Χρήστης:Nataly8/Αμμοδοχείο/προετοιμασία άρθρων/Ιτό Χιρομπούμι
Ιτό Χιρομπούμι 伊藤博文 | |
---|---|
Πρωθυπουργός της Ιαπωνίας | |
Περίοδος 22 Δεκεμβρίου 1885 – 30 Απριλίου 1888 | |
Πρωθυπουργός | 1ος |
Μονάρχης | Αυτοκράτορας Μεϊντζι |
Προκάτοχος | δεν υπάρχει |
Διάδοχος | Κουρόντα Κιετάκα |
Περίοδος 8 Αυγούστου 1892 – 31 Αυγούστου 1896 | |
Πρωθυπουργός | 5ος |
Μονάρχης | Αυτοκράτορας Μεϊντζι |
Διάδοχος | Ματσουκάτα Μασαέσι |
Περίοδος 12 Ιανουαρίου 1898 – 30 Ιουνίου 1898 | |
Πρωθυπουργός | 7ος |
Μονάρχης | Αυτοκράτορας Μεϊντζι |
Προκάτοχος | Ματσουκάτα Μασαέσι |
Διάδοχος | Οκούμα Σιγκιενόμπου |
Περίοδος 19 Οκτωβρίου 1900 – 10 Μαΐου 1901 | |
Πρωθυπουργός | 10ος |
Μονάρχης | Αυτοκράτορας Μεϊντζι |
Προκάτοχος | Γιαμαγκάτα Αριτόμο |
Διάδοχος | Κατσούρα Τάρο |
Προσωπικά στοιχεία | |
Γέννηση | Χάγκι, Πριγκιπάτο Τεσιού, Σαγκουνάτο Τογκουγκάβα, Ιαπωνία |
Εθνότητα | Ιάπωνας |
Σύζυγος | Ιτό Ουμιέκο (γιαπ. 伊藤梅子) |
Παιδιά | κόρες: Σαντάκο (貞子)[1] Ικούκο (生子) Ασάκο (朝子) γιοι: Χιροκούνι (博邦, θετός γιος) Μπουνκίτι (文吉) Σινίτι (眞一, θετός γιος) |
Επάγγελμα | Οικονομολόγος |
Θρήσκευμα | Σίντο |
Παρωνύμιο | Χαγιάσι Ρασούκε (πραγματικό όνομα) |
Ο Ιτό Χιρουμπούμι (ιαπ. 伊藤博文, 1841—1909) είναι Ιάπωνας πολιτικός, ο 1ος (καθώς επίσης και ο 5ος, 7ος και 10ος) Πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, ο 1ος Ιάπωνας στρατηγός στη Κορέα, ο 1ος (καθώς επίσης και ο 3ος, 8ος και 10ος) πρόεδρος του Κρυφού Συμβουλίου της Ιαπωνίας, συγγραφέας του Ιαπωνικού Συντάγματος. Ένας από τους αρχηγούς της Αποκατάστασης Μεϊντζι, ένας από τους συμβούλους του Αυτοκράτορα - γκενρό. Επίτιμος Δόκτορας του Πανεπιστημίου του Γέιλ[2].
Νεανικά χρόνια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ιτό Χιρομπούμι (πραγματικό όνομα. Χαγιάσι Ρασούκε) γεννήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 1841 στη πρωτεύουσα του Πριγκιπάτου Τεσιού, Χάγκι. Ο πατέρας του, Χαγιάσι Ντζιουντζό, ήταν γεωργός. Υιοθετήθηκε από την οικογένεια των Ιτό και έλαβε τον τίτλο του ασιγκάρου και έλαβε το επίθετο Ιτό.
Ο Ιτό ήταν μαθητής στο σχολείο του Σιέκ σοντζιούκου (松下村塾, «Ξένωνας κάτω από τον θόλο των πεύκων»). Ήταν ο νεότερος μαθητής του σχολείου. Δάσκαλος του ήταν ο Γιοσίντα Σιόιν (吉田松陰, 1830—1859). Η περιγραφή του Ιτό για την εκπαίδευση του:
Μας μάθαινε για τον εθνικισμό, τη πίστη στον μονάρχο και για την ηθική του μπουσίντο. Οι περισσότεροι από τους διοικητές μας, ήταν μαθητές του σχολείου Ματσουσίτα[3]
Στα νιάτα του, ο Ιτό ήταν οπαδός του κόμματος Σόννο Ντζέι («πίστη στον Αυτοκράτορα, θάνατος στους βάρβαρους»). Το 1862, ο Ιτό Χιρομπούμι, ο Ινοούγιε Καορού, ο Τακασούγκι Σινσάκου και άλλοι υποστηρικτές τους έκαψαν την πρεσβεία της Μεγάλης Βρετανίας στο Έντο.
Στη Βρετανία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1863, η διοίκηση του πριγκιπάτου του Τεσιού αποφάσισε να στείλει 5 νέους στην Αγγλία. Ανάμεσα τους και ο Ιτό Χιρομπούμι. Η επίσημη αποστολή από τη χώρα ήταν απαγορευμένη από το σαγκουνάτο, για αυτό και η επιχείρηση ήταν μυστική. Οι νεαροί στάλθηκαν στο Ναγκασάκι, και από εκεί στη Σαγκάη. Εκεί χωρίστηκαν σε 2 ομάδες και στάλθηκαν στο Λονδίνο. Το ταξίδι διέρκησε 6 μήνες. Κατά τη διάρκεια αυτού του χρονικού διαστήματος, ο Ιτό και ο Ινοούγιε Καορού δούλευαν ως ναύτες στο καράβι «Πεγκάς» (αγγ. Pegasus), έτσι ώστε να πληρώσουν τα έσοδα για το ταξίδι τους[4].
Στο Λονδίνο, οι νεαροί έγιναν μαθητές του καθηγητή Αλεξάντερ Ουίλιαμ (Alexander William Williamson)[5]. Εκείνη την εποχή, ο Ιτό συνάντησε τον Ερνέστ Σατόφ, με τον οποίο ήταν φίλος μέχρι το τέλος της ζωής του. Αλλά, ο Ιτό και ο Ινοούγιε έμειναν στην Αγγλία για 2 εβδομάδες: όταν έμαθαν για τη σύγκρουση μεταξύ του Τεσιού και των εξωτερικών δυνάμεων για το θέμα του περάσματος του πόρθμου του Σιμονοσέκι, γύρισαν στη πατρίδα για να πείσουν τη διοίκηση του πριγκιπάτου να απομακρυθούν από τον πόλεμο.
