία (ΚΤΕΛ), ενώ το υπόλοιπο εξυπηρετείται από τον Προαστιακό Σιδηρόδρομο.

Την εποπτεία για την μητροπολιτική περιοχή της Αθήνας έχει ο Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Αθηνών (ΟΑΣΑ), με τις θυγατρικές αυτού, Οδικές Συγκοινωνίες (Ο.ΣΥ. Α.Ε.) και Σταθερές Συγκοινωνίες (ΣΤΑ.ΣΥ. Α.Ε.) να έχουν την ευθύνη εκτέλεσης του συγκοινωνιακού έργου, ενώ υπάρχει συνεργασία και με την Hellenic Train (πρώην ΤΡΑΙΝΟΣΕ) ΑΕ, λόγω της ύπαρξης τμήματος του δικτύου αυτής (Προαστιακός Σιδηρόδρομος), εντός του αστικού ιστού της Αθήνας. Για το υπόλοιπο τμήμα της Περιφέρειας Αττικής, η εποπτεία του συγκοινωνιακού έργου είχε ανατεθεί στη Ρυθμιστική Αρχή Επιβατικών Μεταφορών και την ευθύνη εκτέλεσης είχει αναλάβει η ΚΤΕΛ Νομού Αττικής ΑΕ. Με την κατάργηση της ΡΑΕΜ, ορίζεται πλέον ως αρμόδια αρχή η Γενική Διεύθυνση Μεταφορών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών. Στην ως άνω Υπηρεσία μεταφέρονται και οργανικές θέσεις της καταργηθείσας αρχής. Επίσης, οργανικές θέσεις μεταφέρονται και στην Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (Ρ.Α.Σ.).

Συγκοινωνίες Αθηνών (ΟΑΣΑ)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Αθηνών
Εμπορική επ.ΟΑΣΑ
Κλάδοςδημόσια συγκοινωνία
ΠροκάτοχοςΟργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών (01/07/1977 - 21/12/1993)
Ίδρυση22 Δεκεμβρίου 1993[1]
ΈδραΜετσοβίου 15, Αθήνα, Ελλάδα
Σημαντικά πρόσωπαΓεώργιος Σπηλιόπουλος (Διευθύνων Σύμβουλος)
Κύκλος εργασιώνΜείωση177.670.406 ευρώ (2019)
Καθαρά έσοδαΑύξηση 3.318.584 (2022)
Σύνολο ενεργητικούΑύξηση 1.200.858.657 (2022)
ΙδιοκτήτηςΕλληνικό Δημόσιο
Υπάλληλοι7236 (2022)
ΣλόγκανΜια πόλη. Ένα δίκτυο. και One city. One network.
Ιστότοποςoasa.gr
Commons page Πολυμέσα
Το λογότυπο του ΟΑΣΑ (1993 - 2014)
Το Επαναφορτιζόμενο Χάρτινο Εισιτήριο ATH.ENA TICKET

Ο Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Αθηνών είναι ο μεγαλύτερος φορέας συγκοινωνιακού έργου στην Ελλάδα, υπεύθυνος για τον σχεδιασμό, την εποπτεία και την λειτουργία των μέσων μαζικής μεταφοράς της Περιφέρειας Αττικής.[2] Ο ΟΑΣΑ ως Αρχή Μεταφορών στην περιοχή χωρικής αρμοδιότητας της Περιφέρειας Αττικής είναι θυγατρικός φορέας του Υπερταμείου.

Οι δύο θυγατρικές εταιρείες του οργανισμού ΟΑΣΑ (ΟΣΥ και ΣΤΑΣΥ) αναλαμβάνουν μεγάλο μέρος της διαχείρισης τόσο των οδικών, κυρίως εντός των ορίων του πολεοδομικού συγκροτήματος, όσο και των σιδηροδρομικών (μετρό και τραμ) μέσων που βρίσκονται υπό την εποπτεία του.

