Γ ' Μακκαβαίων

Το Γ' Μακκαβαίων είναι ένα από τα βιβλία του κανόνα της Παλαιάς Διαθήκης που αποδέχεται μόνο η Ορθόδοξη Εκκλησία, ενώ εξαιρείται από τον κανόνα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και των εκκλησιών της Μεταρρύθμισης. Στον κανόνα της Ορθόδοξης Εκκλησίας εντάσσεται στη συλλογή των Ιστορικών Βιβλίων.Το βιβλίο των Μακκαβαίων Γ' είναι μέρος της Δεύτερης Σαρακοστής των Εβραϊκών γραφών και ανήκει στα αποκαλούμενα "Δευτερότυπα" ή "Αποκαλυπτικά" βιβλία.

Εισαγωγικά

Τέσσερα βιβλία της Π. Διαθήκης ονομάζονται "Μακκαβαίων" στην ελληνική Βίβλο των Ο' με τίτλους Α' Μακκαβαίων, Β' Μακκαβαίων, Γ' Μακκαβαίων, Δ' Μακκαβαίων. Ως Κανονικά, θεωρούνται στην Ορθόδοξη Εκκλησία τα πρώτα τρία, ενώ το τέταρτο θεωρείται απόκρυφο. Οι Ρωμαιοκαθολικοί, κανονικά θεωρούν μόνον τα δύο πρώτα ενώ οι Διαμαρτυρόμενοι θεωρούν τα τρία πρώτα ως απόκρυφα και το τέταρτο, ψευδεπίγραφο.

Το Γ' Βιβλίο των Μακκαβαίων ασχολείται κυρίως με την περίοδο των Μακκαβαίων και την αντίσταση των Εβραίων κατά της ελληνιστικής κυριαρχίας, εστιάζοντας ιδιαίτερα στις θρησκευτικές διώξεις που υπέστησαν οι Εβραίοι κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αντίοχου Δ' Επιφανή. Το βιβλίο συνδυάζει ιστορικά γεγονότα με θρησκευτικά και ηθικά διδάγματα, προβάλλοντας την αντοχή και την πίστη των Εβραίων.

Το βιβλίο αυτό, στην πραγματικότητα εξιστορεί γεγονότα παλαιότερα της εποχής των Μακκαβαίων, τον αγώνα των Ιουδαίων εναντίον του διώκτη τους, του Πτολεμαίου Δ’ του Φιλοπάτορα (221-203 π.Χ.). Κατά συνέπεια, καταχρηστικά ονομάσθηκε Γ' Μακκαβαίων, κυρίως επειδή τα γεγονότα που περιγράφονται μοιάζουν με τους αγώνες των Μακκαβαίων.

Το Γ' Μακκαβαίων περιγράφει ένα επεισόδιο της εποχής του Πτολεμαίου Δ’, ο οποίος συγκέντρωσε τους Ιουδαίους της Αλεξάνδρειας στον ιππόδρομο για να καταπατηθούν από ελέφαντες. Με την παρέμβαση δύο αγγέλων ύστερα από προσευχή του ιερέα Ελεάζαρ, οι ελέφαντες καταπάτησαν τους διώκτες των Ιουδαίων, οι οποίοι μετά τη σωτηρία τους ανέκτησαν τα δικαιώματά τους και θέσπισαν αναμνηστική γιορτή. Σκοπός του συγγραφέα είναι η ενθάρρυνση και η παρηγοριά των Ιουδαίων της Αιγύπτου. Τονίζει τη σημασία της προσευχής και την παρέμβαση του Θεού υπέρ του λαού του

Συγγραφέας, Τόπος, Χρόνος

Το βιβλίο γράφτηκε στην ελληνιστική γλώσσα. Συγγραφέας του βιβλίου αυτού είναι άγνωστος, αλλά θεωρείται ότι γράφτηκε από ένα Εβραίο συγγραφέα κατά την ύστερη ελληνιστική περίοδο, πιθανότατα γύρω στο 100 π.Χ.Ο τόπος συγγραφής του βιβλίου είναι επίσης αβέβαιος, αλλά πολλοί μελετητές πιστεύουν ότι γράφτηκε στην Αίγυπτο ή στην Ιερουσαλήμ, εστιάζοντας στα γεγονότα και τις καταστάσεις της περιόδου των Μακκαβαίων.Η ακριβής ημερομηνία της συγγραφής του βιβλίου είναι δύσκολο να προσδιοριστεί, αλλά γενικά τοποθετείται γύρω στο 100 π.Χ., σε μια εποχή που οι Εβραίοι προσπαθούσαν να εδραιώσουν την αυτονομία τους και να διατηρήσουν την εθνική και θρησκευτική τους ταυτότητα εν μέσω ξένων επιδράσεων.