Γάμος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης μεταξύ του Τεσιού και της Μεγάλης Βρετανίας, ο Ιτό για πρώτη φορά ανέλαβε θέση διπλωμάτη, αφού αποτελούσε μεσολαβητής μεταξύ του πρίγκιπα Μόρι και των Άγγλων. Κάποιοι εχθροί προσπάθησαν να σκοτώσουν τον Ιτό. Σε μια από αυτές τις προσπάθειες, η Ιτό Ουμιέκο έκρυψε τον Ιτό στο σπίτι της. Τον Απρίλιο του 1866, ο Ιτό και η Ουμιέκο παντρεύτηκαν[4].
Αρχή της καριέρας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1867, ο Ιτό Χιρομπούμι έλαβε τον τίτλο του γκογιάτι και έγινε επίσημα σαμουράι.[6] Το 1868 έγινε σύμβουλος της κυβέρνησης στα θέματα του εξωτερικοί. Στις συνομιλίες, ήταν μεταφραστής του Αυτοκράτορα. Εκτός από αυτά, έλαβε τον βαθμό του διοικητή του Χιόγκο. Το 1868, η πρωτεύουσα του Χιόγκο, Κομπέ, άνοιξε τις πύλες της για τους ξένους. Το Χιόγκο έλαβε τη κεντρική θέση τον εκσυγχρονισμό και τη διεθνοποίηση της Ιαπωνίας.
Το 1870, ο Ιτό έφυγε σε επιχειρησιακό ταξίδι στις ΗΠΑ για να μάθει το σύστημα των οικονομικών της χώρας. Εκεί συνάντησε τον Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Φις Γκάμιλντον. Ο Φις έδωσε στον Ιτό, ως δώρο, αντίτυπο του αμερικανικού συντάγματος, αλλά ο Ιτό τους θεώρησε τις αμερικάνικες μεθόδους μη χρήσιμες για την Ιαπωνία. Όταν επέστρεψε στη πατρίδα του, ο Ιτό έγινε υφυπουργός δημόσιων έργων, καθώς επίσης και επικεφαλής του τμήματος των φόρων.
Το 1871, ο Ιτό πρότεινε να σταλθούν αποστολές στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ για να γνωρίσουν καλύτερα τα θεμέλια των χωρών της Δύσης. Η πρόταση αυτή έγινε αποδεχτή, και σε αυτές τις αποστολές έλαβαν μέρος 107 πολιτικοί με αρχηγό τον Υπουργό Εξωτερικών Ιβακούρα Τόμομι[7]. Ο Ιτό έγραφε:
Τα πολιτικά συστήματα, οι παραδόσεις, η εκπαίδευση, η ιατρική, οι στρατοί της Δύσης είναι καλύτεροι από αυτούς της Ανατολής. Για αυτό και καθήκον μας είναι να μεταφέρει τον πολιτισμός της Δύσης στην Ιαπωνία.[8]
Κατά τη διάρκεια αυτών των ταξιδιών, ο Ιτό είχε μιλήσει και για την ιαπωνική σημαία:
Ο κόκκινος κύκλος στη σημαία - δεν είναι κέρινη σφραγίδα της αυτοκρατορίας μας, είναι σύμβολο, το οποίο συμβολίζει την είσοδο της χώρας μας στη παγκόσμια κοινότητα των πολιτισμένων κρατών.[9]
Όταν τα μέλη της αποστολής προσπάθησαν να αρχίσουν συνομιλίες με τους Αμερικανούς, τους έγινε γνωστό πως ο Ιβακούρα Τομόμι δεν είχε τα κατάλληλη έγγραφα. Ο Ιτό και ο Οκούμπο Τοσιμίτι επέστρεχαν στην Ιαπωνία για τα έγγραφα, αλλά ήταν άχρηστο, καθώς οι συνομιλίες βρίσκονταν σε αδιέξοδο.
Το 1873, ο Σαϊγκό Τακομορί πρότεινε την εκστρατεία της Κορέας με στόχο τη προσάρτησή της. Αλλά, τα μέλη της αποστολής του Ιβακούρα έπεισαν τον Αυτοκράτορα και την αυλή του ότι η χώρα δεν είναι έτοιμη για νικηφόρο πόλεμο. Για αυτό και τα μέλη της αποστολής έλαβαν το όνομα «Σεϊκανρόν» (γιαπ. 征韓論).
Το 1873, ο Ιτό διορίστηκε υπουργός δημόσιων έργων[10]. Το 1878, μετά τον θάνατο του Οκούμπο Τοσίμιτι, ο Ιτό έγινε Υπουργός Εσωτερικών. Στη θέση του υπουργού, ο Ιτό έπαιξε σημαντικό ρόλο στη προσάρτησή στην Ιαπωνία των νησιών Ρίου Κίου. Στις 25 Ιανουαρίου 1879, ο Ματσουντά Μιτιούκι ζήτησε από τον βασιλιά Σιετάι τη προσάρτησή των νησιών στην Ιαπωνία. Μετά απο συνομιλίες τον Ιούνιο του 1879, ο Σιετάι έφθασε στη Γιοκοχάμα και τα νησιά ενσωματώθηκαν στην Ιαπωνία, παρά τις αντιδράσεις της Κίνας, η οποία θεωρούσε τα νησιά υποτελή της[11].
Τον Φεβρουάριο του 1879, ο Ιτό έκανε μεταρρυθμίσεις στο σύστημα εκπαίδευσης. Δημιουργήθηκαν συμβούλια για τα θέματα της εκπαίδευσης. Οι γεωργοί και οι εργάτες απέκτησαν το δικαίωμα να συμμετέχουν σε αυτά τα συμβούλια. Χάρη σε αυτές τις μεταρρυθμίσεις, χτίστηκαν δημοτικά σχολεία στα χωριά. Επιπλέον, ένα σχολείο μπορούσε να δημιουργηθεί με τη συνεργασία πολλών χωριών.[8] Κατά τη διάρκεια αυτής της μεταρρύθμισης, ο Ιτό συγκρούστηκε με τον μέντορα του Αυτοκράτορα, Μοτόντα Εϊφού, καθώς ο τελευταίος ήταν κατά του εξευρωπαϊσμού της ιαπωνικής παιδείας.