Για την εκτέλεση του συγκοινωνιακού έργου ο ΟΑΣΑ συμβάλλεται με τις Εταιρείες Παροχής Συγκοινωνιακού Έργου (ΕΠΣΕ), ενώ στις αρμοδιότητες του περιλαμβάνεται ο έλεγχος και η επίβλεψη όλων των ΕΠΣΕ είτε είναι δημόσιοι (ΟΣΥ, ΣΤΑΣΥ, συγκοινωνίες των ΟΤΑ), είτε ιδωτικοί (Συγκοινωνίες ΑΕ, ΚΤΕΛ Αττικής, Hellenic Train, κλπ.) στις οποίες έχει αναθέσει συγκεκριμένο συγκοινωνιακό έργο.[2]

*ΕΠΣΕ = Εταιρείες Παροχής Συγκοινωνιακού Έργου

Το μετρό της Αθήνας είναι το δίκτυο υπόγειου και επίγειου μητροπολιτικού σιδηροδρόμου της πόλης των Αθηνών, καθώς και της μητροπολιτικής περιοχής της Αθήνας. Το μετρό της Αθήνας είναι -προς το παρόν- το μοναδικό δίκτυο μετρό στην Ελλάδα. Εξυπηρετεί το Πολεοδομικό Συγκρότημα Αθηνών - Πειραιώς, το οποίο έχει πληθυσμό άνω των τριών εκατομμυρίων κατοίκων. Προσφέρει επίσης πρόσβαση στο Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος» που βρίσκεται στον Δήμο Σπάτων - Αρτέμιδος της Ανατολικής Αττικής.

Η Επαναφορτιζόμενη Πλαστική Κάρτα ΑΤΗ.ΕΝΑ CARD

Το σύστημα του μετρό της Αθήνας αποτελείται από τις τρεις παρακάτω γραμμές:

Γραμμή Διαδρομή Αριθμός
σταθμών
Διάρκεια
διαδρομής
Πρώτο τμήμα Εγκαίνια πρώτου τμήματος Τελευταία επέκταση / σταθμός Παράδοση τελευταίας
επέκτασης / σταθμού
Πειραιάς – Κηφισιά 24 51 λεπτά ΠειραιάςΘησείο 1869 Νερατζιώτισσα 2004
Ανθούπολη – Ελληνικό 20 29 λεπτά ΣεπόλιαΣύνταγμα 2000 Άγιος ΔημήτριοςΕλληνικό 2013
Δημοτικό Θέατρο – Αεροδρόμιο 27 59 λεπτά ΣύνταγμαΕθνική Άμυνα ΝίκαιαΔημοτικό Θέατρο 2022
  • Το δίκτυο ανήκει στη ΣΤΑΣΥ.
  • Το δίκτυο εκμεταλλεύεται η ΣΤΑΣΥ.

Προαστιακός Σιδηρόδρομος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Προαστιακός σιδηρόδρομος της Αθήνας αποτελεί μια υπηρεσία προαστιακού σιδηροδρόμου που εξυπηρετεί αστικά, προαστιακά και περιφερειακά κέντρα στην Αττική και τις όμορες περιφερειακές ενότητες.

Ο προαστιακός σιδηρόδρομος Αθήνας αποτελείται από τις παρακάτω προαστιακές και περιφερειακές διαδρομές:

Γραμμή Εγκαίνια Διαδρομή Μήκος (km)[3] Σταθμοί Συχνότητα συρμών Διάρκεια
Α1 2004 ΠειραιάςΑθήναΑεροδρόμιο 48,2 19 18 ανά ημέρα 1 ώρα και 3 λεπτά
Α2 2005 ΠειραιάςΑθήναΚιάτο 123,23 20 18 ανά ημέρα 1 ώρα και 41 λεπτά
Α3 2017 ΑθήναΟινόηΧαλκίδα 82,8 19 13 ανά ημέρα 1 ώρα και 19 λεπτά
Α4 2017 Άνω ΛιόσιαΜεταμόρφωσηΚορωπίΑεροδρόμιο 33,18 12 24 ανά ημέρα 34 λεπτά
  • Το δίκτυο ανήκει στον ΟΣΕ.
  • Το δίκτυο εκμεταλλεύονται ιδιωτικές ΕΠΣΕ, δηλαδή μέχρι στιγμής μόνο η Hellenic Train.