Περιεχόμενο

Στην πραγματικότητα εξιστορεί γεγονότα παλαιότερα της εποχής των Μακκαβαίων, τον αγώνα των Ιουδαίων εναντίον του διώκτη τους, του Πτολεμαίου Δ’ του Φιλοπάτορα (221-203 π.Χ.). Κατά συνέπεια, καταχρηστικά ονομάσθηκε Γ' Μακκαβαίων, κυρίως επειδή τα γεγονότα που περιγράφονται μοιάζουν με τους αγώνες των Μακκαβαίων.

Το βιβλίο περιγράφει ένα επεισόδιο της εποχής του Πτολεμαίου Δ’, ο οποίος συγκέντρωσε τους Ιουδαίους της Αλεξάνδρειας στον ιππόδρομο για να καταπατηθούν από ελέφαντες. Με την παρέμβαση δύο αγγέλων ύστερα από προσευχή του ιερέα Ελεάζαρ, οι ελέφαντες καταπάτησαν τους διώκτες των Ιουδαίων, οι οποίοι μετά τη σωτηρία τους ανέκτησαν τα δικαιώματά τους και θέσπισαν αναμνηστική γιορτή.

Το βιβλίο γράφτηκε στην ελληνιστική γλώσσα. Σκοπός του συγγραφέα είναι η ενθάρρυνση και η παρηγοριά των Ιουδαίων της Αιγύπτου. Τονίζει τη σημασία της προσευχής και την παρέμβαση του Θεού υπέρ του λαού του.

Το περιεχόμενο του βιβλίου αποτελείται από 7 κεφάλαια, μπορεί να διαιρεθεί ως εξής:

1:1-2:33: Απόπειρα εισόδου του Πτολεμαίου του Δ' του Φιλοπάτορα στα Άγια των αγίων και ματαίωση αυτής.
3:1-6:21: Ο Πτολεμαίος παίρνει μέτρα κατά των Ιουδαίων, εγκλεισμός τους στον ιππόδρομο της Αλεξάνδρειας με σκοπό τη θανάτωσή τους, η διάσωση τους με την επέμβαση της θείας πρόνοιας.
6:22-7:23: Μεταβολή της διάθεσης του Πτολεμαίου Δ' προς τους Ιουδαίους, θρίαμβος και επιστροφή στην πατρίδα τους.

Θεολογία

Το βιβλίο Γ' Μακκαβαίων ασχολείται με την προστασία του λαού Ισραήλ από την απειλή του Πτολεμαίου Δ' Φιλοπάτορα, αναδεικνύοντας τη θεϊκή παρέμβαση ως κύριο θεολογικό θέμα. Ο Θεός αποδεικνύεται παντοδύναμος και αφοσιωμένος στους ανθρώπους του, δείχνοντας πως ακόμα και όταν αυτοί αντιμετωπίζουν θανάσιμους κινδύνους, Εκείνος παραμένει παρών και ενεργός. Η δύναμη της προσευχής είναι εξίσου βασικό στοιχείο, καθώς οι προσευχές του Ισραήλ εισακούονται, οδηγώντας σε θαυματουργικές επεμβάσεις που εξασφαλίζουν την επιβίωσή τους. Το βιβλίο υπογραμμίζει τη σημασία της πίστης και της αφοσίωσης στον Θεό, τονίζοντας πως όσοι εμπιστεύονται τις θεϊκές υποσχέσεις δεν θα απογοητευτούν.Η αντίθεση μεταξύ της πίστης στον Θεό του Ισραήλ και της ειδωλολατρίας είναι έντονη, αποδεικνύοντας την ανωτερότητα της μονοθεϊστικής λατρείας απέναντι στους ψευδείς θεούς που λατρεύουν οι καταπιεστές. Η αλληλεγγύη και η ενότητα του λαού αναδεικνύονται κατά την περίοδο της κρίσης, δείχνοντας πώς η κοινή πίστη και οι κοινές αξίες μπορούν να αποτελέσουν βάση αντίστασης απέναντι στην τυραννία. Επιπλέον, το βιβλίο παρουσιάζει τη θεία δικαιοσύνη, καθώς ο Θεός επιβάλλει τάξη και ισορροπία, αποτρέποντας την καταστροφή των πιστών και ανατρέποντας τα σχέδια των διωκτών τους. Τέλος, η αφήγηση ενισχύει την πεποίθηση ότι ο Θεός όχι μόνο βλέπει και κατανοεί τα βάσανα του λαού Του, αλλά και ενεργεί άμεσα για την προστασία και τη σωτηρία του. Μέσα από τα γεγονότα, το βιβλίο προσφέρει παρηγοριά στους αναγνώστες, δείχνοντάς τους ότι ο Θεός δεν αφήνει τους ανθρώπους του μόνους, ακόμα και στις πιο σκοτεινές στιγμές, και πως η θεία παρέμβαση είναι δυνατή όταν υπάρχει αληθινή πίστη^[1].