Το 1881, ο Ιτό ανάγκασε τον Οκούμα Σιγκιενόμπου να παραιτηθεί. Το 1884, χάρη στον Ιτό αποφασίστηκε να επιτραπούν οι αριστοκρατικοί τίτλοι (καντζόκου) στην Ιαπωνία. Στις 7 Ιουλίου, ο Ιτό Χιρομπούμι έλαβε τον τίτλο του κόμη (γιαπ. 伯爵, χακουσιάκου). Ο Ιτό είχε γράψει στον Ινοούγιε Καορού:
Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός πώς η φωτιά της φεουδαρχικής μοναρχίας δεν έσβησε πλήρως, είναι καιρός να ξαναζωντανέψει.[8]
Στις 18 Απριλίου, ο Ιτό Χιρομπούμι υπέγραψε την ιαπωνοκινέζικη συνθήκη του Τιαζτσζίνσκι. Από τη κινέζικη πλευρά, τη συνθήκη υπέγραψε ο Λι Χουντσζιάν.
Πρωθυπουργός της Ιαπωνίας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πρώτη θητεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η μεταρρύθμιση του κρατικού μηχανισμού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Επηρεασμένος από την ευρωπαϊκή (κυρίως τη γερμανική) εμπειρία, ο Ιτό Χιρομπούμι άρχισε τη μεταρρύθμιση του κρατικού μηχανισμού: το 1885, στην Ιαπωνία δημιουργήθηκε υπουργικό συμβούλιο[12] και δημόσια υπηρεσία, η οποία αντεκατάστησε το Ναντζιέκαν (Ομοσπονδιακό Συμβούλιο). Στις 22 Δεκεμβρίου 1885, ο Ιτό έγινε ο 1ος Πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, καθώς και Υπουργός της Αυτοκρατορικής Αυλής.[13]
Εξηγώντας τον κύριο λόγο της μεταρρύθμισης, ο Ιτό έγραφε:
Λόγω της αναδιοργάνωσης, ο κάθε υπουργός είχε ατομική ευθύνη μπροστά στον Αυτοκράτορα<…> Ο στόχος της αναδιοργάνωσης ήταν, από τη μια πλευρά, να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στις λειτουργίες των υπουργών, και από την άλλη πλευρά, η ενότητα του υπουργικού συμβουλίου.[13]
Εργασίες στο Σύνταγμα της Ιαπωνίας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ιτό θεωρούσε πώς η Ιαπωνία χρειαζόταν ένα Σύνταγμα, χάρη στο οποίο θα μπορούσε να θεωρηθεί «πολιτισμένη χώρα»[14] και θα έδινε την υποστήριξη, στον Αυτοκράτορα, των φιλελεύθερων.
Το 1882 στάλθηκε στην Ευρώπη για να μελετήσει τα συντάγματα των ευρωπαϊκών χωρών. Ο Ιτό επηρεάστηκε κυρίως από τα Συντάγματα της Αυστροουγγαρίας και της Γερμανικής Αυτοκρατορίας, για αυτό και το Σύνταγμα της Ιαπωνίας έμοιαζε με αυτό της Γερμανίας.
Τον Αύγουστο του 1883 ο Ιτό Χιρομπούμι επέστρεψε στην Ιαπωνία και μαζί με τρείς γραμματείς - τον Ινοούγιε Καορού, τον Ιτό Μιγιέντζι και τον Κανιέγκο Κιεντάρο - άρχισαν να εργάζονται στο Σύνταγμα της Ιαπωνίας. Συγκεντρώνονταν για 2 χρόνια στο εξωχικό του Ιτό στο νησί Ματσουσίμα. Μαζί τους, για το Σύνταγμα της Ιαπωνίας εργάζονταν ο Γερμανός καθηγητής Καρλ Φρίντριχ Γκέρμαν Ρέισλερ, καθώς ο δικαστής Ισάακ Άμπερτ Μοσσέ. Τον Απρίλιο του 1888, το Σύνταγμα ήταν έτοιμο.
Εν τω μεταξύ, ο Ιτό εργαζόταν στην αναδιάρθρωση της κυβέρνησης και σε θέματα που σχετίζοταν με τις αρμοδιότητες του Αυτοκράτορα. Ο Ιτό είχε δηλώσει:
Τα δικαιώματα της ανώτατης εξουσίας στο κράτος τα λάβαμε από τους προγόνους μας και θα θέλαμε να προστατευθούν από τους απογόνους. Ούτε εμείς, ούτε αυτοί στο μέλλον θα τα αρνηθούν, αλλά θα τα προστατεύουν[15].
Ο Κανιέκο Κιεντάρο έδειχνε πώς η εξουσία στην Ιαπωνία ανήκει στον Αυτοκράτορα, αλλά ο τελευταίος πρέπει να δώσει στον λαό το δικαίωμα να λαμβάνει μέρος στα συμβούλια. Το 1890, το Σύνταγμα τέθηκε σε ισχύ, και στη χώρα διεξήχθησαν εκλογές. Ο Ιτό έγινε ηγέτης ενός από των πρώτων ιαπωνικών κομμάτων, του Συνταγματικού Αυτοκρατορικού Κόμματος, και πρόεδρος του Ανώτατου Συμβουλίου της Βουλής.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1880, ο Ιτό έγινε μέλος μια ομάδας συμβούλων του Αυτοκράτορα (γκενρό).[16]
Άλλες μεταρρυθμίσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ιτό πίεζε για τη τήρηση των νόμων, και έγραφε:
Όταν οι σύμβουλοι λάβουν ομόφωνα μια απόφαση, τότε τη προτείνουν στον Αυτοκράτορα. Αν οι σύμβουλοι του δεν την εγκρίνουν, πρέπει να βρεθεί, ομαδικά, μια άλλη λύση[8].
Ο Ιτό Χιρομπούμι δημιούργησε το Κρυφό Συμβούλιο, ενώ παράλληλα παραιτήθηκε από Πρωθυπουργός.
