Αγησίλαος Β΄ της Σπάρτης

Αγησίλαος Β' της Σπάρτης
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Αγησίλαος Β΄ (Αρχαία Ελληνικά)
Γέννηση	444 π.Χ. Αρχαία Σπάρτη
Θάνατος	360 π.Χ. Κυρήνη
Χώρα πολιτογράφησης	Αρχαία Σπάρτη
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	αρχαία ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	στρατιωτικός ηγέτης διπλωμάτης ηγεμόνας
Οικογένεια
Τέκνα	Αρχίδαμος Γ΄
Γονείς	Αρχίδαμος Β΄ και Ευπολία
Αδέλφια	Κυνίσκα Άγις Β΄ Τελευτίας
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Βαθμός/στρατός	Σπαρτιατική φάλαγγα
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	βασιλιάς της Σπάρτης
Σχετικά πολυμέσα

Ο Αγησίλαος Β' (444 π.Χ. - 360 π.Χ.) ήταν βασιλιάς της Σπάρτης, 19ος από την Δυναστεία Ευρυποντιδών, ο οποίος κυβέρνησε από το 398 μέχρι και το θάνατό του το 360 π.Χ. Ο Πλούταρχος στην ομώνυμη βιογραφία του για τον Αγησίλαο τον ονομάζει ως " τον ηγεμόνα και βασιλιά όλης της Ελλάδας" και σε όλη τη διάρκεια της βασιλείας του ταυτίστηκε με τις τύχες και τα επιτεύγματα της πατρίδας του. Μικρός στο ανάστημα και κουτσός από τη γέννησή του ο Αγησίλαος έγινε βασιλιάς εντελώς απροσδόκητα στην ηλικία των 45-46 ετών. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του διεξήγαγε επιτυχείς εκστρατείες στη Μικρά Ασία εναντίον των Περσών και αντιμετώπισε με επιτυχία τον αντισπαρτιατικό συνασπισμό των ελληνικών πόλεων στη διάρκεια του Κορινθιακού πολέμου. Ωστόσο ατυχείς διπλωματικές ενέργειές του οδήγησαν στην ήττα των Σπαρτιατών στα Λεύκτρα Βοιωτίας το 371 π.Χ. και την απώλεια της ηγεμονίας τους στον ελληνικό χώρο. Η δεκαετία 371-362 αποδείχθηκε κρίσιμη για την επιβίωση της Σπάρτης ως ανεξάρτητης πόλης-κράτους και ο Αγησίλαος έγινε μάρτυρας αυτών των δυσάρεστων για την πατρίδα του γεγονότων. Πέθανε στα 84 του χρόνια στην Κυρηναϊκή κατά το ταξίδι της επιστροφής από την εκστρατεία του στην Αίγυπτο, όπου είχε πάει μαζί με άλλους Έλληνες μισθοφόρους για να βοηθήσει τους Αιγύπτιους φαραώ Τέω και Νεκτανεβώ Β΄ στην επανάστασή τους εναντίον των Περσών.

Τα πρώτα χρόνια της ζωής του

Ο Αγησίλαος ήταν γιος του Αρχιδάμου Β΄ (βασιλιάς το 476-427 π.Χ) και της δεύτερης γυναίκας του, Ευπώλιας, ετεροθαλής αδελφός του Άγιδος Β΄ (βασιλιάς το 427-401/400 π.Χ.) και αδελφός της Κυνίσκας, της πρώτης γυναίκας που πέτυχε νίκη στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Μας έχουν διασωθεί λίγες πληροφορίες για τα νεανικά χρόνια του Αγησίλαου. Αυτό που γνωρίζουμε είναι πως ήταν κουτσός από το ένα πόδι και ότι δεν προοριζόταν για βασιλιάς μιας και είχε έναν μεγαλύτερο αδελφό, τον Άγη Β΄, ο οποίος είχε ήδη έναν γιο, τον Λεωτυχίδα. Ο Αγησίλαος έλαβε την τυπική διαπαιδαγώγηση από την οποία περνούσε κάθε Σπαρτιάτης ("αγωγή") και όταν πέθανε ο αδελφός του, Άγις, ανέκυψε θέμα διαδοχής μιας και ο Λεωτυχίδας παραμερίστηκε θεωρούμενος ως μη γνήσιο παιδί του Άγη Β΄ (φήμες ήθελαν τη μητέρα του Τιμαία να ισχυρίζεται ότι τον είχε αποκτήσει από τον Αθηναίο στρατηγό και πολιτικό Αλκιβιάδη, ο οποίος είχε βρει καταφύγιο στη Σπάρτη το 415 π.Χ.). Ωστόσο η άνοδος του Αγησίλαου στο θρόνο υποβοηθήθηκε σημαντικά και από την παρέμβαση του Λυσάνδρου, ο οποίος έχοντας αποκτήσει τεράστια επιρροή στην πολιτική ζωή της πόλης του, πίστευε πως ο νέος βασιλιάς θα ήταν υποχείριό του. Ο Λύσανδρος και ο Αγησίλαος είχαν αναπτύξει μια πολύ στενή φιλία (η οποία έφτανε μέχρι τα όρια της σχέσης εραστή και ερωμένου κατά τη νεότητα του Αγησίλαου) και αυτή η σχέση αποδείχθηκε καταλυτική για τη μετέπειτα πορεία του Αγησιλάου.

