Μετάβαση στο περιεχόμενο

Δυσμηνόρροια

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Δυσμηνόρροια
Ο έμμηνος κύκλος
Ειδικότηταοικογενειακή ιατρική
Ταξινόμηση
ICD-10N94.4-N94.6
ICD-9625.3
DiseasesDB10634
MedlinePlus003150
eMedicinearticle/253812
MeSHD004412

Η δυσμηνόρροια, επίσης γνωστή ως πόνοι περιόδου ή κράμπες περιόδου, είναι πόνος κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως.[1][2] Η συνήθης έναρξη του πόνου συμβαίνει περίπου την ώρα από την έναρξη της εμμήνου ρύσεως.[1] Τα συμπτώματα συνήθως διαρκούν λιγότερο από τρεις ημέρες.[1] Ο πόνος είναι συνήθως στη λεκάνη ή στην κάτω κοιλιακή χώρα.[1] Άλλα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν πόνο στην πλάτη, διάρροια ή ναυτία.[1]

Η δυσμηνόρροια μπορεί να εμφανιστεί χωρίς υποκείμενο πρόβλημα.[3][4] Τα υποκείμενα ζητήματα που μπορούν να προκαλέσουν δυσμηνόρροια περιλαμβάνουν τα ινομυώματα της μήτρας, την αδενομύωση και συνηθέστερα, την ενδομητρίωση.[3] Είναι πιο συχνή σε άτομα με βαριές περιόδους, ακανόνιστες περιόδους, σε αυτά που οι περίοδοι ξεκίνησαν πριν από την ηλικία των δώδεκα ετών και σε αυτά που έχουν χαμηλό σωματικό βάρος.[1] Μια πυελική εξέταση και υπερηχογράφημα σε άτομα που είναι σεξουαλικά ενεργά μπορεί να είναι χρήσιμες για τη διάγνωση.[1] Οι καταστάσεις που πρέπει να αποκλειστούν περιλαμβάνουν έκτοπη κύηση, φλεγμονώδη νόσο της πυέλου, διάμεση κυστίτιδα και χρόνιο πυελικό πόνο.[1]

Η δυσμηνόρροια εμφανίζεται λιγότερο συχνά σε όσες ασκούνται τακτικά και σε όσες κάνουν παιδιά νωρίς στη ζωή τους.[1] Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει τη χρήση θερμαντικού μαξιλαριού.[3] Τα φάρμακα που μπορεί να βοηθήσουν περιλαμβάνουν ΜΣΑΦ όπως η ιβουπροφαίνη, τα ορμονικά αντισυλληπτικά και το σπιράλ με προγεσταγόνο.[1][3] Η λήψη βιταμίνης Β1 ή μαγνησίου μπορεί να βοηθήσει.[2] Τα στοιχεία για γιόγκα, βελονισμό και μασάζ είναι ανεπαρκή.[1] Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να είναι χρήσιμη εάν υπάρχουν ορισμένα υποκείμενα προβλήματα.[2]

Οι εκτιμήσεις για το ποσοστό των γυναικών σε αναπαραγωγική ηλικία που επηρεάζονται ποικίλλουν από 20% έως 90%.[1][4] Είναι η πιο κοινή διαταραχή της εμμήνου ρύσεως.[2] Συνήθως, ξεκινά εντός ενός έτους από την πρώτη έμμηνο ρύση.[1] Όταν δεν υπάρχει υποκείμενη αιτία, συχνά ο πόνος βελτιώνεται με την ηλικία ή μετά την απόκτηση παιδιού.[2]

Σημεία και συμπτώματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το κύριο σύμπτωμα της δυσμηνόρροιας είναι ο πόνος που επικεντρώνεται στο κάτω μέρος της κοιλιάς ή τη λεκάνη.[1] Είναι επίσης συνήθως αισθητός στη δεξιά ή την αριστερή πλευρά της κοιλιάς. Μπορεί να επεκτείνεται στους μηρούς και στο κάτω μέρος της πλάτης.[1]

Τα συμπτώματα που συχνά συνυπάρχουν με τον πόνο της περιόδου περιλαμβάνουν ναυτία και έμετο, διάρροια, πονοκέφαλο, ζάλη, αποπροσανατολισμό, λιποθυμία και κόπωση.[5] Τα συμπτώματα της δυσμηνόρροιας συχνά ξεκινούν αμέσως μετά την ωορρηξία και μπορεί να διαρκέσουν μέχρι το τέλος της εμμήνου ρύσεως. Αυτό συμβαίνει επειδή η δυσμηνόρροια συχνά συνδέεται με αλλαγές στα επίπεδα ορμονών στο σώμα που συμβαίνουν με την ωορρηξία. Συγκεκριμένα, οι προσταγλανδίνες προκαλούν κοιλιακές συσπάσεις που μπορεί να προκαλέσουν πόνο και γαστρεντερικά συμπτώματα.[6][7] Η χρήση ορισμένων τύπων αντισυλληπτικών χαπιών μπορεί να αποτρέψει τα συμπτώματα της δυσμηνόρροιας επειδή εμποδίζουν την εμφάνιση ωορρηξίας.