Δεύτερη θητεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1892, ο Ιτό έγινε και πάλι Πρωθυπουργός της Ιαπωνίας και υποστήριξε την ιδέα της κυβέρνησης όλων των κομμάτων. Το 1894, υπέγραψε συμφωνία με την Αγγλία, σύμφωνα με την οποία οι Βρετανοί στρατιώτες έχαναν το δικαίωμα ετεροδικίας στην Ιαπωνία από το 1899.
Ο Ιτό ήταν υπέρ της συμμετοχής της Ιαπωνίας στον πόλεμο με τη Κίνα και μαζί με τον Υπουργό Εξωτερικών της Ιαπωνίας, Μούτσου Μουνιεμίτσου συμμετείχε στη συζήτηση για την υπογραφεί της συνθήκης στο Σιμονοσέκι με τη Κίνα, τον Μάρτιο του 1895. Σύμφωνα με τη συνθήκη, η Κορέα δεν άνηκε πια στη Κίνα, ενώ στην Ιαπωνία προσαρτίζονταν το νότιο μέρος της χερσονήσου Λιαοντούνσκ, το Νησί Ταϊβάν και τα Νησιά Πιενχού. Επίσης, η Κίνα έπρεπε να πληρώσει αποζημίωση 200 εκατομμυρίων λιάν. Για την Ιαπωνία ήταν ανοιχτά τα λιμάνια Τσουντσίν, Σασί, Σουτσζόου και Χαντσζόου, καθώς επίσης έλαβε το δικαίωμα να ασκεί εμπορικές δραστηριότητες στη Κίνα. Στο Σιμονοσέκι στήθηκε μνημείο προς τιμή του Ιτό και του Μούτσου.
Ωστόσο, λόγω του ότι, ο Ιτό Χιρομπούμι αποδέχθηκε την «τριπλή επέμβαση» — τη θέληση της Ρωσίας, Γερμανίας και Γαλλίας για άρνηση της προσάρτησής της χερσονήσου Λιαοντούνσκ στην Ιαπωνία, το συμβούλιο του συνετρίβη. Στις 5 Ιουλίου 1895, έλαβε τον τίλο του μαρκίζου (γιαπ. 侯爵).
Τρίτη και τέταρτη θητεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1898, ο Ιτό Χιρομπούμι έγινε για τρίτη φορά Πρωθυπουργός της Ιαπωνίας και άρχισε τον δύσκολο διάλογο με τα κόμματα της Βουλής. Αλλά, το Φιλελεύθερο (γιαπ. 自由党) και το Προοδευτικό Κόμμα (γιαπ. 進歩党) αρνήθηκαν τη πρόταση του. Ως απάντηση, ο Ιτό κύρηξε νέες εκλογές. Το Φιλελεύθερο και το Προοδευτικό Κόμμα ενώθηκαν με το Κόμμα του Συντάγματος (γιαπ. 憲政党), το οποίο έλαβε τις περισσότερες ψήφους. Το 1900, ο Ιτό δημιούργησε το Κόμμα των Φίλων της Εξουσίας του Συντάγματος (γιαπ. 立憲政友会).
Το 1900, ο Ιτό για τέταρτη φορά έγινε Πρωθυπουργός της Ιαπωνίας. Τα περισσότερα μέλη της Κυβέρνησης ήταν μέλη του Κόμματος των Φίλων της Εξουσίας του Συντάγματος. Εξαίρεση αποτελούσαν ο Υπουργός Άμυνας Κατσούρα Τάρο, ο Υπουργός του Στόλου Γιαμαμότο Γκοννοχιέ και ο Υπουργός Εξωτερικών Κατό Τακάακι.[13] Το 1901, ο Ιτό παραιτήθηκε από τη θέση του Πρωθυπουργού.
Τελευταία χρόνια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ιτό Χιρομπούμι ήταν υποστηρικτής της φιλορωσικής πολιτικής της Ιαπωνίας. Τον Νοέμβριο του 1901, συναντήθηκε με τον Σεργκέι Γιούλεβιτς Βιττέ με στόχο να συνάψει συμφωνία στη μοιρασία της σφαίρας επιρροής των 2 χωρών. Ο λόγος ήταν η θέληση της Ρωσίας να κρατήσει τη Μαντζουρία και η θέληση της Ιαπωνίας να ενεργεί ελεύθερα στη Κορέα. Αλλά, η Ρωσία αρνήθηκε να συνάψει συμφωνία. Ο Αλεξέι Νικολάεβιτς Κουροπάτκιν, Υπουργός Άμυνας της Ρωσίας, είχε δηλώσει:
Η απόλυτη εγκατάλειψη της Κορέας θα κοστίσει ακριβά για τη συμφωνία με την Ιαπωνία
Η γνώμη του Αυτοκράτορα Νικόλαου Β' ήταν ανάλογη: είχε δηλώσει για τον Ιτό: «Η Ρωσία δεν μπορεί να μείνει χωρίς το δικαίωμα να έχει όσους στρατιώτες της στη Κορέα, όσους έχουν οι Ιάπωνες».[17].
