Sagittario (τορπιλοβόλο, 1936)

Sagittario

Φωτογραφία του Sagittario από την περίοδο του πολέμου (1941).
Πληροφορίες
Τύπος και κλάση	Τορπιλοβόλο κλάσης Spica.
Ονομασίες	Έφερε το όνομα του αστερισμού του Τοξότη (Sagittario στα ιταλικά).
Ναυπηγείο	Cantieri Navali Quarnero (CNQ), Φιούμε
Έναρξη ναυπήγησης	14 Νοεμβρίου 1935
Καθέλκυση	21 Ιουνίου 1936
Ένταξη σε υπηρεσία	8 Οκτωβρίου 1936
Παροπλισμός	1η Οκτωβρίου 1964
Κατάληξη	Διαλύθηκε για σκραπ το 1964.
Γενικά χαρακτηριστικά
Εκτόπισμα	κανονικό: 680 t (670 LT) πλήρες: 1050 t (1030 LT)
Μήκος	82 m
Πλάτος	8,2 m
Βύθισμα	2,82 m
Ταχύτητα	34 kn
Πλήρωμα	110 αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και ναύτες
Οπλισμός	3 πυροβόλα των 100 mm 8 πολυβόλα των 13,2 mm 4 τορπιλοσωλήνες των 450 mm έως και 20 νάρκες
Σχετικά πολυμέσα

Το Sagittario ήταν τορπιλοβόλο κλάσης Spica που ναυπηγήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1930 για το Ιταλικό Βασιλικό Ναυτικό (Regia Marina). Κατά τη διάρκεια της Μάχης της Μεσογείου, στο πλαίσιο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, έλαβε μέρος σε αρκετές αποστολές συνοδείας νηοπομπών, η πιο αξιοσημείωτη από τις οποίες είναι γνωστή ως «Νηοπομπή Sagittario» και έλαβε χώρα ενώ μαινόταν η Μάχη της Κρήτης. Ο κυβερνήτης του Sagittario, Giuseppe Cigala Fulgosi, τιμήθηκε για δράση του πλοίου το Χρυσό Μετάλλιο Στρατιωτικής Αξίας. Το Sagittario παρέμεινε σε υπηρεσία μετά το τέλος του πολέμου με το Ιταλικό Ναυτικό (Marina Militare) και το 1949 ταξινομήθηκε ως κορβέτα. Η πορεία του ολοκληρώθηκε το 1964 οπότε και διαλύθηκε για σκραπ.

Περιγραφή

Το Sagittario ναυπηγήθηκε στα τέλη της μεσοπολεμικής περιόδου στις εγκαταστάσεις της Cantieri Navali Quarnero (CNQ) στην πόλη Φιούμε. Ήταν ένα από τα σκάφη της υποομάδας (υποκλάσης) Perseo της κλάσης Spica. Οι εργασίες ξεκίνησαν στις 14 Νοεμβρίου 1935, καθελκύστηκε στις 21 Ιουνίου 1936 και εντάχθηκε σε υπηρεσία στις 8 Οκτωβρίου 1936. Διέθετε τρία πυροβόλα των 100 mm καθώς και τέσσερις τορπιλοσωλήνες των 450 mm. Επίσης διέθετε τον απαραίτητο εξοπλισμό για την πόντιση ναρκών και βομβών βυθού. Στην αρχική του διαμόρφωση, το Sagittatio είχε επίσης οκτώ πολυβόλα Breda των 13,2 mm. Τα όπλα αυτά αντικαταστάθηκαν από ισάριθμα πυροβόλα των 20 mm το 1941.

Όλα τα σκάφη της κλάσης Spica έφεραν τα ονόματα αστερισμών: «Sagittario» είναι το όνομα του αστερισμού του Τοξότη στα ιταλικά.

Επιχειρησιακή ιστορία

Λίγους μήνες έπειτα από την ένταξή του σε υπηρεσία το Sagittario, ενώ είχε ξεσπάσει πλέον ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος, το Sagittario συμμετείχε στον αποκλεισμό της κεντρικής Μεσογείου που επέβαλλε το ιταλικό ναυτικό προκειμένου να εμποδίσει τα σοβιετικά και τα ισπανικά πλοία που διέρχονταν από την περιοχή προκειμένου να φτάσουν σε ισπανικά λιμάνια για να ανεφοδιάσουν τις δυνάμεις των Δημοκρατικών.