Η δυσμηνόρροια σχετίζεται με αυξημένη ευαισθησία στον πόνο και έντονη εμμηνορροϊκή αιμορραγία.[8][9]

Σε πολλές γυναίκες η πρωτοπαθής δυσμηνόρροια υποχωρεί σταδιακά. Η εγκυμοσύνη έχει επίσης αποδειχθεί ότι μειώνει τη σοβαρότητα της δυσμηνόρροιας, όταν επανέρχεται η έμμηνος ρύση. Ωστόσο, η δυσμηνόρροια μπορεί να συνεχιστεί μέχρι την εμμηνόπαυση. Το 5-15% των γυναικών με δυσμηνόρροια εμφανίζουν συμπτώματα αρκετά σοβαρά ώστε να παρεμποδίζονται οι καθημερινές δραστηριότητες.

Η δυσμηνόρροια μπορεί να ταξινομηθεί ως πρωτοπαθής ή δευτεροπαθής με βάση την απουσία ή την παρουσία υποκείμενης αιτίας. Η πρωτοπαθής δυσμηνόρροια εμφανίζεται χωρίς σχετική υποκείμενη πάθηση, ενώ η δευτεροπαθής δυσμηνόρροια έχει συγκεκριμένη υποκείμενη αιτία, συνήθως μια πάθηση που επηρεάζει τη μήτρα ή άλλα αναπαραγωγικά όργανα.[10]

Οι επώδυνες εμμηνορροϊκές κράμπες που προκύπτουν από υπερβολική απελευθέρωση προσταγλανδινών αναφέρονται ως πρωτοπαθής δυσμηνόρροια. Η πρωτοπαθής δυσμηνόρροια ξεκινά συνήθως μέσα σε ένα ή δύο χρόνια μετά την εμμηναρχή, συνήθως με την έναρξη των κύκλων ωορρηξίας.[χρειάζεται καλύτερη πηγή][11]

Δευτερογενής δυσμηνόρροια διαγιγνώσκεται όταν ο πόνος της εμμήνου ρύσεως είναι δευτερεύουσα αιτία άλλης διαταραχής. Οι καταστάσεις που προκαλούν δευτεροπαθή δυσμηνόρροια περιλαμβάνουν την ενδομητρίωση, τα ινομυώματα της μήτρας και την αδενομύωση. Σπάνια, οι συγγενείς δυσπλασίες, οι ενδομήτριες συσκευές, ορισμένοι καρκίνοι και οι λοιμώξεις της πυέλου προκαλούν δευτερογενή δυσμηνόρροια. Εάν ο πόνος εμφανίζεται μεταξύ των περιόδων εμμήνου ρύσεως, διαρκεί περισσότερο από τις πρώτες ημέρες της περιόδου ή δεν ανακουφίζεται επαρκώς με τη χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ) ή ορμονικών αντισυλληπτικών, αυτό μπορεί να είναι σημάδι ότι υπάρχουν δευτερεύουσες αιτίες της δυσμηνόρροιας.[12]

Όταν χρησιμοποιείται λαπαροσκόπηση για διάγνωση, η πιο κοινή αιτία δυσμηνόρροιας είναι η ενδομητρίωση, σε περίπου 70% των εφήβων.[13]

Άλλες αιτίες δευτερογενούς δυσμηνόρροιας περιλαμβάνουν λειομύωμα,[14] αδενομύωση,[15] κύστεις ωοθηκών, πυελική συμφόρηση[16] και σπηλαιωμένη και επικουρική μάζα της μήτρας.[17]

Παράγοντες κινδύνου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι γενετικοί παράγοντες, το στρες και η κατάθλιψη είναι παράγοντες κινδύνου για δυσμηνόρροια.[18] Οι παράγοντες κινδύνου για πρωτοπαθή δυσμηνόρροια περιλαμβάνουν: πρώιμη έναρξη εμμηναρχής, μεγάλες ή βαριές εμμηνορροϊκές περιόδους, κάπνισμα και οικογενειακό ιστορικό δυσμηνόρροιας.

