Μετάβαση στο περιεχόμενο

Δημήτρης Κουτσογιάννης

Προσθήκη συνδέσεων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Δημήτρης Κουτσογιάννης
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση1898
Τραπεζούντα
Θάνατος1944
Αθήνα
ΨευδώνυμοΔημητριάδης και Ψαράς
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσαΕλληνικά
Ομιλούμενες γλώσσεςΕλληνικά
ΣπουδέςΚομμουνιστικό Πανεπιστήμιο Εργαζομένων της Ανατολής
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητατυπογράφος
στρατιωτικός
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/ΚίνημαΚομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Βαθμός/στρατόςλοχίας/Κόκκινος Στρατός
Πόλεμοι/μάχεςΡωσικός Εμφύλιος Πόλεμος
δεδομένα

Ο Δημήτρης Κουτσογιάννης (ψευδώνυμα Δημητριάδης ή Ψαράς) (1898-1944) ήταν Έλληνας λοχίας του Κόκκινου Στρατού και στέλεχος του ΚΚΕ. Κατά την περίοδο της δικτατορίας Μεταξά συγκρότησε μαζί με άλλους πράκτορες της Ασφάλειας την Προσωρινή Διοίκηση του ΚΚΕ. Εκτελέστηκε από την ΟΠΛΑ[1] την περίοδο των Δεκεμβριανών.[2]

Βιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Νεανικά χρόνια - η δράση του στο ΚΚΕ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Δημήτρης Κουτσογιάννης γεννήθηκε στην Τραπεζούντα της τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1898 και ήταν γιος εμπόρου.[3] Λόγω των τουρκικών διώξεων το 1914 εγκαταστάθηκε οικογενειακώς στον Καύκασο, όπου ασπάστηκε την κομμουνιστική ιδεολογία και πολέμησε μαζί με τους μπολσεβίκους ως λοχίας του Κόκκινου Στρατού κατά την Οκτωβριανή επανάσταση.[4] Μετά την επικράτηση των μπολσεβίκων στον εμφύλιο με τους Λευκούς, φοίτησε στη Μόσχα στις κομματικές σχολές ΚUTV και ειδικεύτηκε στη δημιουργία παράνομων καθοδηγητικών δικτύων και την τυπογραφία.[5] Ήρθε στην Ελλάδα το 1926 και εντάχθηκε στον μηχανισμό της ηγεσίας του ΚΚΕ. Ο Κουτσογιάννης ήταν καθοδηγητικό στέλεχος της Κομμουνιστικής Οργάνωσης Αθήνας (ΚΟΑ), υπεύθυνος για τον παράνομο μηχανισμό των τυπογραφείων του ΚΚΕ[2] και έχαιρε της απόλυτης εμπιστοσύνης του Νίκου Ζαχαριάδη, με τον οποίο τον συνέδεε προσωπική φιλία.[6]

Σε χρόνο απροσδιόριστο ο Κουτσογιάννης πέρασε στην υπηρεσία της Ασφάλειας και έγινε πράκτοράς της.[2] Ο Νικόλαος Χαραλαμπίδης ανώτατος αξιωματικός της Αστυνομίας Πόλεων και επικεφαλής της υπηρεσίας διώξεως κομμουνισμού (1936-1941) σε σειρά άρθρων που έγραψε στην εφημερίδα "Εθνικός Κήρυξ" τον Οκτώβριο του 1949 αναφέρει ότι ο Κουτσογιάννης έγινε πράκτορας της Ασφάλειας από το 1927.[7]

Η δράση του την περίοδο της Δικτατορίας Μεταξά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας του Μεταξά όλος ο μηχανισμός του ΚΚΕ πέρασε στην παρανομία και ο Κουτσογιάννης κρατούσε μια από τις κύριες γιάφκες του ΚΚΕ στην Αθήνα στην οδό Σύρου 27 στην Κυψέλη, όπου ήταν θυρωρός της πολυκατοικίας αυτής. Ο Κουτσογιάννης δεν ενεργοποιήθηκε από την Ασφάλεια κατά τα πρώτα χρόνια της δικτατορίας, η γιάφκα αυτή ήταν από τις ελάχιστες που δεν χτυπήθηκε από την Ασφάλεια με αποτέλεσμα να θεωρείται ασφαλής. Μετά τις εκτεταμένες συλλήψεις στελεχών το 1938 και 1939 την καθοδήγηση του ΚΚΕ ασκούσε η λεγόμενη Παλιά Κεντρική Επιτροπή (ΠΚΕ) υπό τους Παπαγιάννη-Κτιστάκη που ήταν συνδεδεμένη με τον έγκλειστο στο σανατόριο Σωτηρία Νίκο Πλουμπίδη.[8]