Κριτική των Προτεσταντών

Η προτεσταντική κριτική για το βιβλίο Γ' Μακκαβαίων είναι διαχρονικά επικεντρωμένη σε δύο βασικούς άξονες: την απουσία του από τον κανόνα της Αγίας Γραφής και την θεολογική του αξία. Το βιβλίο δεν συμπεριλαμβάνεται στον προτεσταντικό κανόνα, καθώς οι Προτεστάντες, με βάση τον κανόνα των Εβραϊκών Γραφών (Τανάκ), απορρίπτουν τα Αποκρυφικά ή Δευτεροκανονικά βιβλία που περιλαμβάνονται στην Ορθόδοξη και Καθολική παράδοση. Οι Προτεστάντες θεωρούν ότι τα Αποκρυφικά βιβλία δεν έχουν την ίδια θεόπνευστη αυθεντία, λόγω του ότι δεν συμπεριλαμβάνονταν στον Εβραϊκό κανόνα και δεν αναγνωρίζονταν από τους αρχαίους Εβραίους ως θεόπνευστα.

Αναφορικά με το περιεχόμενό του, οι Προτεστάντες το αντιμετωπίζουν ως ιστορικό και διδακτικό κείμενο, αλλά όχι θεόπνευστο. Αν και αναγνωρίζεται ότι το βιβλίο περιγράφει την πίστη του Ισραήλ και τονίζει τη θεία παρέμβαση, κρίνεται ότι δεν προσφέρει θεολογική συνέπεια με την υπόλοιπη Βίβλο και δεν περιέχει προφητείες ή διδασκαλίες που είναι κρίσιμες για την πίστη και τη σωτηρία. Η αφήγηση επικεντρώνεται στην ιστορική περιγραφή των διώξεων και της σωτηρίας του Ισραήλ, παρά σε δογματικές ή θεολογικές εμβαθύνσεις.

Πηγές όπως το Anchor Bible Dictionary^[2] και το New Interpreters Bible Commentary ^[3] επισημαίνουν ότι οι Προτεστάντες συχνά βλέπουν τα Αποκρυφικά βιβλία ως πολιτισμικά και ιστορικά σημαντικά, αλλά όχι απαραίτητα εμπνευσμένα. Επίσης, η New Bible Commentary^[4] τονίζει ότι τα Αποκρυφικά, συμπεριλαμβανομένου του Γ' Μακκαβαίων, αν και χρήσιμα για την κατανόηση της Ιουδαϊκής ιστορίας και πνευματικότητας, δεν ανταποκρίνονται στα κριτήρια της θεοπνευστίας που οι Προτεστάντες απαιτούν για τον κανόνα της Αγίας Γραφής .

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

↑ Oegema, Gerbern S., επιμ. (2021). The Oxford handbook of the Apocrypha. New York, NY: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-068966-7.
↑ «Anchor Bible Series» (στα αγγλικά). Wikipedia. 2024-10-04. https://en.wikipedia.org/wiki/Anchor_Bible_Series.
↑ Parsons, Ernest W. (1929-10). «A New Commentary on the Bible The Abingdon Bible Commentary . Frederick Carl Eiselen , Edwin Lewis , David G. Downey» (στα αγγλικά). The Journal of Religion 9 (4): 617–619. doi:10.1086/480874. ISSN 0022-4189. https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.1086/480874.
↑ I., Howard Marshall (1975-08-23). «The Gospel according to St. Luke. An Introduction and Commentary. By Leort Morris. (Tyndale New Testament Commentaries. Inter-Varsity Press, London, 1974. 350 pp. Hardback £2.00; pb £1.65.)». Evangelical Quarterly: An International Review of Bible and Theology 47 (1): 46–47. doi:10.1163/27725472-04701010. ISSN 0014-3367. http://dx.doi.org/10.1163/27725472-04701010.