Η δυσμηνόρροια είναι μια ιδιαίτερα πολυγονιδιακή και κληρονομική πάθηση.[19] Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις οικογενειακής προδιάθεσης και γενετικών παραγόντων που αυξάνουν την ευαισθησία στη δυσμηνόρροια. Υπήρξαν πολλαπλοί πολυμορφισμοί και γενετικές παραλλαγές τόσο στα μεταβολικά γονίδια όσο και στα γονίδια που είναι υπεύθυνα για την ανοσία που έχουν συσχετιστεί με τη διαταραχή.[20]

Τρεις διαφορετικοί πιθανοί φαινότυποι έχουν εντοπιστεί στη δυσμηνόρροια, οι οποίοι περιλαμβάνουν «πολλαπλά σοβαρά συμπτώματα», «ήπιο εντοπισμένο πόνο» και «έντονο εντοπισμένο πόνο». Ενώ υπάρχουν πιθανές διαφορές στους γονότυπους που βρίσκονται κάτω από κάθε φαινότυπο, οι συγκεκριμένοι συσχετιζόμενοι γονότυποι δεν έχουν ακόμη εντοπιστεί. Αυτοί οι φαινότυποι επικρατούν σε διαφορετικά επίπεδα σε διαφορετικούς πληθυσμούς, υποδηλώνοντας διαφορετικές αλληλικές συχνότητες μεταξύ των πληθυσμών (όσον αφορά τη φυλή, την εθνικότητα και την εθνικότητα).[21]

Οι πολυμορφισμοί στο γονίδιο ESR1 έχουν συσχετιστεί συνήθως με σοβαρή δυσμηνόρροια.[19] Παραλλαγμένοι γονότυποι στα μεταβολικά γονίδια όπως το CYP2D6 και το GSTM1 έχουν παρόμοια συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο σοβαρού εμμηνορροϊκού πόνου, αλλά όχι με μέτριους ή περιστασιακούς φαινότυπους.[22]

Ο υποκείμενος μηχανισμός της πρωτοπαθούς δυσμηνόρροιας είναι οι συσπάσεις των μυών της μήτρας που προκαλούν τοπική ισχαιμία.[23]

Κατά τη διάρκεια του εμμηνορροϊκού κύκλου ενός ατόμου, το ενδομήτριο πυκνώνει ως προετοιμασία για πιθανή εγκυμοσύνη. Μετά την ωορρηξία, εάν το ωάριο δεν γονιμοποιηθεί και δεν υπάρχει εγκυμοσύνη, ο συσσωρευμένος ιστός της μήτρας δεν χρειάζεται και έτσι αποβάλλεται.

Οι προσταγλανδίνες και τα λευκοτριένια απελευθερώνονται κατά την έμμηνο ρύση, λόγω της συσσώρευσης ωμέγα-6 λιπαρών οξέων.[24][25] Η απελευθέρωση προσταγλανδινών και άλλων φλεγμονωδών μεσολαβητών στη μήτρα προκαλεί συστολή της μήτρας και μπορεί να οδηγήσει σε συστηματικά συμπτώματα όπως ναυτία, έμετο, φούσκωμα και πονοκεφάλους ή ημικρανίες.[24] Οι προσταγλανδίνες πιστεύεται ότι έχουν πρωτεύοντα ρόλο στην πρωτοπαθή δυσμηνόρροια.[26] Όταν οι μύες της μήτρας συστέλλονται, περιορίζουν την παροχή αίματος στον ιστό του ενδομητρίου, ο οποίος, με τη σειρά του, ισχαιμεί και πεθαίνει. Αυτές οι συσπάσεις της μήτρας συνεχίζονται καθώς συμπιέζουν τον παλιό, νεκρό ενδομήτριο ιστό μέσω του τραχήλου της μήτρας και έξω από το σώμα μέσω του κόλπου. Αυτές οι συσπάσεις, και η προκύπτουσα προσωρινή στέρηση οξυγόνου στους κοντινούς ιστούς, πιστεύεται ότι είναι υπεύθυνες για τον πόνο ή τις κράμπες που εμφανίζονται κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως.