Το τραμ συνδέει αφενός το κέντρο της Αθήνας (Σύνταγμα, Ζάππειο) με το παραλιακό μέτωπο, αφετέρου το κέντρο του Πειραιά με τα νοτιότερα προάστια (Γλυφάδα, Βούλα), μέσω της παραλιακής οδού. Η λειτουργία του ξεκίνησε στις 19 Ιουλίου του 2004, ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας έναν μήνα μετά.

Το σύστημα του τραμ της Αθήνας αποτελείται από τις δύο παρακάτω γραμμές:

Γραμμή Διαδρομή Αριθμός Στάσεων Διάρκεια διαδρομής
Τ6 Σύνταγμα - Πικροδάφνη 19 ~ 34 λεπτά
Τ7 Αγία Τριάδα* - Ασκληπιείο Βούλας 42 ~ 54 λεπτά

* Η τερματική στάση στην Ακτή Ποσειδώνος δεν έχει λειτουργήσει ακόμα.

  • Το δίκτυο ανήκει στη ΣΤΑΣΥ.
  • Το δίκτυο εκμεταλλεύεται η ΣΤΑΣΥ.

Η ΤΡΑΜ Ανώνυμη Εταιρεία ιδρύθηκε το 2001 ως θυγατρική της Αττικό Μετρό με σκοπό την ανάπτυξη και τη λειτουργία δικτύου τραμ στην Αττική, εν όψει και των Ολυμπιακών Αγώνων 2004. Το 2011 απορροφήθηκε από τις Σταθερές Συγκοινωνίες.

ΤΡΑΜ ΑΕ
Κλάδοςδημόσια συγκοινωνία
Ίδρυση15 Φεβρουαρίου 2001
Διάλυση17 Ιουνίου 2011
ΈδραΤέρμα οδού Αεροπορίας, Ελληνικό, Ελλάδα
Σημαντικά πρόσωπαΑναστάσιος Ιγγλέζος (Πρόεδρος)
Κύκλος εργασιώνΜείωση 5.853.366,00 (2008)
ΙδιοκτήτηςΑττικό Μετρό
Υπάλληλοι700 (2008)
ΣλόγκανΜια πόλη. Ένα δίκτυο. και One city. One network.
Ιστότοποςtramsa.gr
Commons page Πολυμέσα

Αστικά λεωφορεία / Τρόλεϊ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κυρίως άρθρο: Κατάλογος λεωφορειακών γραμμών στην Αθήνα

Το δίκτυο των αστικών λεωφορείων και τρόλεϊ καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του συγκοινωνιακού έργου στην Περιφέρεια Αττικής. Με περισσότερες από 288 γραμμές και 7.500 στάσεις[4], εξυπηρετούνται, οι μετακινήσεις από τα προάστια προς το κέντρο της εκάστοτε ευρύτερης περιοχής και αντίστροφα, με κυριότερα το κέντρο της Αθήνας, τον Πειραιά, την Κηφισιά, τις Αχαρναί και την Ελευσίνα, οι διαδημοτικές μετακινήσεις, η μετακίνηση από και προς σταθμούς του μετρό, του προαστιακού, του περιφερειακού και του εθνικού σιδηροδρόμου, η σύνδεση με τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών και τον επιβατηγό Λιμένα του Πειραιά, καθώς και οι μετακινήσεις ακόμη και εκτός του πολεοδομικού συγκροτήματος και της μητροπολιτικής περιοχής.

Το δίκτυο, δηλαδή οι γραμμές (αρίθμηση, ονομασία, προγραμματισμένα δρομολόγια) και οι στάσεις (θέσεις, ονομασίες, διερχόμενες γραμμές), ανήκουν, σχεδιάζονται, οργανώνονται, καθορίζονται, και ελέγχονται από τον ΟΑΣΑ. Αρμόδιος για τους στύλους, τις ειδικές πινακίδες οδοσήμανσης (βλ. παρακάτω), τις προεκτάσεις πεζοδρομίων των στάσεων του ΟΑΣΑ, και λοιπού "αποκεντρωμένου" εξοπλισμού έχει οριστεί η ΟΣΥ, η οποία έχει και το ανάλογο "Τμήμα Υλικού Θέσης", ενώ για τα στέγαστρα/κουβούκλια και τα καθίσματα ευθύνη έχουν οι δήμοι. Το σύστημα τηλεματικής ανήκει και λειτουργεί επίσης από τον ΟΑΣΑ.

