Βάλλενσταϊν (θεατρική τριλογία)
 Ο Άλμπρεχτ φον Βάλλενσταϊν, αργηγός των καθολικών στρατιωτικών δυνάμεων της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας κατά τον Τριακονταετή πόλεμο | |
| Συγγραφέας | Φρίντριχ Σίλερ |
|---|---|
| Τίτλος | Wallenstein |
| Γλώσσα | Γερμανικά |
| Ημερομηνία δημιουργίας | 1799 |
| Ημερομηνία δημοσίευσης | 1800 |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Βάλλενσταϊν (γερμανικά: Wallenstein) είναι τίτλος θεατρικής τριλογίας του Φρίντριχ Σίλερ που ολοκληρώθηκε το 1799. Τα τρία μέρη είναι: Το στρατόπεδο του Βάλλενσταϊν, Οι Πικολομίνι και Ο θάνατος του Βάλλενσταϊν.[1]
Το μεγάλο ιστορικό δράμα είναι σημαντικό έργο του κλασικισμού της Βαϊμάρης. Αναφέρεται στα γεγονότα που οδήγησαν στον θάνατο του Βοημού αρχιστράτηγου του αυτοκρατορικού στρατού Άλμπρεχτ φον Βαλλενστάιν, ο οποίος στο απόγειο της δύναμής του στράφηκε κατά του αυτοκράτορα Φερδινάνδου Β' και επέλεξε να συνάψει μυστική συμμαχία με τους Σουηδούς. Η υπόθεση διαδραματίζεται περίπου 16 χρόνια μετά την έναρξη του Τριακονταετούς πολέμου, τον χειμώνα του 1633/1634, και ξεκινά στην πόλη Πίλζεν της Βοημίας, όπου ο Βάλλενσταϊν εδρεύει με τα στρατεύματά του. Στο τρίτο έργο, η δράση μεταφέρεται στο Έγκερ, όπου έχει καταφύγει και όπου δολοφονήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 1634.
Βασίζεται ελεύθερα σε πραγματικά ιστορικά γεγονότα κατά τη διάρκεια του Τριακονταετούς πολέμου και παρουσιάζει τη δράση ιστορικών προσώπων. Η αισθηματική πλοκή ανάμεσα στον Μαξ Πικολομίνι και την κόρη του Βάλλενσταϊν Θέκλα είναι μυθοπλασία και οι δύο χαρακτήρες φανταστικοί.[2]
Κεντρικά μοτίβα του δράματος είναι η δύναμη και η φιλοδοξία, η πίστη και η προδοσία, η μοίρα και η ελεύθερη επιλογή και ο πόλεμος και οι επιπτώσεις του: ο Τριακονταετής πόλεμος αποτελεί το ιστορικό πλαίσιο του δράματος και απεικονίζεται ως ένα καταστροφικό γεγονός που στοίχισε ανθρώπινες ζωές και αποσταθεροποίησε κοινωνικές δομές.[3]
Κύριοι χαρακτήρες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Βάλλενσταϊν, αρχιστράτηγος του αυτοκρατορικού στρατού: φιλόδοξος, χαρισματικός, αλλά και ασταθής, μαστίζεται από αμφιβολίες. Είναι ικανότατος στρατιωτικός, αλλά προσπαθεί για αυτονομία και πολιτική ανεξαρτησία. Παράλληλα δείχνει μοιρολατρική στάση που τον κάνει να διστάζει. Καθώς το δράμα εξελίσσεται, καθοδηγείται όλο και περισσότερο από τις πολιτικές του φιλοδοξίες που οδηγούν τελικά στην προδοσία και την πτώση του. Παρουσιάζεται ως ενσάρκωση του τραγικού ήρωα, διχασμένος μεταξύ φιλοδοξίας και εσωτερικών αμφιβολιών.
Μαξ Πικολομίνι, αξιωματικός του στρατού του Βάλλενσταϊν και γιος του Οκτάβιο Πικολομίνι: ιδεαλιστής, πιστός, έντιμος, διχασμένος ανάμεσα στις ηθικές του πεποιθήσεις και την πολιτική πραγματικότητα. Ο Μαξ έχει εσωτερική αγνότητα και πιστεύει στην τιμή και την πίστη τόσο στον αυτοκράτορα όσο και στον αρχιστράτηγο. Έχει ρομαντικά ιδανικά και νιώθει βαθιά αγάπη για την κόρη του Βάλλενσταϊν, Θέκλα. Ξεκινά ως ένθερμος θαυμαστής του Βάλλενσταϊν, αλλά απογοητεύεται από την πολιτική του προδοσία. Η εσωτερική του σύγκρουση μεταξύ της αγάπης του για τη Θέκλα και της πίστης του στον αυτοκράτορα φτάνει στα άκρα μέχρι που τελικά καταρρέει τραγικά εξαιτίας αυτής της σύγκρουσης.