Μετά τις αποτυχίες στις συνομιλίες με τη Ρωσία, ο Ιτό κατευθύνθηκε στην Αγγλία. Τον Ιανουάριο του 1902, υπέγραψε συμφωνία για αγγλο-ιαπωνική συμμαχία, η οποία δημιούργησε τις προϋποθέσεις για τον πόλεμο Ρωσίας-Ιαπωνίας[18]. Αλλά, ο Ιτό στάθηκε κατά του πολέμου με τη Ρωσία, καθώς δεν ήταν σίγουρος ότι η Ιαπωνία μπορούσε να νικήσει.[19]
Ο Ιτό Χιρομπούμι ετοίμαζε την Ιαπωνο-Κινέζικη Συνθήκη του Προτεκτοράτου, σύμφωνα με την οποία η Κορέα δεν είχε τη δυνατότα να ενεργεί ως αυτόνομη χώρα. Ο Ιτό θεωρούσε πώς η Κορέα χρωστούσε πολλά στην Ιαπωνία, λόγω του ότι πολλοί Ιάπωνες, στον ρωσοϊαπωνικό πόλεμο, πέθαναν υπερασπίζοντας τη Κορέα[20]. Η συμφωνία υπογράφτηκε στις 17 Νοεμβρίου 1905. Τη συμφωνία υπέγραψαν 5 υπουργοί της Κορέας, υποστηρικτές της πολιτικής στην Ιαπωνία. Μετά από αυτό, ο Ιτό έγινε ο πρώτος Ιάπωνας στρατηγός της Κορέας (1906).[21]
Το 1907, ο Αυτοκράτορας της Κορέας Κοντζόν έστειλε 3 ανθρώπους στη Διάσκεψη Ειρήνης της Χάγης, όπου προσπάθησε να μεταδόσει πώς η Συνθήκη του Προτεκτοράτου ήταν άδικη και πώς πρέπει να ακυρωθεί. Οι συμμετέχοντες χώρες αποφάσισαν να ρωτήσουν τη κυβέρνηση του Σεούλ αν αυτοί οι 3 άνθρωποι ήταν απεσταλμένοι του Αυτοκράτορα της Κορέας. Αλλά, το γράμμα προς τον Αυτοκράτορα έπεσε στα χέρια του Ιτό, και μετά από συνομιλία του με τον Κοντζόν, ο τελευταίος απάντησε πώς δεν έστειλε κανένα στη Χάγη.
Μετά από αυτό το περιστατικό, ο Πρωθυπουργός της Κορέας Λι Βανιέν, χάρη στη βοήθεια του Ιτό Χιρομπούμι, ανάγκασε τον Κοντζόν να παραιτηθεί από τον θρόνο. Ο Κοντζόν παραιτήθηκε από τον θρόνο στις 20 Ιουλίου, και λίγο αργότερα, στις 24 Ιουλίου 1907, ο Ιτό και ο Λι υπέγραψαν Ιαπωνο-Κορεάτικη Συμφωνία. Στις 21 Σεπτεμβρίου 1907, ο Ιτό έλαβε τον τίτλο του πρίγκιπα (γιαπ. 公爵).
Ο Πρίγκιπας της Κορέας, Λι Ιν, μετά από πρόταση του Ιτό, έφυγε στην Ιαπωνία, όπου έλαβε εκπαίδευση. Παράλληλα, ο Ιτό έφερε στη Κορέα τον Ιάπωνα Πρίγκιπα Γιέσιχιτο[22]. Αργότερα, ο Λι Ιν υπηρέτησε στον ιαπωνικό στρατό και έλαβε τον βαθμό του στρατηγού[23].
Ο Ιτό ήταν υποστηρικτής των μαλακών σχέσεων με τη Κορέα και του σεβασμού προς τη κορεάτικη κουλτούρα. Αλλά η θέση του αυτή δεν βρήκε πολλούς υποστηρικτές, και στις 14 Ιουνίου 1909, μετά από πίεση του Γιαμαγκάτα Αριτόμο, παραιτήθηκε από τη θέση του στρατηγού. Παράλληλα, έγινε πρόεδρος του Κρυφού Συμβουλίου, θέση, την οποία κράτησε ως τον θάνατο του.
Θάνατος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τον Οκτώβριο του 1909, ο Ιτό πήγε στο Χάρμπιν για να συναντήσει τον Ρώσο Υπουργό Οικονομικών, Βλαντιμίρ Νικολάεβιτς Κοκόφτσοφ.[24] Υπολογιζόταν να συζητηθεί η απόλυτη προσάρτηση της Κορέας στην Ιαπωνία. Στις 26 Οκτωβρίου, στις 9 το πρωί, το τρένο του Ιτό έφθασε στον σιδηροδρομικό σταθμό του Χάρμπιν. Μετά από αυτό, ο Κοκόφτσοφ μπήκε στο βαγόνι του Ιτό και ο τελευταίος τον καλωσόρισε με αγάπη, θέλοντας να δείξει πώς στις σχέσεις Ιαπωνίας-Ρωσίας θα υπάρχει πάντα ειρήνη και φιλία. Ο Κοκόφτσοφ πρότεινε στον Ιτό να βγεί από το τρένο όπου βρισκόταν η φρουρά. Αφού πέρασαν τη φρουρά, ο Ιτό πυροβολίθηκε από τον Κορεάτη εθνικιστή, Αν Τσουνγκίν. Ο Ιτό πέθανε 1 ώρα και 30 λεπτά μετά το περιστατικό. Τα τελευταία λόγια του Ιτό ήταν:
Με πυροβόλησε. Ηλίθιος! (γιαπ. 俺を撃ったりして、馬鹿な奴だ)
Παρά τον θάνατο του Ιτό, η Κορέα προσαρτήθηκε στην Ιαπωνία.
Μετά τον θάνατο του Ιτό, στην Ιαπωνία κηρύχθηκε πένθος. Όλες οι σημαίες στις πρεσβείες ήταν κατεβασμένες. Πολλές ιαπωνικές και ξένες εφημερίδες βγήκαν με μαύρη ταινία. Ο πρίγκιπας της Κορέας δήλωσε πώς έμεινε άφωνος όταν έμαθε την είδηση για τον θάνατο του Ιτό. Ο Πρωθυπουργός Κατσούρα Τάρο δήλωσε:
Η πολιτική της Ιαπωνίας δεν θα αλλάξει λόγω του θανάτου του Ιτό. Θα συνεχίσουμε το έργο του και θα τηρήσουμε τη πολιτική του
Τα συλληπητήρια τους εξέφρασαν ο Αυτοκράτορα Μεϊντζι, ο κόμη Κομούρα Ντζιουτάρο, ο στρατάρχης Γιαμαγκάτα Αριτόμο, ο Ινοούγιε Καορού, ο πρέσβης των ΗΠΑ Ο' Μπράιν, ο πρέσβης της Ρωσίας Νικολάι Αντρέεβιτς Μαλέφσκι-Μαλέβιτς και ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ούιλιαμ Χόβαρντ Τάφτ, ο οποίος θεωρούσε τον Ιτό φίλο του[25]. Η αμερικάνικη εφημερίδα «The New York Times» σημείωσε πώς ο Ιτό Χιρομπούμι πάντα θέλησε την επικράτηση της ειρήνης στην Ανατολική Ασία[26].