Τον Μάιο του 1939 ο αρχηγός του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης, έγκλειστος στις φυλακές της Κέρκυρας στην Αχτίνα Θ', έπειτα από πληροφορίες νεοσυλληφθέντων που ανέφεραν ότι ο Δαμιανός Μάθεσης ήταν πράκτορας των αρχών ασφαλείας, με σύμφωνη γνώμη των Νεφελούδη – Παρτσαλίδη, δίνει εντολή στο μέλος του Πολιτικού Γραφείου Γιάννη Μιχαηλίδη να υπογράψει δήλωση ούτως ώστε να ελευθερωθεί, να ξανασυνδεθεί με τα παράνομα μέλη του κόμματος και να ξεκαθαρίσει το κόμμα από τους πράκτορες που δρούσαν στους κόλπους του.[9] Ωστόσο, στη προσπάθεια σύνδεσης του με τον παράνομο μηχανισμό ο Μιχαηλίδης μπλέκεται στα δίχτυα της Ασφάλειας. Τότε, Μανιαδάκης, Παξινός και Τυρίμος (που είχε περάσει στην υπηρεσία της Ασφάλειας) αποφασίζουν την ίδρυση της Προσωρινής Διοίκησης του ΚΚΕ (ΠΔ), ενός ασφαλίτικου μηχανισμού, και ο Μιχαηλίδης αναγκάζεται να συμμετάσχει.[10]

Στην Προσωρινή Διοίκηση του ΚΚΕ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τον Οκτώβριο του 1939 μερικά νεαρά μέλη του ΚΚΕ (Μπακόλα, Τιμογιαννάκης, Χρονόπουλος κ.α) που σπούδαζαν στις κομματικές σχολές ΚUTV στη Σοβιετική Ένωση έφθασαν μέσω Παρισιού στην Ελλάδα με εντολή της Κομιντέρν να αναδιοργανώσουν το διαβρωμένο από της Ασφάλεια κόμμα. Αυτοί συνδέθηκαν με τη γιάφκα της οδού Σύρου και τον Κουτσογιάννη. Οι Κουτσογιάννης και Τυρίμος προσέγγισαν αυτά τα άτομα (τα οποία δεν γνώριζαν το ρόλο Τυρίμου-Κουτσογιάννη), τους έπεισαν ότι η ΠΚΕ είναι διαβρωμένη από την Ασφάλεια και ότι πρέπει να συγκροτήσουν νέα καθοδήγηση. Στα τέλη Δεκέμβρη του 1939 οι Μπακόλα, Τιμογιαννάκης, Κουτσογιάννης, μαζί με τους Μύτλα, Μιχαηλίδη και αργότερα πιθανώς και τον Μανωλέα συγκρότησαν την ΠΔ υπό την καθοδήγηση του Τυρίμου και της Ασφάλειας.[11] Η ΠΔ έκανε την επίσημη εμφάνισή της τον Ιανουάριο του 1940, εκδίδοντας ακόμη και δικό της Ριζοσπάστη.[12]

Η ΠΔ κατάφερε να επηρεάσει πολλά φυλακισμένα καθοδηγητικά στελέχη του ΚΚΕ, ακόμα και τον ίδιο τον Ζαχαριάδη, ο οποίος δεν υποψιαζόταν το ρόλο της, αλλά αντ' αυτού υποψιαζόταν την -καθαρή- ΠΚΕ.[10] Η ΠΔ βρέθηκε σε έντονη αντιπαράθεση με την ΠΚΕ, συνεχώς αντάλλασσαν κατηγορίες για χαφιεδισμό και η κατάσταση αυτή προκάλεσε τρομερή σύγχυση στα μέλη του ΚΚΕ.[13] Ο ρόλος της ΠΔ άρχισε να αποκαλύπτεται προς τα τέλη του 1940, όταν ο πλαστός Ριζοσπάστης άρχισε να υμνεί τον Μεταξά και να αποκτά έντονο εθνικιστικό και φιλοκαθεστωτικό λόγο.[14]

Κατοχή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με την έναρξη της γερμανικής κατοχής το 1941 διαλύθηκε η Προσωρινή Διοίκηση. Καθοδηγητής της από το 1939 μέχρι το 1941 ήταν ο Μιχάλης Τυρίμος και άμεσος συνεργάτης του ο Κουτσογιάννης.[15] Τον Ιούλιο του 1941 συγκροτήθηκε η λεγόμενη Νέα Κεντρική Επιτροπή από στελέχη του κόμματος που απέδρασαν από τους τόπους κράτησής τους, που ξεκαθάρισε το τοπίο και έγινε η μόνη και αδιαμφισβήτητη καθοδήγηση του ΚΚΕ.[16] Ο Κουτσογιάννης κατά τη διάρκεια της Κατοχής ιδιώτευσε και δεν συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση.