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

Στις 10 Ιουνίου 1940, όταν η Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο στους Συμμάχους, το Sagittario ανήκε στη 10η Μοίρα Τορπιλοβόλων με έδρα τη Λα Σπέτσια. Τη νύχτα της 26ης Νοεμβρίου 1940 ήταν σε περιπολία στον Πορθμό της Σικελίας όταν εντόπισε τον βρετανικό Στόλο της Μεσογείου ο οποίος υποστήριζε την Επιχείρηση Collar. Ο εντοπισμός του βρετανικού στόλου οδήγησε στην εμπλοκή που έμεινε γνωστή ως ναυμαχία του Σπαρτιβέντο.

Τη νύχτα της 7ης Ιανουαρίου 1941 το Sagittario πόντισε από κοινού με άλλα τορπιλοβόλα και αντιτορπιλικά δύο ναρκοπέδια βόρεια του ακρωτηρίου Μπον. Στις 30 Μαρτίου, μαζί με τα αδελφά πλοία Circe και Alcione και δύο τορπιλακάτους MAS, συνόδευσε το γερμανικό φορτηγό πλοίο Ruhr το οποίο όμως τορπιλίστηκε από το βρετανικό υποβρύχιο Utmost ενώ το ρυμουλκούσε το ιταλικό αντιτορπιλικό Dardo.

Μάχη της Κρήτης

Στις 21 Μαΐου 1941, στο πλαίσιο της Μάχης της Κρήτης, το Sagittario ανέλαβε τη συνοδεία 22 ελληνικών καΐκιών που μετέφεραν τμήματα του 85ου Ορεινού Συντάγματος της 5ης γερμανικής Ορεινής Μεραρχίας από τη Μήλο προς το Ηράκλειο προς υποστήριξη των Γερμανών αλεξιπτωτιστών στην Κρήτη. Το προηγούμενο βράδυ μια ανάλογη προσπάθεια μεταφοράς γερμανικών δυνάμεων στο Μάλεμε ματαιώθηκε καθώς υπέστη σοβαρές απώλειες εξαιτίας της δράσης των βρετανικών καταδρομικών της Δύναμης D. Οι εξελίξεις αυτές οδήγησαν στην απόφαση να ανακληθεί ο σχηματισμός που συνόδευε το Sagittario, όμως η εντολή έφθασε όταν τα πλοία είχαν αποπλεύσει και βρίσκονταν σε απόσταση περίπου 25 μιλίων από τη Μήλο.

Στην ευρύτερη περιοχή βρίσκονταν και δεύτερη μοίρα βρετανικών καταδρομικών, η Δύναμη C. Ο σχηματισμός αυτός αποτελούνταν από τρία καταδρομικά και τέσσερα αντιτορπιλικά υπό τον υποναύαρχο Edward Leigh Stuart King και αποστολή του ήταν να εντοπίσει και να παρεμποδίσει τη μεταφορά γερμανικών στρατευμάτων στην Κρήτη. Η Δύναμη C εντόπισε το Sagittario στις 10:00. Ο Κινγκ αποφάσισε να εμπλακεί όμως το Sagittario εξαπέλυσε προπέτασμα καπνού, εξαπέλυσε τις τορπίλες του και αντάλλαξε πυρά με τα βρετανικά πολεμικά προσπαθώντας να τα απομακρύνει από τα καΐκια που μετέφεραν τα γερμανικά στρατεύματα. Εν τέλει ο Κινγκ αντιλήφθηκε πως ο μεγάλος σχηματισμός των καϊκιών βρίσκονταν στην περιοχή μία ολόκληρη ώρα έπειτα από την αρχική εμπλοκή με το Sagittatio. Τελικά η γερμανοϊταλική δύναμη κατάφερε να διαφύγει αλώβητη, όμως σε στρατηγικό επίπεδο το Βασιλικό Ναυτικό είχε επιτύχει να ματαιώσει τη μεταφορά στρατευμάτων του Άξονα στη Κρήτη δια θαλάσσης.