Το σώμα του Ιτό μεταφέρθηκε στο Νταλιάν, και από εκεί, με πολεμικό πλοίο - στη Γιοκοχάμα[27]. Στις 11 Νοεμβρίου 1909, μετά από τελετές στο πάρκο Χίμπια, ο Ιτό θάφθηκε στον οικογενειακό τάφο των Ιτό, στο Τόκιο. Στη κηδεία του Ιτό ήρθαν 400.000 άνθρωποι.
Οι κατηγορίες του Αν Τσουνγκίν
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στη δίκη του, ο Αν κατηγορήσε τον Ιτό για τη διεξαγωγή των παρακάτων εγκλημάτων:
- Δολοφονία της Βασίλισσας Μιν[28]
- Εξαναγκασμός του Αυτοκράτορα Κοντζόν σε παραίτηση
- Εξαναγκασμός της κυβέρνησης της Κορέας στην υπογραφή συμφωνίων το 1905 και το 1907
- Εκτελέσεις αθώων Κορεάτων
- Απομάκρυνση της κυβέρνησης της Κορεάς από την εξουσία
- Απαλλοτρίωση σιδηροδρομικών σταθμών, δρόμων, ορυχείων, βουνών, δασών και ποταμιών
- Χρήση χρημάτων της Κεντρικής Τράπεζας
- Διάλυση του κορεάτικου στρατού
- Δημιουργεία εμποδίων στην εκπαίδευση
- Απαγόρευση στους Κορεάτες να εκπαιδεύονται στο εξωτερικό
- Καταστροφή εκπαιδευτικών βιβλίων
- Παραπληροφόρηση της παγκόσμιας κοινότητας για το υποτιθέμενο ιαπωνικό προτεκτοράτο (κορ. 보호) στη Κορέα
- Διαστρέβλωση του Αυτοκράτορα της Ιαπωνίας για την υποτιθέμενη φιλία μεταξύ Ιαπωνίας-Κορέας
- Παραβίαση της ειρήνης στην Ανατολική Ασία
- Θάνατος του πατέρα του νυν Αυτοκράτορα της Ιαπωνίας (τη τότε εποχή)
Η τελευταία κατηγορία θεωρήθηκε λαθασμένη, καθώς κατά τη διάρκεια του θανάτου του Κομέϊ στο Κιότο, ο Ιτό βρισκόταν στο Τεσιού. Μερικοί ιστορικοί, όπως ο Α. Ν. Μεσεριάκοφ, θεωρούν πώς ο Αν Τσουνγκίν ήταν τρελός.[29]
Γνώμες για τον χαρακτήρα του Ιτό Χιρομπούμι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στην Ιαπωνία, ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυμσού θεωρεί τον Ιτό ως εξαιρετικό πολιτικό και ως τον άνθρωπο που έκανε την Ιαπωνία πιο δυνατή. Ο Σ. Γ. Βιττέ τον ονόμασε «αξιόλογο και ίσως τον μεγαλύτερο πολιτικό της Ιαπωνίας»[17]. Παράλληλα, οι Κορεάτες βλέπουν τον Ιτό, ως άνθρωπο που θα μπορούσε να καταστρέψει την κορεατική εξουσία[30].
Τα ονόματα του Ιτό
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κατά τη διάρκεια της ζώης του, ο Ιτό Χιρομπούμι είχε διαφορετικά ονόματα[31].
- Χαγιάσι (林)\ Ιτό (伊藤) Ρισούκιε (利助)\ Τοσισούκιε (利介・利輔) — όνομα, το οποίο έλαβε κατά τη γέννηση του.
- Ιτό Σιουνσούκιε (伊藤俊輔\伊藤舜輔) — από το 1862 μέχρι το 1863
- Ότι Ονοτάρο (越智斧太郎) — 1862. Ψευδώνυμο κατά τη διάρκεια της κατασκοπίας στο πριγκιπάτο Χικονιέ.
- Ιτό Σιουνσούκε (伊藤春輔) — από το 1862 μέχρι το 1865.
- Ντιέπονα (デポナー) — 1864. Όνομα που έδωσε ο ίδιος ο Ιτό στον ευατό του.
- Χαναμιάνα Σιουνσούκιε (花山春輔) — από το 1864, μετά την επιστροφή στην Ιαπωνία.
- Χαναμιάνα Σιουντάρο (花山春太郎) — 1865. Ψευδώνυμο κατά τη διάρκεια του ταξιδιού στο Ιβακούνι.
- Γιοσιμούρα Σιόντζο (吉村荘蔵) — 1865. Ψευδώνυμο κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Ναγκασάκι.
- Χαγιάσι Ουϊτι (林宇一) — από το 1866 μέχρι το 1868.
- Ιτό Σιουνσούκιε (伊藤俊介) — από το 1867 μέχρι το 1868.
- Ιτό Χιρομπούμι (伊藤博文) — από τον Σεπτέμβριο του 1868. Με αυτό το όνομα έμεινε στην ιστορία.
- Σιούνπο (春畝) — ψευδώνυμο.
Παράσημα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ιτό στον κινηματογράφο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τηλεοπτικές σειρές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σειρά | Ηθοποιός στον ρόλο του Ιτό |
---|---|
Εδώ έρχεται ο Ριόμα 竜馬がゆく |
Νακαμούρα Ατσούο 中村敦夫 |
Ο Θεός των λουλουδιών 花神 |
Μπίτο Ισάο 尾藤イサオ |
Η ώρα του λιονταριού 獅子の時代 |
Νιεντζού Ντζινμπάτι 根津甚八 |
Ανοιξιάτικα κύματα 春の波涛 |
Ιτάμι Ντζιουντζό 伊丹十三 |
Όπως η πτήση 翔ぶが如く |
Ογκούρα Χισαχίρο 小倉久寛 |
Ο άνεμος της κόλασης 風が燃えた |
Μιούρα Τομοκάντζου 三浦友和 Χίρα Μικιντζίρο 平幹二朗 |
Εμπρός, για το κράτος! (ή τη δημοκρατία) 走向共和 |
Χιράτα Γιασουγιούκι 平田康之 |
Ο χορός τελειώνει 夜会の果て |
Ναμπιέ Οσάμι なべおさみ |
Ταινίες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ταινία | Ηθοποιός στον ρόλο του Ιτό |
---|---|
203η κορυφή 二百三高地 |
Μορισίτιε Χισάγια 森繁久弥 |
Πεντάδα του Τεσιού 長州ファイブ -CHOSHU Five- |
Μιούρα Ακιφούμι 三浦アキフミ |
2009: Χαμένες Αναμνήσεις 2009 로스트 메모리즈 |
Ου Σαντζόν 우상전 |
Ενδιαφέροντα γεγονότα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Στο χαρτονόμισμα των 1000 γιεν, το οποίο κυκλοφορούσε από τις 1 Νοεμβρίου 1963 μέχρι τις 4 Ιανουαρίου 1986, απεικόνιζαν τον Ιτό Χιρομπούμι.
