Η Τίνα Τέρνερ (αγγλικά: Tina Turner, όνομα γέννησης: Άννα Μέι Μπούλοκ [Anna Mae Bullock]) (26 Νοεμβρίου 1939 - 24 Μαΐου 2023) ήταν Ελβετή, γεννηθείσα στις ΗΠΑ, τραγουδίστρια, τραγουδοποιός, ηθοποιός, χορεύτρια και συγγραφέας. Απέκτησε φήμη με το συγκρότημα Kings of Rhythm του Άικ Τέρνερ, προτού ηχογραφήσει τα δικά της singles τόσο μαζί με τον Άικ Τέρνερ όσο και ως σόλο ερμηνεύτρια. Ήταν μια από τις καλλιτέχνιδες με τις περισσότερες πωλήσεις δίσκων στον κόσμο, αναφέρεται ως η Βασίλισσα του Ροκ εντ ρολ και έχει πουλήσει πάνω από 200 εκατομμύρια δίσκους και singles παγκοσμίως. Ήταν γνωστή για την ενεργητικότητα που έβγαζε πάνω στην σκηνή, για τα δυναμικά της φωνητικά και για την μακρόχρονη καριέρα της. Σύμφωνα με το βιβλίο των Ρεκόρ Γκίνες, η Τέρνερ έχει πουλήσει τα περισσότερα εισιτήρια σε συναυλίες από οποιονδήποτε καλλιτέχνη στην ιστορία της μουσικής.
Η Τέρνερ γεννήθηκε στο Νάτμπους του Τενεσί. Έζησε σχεδόν σε όλες τις νοτιοανατολικές πολιτείες των Ηνωμένων Πολιτειών και ξεκίνησε να τραγουδά στις τοπικές εκκλησιαστικές χορωδίες. Ξεκίνησε την καριέρα της το 1958 ως τραγουδίστρια με το συγκρότημα Kings of Rhythm του Άικ Τέρνερ, αρχικά κάνοντας ηχογραφήσεις με το όνομα "Little Ann". Η πρώτη εμφάνισή της στο κοινό με το όνομα Τίνα Τέρνερ έγινε το 1960 ως μέλος του συγκροτήματος Ike & Tina Turner Revue. Ακολούθησε η επιτυχία με μια σειρά από σημαντικά hits συμπεριλαμβανομένων των "A Fool in Love", "River Deep – Mountain High" (1966), "Proud Mary" (1971) και "Nutbush City Limits" (1973), ένα τραγούδι που έγραψε η ίδια. Στην αυτοβιογραφία της με τίτλο I, Tina (1986), αποκάλυψε αρκετές στιγμές σκληρής κακοποίησης της ίδιας από τον Άικ Τέρνερ πριν τον χωρισμό τους το 1976 και το επακόλουθο διαζύγιό τους το 1978. Μεγαλωμένη ως βαπτίστρια, ασπάστηκε τον βουδισμό το 1971 χάρη στον ψαλμό Nam Myoho Renge Kyo, για τον οποίο η Τέρνερ έχει αναφέρει ότι την έχει βοηθήσει να ξεπεράσει τις δύσκολες στιγμές.
Μετά το διαζύγιό της από τον Άικ, ξανάχτισε την καριέρα της πραγματοποιώντας συναυλίες. Την δεκαετία του 1980, η Τέρνερ έκανε μια ηχηρή επιστροφή στην δισκογραφία με αρκετά hits, ξεκινώντας στα τέλη του 1983 με το single "Let's Stay Together" και ακολούθησε υο 1984 η κυκλοφορία του πέμπτου σόλο δίσκου της με τίτλο Private Dancer, ο οποίος έγινε παγκόσμια επιτυχία. Ο δίσκος περιλάμβανε το τραγούδι "What's Love Got to Do with It", που έγινε η μεγαλύτερη επιτυχία της Τέρνερ και κέρδισε τέσσερα Βραβεία Γκράμυ, μεταξύ των οποίων του Δίσκου της Χρονιάς. Η σόλο επιτυχία της συνεχίστηκε καθ΄ όλη την δεκαετία του 1980 και του 1990 με πλατινένιους δίσκους συμπεριλαμβανομένων των Break Every Rule και Foreign Affair αλλά και με singles όπως τα "We Don't Need Another Hero (Thunderdome)", "Typical Male", "The Best", "I Don't Wanna Fight" και "Golden Eye", παράλληλα με το ομώνυμο τραγούδι για την ταινία Τζέιμς Μποντ, πράκτωρ 007: Επιχείρηση Χρυσά Μάτια (1995).