Το δίκτυο εκμεταλλεύεται τόσο η Ο.ΣΥ. Α.Ε, κυρίως στις γραμμές εντός του πολεοδομικού συγκροτήματος, όσο και ιδιωτικές ΕΠΣΕ (αρχικώς και εν μέσω πανδημίας ένα κράμα κάποιων εταιρειών ΚΤΕΛ της χώρας και από την Δευτέρα 26 Αυγούστου 2024 και σταδιακά η ιδιωτική Κοινοπραξία Συγκοινωνιών Αττικής με διακριτικό τίτλο «ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Α.Ε.»)[5] σε Ανατολικη και Δυτική Αττική μέσω συγκεκριμένων αναθέσεων που τους γίνονται από τον ΟΑΣΑ. Οι ΕΠΣΕ (δημόσιες και ιδιωτικές) έχουν δικά τους οχήματα, οδηγούς και αμαξοστάσια και ελέγχονται - εποπτεύονται από τον ΟΑΣΑ.

  • Το δίκτυο ανήκει στον όμιλο ΟΑΣΑ .
  • Το δίκτυο εκμεταλλεύεται η ΟΣΥ και ιδιωτικές ΕΠΣΕ.

Σύστημα Συλλογής Κομίστρου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από τον Νοέμβριο του 2017[6] (και δοκιμαστικά από τον Φεβρουάριο του ίδιου έτους)[7] βρίσκεται σε ισχύ το νέο κλειστό σύστημα συλλογής κομίστρου με την επίσημη ονομασία ΑΣΣΚ (Αυτόματο Σύστημα Συλλογής Κομίστρου) και ευρύτερα γνωστό ως "Ηλεκτρονικό Εισιτήριο". Το νέο σύστημα αποτελείται από δύο μέσα κομίστρου: το χάρτινο επαναφορτιζόμενο εισιτήριο ATH.ENA Ticket και την πλαστική επαναφορτιζόμενη κάρτα ATH.ENA Card, η οποία διατίθεται ως ανώνυμη ή προσωποποιημένη. Το ΑΣΣΚ, ως κλειστό σύστημα, είναι επίσης εφοδιασμένο με πύλες εισόδου/εξόδου, οι οποίες είναι τοποθετημένες σε όλους τους σταθμούς μέσων σταθερής τροχιάς, εκτός του τραμ, που βρίσκονται στην εποπτεία του ΟΑΣΑ. Οι πύλες εισόδου/εξόδου χρειάζονται ανέπαφη επικύρωση από ένα από τα διαθέσιμα μέσα κομίστρου για να ανοίξουν, εφόσον αυτά είναι φορτισμένα με κάποιο ενεργό "προϊόν κομίστρου". Στο τραμ, τα λεωφορεία και τα τρόλεϊ, η ανέπαφη επικύρωση γίνεται σε επικυρωτικά μηχανήματα μπλε χρώματος εντός των οχημάτων.

Οι τιμές των προϊόντων κομίστρου παραμένουν οι ίδιες με αυτές του προηγούμενου συστήματος, με το βασικό εισιτήριο να κοστίζει 1,20€ (0,50€ για τους δικαιούχους μειωμένου κομίστρου) και να έχει διάρκεια 90 λεπτών, ενώ το μηνιαίο κόμιστρο κοστίζει 27€ (13,5€ για τους δικαιούχους μειωμένου κομίστρου) και έχει διάρκεια 30 ημερών από την πρώτη ανέπαφη επικύρωση, σε αντίθεση με το προηγούμενο σύστημα όπου το μηνιαίο κόμιστρο ίσχυε για τον τρέχοντα ημερολογιακό μήνα.[8]