Οκτάβιο Πικολομίνι: πατέρας του Μαξ, πιστός στρατηγός στον αυτοκράτορα και κύριος συντελεστής στην προδοσία του Βάλλενσταϊν. Υπολογιστικός, στρατηγικός, ψυχρός και ευσυνείδητος. Ενεργεί πάντα σύμφωνα με ορθολογικές, πολιτικές εκτιμήσεις, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τους συναισθηματικούς δεσμούς του γιου του.
Θέκλα: Ευγενική, μελαγχολική, με ρομαντικά ιδανικά. Βαθιά ερωτευμένη με τον Μαξ, του προσφέρει ηθική υποστήριξη. Συμβολίζει τους αθώους εν μέσω της πολιτικής ίντριγκας και του χάους του πολέμου. Καθώς το δράμα εξελίσσεται, η Θέκλα συνειδητοποιεί ότι η αγάπη της για τον Μαξ δεν έχει μέλλον λόγω των φιλοδοξιών του πατέρα της. Μετά τον θάνατο του Μαξ, τον ακολουθεί και πεθαίνει. Παραμένει ένας τραγικά αγνός χαρακτήρας μέχρι το τέλος, ανίκανη να επιβιώσει στον βάναυσο πολιτικό κόσμο.
Μπάτλερ: πιστός αξιωματικός του Βάλλενσταϊν που εξελίσσεται σε αποφασιστικό προδότη που συμμετέχει στη συνωμοσία και οργανώνει τη δολοφονία του. Φιλόδοξος, αδίστακτα εκδικητικός, βάναυσος και αποφασιστικός. Ο Μπάτλερ αισθάνεται βαθιά αντιπάθεια για τον Βαλενστάιν επειδή έμαθε ότι ο αρχιστράτηγος ανέτρεψε τις φιλοδοξίες του. [3]
Υπόθεση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το στρατόπεδο του Βάλλενσταϊν
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το πρώτο έργο, το συντομότερο από τα τρία, είναι μονόπρακτο και λειτουργεί ως εισαγωγή στα επόμενα. Η κύρια δράση λαμβάνει χώρα στο στρατόπεδο του Βάλλενσταϊν και απεικονίζει την κατάσταση από την οπτική γωνία των μισθοφόρων αλλά και του άμαχου πληθυσμού.
Το σκηνικό είναι το στρατόπεδο κοντά στην πόλη Πίλζεν στη Βοημία. Είναι Δεκέμβριος του 1633, μεσούντος του Τριακονταετούς Πολέμου. Χιλιάδες μισθοφόροι από διάφορα μέρη της αυτοκρατορίας υπό τον αρχιστράτηγο του αυτοκρατορικού στρατού πρίγκιπα Βάλλενσταϊν έχουν στρατοπεδεύσει εδώ. Είναι ενθουσιασμένοι με τον διοικητή τους και επαινούν τη μεγάλη ελευθερία που τους επιτρέπει - να λεηλατούν, για παράδειγμα - όποτε δεν συμμετέχουν σε μάχες. [4]Οι περισσότεροι από τους μισθοφόρους, που στρατολογήθηκαν από όλη την Ευρώπη, είναι βάναυσοι. Δεν γνωρίζουν ούτε φίλο ούτε πατρίδα και ακολουθούν ευκαιριακά όποιον τους υπόσχεται το μεγαλύτερο κέρδος με την ελάχιστη προσπάθεια. Κανένας στο στρατόπεδο δεν ενδιαφέρεται για το τέλος του πολέμου: ούτε οι μισθοφόροι, γιατί τους δίνει μια σχετικά ξέγνοιαστη ζωή, ούτε οι μικροπωλητές επειδή αποκομίζουν μεγάλα κέρδη. Όταν κυκλοφορεί η φήμη ότι ο αυτοκράτορας σχεδιάζει να διαθέσει μέρος του στρατού στους Ισπανούς Αψβούργους ως ενίσχυση, οι στρατιώτες εξαγριώνονται και δεν κρύβουν τις επιφυλάξεις τους απέναντι στον Φερδινάνδο Β'. Οι περισσότεροι θεωρούν ότι αυτό το σχέδιο είναι μια αυτοκρατορική συνωμοσία με σκοπό να διαλύσει τα στρατεύματα και να αποδυναμώσει τον αρχιστράτηγο, ο οποίος έχει γίνει πολύ ισχυρός. Παίρνουν το μέρος του Βάλλενσταϊν και ορκίζονται να αντισταθούν στην αυτοκρατορική βούληση εάν χρειαστεί. Κάνουν έκκληση στον Μαξ Πικολομίνι, έναν από τους διοικητές τους, να πείσει τον Βάλλενσταϊν να μην υπακούσει στον αυτοκράτορα.[5]
