Μετάβαση στο περιεχόμενο

Αυτοκινητόδρομος 90 (Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
 Αυτό το λήμμα περιέχει πληροφορίες σχετικά με ένα τεχνικό έργο υπό εξέλιξη ή υπό μελέτη. Το περιεχόμενό του ενδέχεται να αλλάξει σημαντικά έως την ολοκλήρωση του έργου αυτού.


Aυτοκινητόδρομος 90
Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης

Χάρτης του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ), Οκτώβριος 2018

Αναλυτικός Χάρτης του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ) 2019
Πληροφορίες δρόμου
Τμήμα της
Μήκος310 χλμ.
Σημαντικοί κόμβοι
Δυτικό τέρμαΚίσσαμος
Ανατολικό τέρμαΣητεία
Τοποθεσίες
ΠεριφέρειεςΚρήτη
Σημαντικές πόλειςΚίσσαμος, Χανιά, Ρέθυμνο, Ηράκλειο, Άγιος Νικόλαος, Σητεία
Διαδρομή
Κόμβοι του ΒΟΑΚ
(1) Καστέλλι Κισσάμου
(2) Ραβδούχα
(3) Κολυμβάρι Χανίων
(4) Κολυμβάρι, Σπηλιά Χανίων
(5) Ταυρωνίτης Χανίων
(6) Πλατανιάς
(7) Γαλατάς
(8) Χανιά (Δυτικά), Ομαλός Χανίων
(9) Χανιά (Κέντρο), Μουρνιές
(10) Σούδα, Αερολιμένας Χανίων
(11) Βρύσες Χανίων
(12) Γεωργιούπολη
(13) Ρέθυμνο (Δυτικά), Βιολί Χαράκι
(14) Ρέθυμνο (Κέντρο), Τρία Μοναστήρια
(15) Ρέθυμνο (Ανατολικά), Άγιος Μάρκος Ρεθύμνου
(16) Πάνορμο
(17) Μπαλί
(18) Σίσες
(19) Γάζι Ηρακλείου, Αμμουδάρα
(20) Ανώγεια
(21) Ηράκλειο (Δυτικά), Μοίρες Ηρακλείου
(22) Φοινικιά / Μαλάδες
(23) Ηράκλειο (Κέντρο), Κνωσός
(24) Ηράκλειο (Ανατολικά), ΒΙ.ΠΕ. Ηρακλείου
(25) Κρατ. Αερολιμ. Ηρακλείου «Νίκος Καζαντζάκης»
(26) Καρτερός Ηρακλείου/Αμνισσός
(27) Γούρνες Ηρακλείου
(28) Γούβες Ηρακλείου
(29) Μάλια
(30) Άγιο Πνεύμα Λασιθίου
(31) Νεάπολη Λασιθίου
(32) Άγιος Νικόλαος Λασιθίου, Ξηρόκαμπος Λασιθίου
(33) Άγιος Νικόλαος Λασιθίου, Κριτσά Λασιθίου
(Σχεδιαζόμενη επέκταση προς Σητεία)
Δίκτυο αυτοκινητοδρόμων
Αυτοκινητόδρομοι της Ελλάδας

Ο Αυτοκινητόδρομος 90 (Α90), γνωστός και ως Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης, (ΒΟΑΚ) είναι υπό σχεδιασμό αυτοκινητόδρομος στην Ελλάδα και ο μοναδικός στην Κρήτη και γενικότερα σε νησί της Ελλάδας. Καθώς ενώνει την δυτικότερη πόλη της Κρήτης, Καστέλι Κισάμου με την ανατολικότερη, Σητεία, ο αυτοκινητόδρομος αντιπροσωπεύει έναν μεγάλο διάδρομο ανατολής-δύσης στην Κρήτη. Εκτός από τη Σητεία και την Κίσσαμο, ο αυτοκινητόδρομος Α90 τρέχει κοντά σε πολλές μεγάλες κρητικές πόλεις, συμπεριλαμβανομένων των τεσσάρων πρωτευουσών των Περιφερειακών Ενοτήτων (Χανιά, Ρέθυμνο, Ηράκλειο Κρήτης και Άγιος Νικόλαος Λασιθίου), παρέχει πρόσβαση σε πολλά εθνικά πάρκα ή πάρκα φύσης, και πολυάριθμα θέρετρα, ειδικά κατά μήκος της ακτής της Κρήτης.