Βιβλιογραφικές πηγές

Αγουρίδης Σάββας, Ιστορία της Θρησκείας του Ισραήλ, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1995
Καλαντζάκης Ε. Σταύρος, Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη, Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2006
Μπρατσιώτης Ι. Παναγιώτης, Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην, Αθήνα 1993 (c1936)
Χαστούπης Π. Αθανάσιος, Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην, εκδ. Πανεπιστημίου Αθηνών, 1986
David Noel Freedman, The Anchor Bible Dictionary, New York: Doubleday, 1992
Gleason Leonard Archer, A Survey of Old Testament Introduction, 3η έκδ., Moody Press, 1998
James Luther Mays et al., Harper's Bible Commentary, San Francisco: Harper & Row, 1988
John Barton and John Muddiman, Oxford Bible Commentary, New York: Oxford University Press, 2001


Βιβλία της Αγίας Γραφής
Παλαιά Διαθήκη	Γένεσις, Έξοδος, Λευϊτικό, Αριθμοί, Δευτερονόμιο, Ιησούς του Ναυή, Κριτές, Ρουθ, Α΄ Σαμουήλ, Β΄ Σαμουήλ, Α΄ Βασιλέων, Β΄ Βασιλέων, Α΄ Χρονικών, Β΄ Χρονικών, Έσδρας, Νεεμίας, Εσθήρ, Ιώβ, Ψαλμοί, Παροιμίες, Εκκλησιαστής, Άσμα Ασμάτων, Ησαΐας, Ιερεμίας, Θρήνοι, Ιεζεκιήλ, Δανιήλ, Ωσηέ, Ιωήλ, Αμώς, Αβδιού, Ιωνάς, Μιχαίας, Ναούμ, Αββακούμ, Σοφονίας, Αγγαίος, Ζαχαρίας, Μαλαχίας, Α΄ Έσδρας, Τωβίτ, Ιουδίθ, Α΄ Μακκαβαίων, Β΄ Μακκαβαίων, Γ΄ Μακκαβαίων, Σοφία Σολομώντος, Σοφία Σειράχ, Βαρούχ, Επιστολή Ιερεμίου
Καινή Διαθήκη	Ματθαίος, Μάρκος, Λουκάς, Ιωάννης, Πράξεις, Ρωμαίους, Α΄ Κορινθίους, Β΄ Κορινθίους, Γαλάτες, Εφεσίους, Φιλιππησίους, Κολοσσαείς, Α΄ Θεσσαλονικείς, Β΄ Θεσσαλονικείς, Α΄ Τιμόθεο, Β΄ Τιμόθεο, Τίτο, Φιλήμονα, Εβραίους, Ιακώβου, Α΄ Πέτρου, Β΄ Πέτρου, Α΄ Ιωάννη, Β΄ Ιωάννη, Γ΄ Ιωάννη, Ιούδα, Αποκάλυψη

[1] Oegema, Gerbern S., επιμ. (2021). The Oxford handbook of the Apocrypha. New York, NY: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-068966-7.

[2] «Anchor Bible Series» (στα αγγλικά). Wikipedia. 2024-10-04. https://en.wikipedia.org/wiki/Anchor_Bible_Series.

[3] Parsons, Ernest W. (1929-10). «A New Commentary on the Bible The Abingdon Bible Commentary . Frederick Carl Eiselen , Edwin Lewis , David G. Downey» (στα αγγλικά). The Journal of Religion 9 (4): 617–619. doi:10.1086/480874. ISSN 0022-4189. https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.1086/480874.

[4] I., Howard Marshall (1975-08-23). «The Gospel according to St. Luke. An Introduction and Commentary. By Leort Morris. (Tyndale New Testament Commentaries. Inter-Varsity Press, London, 1974. 350 pp. Hardback £2.00; pb £1.65.)». Evangelical Quarterly: An International Review of Bible and Theology 47 (1): 46–47. doi:10.1163/27725472-04701010. ISSN 0014-3367. http://dx.doi.org/10.1163/27725472-04701010.

[1]

[2]

[3]

[4]