Σε σύγκριση με τα άτομα με μη δυσμηνόρροια, τα άτομα με πρωτοπαθή δυσμηνόρροια έχουν αυξημένη δραστηριότητα του μυός της μήτρας με αυξημένη συσταλτικότητα και αυξημένη συχνότητα συσπάσεων.[27]

Η διάγνωση της δυσμηνόρροιας συνήθως τίθεται απλώς με βάση ιατρικό ιστορικό πόνου της περιόδου που παρεμποδίζει τις καθημερινές δραστηριότητες. Ωστόσο, δεν υπάρχει κάποια καθολικά αποδεκτή τυπική τεχνική για τον ποσοτικό προσδιορισμό της σοβαρότητας των πόνων της περιόδου.[28] Υπάρχουν διάφορα μοντέλα ποσοτικοποίησης, που ονομάζονται συμπτωματομετρίες εμμήνου ρύσεως, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την εκτίμηση της σοβαρότητας των πόνων της περιόδου καθώς και για τον συσχετισμό τους με τον πόνο σε άλλα μέρη του σώματος, την εμμηνορροϊκή αιμορραγία και τον βαθμό παρέμβασης στις καθημερινές δραστηριότητες.[28]

Μόλις γίνει η διάγνωση της δυσμηνόρροιας, απαιτείται περαιτέρω έρευνα για την αναζήτηση οποιασδήποτε δευτερεύουσας υποκείμενης αιτίας, προκειμένου να μπορέσει να αντιμετωπιστεί ειδικά και να αποφευχθεί η επιδείνωση μιας ίσως σοβαρής υποκείμενης αιτίας.

Η περαιτέρω εξέταση περιλαμβάνει εξειδικευμένο ιατρικό ιστορικό συμπτωμάτων και εμμηνορροϊκών κύκλων και πυελική εξέταση.[4] Με βάση τα αποτελέσματα από αυτά, μπορεί να παρακινηθούν πρόσθετες εξετάσεις, όπως:

  • Γυναικολογικό υπερηχογράφημα[4]
  • Λαπαροσκόπηση[4]

Οι θεραπείες που στοχεύουν στον μηχανισμό του πόνου περιλαμβάνουν μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) και ορμονικά αντισυλληπτικά. Τα ΜΣΑΦ αναστέλλουν την παραγωγή προσταγλανδινών. Με μακροχρόνια θεραπεία, η ορμονική αντισύλληψη μειώνει την ποσότητα υγρού/ιστού της μήτρας που αποβάλλεται από τη μήτρα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μικρότερη, λιγότερο επώδυνη έμμηνο ρύση.[29] Αυτά τα φάρμακα είναι συνήθως πιο αποτελεσματικά από θεραπείες που δεν στοχεύουν στην πηγή του πόνου (π.χ. παρακεταμόλη).[30] Η τακτική σωματική δραστηριότητα μπορεί να περιορίσει τη σοβαρότητα των κραμπών της μήτρας.[11][31]

Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) όπως η ιβουπροφαίνη και η ναπροξένη είναι αποτελεσματικά στην ανακούφιση του πόνου της πρωτοπαθούς δυσμηνόρροιας.[30] Μπορούν να έχουν παρενέργειες όπως ναυτία, δυσπεψία, πεπτικό έλκος και διάρροια.[30]

Η χρήση ορμονικής αντισύλληψης μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα της πρωτοπαθούς δυσμηνόρροιας.[24][32] Μια συστηματική ανασκόπηση του 2009 βρήκε περιορισμένα στοιχεία ότι οι χαμηλές ή μεσαίες δόσεις οιστρογόνων που περιέχονται στο αντισυλληπτικό χάπι μειώνουν τον πόνο που σχετίζεται με τη δυσμηνόρροια.[33] Επιπλέον, δεν βρέθηκαν διαφορές μεταξύ των διαφορετικών σκευασμάτων αντισυλληπτικών χαπιών.[33]

Το Norplant[34] και το Depo-provera[35][36] είναι επίσης αποτελεσματικά, καθώς αυτές οι μέθοδοι συχνά προκαλούν αμηνόρροια. Το ενδομήτριο σπείραμα μπορεί να είναι χρήσιμο στη μείωση των συμπτωμάτων.[37]

Μια ανασκόπηση έδειξε την αποτελεσματικότητα της διαδερμικής νιτρογλυκερίνης.[38] Ανασκοπήσεις έδειξαν ότι τα συμπληρώματα μαγνησίου ήταν αποτελεσματικά.[2][39] Μια ανασκόπηση έδειξε τη χρησιμότητα της χρήσης αναστολέων διαύλων ασβεστίου.[23]

Η ταμοξιφαίνη έχει χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά για τη μείωση της συσταλτικότητας της μήτρας και του πόνου σε ασθενείς με δυσμηνόρροια.[40]