Τα προϊόντα κομίστρου και οι τιμές τους καθορίζονται από τον ΟΑΣΑ. Εισιτήρια μπορούν να εκδοθούν και να επαναφορτιστούν, στα φυσικά εκδοτήρια της ΟΣΥ και της ΣΤΑΣΥ, στα Αυτόματα Μηχανήματα Έκδοσης Κομίστρου (ΑΜΕΚ) του ΟΑΣΑ και στα συνεργαζόμενα καταστήματα και περίπτερα του ΟΑΣΑ. Ο έγκυρος και επικυρωμένος τίτλος επιβίβασης ελέγχεται από τους ελεγχκτές κομίστρου της ΟΣΥ και της ΣΤΑΣΥ οι οποίοι έχουν δικαίωμα επιβολής προστίμων.

Υπεραστικές συγκοινωνίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις περιοχές της Αττικής που δεν καλύπτονται από αστικά λεωφορεία, υπάρχουν υπεραστικά ιδιωτικά λεωφορεία τα οποία φτάνουν μέχρι το κέντρο της Αθήνας. Αρμοδιότητα έχουν τα Κοινά Ταμεία Εισπράξεων Λεωφορείων Νομού Αττικής (ΚΤΕΛ Αττικής).

Δημοτικές συγκοινωνίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Η συγκοινωνία Αμαρουσίου κάνει δρομολόγια με λεωφορεία και συνδέει διάφορες περιοχές του Αμαρουσίου με το σταθμό Αμαρουσίου, καλύπτει κυρίων περιοχές που δεν καλύπτονται από τα υπόλοιπα αστικά λεωφορεία. Αρμοδιότητα έχει η επιχείρηση συγκοινωνίας του Δήμου.
  • Στους υπόλοιπους δήμους, οι δημοτικές συγκοινωνίες υπάγονται στο τμήμα κίνησης του δήμου τους και είναι δωρεάν, χωρίς κόμιστρο. Mόνο μερικοί δήμοι στην Αττική παρέχουν δημοτική συγκοινωνία με τοπικά δρομολόγια.

Τουριστικές συγκοινωνίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υπάρχουν διάφορες εταιρείες που έχουν άδεια για τουριστική συγκοινωνία στο κέντρο της Αθήνας. Τα λεωφορεία τους είναι διώροφα με ανοιχτή την οροφή, η συγκοινωνία είναι μόνο για τουριστικούς σκοπούς και το κόμιστρο είναι υψηλότερο από τις υπόλοιπες συγκοινωνίες.

Εσωτερικές συγκοινωνίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υπάρχουν διάφορα εσωτερικά λεωφορεία που συνδέουν διάφορες περιοχές μέσα σε έναν μεγάλο ιδιωτικό χώρο, όπως το λιμάνι του Πειραιά και το αεροδρόμιο Αθηνών, οι οποίες συνήθως δεν έχουν άδεια κυκλοφορίας για το δημόσιο οδικό δίκτυο.

Πινακίδες οδοσήμανσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην Αττική, ο ΟΑΣΑ και η ΟΣΥ (Και παλαιότερα η ΕΘΕΛ και τα ΗΛΠΑΠ), έχουν αναλάβει την τοποθέτηση πινακίδων απαγόρευσης στάθμευσης λόγω διέλευσης λεωφορείων/τρόλεϊ, πινακίδες καθοδήγησης λεωφορειακών γραμμών και σημάνσεις στάσεων.

Μέσα μεταφοράς σε εικόνες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ν. 2175/1993
  2. 2,0 2,1 «Καταστατικό ΟΑΣΑ» (PDF). 
  3. «ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ: Δήλωση Δικτύου, Έκδοση: 2.1» (PDF). ΟΣΕ. 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 20 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2020. 
  4. Εισιτήριο στην «ιστορία»: Από τη Βενετία... στην Αριζόνα με λεωφορείο
  5. «athenstransport.com». 
  6. «Δελτία Τύπου». www.oasa.gr (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαΐου 2018. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2018. 
  7. «Δελτία Τύπου». www.oasa.gr (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαΐου 2018. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2018. 
  8. «Κόμιστρα». ATH.ENA Card. ΟΑΣΑ. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2018. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]