Ο αυτοκινητόδρομος προς το παρόν περιορίζεται σε μία λωρίδα ανά κατεύθυνση οδήγησης, με λωρίδα βραδυπορείας σε σημεία μεγάλων κλίσεων, αλλά ορισμένα τμήματα, ειδικά γύρω από τις τρεις μεγαλύτερες πόλεις, έχουν ανακατασκευαστεί με δύο λωρίδες κυκλοφορίας σε κάθε κατεύθυνση οδήγησης που χωρίζονται με ένα κεντρικό στηθαίο. Ορισμένες διασταυρώσεις του αυτοκινητόδρομου Α90 είναι ανισόπεδες, ενώ άλλες όχι. Παρόλο που η διαδρομή διασχίζει τραχύ ορεινό και παράκτιο έδαφος, έχει περιορισμένες γέφυρες, κοιλαδογέφυρες, σήραγγες και άλλες παρόμοιες κατασκευές σε τμήματα που έχουν ολοκληρωθεί. Υπάρχουν ?? έξοδοι και ?? σταθμοί εξυπηρέτησης αυτοκινήτων που λειτουργούν κατά μήκος της διαδρομής.

Τα πρώτα τμήματα με χαρακτηριστικά αυτοκινητοδρόμου ξεκίνησαν να κατασκευάζονται στις αρχές της δεκαετίας του 1990, έπειτα από αυξημένο κυκλοφοριακό φόρτο περιμετρικά των πόλεων.

Σήμερα, η κατασκευή, η λειτουργία και η συντήρηση του Αυτοκινητοδρόμου 90 έχουν κατά το μεγαλύτερο μέρος του παραχωρηθεί στον Οργανισμό Ανάπτυξης Κρήτης (ΟΑΚ) ΑΕ, ο οποίος είναι δημόσια επιχείρηση κοινής ωφέλειας.[1] Παλαιότερα, τις αρμοδιότητες αυτές κατείχε η Ειδική Υπηρεσία Δημοσίων Έργων (ΕΥΔΕ) ΒΟΑΚ ΑΕ (2000-2013).[2]

Περιγραφή διαδρομής

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Α90 περιμετρικά της πόλεως του Ηρακλείου (τμήμα που έχει μετατραπεί σε αυτοκινητόδρομο)

Ο αυτοκινητόδρομος ΒΟΑΚ είναι ένας μεγάλος αυτοκινητόδρομος στον άξονα Δύσης-Ανατολής στην Κρήτη που συνδέει τη δυτικότερη πόλη και λιμάνι, την Κίσσαμο με την ανατολικότερη, τη Σητεία. Είναι επίσης μέρος δύο μεγάλων ευρωπαϊκών διαδρομών: Ε65 (Κίσσαμος-Χανιά) και (Ε75 Χανιά-Ρέθυμνο-Ηράκλειο-Άγιος Νικόλαος-Σητεία).[3]

Διόδια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σήμερα (Οκτώβριος 2024) ο ΒΟΑΚ δεν διαθέτει διόδια. Σύμφωνα με τον υπουργό Μεταφορών, Κώστα Καραμανλή, ο ΒΟΑΚ θα διαθέτει διόδια στο τμήμα που θα δημιουργηθεί με σύμβαση παραχώρησης ((Κίσσαμος-)Χανιά-Χερσόνησος), με χρέωση 0,063 ευρώ/χλμ. [4] Αυτή η κίνηση, την οποία επιβεβαίωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, έχει δεχτεί έντονη επίκριση.[5]

Αξιοσημείωτες δομές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο δρόμος που σχεδιάστηκε τη δεκαετία του 1960 διαθέτει απειροελάχιστες αερογέφυρες, κοιλαδογέφυρες και σήραγγες,[6] όμως ο αριθμός αυξάνεται στη νέα χάραξη του αυτοκινητόδρομου.