- Ο Ιτό επέτρεψε τη χρήση στο φαγητό το ψάρι φουγκού.
- Ο Ιτό Χιρομπούμι ήταν λάτρης των γκέισα: ως και η σύζυγος του, Ουμιέκο κάποτε ήταν γκέισα. Αυτή ήταν η σκέψη του Μιγιατάκιε Γαϊκότσου (γιαπ. 宮武外骨), ο οποίος προσπάθησε να παρουσιάσει τον Ιτό ως άσωτο.
- Ο Ιτό υποστήριξε την ιδέα να γίνει το σιντό εθνική θρησκεία, αλλά δεν συμμετείχε στις τελετές του σιντό. Παρόλο αυτά, δήλωσε πώς 3 φορές στη ζωή του είχε προσευχηθεί στις θεότητες του σιντού.[32]
- Το αγαπημένο χόμπυ του Ιτό ήταν η βλάστηση των μπονσάι.
- Ο Ιάπωνας ιστορικός Τοκουτόμι Σόχο σημείωνε πώς ένα από τα χαρακτηριστικά του Ιτό ήταν η αδυναμία του στα βραβεία: «Του άρεσε να βάζει στο στήθος του λαμπερά μετάλλια».
- Ο Βλαντιμίρ Νικολάεβιτς Κοκόφτσοφ είχε δηλώσει για τον Ιτό: «Εξωτερικά, ο Ιτό μου δημιούργησε πολλές εντυπώσες: μικρού ύψους, με αρκετά μεγάλο κεφάλι, φαινόταν κουρασμένος, αλλά τα μάτια του άστραφταν και σίγουρα διαπερνούσαν τον συνομιλητή».
- Τον Οκτώβριο του 1939, ο γιος του Αν Τσούνγκιν, Αν Τσουνσιέν (κορ. 안준생) έφθασε από τη Σαγχάη στο Κεϊζντιό, όπου συνάντησε τον Ιτό Μπουνκίτι, τον γιο του Ιτό Χιρομπούμι, και ζήτησε συγγνώμη για τη πράξη του πατέρα του[33].
- Προς τιμή του Ιτό Χιρομπούμι ονομάστηκε ο αστεροειδής Νο. 110743.
- Στο βιβλίο του Κορεάτη συγγραφέα Ποκ Κοίλια, «Στο ψάξιμο του επιτάφιου» (κορ. 비명을 찾아서), και η ταινία «2009: Χαμένες Αναμνήσεις», βασίζονται σε εναλλακτική ιστορία, όπου ο Αν Τσούνγκιν δεν μπόρεσε να σκοτώσει τον Ιτό.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Πέθανε σε παιδική ηλικία
- ↑ Denis Crispin Twitchett, John King Fairbank (2002). The Cambridge History of China. Cambridge University Press. σελ. 133. ISBN 0521220297. More than one of
|pages=
και|page=
specified (βοήθεια)(Αγγλικά) - ↑ Ακόμα ένα όνομα για το σχολείο του Σιέκ σοντζιούκου
- ↑ 4,0 4,1 Soylent Communications. «Ito Hirobumi». Ανακτήθηκε στις 12 августа 2008. Unknown parameter
|lang=
ignored (|language=
suggested) (βοήθεια); Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο:|accessdate=
(βοήθεια)(Αγγλικά) - ↑ 山口県/国際課/access200611・feature1(Ιαπωνικά)
- ↑ W. G. Beasley (1968). Councillors of Samurai Origin in the Early Meiji Government, 1868-9. Cambridge, Cambridge University Press: Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London.(Αγγλικά)
- ↑ Ian Hill Nish, Ian Nish (1998). The Iwakura Mission in America and Europe: A New Assessment. RoutledgeCurzon. σελ. 244. ISBN 1873410840.(Αγγλικά)
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Совастеев В. (2003). Япония сегодня (PDF). М. σελίδες 47–57. Unknown parameter
|part=
ignored (βοήθεια)(Ρωσικά) - ↑ Мещеряков А. Н. (2006). Император Мэйдзи и его Япония. М.: Наталис. σελ. 735. ISBN 5-8062-0221-6.(Ρωσικά)
- ↑ Sidney DeVere Brown. «Nagasaki in the Meiji Restoration: Choshu Loyalists and British Arms Merchants». Ανακτήθηκε στις 12 августа 2008. Unknown parameter
|lang=
ignored (|language=
suggested) (βοήθεια); Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο:|accessdate=
(βοήθεια)(Αγγλικά) - ↑ Мещеряков А. Н. (2006). Император Мэйдзи и его Япония. М.: Наталис. σελ. 377. ISBN 5-8062-0221-6. More than one of
|pages=
και|page=
specified (βοήθεια)(Ρωσικά) - ↑ Το υπουργικό συμβούλιο αποτελείτο από 11 υπουργεία: των εσωτερικών, των εξωτερικών, της αυτοκρατορικής αυλής, των οικονομικών, του στρατού, του ναυτικού, του νοικοκυριού, του εμπορίου, της δικαιοσύνης, της παιδείας και των επικοινωνιών
- ↑ 13,0 13,1 13,2 А. Е. Жуков (1998). История Японии. М.: Институт востоковедения РАН. σελ. 111. ISBN 5-8928-2-107-2. More than one of
|pages=
και|page=
specified (βοήθεια)(Ρωσικά) - ↑ Ο Β. Σοβαστέεφ θεωρεί πώς μόνο 3 άρθρα του Συντάγματος (1, 31 και 71) μπορούν να θεωρηθούν καθαρά ιαπωνικά, ενώ τα υπόλοιπα θεωρούνται μετάφραση των συνταγμάτων άλλων χωρών
- ↑ Ito Hirobumi (1931). On the Constitution of the Empire of Japan. Tokyo: Chuo Daigaku. σελ. 1.(Ιαπωνικά)(Αγγλικά)
- ↑ Shibasaki Rikiei. «The "Kei-En System" and the Political Power Situation Surrounding the Genro». Ανακτήθηκε στις 12 августа 2008. Unknown parameter
|lang=
ignored (|language=
suggested) (βοήθεια); Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο:|accessdate=