Το 1993, η ταινία Τίνα (What's Love Got to Do with It), μια βιογραφική ταινία που διασκευάστηκε από την αυτοβιογραφία της, κυκλοφόρησε μαζί με ένα soundtrack album. Παράλληλα με την μουσική καριέρα της, η Τέρνερ απέκτησε φήμη και μέσω της υποκριτικής καθώς συμμετείχε σε ταινίες, συμπεριλαμβανομένων του ρόλου της Acid Queen στο ροκ μιούζικαλ Tommy (1975), του πρωταγωνιστικού ρόλου στην ταινία δράσης Μαντ Μαξ: Απόδραση από το βασίλειο του κεραυνού (Mad Max Beyond Thunderdome, 1985) μαζί με τον Μελ Γκίμπσον και έναν ρόλο στην ταινία Ο τελευταίος μεγάλος ήρωας (Last Action Hero, 1993). Το 2008 η Τέρνερ επέστρεψε στην δισκογραφία μετά από ένα σύντομο διάλειμμα με την σειρά συναυλιών Tina!: 50th Anniversary Tour. Η περιοδεία αυτή έγινε ένα από τα σόου με τον υψηλότερο αριθμό πωληθέντων εισιτηρίων για το 2008–09. Παρόλο που η Τέρνερ είναι Αμερικανίδα πολίτης εκ γενετής, η ίδια απαρνήθηκε την αμερικανική υπηκοότητά της το 2013 όταν απέκτησε την ελβετική υπηκοότητα.
Καθ΄ όλη την διάρκεια της καριέρας της, η Τέρνερ κέρδισε 12 Βραβεία Γκράμυ, τρία βραβεία Grammy Hall of Fame και ένα βραβείο Grammy Lifetime Achievement. Είναι η μόνη γυναίκα καλλιτέχνης που έχει λάβει συνεχόμενες υποψηφιότητες στα Βραβεία Γκράμυ στις κατηγορίες pop, rock και R&B. Το 1993, τα World Music Awards αναγνώρισαν τα χρόνια και την προσφορά της στη μουσική βιομηχανία και της απένειμαν το βραβείο Legend Award. Το 2000 η Τέρνερ έγινε η γυναίκα καλλιτέχνης με τις περισσότερες συναυλίες μέσα σε έναν χρόνο, μεταξύ των οποίων 25 συναυλίες στην Wembley Arena και 5 συναυλίες στο Στάδιο Γουέμπλεϊ (τρεις το 1996 και δυο το 2000). Στο Ηνωμένο Βασίλειο, είναι η πρώτη γυναίκα καλλιτέχνης της οποίας οι επιτυχίες βρίσκονται στο top 40 επί έξι συνεχόμενες δεκαετίες. Στο top 40 έχουν συμπεριληφθεί 34 επιτυχίες της. Το περιοδικό Rolling Stone κατέταξε την Τέρνερ στην 63η θέση στην λίστα με τους 100 καλύτερους καλλιτέχνες όλων των εποχών και στην 17η θέση στην λίστα με τους 100 καλύτερους τραγουδιστές όλων των εποχών. Το 1991, η Τέρνερ μπήκε στο Rock and Roll Hall of Fame. Η Τέρνερ έχει το δικό της αστέρι στην Λεωφόρο της Δόξας του Χόλυγουντ και το δικό της αστέρι στην Λεωφόρο της Δόξας του Σεντ Λούις. Το 2014 έλαβε το βραβείο Soul Music Hall of Fame Lifetime Achievement.
Γεννήθηκε το 1939 ως Άννα Μέι Μπούλοκ στο Μπράουνσβιλ του Τενεσί. Το 1960, ο σύντροφός της και συνεργάτης της, Άικ Τέρνερ, άλλαξε το όνομά της σε Τίνα Τέρνερ.[27][28]
Το 1962 παντρεύτηκε τον Άικ Τέρνερ και ο γάμος τους έληξε το 1978. Σύμφωνα με όσα έγραψε η Τέρνερ στην αυτοβιογραφία της, ο σύζυγός της ήταν βίαιος και την κακοποιούσε συχνά.[29] Το 1985 γνώρισε τον Έρβιν Μπαχ, τον οποίο παντρεύτηκε το 2013. Την ίδια χρονιά, απέκτησε την ελβετική υπηκοότητα και αποποιήθηκε την αμερικανική.[30]
Απεβίωσε στις 24 Μαΐου 2023, σε ηλικία 83 ετών.[31]
Η καριέρα της ξεκίνησε τη δεκαετία του 1950 και στη συνέχεια τραγουδούσε μαζί με τον Άικ Τέρνερ. Στο τέλος της δεκαετίας του 1970 ξεκίνησε η σόλο καριέρα της.