Ο Κινγκ, γνωρίζοντας πως τα πλοία του είχαν εξαντλήσει σχεδόν τα αποθέματα πυρομαχικών για τα αντιαεροπορικά τους και θεωρώντας πως είχε επιτύχει τον κύριο στόχο του, διέταξε τη Δύναμη C να αποσυρθεί. Καθώς κατευθυνόταν νότια, τα καταδρομικά Naiad και Carlisle υπέστησαν σοβαρές ζημιές εξαιτίας της δράσης της γερμανικής αεροπορίας. Ο ναύαρχος Κάννινγκαμ επέκρινε τον Κινγκ για τον τρόπο που χειρίστηκε την κατάσταση, λέγοντας πως το ασφαλέστερο μέρος κατά τη διάρκεια της αεροπορικής επίθεσης ήταν ανάμεσα στη μοίρα των γερμανικών καϊκιών.

Ο κυβερνήτης του Sagittatio, Cigala-Fulgos, έλαβε το Χρυσό Μετάλλιο Στρατιωτικής Αξίας για τις ενέργειές του στην εμπλοκή αυτή.

1942–1943

Στις πρώτες πρωινές ώρες της 8ης Φεβρουαρίου 1942, το βρετανικό υποβρύχιο Proteus επιχείρησε ανεπιτυχώς να τορπιλίσει το Sagittario στα ανοικτά της Λευκάδας. Το Sagittario αντεπιτέθηκε και προσπάθησε να εμβολίσει το Proteus. Το Proteus κατάφερε με τους ελιγμούς του να αποφύγει τον εμβολισμό και εν τέλει να διαφύγει, όμως τα δύο σκάφη συγκρούστηκαν και από τη σύγκρουσή αυτή προκλήθηκαν ζημιές στην πλώρη του Sagittario.

Μεταξύ της 11ης και της 17ης Αυγούστου, το Sagittario συνόδευσε δύο νηοπομπές, η πρώτη αποτελούνταν από τα ιταλικά φορτηγά πλοία Sibilla και Albachiara που απέπλευσαν από τη Βεγγάζη με προορισμό το Τομπρούκ και η δεύτερη από το γερμανικό εμπορικό πλοίο Menes που απέπλευσε από το Τομπρούκ με προορισμό τον Πειραιά. Και οι δύο νηοπομπές κατάφεραν να αποφύγουν τις επιθέσεις του βρετανικού υποβρυχίου Taku.

Στις 19 Οκτωβρίου το Sagittario διέσωσε ναυαγούς από το ιταλικό αντιτορπιλικό Giovanni da Verrazzano που τορπιλίστηκε και βυθίστηκε από το βρετανικό υποβρύχιο Unbending.

Βιβλιογραφία

• Beevor, Antony (1991). Crete: The Battle and the Resistance. London: John Murray. ISBN 978-0-7195-4857-4. 
• Bilalis, Aris (2019). «The German convoys to Crete». Naftiki Ellas. https://www.academia.edu/43672983. 
• Giorgerini, Giorgio (2002). La guerra italiana sul mare. La Marina tra vittoria e sconfitta 1940–1943 (στα Italian). Mondadori. ISBN 8-80450-150-2. 
• Greene, Jack· Massignani, Alessandro (1998). The Naval War in the Mediterranean 1940–1943. London: Chatham Publishing. ISBN 978-1-86176-057-9. 
• MacDonald, Callum (1995). The Lost Battle – Crete 1941. Papermac. ISBN 978-0-333-61675-8. 
• O'Hara, Vincent (2009). The Struggle for the Middle Sea. Conway Publishing. ISBN 978-1-84486-102-6. 
• Roberts, John (1980). «Italy». Στο: Gardiner, Robert· Chesneau, Roger. Conway's All the World's Fighting Ships 1922–1946. Annapolis: Naval Institute Press. σελίδες 280–317. ISBN 978-0-87021-913-9. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Sagittario (F 557) στο Wikimedia Commons