Μέχρι στιγμής είναι γνωστές οι εξής αλλαγές στην περιοχή του Ρεθύμνου:

Νέα χάραξη ΒΟΑΚ (Ρέθυμνο)
Τμήμα Αλλαγές
Επισκοπή - Σήραγξ Νίπων - Γεράνι νέα χάραξη
Γέφυρα Ζουρίδας - Κόμβος Αμαρίου διατήρηση υφιστάμενης χάραξης
Κόμβος Αμαρίου - Σκαλέτα
  • Νέα χάραξη
  • Νέα σήραγγα στο Άδελε.

Πηγή:[7]

Η επιλογή της νέας χάραξης του τμήματος Κόμβος Αμαρίου - Σκαλέτα έχει δεχτεί έντονη αρνητική κριτική, λόγω των ιδιοκτησιών που "παίρνει" και του ότι πιθανόν θα "επηρεάσει την τουριστικά αναπτυσσόμενη περιοχή".[7]

Ιστορικό

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά τη δεκαετία του 1990, στην νέα Εθνική Οδό 90 που κατασκευαζόταν από τα τέλη της δεκαετίας του 1960, σημειώθηκε ραγδαίος κυκλοφοριακός φόρτος. Ο δρόμος άρχισε να ανακατασκευάζεται σε έναν αυτοκινητόδρομο τεσσάρων λωρίδων με διαχωριστικό στηθαίο. Τα πρώτα τμήματα που διαπλατύνθηκαν έγιναν στα πλαίσια του Β΄ ΚΠΣ, και είχαν μήκος 16 χιλιόμετρα συνολικά.[6]

Η ΕΥΔΕ BOAK (Ειδική χρήση Δημοσίων Έργων ΒΟΑΚ), ήταν ο διαχειριστής του σχεδιασμού και της κατασκευής ελληνικών κρατικών έργων στον ΒΟΑΚ. Τα διαχωριστικά στηθαία μείωσαν δραματικά τα ατυχήματα. Στο τμήμα από τα Λινοπεράματα στον Γιόφυρο, την περίοδο 1999-2001 σημειώθηκαν 23 θάνατοι, ενώ την περίοδο 2002-2005 μειώθηκαν στους 2.[6]

Μέχρι το 2019, είχαν αναβαθμιστεί σε αυτοκινητόδρομο τεσσάρων λωρίδων με διαχωριστικό στηθαίο τα εξής τμήματα:[6]

Χρονικό διαπλατύνσεων ΒΟΑΚ (Δεκαετία 1990-σήμερα)
Τμήμα/κόμβος Νομός/Περιφερειακή ενότητα Προϋπολογισμός Χρηματοδότηση Ημερομηνία υπογραφής σύμβασης Περαίωση Παραπ.
Β' Κλάδος παράκαμψης Χανίων (Βαμβακόπουλο - Μουρνιές) Χανίων ??? ?? ? ????
Α/Κ Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνης ??? ?? ? ????
Β' Κλάδος παράκαμψης Ηρακλείου (Λινοπεράματα– Α/Κ Παπαναστασίου) Ηρακλείου 13,21 εκ. ευρώ Ο.Α.Λ.Α.Α 29/12/1999 2003
Β' Κλάδος παράκαμψης Χανίων (Μουρνιές - Σούδα) και Α/Κ Σούδας Χανίων 10,27 εκ. ευρώ Ο.Α.Λ.Α.Α 25/01/2000 2002
Α/Κ Ατσιποπούλου Ρεθύμνης 5,87 εκ. ευρώ Π.Ε.Π. Κρήτης 18/11/03 8/2005
Β' Κλάδος παράκαμψης Ηρακλείου (ΚΤΕΟ-Γούβες, Χ,Θ.0+000 - Χ.Θ.7+827) Ηρακλείου 12,6 εκ. ευρώ Π.Ε.Π. Κρήτης 28/11/2003 8/2005-6
Β' Κλάδος παράκαμψης Ηρακλείου (Αεροδρόμιο - ΚΤΕΟ) Ηρακλείου 12,60 εκ. ευρώ Π.Ε.Π. Κρήτης 30/03/2007 20??
Α/Κ Παπαναστασίου Ηρακλείου 8,07 εκ. ευρώ Ο.Α.Λ.Α.Α 8/10/2007 20??
Α/Κ Αμαρίου Ρεθύμνης 7,60 εκ. ευρώ Π.Ε.Π. Κρήτης 2008 2016[8]
Β' Κλάδος τμήματος Γούβες-Χερσόνησος Ηρακλείου ???? ΕΣΠΑ ???? 2019[9]