Μικρασιατική εκστρατεία (396-394 π.Χ.)

Στο πρώτο έτος της βασιλείας του, η Σπάρτη συγκλονίστηκε από την αποκάλυψη της συνωμοσίας του Κινάδωνα, στόχος της οποίας ήταν η ανατροπή του πολιτικού και κοινωνικού καθεστώτος. Λίγο αργότερα, το 396 π.X., οι Σπαρτιάτες πληροφορήθηκαν ότι οι Πέρσες επιδίδονταν σε μεγάλες ναυτικές προετοιμασίες και αποφάσισαν να στείλουν τον Αγησίλαο με ένα εκστρατευτικό σώμα στη Μικρά Ασία με σκοπό την υποστήριξη και απελευθέρωση των ελληνικών πόλεων της Ιωνίας. Το σώμα αυτό αποτελούνταν από 30 Σπαρτιάτες, 2.000 νεοδαμώδεις και 6.000 σύμμαχους στρατιώτες. Θέλοντας να δώσει πανελλήνια χροιά στην εκστρατεία του, ο Αγησίλαος πήγε στην Αυλίδα και θυσίασε στην Άρτεμη μιμούμενος τον Αγαμέμνονα. Η πολιτική αυτή πράξη αποκρούστηκε ωστόσο από τους Βοιωτάρχες, οι οποίοι τον πρόσταξαν να μην πραγματοποιήσει τη θυσία και πέταξαν τα θυσιαζόμενα σφάγια από το βωμό. Το 396 π.Χ. έφθασε στην Έφεσο και εκεί τον συνάντησαν απεσταλμένοι του σατράπη Τισσαφέρνη θέλοντας να εξακριβώσουν το σκοπό της άφιξής του. Ο Αγησίλαος απάντησε "για να γίνουν ανεξάρτητες οι πόλεις της Ασίας όπως είναι και στην υπόλοιπη Ελλάδα" . Ο Τισσαφέρνης τού πρότεινε τρίμηνη ανακωχή με σκοπό να ενημερώσει τον Μεγάλο Βασιλιά και ο Αγησίλαος αποδέχτηκε την πρότασή του. Ωστόσο καθ' όλη τη διάρκεια της ανακωχής ο Πέρσης σατράπης ζητούσε ενισχύσεις παραβιάζοντας ουσιαστικά την ανακωχή και απαίτησε από τον Αγησίλαο - όταν ισχυροποίησε τη θέση του - να εγκαταλείψει τη Μικρά Ασία. Ο Σπαρτιάτης βασιλιάς, αφού ενίσχυσε το στράτευμά του, ξεκίνησε την προέλασή του προς την Ελλησποντιακή Φρυγία. Κυριεύοντας όσες πόλεις συναντούσε στο δρόμο του, συγκέντρωσε πάρα πολλά λάφυρα και έφτασε στο Δασκύλιο, την έδρα του σατράπη Φαρνάβαζου Β΄. Στην ιππομαχία που ακολούθησε οι Έλληνες είχαν μικρές απώλειες και μόνο με την παρέμβαση του ίδιου του Αγησιλάου, οι δυνάμεις των Περσών υποχώρησαν. Ωστόσο ο Έλληνας ηγεμόνας συνειδητοποίησε ότι για να έχει ελπίδες επιτυχίας έπρεπε να αναπληρώσει την έλλειψη ισχυρού ιππικού. Γι' αυτό υποχώρησε προς τα παράλια και ξεκίνησε την συγκρότηση ιππικού με τη συνεισφορά των πλούσιων κατοίκων των ιωνικών πόλεων. Για να τονώσει το ηθικό των ανδρών του καθιέρωσε βραβεία και έπαθλα για τα στρατιωτικά σώματα που θα διακρίνονταν στη στρατιωτική εκπαίδευση και έδωσε εντολή να πουλούν τους αντίπαλους αιχμαλώτους γυμνούς για να φαίνονται τα αγύμναστα κορμιά τους. Την άνοιξη-καλοκαίρι του 395 π.Χ. ο Αγησίλαος προέλασε προς τις Σάρδεις. Εκεί, κοντά στην πόλη έδωσε μάχη εναντίον των δυνάμεων του Τισσαφέρνη και κατήγαγε περιφανή νίκη, αποκομίζοντας πάμπολλα λάφυρα. Η ήττα μοιραία έφερε και την πτώση του σατράπη. Ο Πέρσης βασιλιάς τον θεώρησε υπεύθυνο για την αποτυχία και έστειλε τον Τιθραύστη με εντολή να αποκεφαλίσει και να αντικαταστήσει τον Τισσαφέρνη. Ο νέος σατράπης αξίωσε από τον Αγησίλαο να εγκαταλείψει τα εδάφη του βασιλιά με την υπόσχεση οι ελληνικές πόλεις να είναι μεν αυτόνομες αλλά να συνεχίσουν την καταβολή φόρου στους Πέρσες. Ο Αγησίλαος απάντησε ότι έπρεπε να πάρει τη συγκατάθεση της πατρίδας του για να δώσει την τελική του απάντηση και ο Τιθραύστης, αφού του έδωσε τριάντα τάλαντα για τη συντήρηση του στρατού, τον έπεισε να αποχωρήσει στη Φρυγία ( που ήταν η περιοχή του Φαρνάβαζου Β΄), μέχρι να έρθουν εντολές από τη Σπάρτη.

