Φραγκίσκος Σκάρινα
| Φραγκίσκος Σκάρινα | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Франциск Скорина с Полоцька (unsupported language) και Франциск Скорининъ (Εκκλησιαστικά Σλαβικά) |
| Γέννηση | 6 Μαρτίου 1486[1] Πόλοτσκ[2][3] |
| Θάνατος | 1541[1][4] Πράγα[5][3] |
| Εθνικότητα | Λευκορώσοι[6] και Σλάβοι[6] |
| Χώρα πολιτογράφησης | Μεγάλο Δουκάτο της Λιθουανίας Βασίλειο της Βοημίας |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Ρουθενιανά Λευκορωσικά Ρουθηνικά Τσεχικά Ρωσικά[7] |
| Σπουδές | Γιαγκιελόνιο Πανεπιστήμιο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | φιλόσοφος συγγραφέας μεταφραστής εκδότης τυπογράφος μεταφραστής της Βίβλου ιατρός[8] δημόσιο πρόσωπο καινοτόμος επιχειρηματίας |
| Θυρεός | |
 | |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Φραγκίσκος Σκάρινα[9] ή Σκόρινα[10] (λευκορωσικά: Францыск και Францішак Скарына, πολωνικά: Franciszek Skaryna, περ. 1490 - προ[11] του 1552) ήταν Λευκορώσος λόγιος, τυπογράφος και ουμανιστής που άκμασε κατά τον 16ο αιώνα. Θεωρείται ο πρώτος χρονικά τυπογράφος του Μεγάλου Δουκάτου της Λιθουανίας[9].
Βιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Γεννήθηκε στο Πόλοτσκ[12] της σημερινής Λευκορωσίας, το οποίο εκείνη την εποχή υπαγόταν στο Μεγάλο Δουκάτο της Λιθουανίας. Αν και δεν είναι γνωστή η ακριβής χρονολογία της γέννησής του, υπολογίζεται πως γεννήθηκε μεταξύ των ετών 1485 και 1490[10]. Εικάζεται πως πραγματοποίησε εγκύκλιες σπουδές σε σχολεία της γενέτειράς του και του Βίλνιους, ενώ το 1504 εισήχθη στο Γιαγκελόνιο Πανεπιστήμιο της Κρακοβίας από όπου αποφοίτησε το 1506[13]. Αργότερα μετέβη για περαιτέρω σπουδές στην Πάδοβα της Ιταλίας[14].
Το 1517, όντας στην Πράγα εκτύπωσε - ξεκινώντας από το Βιβλίο των Ψαλμών - ένα μεγάλο κομμάτι της Βίβλου γράφοντας σε μια ρουθενιανή[12] ή λευκορωσική εκδοχή της εκκλησιαστικής σλαβονικής γλώσσας[9], προχωρώντας σε αντικατάσταση των αρχαϊσμών με βάση την καθομιλουμένη της εποχής του[15]. Στις μεταφράσεις του Σκάρινα πάνω στα βιβλικά κείμενα, παρατηρούνται διαφορές στη γλώσσα που χρησιμοποιείται, καθώς σε ορισμένα από αυτά (όπως π.χ. στους Αριθμούς και το Άσμα Ασμάτων) είναι εμφανέστερη η επιρροή της καθομιλουμένης ρουθενιανής γλώσσας[16]. Αργότερα προχώρησε στην έκδοση και άλλων βιβλίων όπως η συλλογή προσευχών[17] υπό την ονομασία Μικρός Ταξιδιωτικός Οδηγός (Малая падарожная кніжка, 1522)[14] οι Πράξεις και οι Επιστολές των Αποστόλων (Βίλνιους, 1525)[18] κ.ά.
Τα επόμενα χρόνια έζησε μεταξύ άλλων στο Πόζναν, το Κένιγκσμπεργκ και τη Μόσχα, ενώ η τελευταία αναφορά προς το πρόσωπό του ανάγεται στο 1534. Απεβίωσε στην Πράγα, χωρίς ωστόσο να υπάρχει ασφαλής μαρτυρία σχετικά με το έτος του θανάτου του.
Υστεροφημία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Σκάρινα ήταν ο χρονολογικά ο πρώτος τυπογράφος του Μεγάλου Δουκάτου της Λιθουανίας, αλλά και ο δεύτερος τυπογράφος που χρησιμοποίησε το κυριλλικό αλφάβητο[17]. Παράλληλα, θεωρείται ως ο άνθρωπος που έβαλε τα θεμέλια για τη χρήση της λευκορωσικής γλώσσας στον γραπτό λόγο και ως εκ τούτου τιμάται ιδιαιτέρως στη σημερινή Λευκορωσία, όπου υπάρχουν μνημεία προς τιμήν του, καθώς και δρόμοι, μετάλλια και εκπαιδευτικά ιδρύματα που φέρουν το όνομά του. Μνημεία αφιερωμένα στον Σκάρινα υπάρχουν επίσης στο Βίλνιους της Λιθουανίας, στην Πράγα κ.α., ενώ το 1990 η μορφή του απεικονίστηκε στο σοβιετικό κέρμα του ενός ρουβλιού.
Καλλιτεχνικές απεικονίσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]-
Αναμνηστική πλάκα στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας. -
Λευκορωσικό μετάλλιο της Τάξης του Φραγκίσκου Σκάρινα. -
Ανδριάντας στο Πόλοτσκ της Λευκορωσίας. -
Ανδριάντας στο Μινσκ. -
Λεπτομέρεια από μνημείο στην Πράγα.
.jpg)
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 118892193. Ανακτήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ 3,0 3,1 psb.30183.1.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 123489037.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ 6,0 6,1 rus-bse
.slovaronline .com /72370-%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B0%20%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%81%D0%BA. - ↑ CONOR.SI. 24160611.
- ↑ The Fine Art Archive. cs
.isabart .org /person /131093. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2021. - ↑ 9,0 9,1 9,2 Timothy Snyder, The Reconstruction of Nations. Poland, Ukraine, Lithuania, Belarus, 1569-1999, Yale University Press, New Haven & London, 2003, σελ. 19.
- ↑ 10,0 10,1 Philip Gaskell, The Book Collector, τόμος 18, τεύχος 3-4, Queen Anne Press, London, 1969, σελ. 393.
- ↑ Snyder, 2003, σελ. 21.
- ↑ 12,0 12,1 Joze Krasovec (επιμ.), The Interpretation of the Bible. The International Symposium in Slovenia, A&C Black, 1999, σελ. 667.
- ↑ Энцыклапедыя ВКЛ, Мінск, 2007, τόμος 3ος, σελ. 576.
- ↑ 14,0 14,1 Bernice Glatzer Rosenthal, The Occult in Russian and Soviet Culture, Cornell University Press, 1997, σελ. 42.
- ↑ Krasovec (επιμ.), 1999, σελ. 826, 875.
- ↑ Krasovec (επιμ.), 1999, σελ. 667 - 668.
- ↑ 17,0 17,1 V., A. (31 Ιανουαρίου 2017). «A Slavic scholar. Francysk Skaryna, the Martin Luther of Belarus». economist.com. The Economist. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2018.
- ↑ Krasovec (επιμ.), 1999, σελ. 669.