Δεκαετία του 2020

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παρόλο που πριν το 2019 υπήρχε ήδη διαγωνισμός για την δημοπράτηση του ΒΟΑΚ, με την εκλογή της κυβέρνησης Κυριάκου Μητσοτάκη αποφασίστηκε ο διαγωνισμός αυτός να ακυρωθεί και να επαναμελετηθεί το έργο.

Στις αρχές του 2020, ανακοινώθηκαν δύο πιθανά σενάρια ως προς την χρηματοδότηση του ΒΟΑΚ. Το πρώτο σενάριο αφορά το να λάβει η κυβέρνηση έσοδα από άλλη σύμβαση παραχώρησης. Το πρόβλημα είναι ότι χρειαζόταν η έγκριση των πιστωτών, διότι μέρος των εν λόγω χρημάτων πάει στην εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους. Στο δεύτερο σενάριο μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι επιστροφές των κεντρικών τραπεζών προκειμένου να χρηματοδοτηθεί το έργο, το οποίο εξετάζεται σε ανώτατο κυβερνητικό κλιμάκιο.[10] Το χρονοδιάγραμμα έχει ως εξής:

Χρονοδιάγραμμα ανακατασκευής ΒΟΑΚ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Παρουσίαση τελικής χάραξης ΒΟΑΚ από τον Πρωθυπουργό: 20 Μαίου 2021[11]
  • Περιβαλλοντική αδειοδότηση: Φθινόπωρο 2021
  • Αρχές 2022: Έναρξη κατασκευής έργων από Χερσόνησο ως Νεάπολη
  • Υποβολή δεσμευτικών προσφορών : Άνοιξη 2022
  • Αξιολόγηση και ανάδειξη προσωρινού αναδόχου: Φθινόπωρο 2022
  • Υπογραφή σύμβασης: Τέλη Ιανουαρίου 2025
  • Έναρξη των συμβάσεων: Θέρος 2023

Πηγή:[12]

  • Μάρτιος 2025: Έναρξη κατασκευής έργων στο βασικό τμήμα από Χανιά ως Ηράκλειο (160 χλμ)[13]
  • Μάρτιος 2030: ολοκλήρωση Χανιά-Ρέθυμνο-Ηράκλειο