Έγινε ευρέως γνωστή και αναγνωρίστηκε παγκοσμίως. Έχει κερδίσει οκτώ Βραβεία Γκράμι, εκ των οποίων τα τρία είναι τιμητικά. Επίσης, έχει εισαχθεί μαζί με τον Άικ Τέρνερ στο Rock and Roll Hall of Fame[32] και έχει το δικό της αστέρι στη Λεωφόρο της Δόξας στο Χόλυγουντ και στο St. Louis Walk of Fame.[33] Το 2005 τιμήθηκε με το Βραβείο Κένεντι.[34]
Επιπλέον, η Τέρνερ έχει εμφανιστεί σε κινηματογραφικές ταινίες, τηλεοπτικές σειρές και ντοκιμαντέρ.[35]
Δημιουργήθηκαν από τον Dick Clark το 1973, τα Αμερικανικά Βραβεία Μουσικής είναι μια ετήσια τελετή απονομής των μουσικών βραβείων και ένα από τα μεγαλύτερα σόου των μουσικών βραβείων της Αμερικής.
Έτος
Υποψηφιότητα / Έργο
Βραβείο
Αποτέλεσμα
1985
Η ίδια
Favorite Soul/R&B Female Artist
Νίκη
Favorite Soul/R&B Female Video Artist
Νίκη
Favorite Pop/Rock Female Video Artist
Υποψηφιότητα
Favorite Soul/R&B Single for "What's Love Got To Do With It"
Υποψηφιότητα
Favorite Pop/Rock Single for "What's Love Got To Do With It"
Τα Βραβεία Γκράμμυ απονέμονται κάθε χρόνο από την Εθνική Ακαδημία Recording Arts and Sciences των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Τέρνερ έχει κερδίσει 8 Γκράμμυ και έχει λάβει 25 υποψηφιότητες για Γκράμμυ. Έχει επίσης λάβει 3 βραβεία Grammy Hall of Fame.
Έτος
Υποψηφιότητα / Έργο
Βραβείο
Αποτέλεσμα
1962
It's Gonna Work Out Fine
BEST ROCK & ROLL RECORDING
Υποψηφιότητα
1970
The Hunter
Best Female R&B Vocal Performance
Υποψηφιότητα
1972
Proud Mary (Shared with Ike)
Best R&B Performance by a Duo or Group with Vocal
Νίκη
1975
Tina Turns the Country On!
Best Female R&B Vocal Performance
Υποψηφιότητα
The Gospel According To Ike And Tina
Grammy Award for Best Soul Gospel Performance
Υποψηφιότητα
1985
Private Dancer
Album of the Year
Υποψηφιότητα
What's Love Got to Do with It
Record of the Year
Νίκη
Best Female Pop Vocal Performance
Νίκη
Better Be Good to Me
Best Female Rock Vocal Performance
Νίκη
Let's Stay Together
Best Female R&B Vocal Performance
Υποψηφιότητα
1986
Private Dancer
Best Short From Music Video
Υποψηφιότητα
One of the Living
Best Female Rock Vocal Performance
Νίκη
We Don't Need Another Hero
Best Female Pop Vocal Performance
Υποψηφιότητα
It's Only Love
Best Rock Performance by a Duo or Group with Vocal.