Μάχη της Κορώνειας

Ο Αγησίλαος, επιστρέφοντας από τη Μικρά Ασία, έφτασε με το στρατό του στην πεδιάδα της Κορώνειας στη Βοιωτία, όπου τον Αύγουστο του 394 π.Χ. αντιμετώπισε σε μάχη το στρατό των Θηβαίων και Αθηναίων. Οι Αθηναίοι με τους Θηβαίους συνεργάσθηκαν με τους Πέρσες μετά από πληρωμή των δεύτερων, για να επιτεθούν στη Σπάρτη και ν' αναγκάσουν έτσι τον Αγησίλαο Β' να επιστρέψει στην Ελλάδα. Η μάχη ήταν σκληρή και, παρόλο που μπορεί να θεωρηθεί νίκη των Σπαρτιατών, ήταν οριακή. Στη συνέχεια, ο Αγησίλαος έφυγε σε εκστρατεία, επικεφαλής μισθοφορικού στρατού, στην Αίγυπτο. Πέθανε σε ηλικία 84 ετών στην Κυρήνη, κατά το ταξίδι της επιστροφής του στη Σπάρτη.

Ανταλκίδειος ειρήνη

Ο Αγησίλαος το 387 π.Χ. συνήψε ταπεινωτική συνθήκη με τους Πέρσες, ζητώντας τους και οικονομική βοήθεια και επιτρέποντάς τους να αναμειχθούν στις ελληνικές υποθέσεις. Ο Αγησίλαος έστειλε στα Σούσα τον Ανταλκίδα και ο Αρταξέρξης δέχτηκε να βοηθήσει οικονομικά τη Σπάρτη, με αντάλλαγμα την αναγνώριση της περσικής κυριαρχίας στη Μικρά Ασία και την Κύπρο.

Στην παρατήρηση κάποιου, ο οποίος είπε ότι «οι Σπαρτιάτες μήδισαν», ο Αγησίλαος απήντησε: «πες καλύτερα ότι οι Μήδοι λακωνίζουν».

Αρετές

Ο Αγησίλαος είχε πολλές αρετές ως ηγέτης. Ο Ξενοφών, ο οποίος μάλιστα πολέμησε υπό τις διαταγές του στη μάχη της Κορώνειας, στο έργο του «Αγησίλαος» δηλώνει ότι είναι δύσκολο να γράψει κανείς αντάξιο έπαινο για τον Αγησίλαο Β΄, παρ' όλα αυτά επιχείρησε να το κάνει.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Agesilaus II στο Wikimedia Commons