Ανακατασκευή ΒΟΑΚ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τμήμα Πρόοδος Εργασιών Έτος παράδοσης Κατασκευή Παραπ,
Λιμένας Κισσάμου-Βαμβακόπουλο φάση εκπόνησης των τοπογραφικών μελετών/2021:έκδοση ΑΕΠΠΟ και έναρξη Β'Φάσης Μελλοντικά Σύμβαση Παραχώρησης [14]
Βαμβακόπουλο-Μουρνιές εκπονείται η μελέτη βελτίωσης/2021:έκδοση ΑΕΠΠΟ και έναρξη Β'Φάσης Δεκαετία '90 Σύμβαση Παραχώρησης [15]
Μουρνιές-Σούδα εκπονείται η μελέτη βελτίωσης/2021:έκδοση ΑΕΠΠΟ και έναρξη Β'Φάσης 2002 Δημοπράτηση 2024 [15]
Α.Κ. Σούδας-Α.Κ.Ατσιπόπουλου (έναρξη έργων τέλη 2025) άνοιγμα οικονομικών προσφορών: 25 Ιανουάρίου 2024[16] υπογραφή σύμβασης με ανάδοχο τέλη Ιανουαρίου 2025, εκδίκαση προσφυγών Δήμων νομού Ηρακλείου στο ΣΤΕ: 29 Νοεμβρίου 2024, 15% έργου: άνοιξη 2026[17] 2030 Δημοπράτηση 2024 [15]
Α.Κ.Ατσιπόπουλου-Α.Κ.Αμαρίου (παράκαμψη Ρεθύμνου) άνοιγμα οικονομικών προσφορών: 25 Ιανουαρίου 2024 Δεκαετία '90[18] Δημοπράτηση 2024 [15]
Α.Κ. Αμαρίου-Α.Κ Λινοπεραραμάτων (έναρξη έργων τέλη 2025) άνοιγμα οικονομικών προσφορών: 25 Ιανουαρίου 2024 2028-2029 Δημοπράτηση 2024 [15]
Λινοπεράματα-Α.Κ. Παπαναστασίου εκπονείται η μελέτη βελτίωσης/2021:έκδοση ΑΕΠΠΟ και έναρξη Β'Φάσης 2003[19] Σύμβαση Παραχώρησης [15]
Α.Κ. Παπαναστασίου-Αεροδρόμιο Ηρακλείου εκπονείται η μελέτη βελτίωσης/2021:έκδοση ΑΕΠΠΟ και έναρξη Β'Φάσης 2009 Σύμβαση Παραχώρησης [15]
Αεροδρόμιο Ηρακλείου-Καρτερός εκπονείται η μελέτη βελτίωσης/2021:έκδοση ΑΕΠΠΟ και έναρξη Β'Φάσης 2011 Σύμβαση Παραχώρησης [15]
Καρτερός-Γούρνες εκπονείται η μελέτη βελτίωσης/2021:έκδοση ΑΕΠΠΟ και έναρξη Β'Φάσης 2005 Σύμβαση Παραχώρησης [15]
Γούρνες-Χερσόνησος εκπονείται η μελέτη βελτίωσης/2021:έκδοση ΑΕΠΠΟ και έναρξη Β'Φάσης 2019 Σύμβαση Παραχώρησης [15]
Χερσόνησος-Νεάπολη (υπό κατασκευήν σήραγξ Σεληναρίου) Μαρτιος 2024 έναρξη εργασιών νέου άξονα από το σχήμα ΤΕΡΝΑ-ΙΝΤΡΑΚΑΤ-ΑΚΤΩΡ 21/4/2027[20] ΣΔΙΤ [15]
Νέαπολη-Λίμνες-Άγιος Νικόλαος (υπό κατασκευήν) 5/9/2022 υπογραφή σύμβασης από ΑΚΤΩΡ με κατασκευή σε 3 χρόνια Σεπτέμβριος 2025 Δημόσιο Έργο [15]
Άγιος Νικόλαος-Λιμένας Σητείας βρίσκεται σε φάση ολοκλήρωσης των μελετών που απαιτούνται Μελλοντικά [15]

Ασφάλεια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στον ΒΟΑΚ, συμβαίνουν συχνά τροχαία ατυχήματα. Παρόλο που εν μέρει οφείλονται στον ανθρώπινο παράγοντα, ο ΒΟΑΚ έχει:[6]

  1. Μεγάλο κυκλοφοριακό φόρτο σε σχέση με την γεωμετρία του ειδικά τους τουριστικούς θερινούς μήνες
  2. Έχει κατασκευαστεί με βάσει παρωχημένες προδιαγραφές
  3. Στοιχειώδης συντήρηση

Κατάλογος εξόδων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παρακάτω, παραθέτονται όλοι οι κόμβοι του ΒΟΑΚ οι οποίοι είναι γνωστό ότι θα συμπεριληφθούν:[21]