Ο προδοτικός ρόλος του Κουτσογιάννη απέναντι στο ΚΚΕ αποκαλύφθηκε κατά την περίοδο της Κατοχής όταν τα στελέχη του κόμματος που είχε καταδώσει και είχαν συλληφθεί από την Ασφάλεια (Πλουμπίδης, Σιάντος, Μιχελίδης κ.α) αφού ελευθερώθηκαν εξέτασαν όλες τις συνθήκες σύλληψής τους και κατέληξαν στον Κουτσογιάννη. Επιπροσθέτως, οι εκθέσεις που έγραψε ο Μιχαηλίδης, αλλά και ο Τυρίμος κατά την περίοδο των Δεκεμβριανών, όταν είχε συλληφθεί από την ΟΠΛΑ, αποδείχτηκαν εξίσου επιβαρυντικές για τον Κουτσογιάννη.[17]

Η Β' Πανελλαδική Διάσκεψη του ΚΚΕ τον Δεκέμβριο του 1942 διέγραψε τον Κουτσογιάννη από το κόμμα και κατήγγειλε την "χαφιεδική του δράση".[18]

Εκτέλεση από την ΟΠΛΑ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τον Σεπτέμβριο του 1942 παρέδωσε στην Κ.Ε του ΚΚΕ το παράνομο τυπογραφείο της ΠΔ.[19] Σύμφωνα με τον Γιάννη Ιωαννίδη ο Κουτσογιάννης με αυτή του την πράξη και μερικές ακόμη την επόμενη περίοδο της Κατοχής σκοπό είχε να εξευμενίσει την ηγεσία του ΚΚΕ, γιατί φοβόταν για τη ζωή του. Χαρακτηριστικά αναφέρει:[20]

"Και τώρα ο Κουτσογιάννης επειδή είδε ότι εμείς καθαρίζαμε όλους αυτούς τους προδότες, σου λέει αυτοί θα με βρουν και δεν γλυτώνω. Στάσου να κάνω ότι είμαι καλός... Κατάλαβες; Έξυπνο δηλαδή. Χαφιές προ του 1936 ο Κουτσογιάννης".

Τον Δεκέμβριο του 1944 ο Κουτσογιάννης συνελήφθη από την ΟΠΛΑ και εκτελέστηκε ως "πράκτορας της Ασφάλειας" και "προδότης του ΚΚΕ".[2]

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. Σωτήρης Γκουντουβάς, "Το ΚΚΕ κατά την περίοδο 1939-41. Η Παλιά Κεντρική Επιτροπή και η Προσωρινή Διοίκηση" Διπλωματική Εργασία, Πάντειο, Αθήνα 2019.
  2. Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Α΄ τόμος 1919-1949, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2012
  3. ΚΚΕ, τα επίσημα κείμενα, τόμος Ε', εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1981
  4. Το ΚΚΕ στο ιταλοελληνικό πόλεμο του 1940-41, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2015
  5. Γιάννης Ιωαννίδης "Αναμνήσεις", εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα 1979
  6. Δημήτρης Μιχελίδης "Ο μυστικός πράκτορας στο ΚΚΕ", Εκδόσεις Γλάρος, Αθήνα 1986
  7. Βασίλης Νεφελούδης "Ακτίνα Θ'", Εκδόσεις της Εστίας, Αθήνα 2007
  8. Περικλής Ροδάκης "Νίκος Ζαχαριάδης", Εκδόσεις Επικαιρότητα, Αθήνα 2007
  9. Γρηγόρης Φαράκος "Β' Παγκόσμιος Πόλεμος: Σχέσεις του ΚΚΕ και Διεθνούς Κομμουνιστικού Κέντρου", εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2004
  10. Θανάσης Χατζής, "Η Νικηφόρα Επανάσταση που χάθηκε", εκδόσεις Φιλίστωρ, Αθήνα 1996

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Γκουντουβάς (2019), σελ. 23.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Φαράκος (2004), σελ. 97
  3. ↑ Γκουντουβάς (2019), σελ. 21-22
  4. ↑ Μιχελίδης (1986), σελ. 101
  5. ↑ Ροδάκης (2007), σελ. 104-105
  6. ↑ Γκουντουβάς (2019), σελ. 34
  7. ↑ Ροδάκης (2007), σελ. 104-105 & Μιχελίδης (1986), σελ. 112
  8. ↑ Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ (2012), σελ.342-344
  9. ↑ Νεφελούδης (2007), σελ. 226-234
  10. ↑ 10,0 10,1 Νεφελούδης (2007), σελ.226-234
  11. ↑ Το ΚΚΕ στο ιταλοελληνικό πόλεμο του 1940-41 (2015), σελ. 97-100
  12. ↑ Γκουντουβάς (2019), σελ.74-76
  13. ↑ Το ΚΚΕ στο ιταλοελληνικό πόλεμο του 1940-41 (2015), Ιωαννίδης (1979), Φαράκος (2004)
  14. ↑ Χατζής (1996), σελ.122
  15. ↑ Φαράκος (2004), σελ.319-320
  16. ↑ Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ (2012), σελ.378-380
  17. ↑ Μιχελίδης (1986), σελ. 101-108 & Ροδάκης (2007) & Ιωαννίδης (1979)
  18. ↑ ΚΚΕ, τα επίσημα κείμενα, τόμος Ε' (1981), σελ.76
  19. ↑ Γκουντουβάς (2019), σελ. 123
  20. ↑ Ιωαννίδης (1979), σελ. 114
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Δημήτρης_Κουτσογιάννης&oldid=10745030"