(βοήθεια)(Αγγλικά) - ↑ 17,0 17,1 Витте С. Ю. (1994). Воспоминания. М. σελ. 212.(Ρωσικά)
- ↑ Ian Nish. Anglo-Japanese alliance (PDF). σελ. 11. Unknown parameter
|part=
ignored (βοήθεια)(Αγγλικά) - ↑ Очерки новой истории Японии. М. 1958. σελίδες 371—372.(Ρωσικά)
- ↑ Кузнецов С.И. «Ито Хиробуми». Материалы к лекциям по курсу истории стран Азии и Африки в новейшее время (PDF).(Ρωσικά)
- ↑ «Ито Хиробуми». Большая советская энциклопедия. М. 1973. σελίδες 47–57. Unknown parameter
|издательство=
ignored (βοήθεια)(Ρωσικά) - ↑ «伊藤博文 年表». Ανακτήθηκε στις 12 августа 2008. Unknown parameter
|lang=
ignored (|language=
suggested) (βοήθεια); Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο:|accessdate=
(βοήθεια)(Ιαπωνικά) - ↑
«Генералы Второй мировой войны». Ανακτήθηκε στις 8 июня 2008. Unknown parameter
|lang=
ignored (|language=
suggested) (βοήθεια); Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο:|accessdate=
(βοήθεια)(Αγγλικά) - ↑
«Отрывок из мемуаров В. Коковцова об убийстве Ито Хиробуми». Ανακτήθηκε στις 31 мая 2008. Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο:
|accessdate=
(βοήθεια)(Ρωσικά) - ↑ «Taft expresses sorrow». The New York Times. Ανακτήθηκε στις 23 июля 2008. Unknown parameter
|datepublished=
ignored (βοήθεια); Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο:|accessdate=
(βοήθεια)(Αγγλικά) - ↑ «Kokovsoff gives details». The New York Times. Ανακτήθηκε στις 23 июля 2008. Unknown parameter
|datepublished=
ignored (βοήθεια); Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο:|accessdate=
(βοήθεια)(Αγγλικά) - ↑ «Japan mourns for Ito». The New York Times. Ανακτήθηκε στις 23 июля 2008. Unknown parameter
|datepublished=
ignored (βοήθεια); Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο:|accessdate=
(βοήθεια)(Αγγλικά) - ↑ Η βασίλισσα σκοτώθηκε στις 8 Οκτωβρίου 1895 από Ιάπωνες στρατιώτες, υπό τη διοίκηση του Μιούρα Γκορό. Ο Μιούρα ισχυρίστηκε πως ενεργούσε μόνος του, αλλά αρκετοί επιστήμονες το θεωρούν ψέμα - ίσως, λόγω του ότι ο Μιούρα αθωώθηκε. Αλλά, μέχρι σήμερα, δεν βρέθηκαν αποδεικτικά στοιχεία όσον αφορά τον θάνατο της βασίλισσας.
- ↑ Мещеряков А. Н. (2006). Император Мэйдзи и его Япония. М.: Наталис. σελ. 735. ISBN 5-8062-0221-6.(Ρωσικά)
- ↑ Ли В.Ф. (2003). «Русско-японская война и аннексия Кореи». История Кореи (Новое прочтение). М.: МГИМО (У), РОССПЭН. σελ. 270. ISBN 5-8243-0436-X.
- ↑
«年表». 伊藤博文. Ανακτήθηκε στις 31 мая 2008. Unknown parameter
|description=
ignored (βοήθεια); Unknown parameter|lang=
ignored (|language=
suggested) (βοήθεια); Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο:|accessdate=
(βοήθεια)(Ιαπωνικά) - ↑ Howard Benjamin Grose· και άλλοι. (1910). Missions: American Baptist International Magazine. American Baptist Convention, etc. σελ. 193. (Αγγλικά)
- ↑ 이성환, 이토 유키오 (2009). 한국솨 이토 히로부미. 선인. 서울. ISBN 396-398 Check
|isbn=
value: length (βοήθεια). Unknown parameter|allpages=
ignored (βοήθεια); Unknown parameter|part=
ignored (βοήθεια)(Ιαπωνικά)
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Hamada Kengi (1936). Prince Ito. Unknown parameter
|место=
ignored (βοήθεια)(Ιαπωνικά) - Johnston, John T.M. (1917). World patriots. New York, World Patriots Co.(Αγγλικά)
- Kusunoki Sei`ichiro (1991). Nihon shi omoshiro suiri: Nazo no satsujin jiken wo oe. Tokyo, Futami bunko.(Ιαπωνικά)
- Nakamura Kaju (2007). Prince Ito, The Man And Statesman: A Brief History Of His Life. Montana, Kessinger Publishing, LLC. σελ. 128. ISBN 054829089X.(Ιαπωνικά)
- Palmer Frederick (1910). Marquis Ito: the great man of Japan.(Αγγλικά)
- Мещеряков А. Н. (2006). Император Мэйдзи и его Япония. М. ISBN 5-8062-0221-6 («Наталис»),5-7905-4353-7 («Рипол Классик») Check
|isbn=
value: invalid character (βοήθεια).(Ρωσικά) - Ladd, George T. (1908). In Korea with Marquis Ito(Αγγλικά)
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Совастеев В. (2003). Япония сегодня (PDF). М. σελίδες 47–57. Unknown parameter
|part=
ignored (βοήθεια)(Ρωσικά) - Кузнецов С.И. Материалы к лекциям по курсу истории стран Азии и Африки в новейшее время (PDF). Unknown parameter
|part=
ignored (βοήθεια)(Ρωσικά) - Японский сайт, посвящённый Ито Хиробуми(Ιαπωνικά)