Αυτή η εισαγωγή είναι μια ευκαιρία για τον Σίλερ να παρουσιάσει το πλαίσιο: τον Τριακονταετή Πόλεμο και τους ανταγωνισμούς που προέκυψαν στο αυστριακό στρατόπεδο. Η σκιαγράφηση των μισθοφόρων είναι άγρια: υμνούν τον πόλεμο, παρά τις καταστροφές που φέρνει στον άμαχο πληθυσμό. Τρεις χαρακτήρες απεικονίζουν τα δεινά που προκάλεσε ο πόλεμος: ένας χωρικός και ο γιος του, που έχασαν τα πάντα στις καταστροφές των στρατιωτών και λιμοκτονούν και ένας Καπουτσίνος που επικρίνει την ασέβεια των στρατιωτών.[6]
Οι Πικολομίνι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η κύρια πλοκή της τριλογίας αρχίζει στο πεντάπρακτο δεύτερο έργο. Το σκηνικό μεταφέρεται στους υψηλόβαθμους διοικητές των στρατευμάτων του πρίγκιπα Βάλλενσταϊν, τους οποίους συγκέντρωσε στο Πίλζεν, όπου μάλιστα έστειλε να φέρουν τη γυναίκα και την κόρη του Θέκλα κοντά του. Οι περισσότεροι διοικητές είναι ενθουσιώδεις υποστηρικτές του πρίγκιπα και μάλιστα τον εκτιμούν περισσότερο από τον αυτοκράτορα. Ο Βάλλενσταϊν έχει ήδη επανειλημμένα παρακούσει εντολές του αυτοκράτορα, ο οποίος, πιθανώς για να τον αποδυναμώσει, τον διέταξε να παραχωρήσει μέρος του στρατού. Ο πρίγκιπας δεν το δέχεται και σκέφτεται επίσημα να παραιτηθεί από τη διοίκηση των αυτοκρατορικών στρατευμάτων. Συγχρόνως, διεξάγει κρυφά διαπραγματεύσεις με τους εχθρούς Προτεστάντες Σουηδούς, για να αναγκάσει τον αυτοκράτορα να συνάψει ειρήνη και κρατά ανοιχτό το ενδεχόμενο συμμαχίας με τους Σουηδούς εναντίον του αυτοκράτορα. Οι πιο στενοί του έμπιστοι, ο κουνιάδος του Τέρζκι και ο Ίλλο, επικροτούν και τον προτρέπουν. Ο Βάλλενσταϊν αναβάλλει λέγοντας ότι πρώτα θα συμβουλευτεί τα άστρα με τον αστρολόγο του Σίνι. Βάζουν όλους τους στρατιωτικούς ηγέτες να υπογράψουν ένα έγγραφο που ορκίζονται πίστη στον Βάλλενσταϊν. Στο έγγραφο αναγράφεται ότι η πίστη στον αρχιστράτηγο περιορίζεται από τον όρκο πίστης στον αυτοκράτορα. Ωστόσο, στην δήλωση που παρουσιάστηκε για υπογραφή, αυτός ο περιορισμός έχει αφαιρεθεί κρυφά με σκοπό να τους δεσμεύσει.[7]
Αυτό που δεν υποψιάζεται ο Βάλλενσταϊν είναι ότι ο έμπιστός του στρατηγός Οκτάβιο Πικολομίνι, ενήμερος για τα σχέδιά του, παρέμεινε πιστός στον αυτοκράτορα, τον κατασκοπεύει και του έχει δοθεί η υπόσχεση ότι θα αντικαταστήσει τον Βάλλενσταϊν σε περίπτωση προδοσίας. Αυτοκρατορικοί κατάσκοποι συλλαμβάνουν τον αγγελιοφόρο του Βάλλενσταϊν στο δρόμο για τους Σουηδούς. Η πτώση του αρχιστράτηγου επίκειται.