Περιφερειακή ενότητα χλμ Ονομασία Προορισμός Σημειώσεις Παραπ.
Χανίων ?? Βαμβακόπουλου
?? Μουρνιών Επαρχιακός Δρόμος με αριθμό 35 [22]
?? Σούδας
[23]
?? Πλατανίου
?? Άπτερων
Καλαμίου σημείο επικινδυνότητας προς λήψη μέτρων ασφαλείας[24]
?? Καλύβες σημείο επικινδυνότητας προς λήψη μέτρων ασφαλείας
?? Αγίων Πάντων
?? Βάμου
?? Βρυσών Επαρχιακός Δρόμος με αριθμό 54 σημείο επικινδυνότητας προς λήψη μέτρων ασφαλείας[22]
?? Γεωργιούπολης (1)
?? Γεωργιούπολης (2)
Ρεθύμνης ?? Επισκοπής Επαρχιακή Οδός 1 (προς Αργυρούπολη), ΠΕΟ Χανίων-Ρεθύμνης [25]
?? Γερανίου (1)
?? Γερανίου (2)
?? Ατσιπόπουλου
?? Τυμπακίου
?? Αμαρίου Σφακάκι σημείο επικινδυνότητας προς λήψη μέτρων ασφαλείας
Άδελε[7] Σκαλέτα σημείο επικινδυνότητας προς λήψη μέτρων ασφαλείας
?? Εξάντη Επαρχιακή οδός 27 [22]
?? Μπαλίου Επαρχιακή οδός 2 σημείο επικινδυνότητας προς λήψη μέτρων ασφαλείας[22]
?? Αλμυρίδας
?? Σισών (1) σημείο επικινδυνότητας προς λήψη μέτρων ασφαλείας
?? Σισών (2)
Ηρακλείου ?? Φόδελε σημείο επικινδυνότητας προς λήψη μέτρων ασφαλείας
?? Αγίας Πελαγίας
?? Παλαιόκαστρου
?? Λινοπεραμάτων
Γαζίου Επαρχιακός Δρόμος με αριθμό 4 [22]
?? οδού Μεσαράς
[23]
?? λεωφόρου Παπαναστασίου
[23]
?? Κατσαμπά
?? Κρατικού Αερολιμένα Ηρακλείου «Νίκος Καζαντζάκης»
?? Καρτερού Επαρχιακός Δρόμος με αριθμό 48
?? Ανώπολης
?? Γούρνων
?? Νέου Διεθνούς Αερολιμένα Ηρακλείου Μελλοντικός κάθετος προς Νέο Αεροδρόμιο Καστελίου
?? Καστελλίου
[23]
?? Χερσονήσου [23]
?? Σταλίδας
?? Μαλίων
Λασιθίου ?? Σισίου
?? Μονής Αγίου Γεωργίου Σεληνάρι
?? Νεάπολης
?? Λιμνών
?? Λακωνίων
?? Αγίου Νικολάου