Υποψηφιότητα
Tina Live
Best Long Form Music Video
Υποψηφιότητα
1987
Back Where You Started
Best Female Rock Vocal Performance
Νίκη
Typical Male
Best Female Pop Vocal Performance
Υποψηφιότητα
1988
Better Be Good To Me live
BEST ROCK VOCAL PERFORMANCE, FEMALE, MALE
Υποψηφιότητα
1989
Tina Live in Europe
Best Female Rock Vocal Performance
Νίκη
1990
Foreign Affair
Best Female Rock Vocal Performance
Υποψηφιότητα
1991
Steamy Windows
Best Female Rock Vocal Performance
Υποψηφιότητα
1993
The Bitch Is Back
Best Female Rock Vocal Performance
Υποψηφιότητα
1995
I Don't Wanna Fight
Best Female Pop Vocal Performance
Υποψηφιότητα
1998
Live in Amsterdam: Wildest Dreams Tour
Best Long Form Music Video
Υποψηφιότητα
2008
River: The Joni Letters (Shared with Various Artists)
Album of the Year
Νίκη
Σημείωση : Το "What's Love Got to Do with It" κέρδισε επίσης το Γκράμμυ στην κατηγορία "Τραγούδι της Χρονιάς".
Σημείωση : Η Τέρνερ εκπροσωπείται επίσης στα Grammy Hall of Fame με τρία singles : "River Deep - Mountain High" (1999), "Proud Mary" (2003), "What's Love Got To Do With It" (2012).
She's still listed in the Guinness Book of Records for selling more concert tickets than any solo performer in history and One of the world record for the largest paying audience at a solo concert.
Έτος
Υποψήφιο έργο
Κατηγορία
Αποτέλεσμα
1988
Η ίδια
(record-breaking date in Rio de Janeiro in which
she played to 180,000 people)
η μεγαλύτερη συμμετοχή κόσμου σε συναυλία τον 20ό αιώνα
Νίκη
2000
Η ίδια
η Τέρνερ έχει πουλήσει περισσότερα εισιτήρια για συναυλία από
οποιονδήποτε άλλον σόλο ερμηνευτή στην ιστορία της μουσικής.
Τα Βρετανικά Hit Singles & Albums (γνωστά ως Το Βιβλίο Γκίνες των British Hit Singles και Το Βιβλίο Γκίνες των British Hit Albums) είναι ένα βιβλίο με θέμα την μουσική που αρχικά κυκλοφόρησε στο Ηνωμένο Βασίλειο από την θυγατρική εταιρεία των Βραβείων Γκίνες, την Guinness Superlatives. Η Τέρνερ συμμετείχε 3 φορές.
Έτος
Υποψηφιότητα / Έργο
Βραβείο
Αποτέλεσμα
2002
Turner
Top 100 Artists of All Time – #67
Νίκη
2005
Turner
Top 100 Most Successful Acts Of All Time in The Book Of British Hit Singles & Albums.#34
Νίκη
2010
Turner
the first recording artist in UK chart history to score top 40 hits in the
The Golden Globe Awards is an American accolade bestowed by the 93 members of the Hollywood Foreign Press Association (HFPA), which recognizes excellence in film and television, both domestic and foreign. Turner has one nomination.
Τα βραβεία MOBO (ακρωνύμιο για το "Music of Black Origin") ιδρύθηκαν το 1996 από τον Kanya King. Πραγματοποιούνται κάθε χρόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο προς αναγνώριση των καλλιτεχνών κάθε φυλής ή εθνικότητας, οι οποίοι παράγουν την μουσική των μαύρων. Η Τέρνερ έχει λάβει ένα βραβείο MOBO από τον Λίονελ Ρίτσι.
Bego, Mark. Tina Turner: Break Every Rule. Taylor Trade Publishing.
Bronson, Fred (2003). The Billboard Book of Number 1 Hits: The Inside Story Behind Every Number One Single on Billboard's Hot 100 from 1955 to the Present. Billboard Books.
Collis, Jon (2003). Ike Turner- King of Rhythm. London: The Do Not Press.
Fissinger, Laura (1985). Tina Turner. Ballantine Books.
Hasday, Judy L. (June 1999). Tina Turner: Black Americans of Achievement. Chelsea House Publications.
Koenig, Teresa (1985). Tina Turner. Crestwood House.
Gulla, Bob. Icons of R&B and Soul, Vol. 1: An Encyclopedia of The Artists Who Revolutionized Rhythm. ABC-CLIO.
Gates, Henry Louis. Africana: Arts and Letters: An A-to-Z Reference of Writers, Musicians, and Artists of the African American Experience. Running Press.
Lyman, Darryl (2005). Great African-American Women. Jonathan David Company, Inc.
Mabery, D.L. (1986). Tina Turner. Lerner Publishing Group.
McKeen, William (2000). Rock & Roll Is Here to Stay: An Anthology. W. W. Norton & Company.