Η κατάσταση περιπλέκεται από το γεγονός ότι ο γιος του Οκτάβιο, Μαξ Πικολομίνι, και η κόρη του Βάλλενσταϊν, Θέκλα, είναι ερωτευμένοι. Ο Μαξ είναι ενθουσιώδης υποστηρικτής του Βάλλενσταϊν και αρνείται να πιστέψει τις κατηγορίες όταν ο πατέρας του τον ενημερώνει. Το έργο τελειώνει με την απόφαση του Μαξ να απευθυνθεί προσωπικά στον αρχιστράτηγο για τα σχέδιά του και μετά να αποφασίσει αν θα σταθεί ενάντια στον πατέρα του και θα καταγγείλει την προδοσία του ή ενάντια στον Βάλλενσταϊν, τον οποίο θαυμάζει.[8]
Ο θάνατος του Βάλλενσταϊν
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο τελευταίο πεντάπρακτο μέρος της τριλογίας, οι συγκρούσεις που παρουσιάστηκαν στο δεύτερο μέρος ξεσπούν και οδηγούν σε τραγικό τέλος. Έχοντας πληροφορηθεί ότι ο απεσταλμένος του για τις μυστικές διαπραγματεύσεις με τους Σουηδούς συνελήφθη από στρατιώτες πιστούς στον αυτοκράτορα, ο Βάλλενσταϊν υποθέτει ότι ο αυτοκράτορας έχει τώρα αποδεικτικά στοιχεία για την προδοσία του. Μετά από κάποιο δισταγμό και έντονη πίεση και ισχυρή πειθώ που άσκησαν οι Ίλλο και Τέρζκι, και ειδικά η σύζυγός του, η κόμισσα Τέρζκι, αποφασίζει να κάψει τις γέφυρες και να συνάψει επίσημη συμμαχία με τους Σουηδούς.
Αλλά ο Οκτάβιο Πικολομίνι, ως μυστικός εκπρόσωπος του αυτοκράτορα, καταφέρνει να πείσει σχεδόν όλους τους σημαντικούς ηγέτες του στρατού του Βάλλενσταϊν να τον εγκαταλείψουν. Συγκεκριμένα, πείθει τον Μπάτλερ ότι ο αρχιστράτηγος εμπόδισε κρυφά την καριέρα του και ανέτρεψε τις φιλοδοξίες του, ο προσβεβλημένος Μπάτλερ μένει κοντά στον Βάλλενσταϊν για να πάρει εκδίκηση. Ο μοναχογιός του Οκτάβιο, Μαξ Πικολομίνι, διχάζεται μεταξύ της πίστης του στον αυτοκράτορα από τη μια, του θαυμασμού του για τον Βάλλενσταϊν και της αγάπης του για τη Θέκλα. Τελικά αποφασίζει να εγκαταλείψει τον Βάλλενσταϊν. Προσπαθεί να φύγει ως φίλος, αλλά όταν ο Βάλλενσταϊν μαθαίνει για τον έρωτά του με τη Θέκλα, απορρίπτει αλαζονικά έναν πιθανό γάμο: μόνο ένας βασιλιάς θα ήταν κατάλληλος για την κόρη του - επίσης επειδή ήλπιζε στο βασιλικό στέμμα της Βοημίας από τη συμμαχία του με τους Σουηδούς. Ο Βάλλενσταϊν στη συνέχεια καταφεύγει στο Έγκερ με τους τελευταίους πιστούς του, όπου περιμένει την άφιξη του σουηδικού στρατού. Ο Μαξ Πικολομίνι ρίχνεται αυτοκτονικά σε μια καταδικασμένη μάχη εναντίον των Σουηδών και σκοτώνεται. Όταν η Θέκλα το μαθαίνει, ξεκινά κρυφά για τον τάφο του για να αυτοκτονήσει.
Εκείνη τη νύχτα, άνθρωποι του Μπάτλερ δολοφονούν τους δύο υψηλόβαθμους αξιωματικούς Ίλο και Τέρζκι κατά τη διάρκεια ενός συμποσίου και τον ίδιο τον Βάλλενσταϊν στην κρεβατοκάμαρά του. Το δράμα τελειώνει με έναν τελευταίο διάλογο ανάμεσα στον Οκτάβιο και την κόμισσα Τέρζκι, η οποία δηλητηριάστηκε και τώρα πεθαίνει. Τέλος, ο Οκτάβιο Πικολομίνι λαμβάνει το μήνυμα ότι έλαβε από τον αυτοκράτορα τον τίτλο του πρίγκιπα σε ένδειξη ευγνωμοσύνης για την πίστη του.[3]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ . «friedrich-schiller-archiv.de/dramen/wallenstein/».
- ↑ . «studysmarter.de/schule/deutsch/drama/wallenstein-schiller/».
- ↑ 3,0 3,1 3,2 . «mein-lernen.at/deutsch/literatur/schillers-drama-wallenstein-interpretation/».
- ↑ Στο στρατόπεδο επικρατεί ο νόμος του «Ό,τι δεν απαγορεύεται, επιτρέπεται»
- ↑ . «getabstract.com/de/zusammenfassung/wallenstein/».
- ↑ Το κήρυγμα του Καπουτσίνου στο Στρατόπεδο του Βαλενστάιν βασίζεται σε κήρυγμα του Αυγουστίνου μοναχού Αβραάμ α Σάνκτα Κλάρα του 1683.
- ↑ . «inhaltsangabe.de/schiller/wallenstein/».
- ↑ . «abipur.de/Schiller, Friedrich: Wallenstein».
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Wallenstein (Schiller) στο Wikimedia Commons