Τελευταία ενημέρωση: Απρίλιος 2021

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «Η Εταιρεία – OAKAE». Ανακτήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2021. 
  2. ↑ «Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης (Β.Ο.Α.Κ.) (2008)» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 4 Μαρτίου 2016. 
  3. ↑ «EUROPEAN AGREMENT ON MAIN INTERNATIONAL TRAFFIC ARTERIES (AGR)» (PDF) (PDF). United Nations Economic Commission for Europe. 28 Μαρτίου 2008. Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2011. 
  4. ↑ Σαββίδης, Μπάμπης (17 Οκτωβρίου 2020). «Οριστικά διόδια στο ΒΟΑΚ - Πόσο θα πληρώνουν οι οδηγοί;». neakriti.gr. 
  5. ↑ ««Ο ΒΟΑΚ που μας αξιζει»: 294 χιλιόμετρα με κόστος 2 δισεκατομμύρια € και διόδια». Νέα Κρήτη. 31 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2021. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 «Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης (Β.Ο.Α.Κ.) (2008)» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 4 Μαρτίου 2016. 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 «Η νέα χάραξη του ΒΟΑΚ σε χάρτες». Rethemnos News. 29 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2021. 
  8. ↑ Καραγιάννης, Νίκος (14 Ιανουαρίου 2016). «Ρέθυμνο: Ολοκληρώνεται ο Ανισόπεδος Κόμβος στο Αμάρι». Ypodomes.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιουνίου 2021. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουνίου 2021. 
  9. ↑ Λιάλιος, Γιώργος. «Δεκαέξι χρόνια για μία γέφυρα | Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2021. 
  10. ↑ «ΒΟΑΚ: Τα δύο σενάρια για την χρηματοδότηση του έργου, δια στόματος Καραμανλή». ekriti (στα Αγγλικά). 18 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2020. 
  11. ↑ Στα Χανιά τον Απρίλιο η παρουσίαση του νέου ΒΟΑΚ από τον Κυριάκο Μητσοτάκη
  12. ↑ Καραγιάννης, Νίκος (8 Δεκεμβρίου 2020). «ΒΟΑΚ: Το 2023 η έναρξη των έργων, προστίθεται και το τμήμα Χανιά-Κίσσαμος». Ypodomes.com. Ανακτήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2021. 
  13. ↑ Γ. Κεφαλογιάννης: Πότε ξεκινά η κατασκευή του ΒΟΑΚ - Μισός δρόμος μέχρι Σητεία
  14. ↑ «Υπ. Υποδομών: Το χρονοδιάγραμμα και τα νέα χαρακτηριστικά του ΒΟΑΚ». Η Εφημερίδα των Συντακτών. Ανακτήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2021. 
  15. ↑ 15,00 15,01 15,02 15,03 15,04 15,05 15,06 15,07 15,08 15,09 15,10 15,11 15,12 «Το χρονοδιάγραμμα και τα νέα χαρακτηριστικά του ΒΟΑΚ». HANIA.news. 7 Φεβρουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2021. 
  16. ↑ Aνοίγουν 25 Ιανουαρίου οι οικονομικές προσφορές για την παραχώρηση του ΒΟΑΚ
  17. ↑ Μέχρι το τέλος Ιανουαρίου η συμβασιοποίηση του βασικού τμήματος Χανιά - Ηράκλειο -«Το δυσκολότερο έργο στην Ελλάδα»
  18. ↑ Οι κόμβοι Ατσιποπούλου και Αμαρίου κατασκευάστηκαν αργότερα.
  19. ↑ Ο Α.Κ. Παπαναστασίου κατασκευάστηκε αργότερα
  20. ↑ Στις 21/4/2027 η ολοκλήρωση του τμήματος Χερσόνησος – Νεάπολη του ΒΟΑΚ. Η πορεία του έργου
  21. ↑ Καραγιάννης, Νίκος (12 Απριλίου 2021). «Η ακτινογραφία του ΒΟΑΚ – Ποιά έργα θα γίνουν σε κάθε τμήμα του αυτοκινητόδρομου». Ypodomes.com. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2021. 
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 22,4 Απόφαση ΔΜΕΟ/Ε/Ο/266/1995: Ανακατάταξη Επαρχιακού Δικτύου των Νομών της Χώρας
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 23,4 ΦΕΚ 319/τ. Β'/1963 αριθμ. Γ. 25871/9-7-1963 Απόφαση Υπουργού Δημοσίων Έργων, Περί αριθμήσεως εθνικών οδών
  24. ↑ Κρήτη: Αυτά είναι τα πιο θανατηφόρα σημεία στον ΒΟΑΚ - Ποιο είναι το σχέδιο της Περιφέρειας για τον οδικό χάρτη του νησιού
  25. ↑ Βασιλικό διάταγμα 6/2/56 - Άρθρο 40
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αυτοκινητόδρομος_90_(Βόρειος_Οδικός_Άξονας_Κρήτης)&oldid=10871657"