Συμπληρώματα διατροφής

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να προτείνουν τη χρήση πολλών φυτικών ή διατροφικών συμπληρωμάτων για τη θεραπεία της δυσμηνόρροιας, όπως μελατονίνη, βιταμίνη Ε, μάραθο, άνηθο, χαμομήλι, κανέλα, ρόδο δαμασκού, ραβέντι, γκουάβα και ξυσμαλόβιο.[1][41] Συνιστάται περαιτέρω έρευνα για την επιβεβαίωση ισχνών ενδείξεων οφέλους για: τριγωνέλλα, τζίντζερ, βαλεριάνα, ζαταρία, θειικό ψευδάργυρο, ιχθυέλαιο και βιταμίνη Β1. Μια ανασκόπηση του 2016 διαπίστωσε ότι τα στοιχεία ασφάλειας είναι ανεπαρκή για τα περισσότερα συμπληρώματα διατροφής.[41] Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις για τη χρήση της τριγωνέλλας.[42]

Μια ανασκόπηση βρήκε ότι η θειαμίνη και η βιταμίνη Ε είναι πιθανώς αποτελεσματικές.[43] Βρήκε ότι οι επιπτώσεις του ιχθυελαίου και της βιταμίνης Β12 ήταν άγνωστες.[43] Οι ανασκοπήσεις βρήκαν ενδεικτικά στοιχεία ότι η σκόνη τζίντζερ μπορεί να είναι αποτελεσματική για την πρωτοπαθή δυσμηνόρροια.[44] Οι ανασκοπήσεις έχουν βρει πολλά υποσχόμενα στοιχεία για την κινεζική βοτανοθεραπεία για την πρωτοπαθή δυσμηνόρροια, αλλά ότι τα στοιχεία περιορίζονταν από την κακή μεθοδολογική του ποιότητα.[45][46]

Η θερμότητα είναι αποτελεσματική σε σύγκριση με τα ΜΣΑΦ και είναι μια επιλογή που προτιμούν πολλοί ασθενείς, καθώς είναι εύκολα προσβάσιμη και δεν έχει γνωστές παρενέργειες.[47]

Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι οι ασκήσεις που εκτελούνται 3 φορές την εβδομάδα για περίπου 45 έως 60 λεπτά, χωρίς ιδιαίτερη ένταση, μειώνουν τον πόνο της περιόδου.[31]

Μια ανασκόπηση του 2016 Cochrane για τον βελονισμό για τη δυσμηνόρροια κατέληξε στο συμπέρασμα ότι είναι άγνωστο εάν ο βελονισμός είναι αποτελεσματικός.[48] Υπήρχαν επίσης ανησυχίες για μεροληψία στο σχεδιασμό της μελέτης και στη δημοσίευση, ανεπαρκείς αναφορές (λίγες εξέτασαν τις ανεπιθύμητες ενέργειες) και ότι ήταν ασυνεπείς.[48] Υπάρχουν αντικρουόμενες αναφορές στη βιβλιογραφία, συμπεριλαμβανομένης μιας ανασκόπησης που διαπίστωσε ότι ο βελονισμός, η τοπική θερμότητα και οι συμπεριφορικές παρεμβάσεις είναι πιθανώς αποτελεσματικές.[43] Βρήκε ότι η επίδραση του βελονισμού και των μαγνητών ήταν άγνωστη.[43]

Μια συστηματική ανασκόπηση του 2007 βρήκε ορισμένα επιστημονικά στοιχεία ότι οι συμπεριφορικές παρεμβάσεις μπορεί να είναι αποτελεσματικές, αλλά ότι τα αποτελέσματα πρέπει να αντιμετωπίζονται με προσοχή λόγω κακής ποιότητας των δεδομένων.[49]

Ο χειρισμός της σπονδυλικής στήλης δεν φαίνεται να είναι χρήσιμος.[43] Αν και έχουν γίνει ισχυρισμοί για χειροπρακτική φροντίδα, σύμφωνα με τη θεωρία ότι η θεραπεία των υπεξαρθρώσεων στη σπονδυλική στήλη μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα, μια συστηματική ανασκόπηση του 2006 βρήκε ότι συνολικά κανένα στοιχείο δεν υποδηλώνει ότι ο χειρισμός της σπονδυλικής στήλης είναι αποτελεσματικός για τη θεραπεία της πρωτοπαθούς και δευτερογενούς δυσμηνόρροιας.[50]

Μια ανασκόπηση του 2011 ανέφερε ότι η υψηλής συχνότητας διαδερμική ηλεκτρική διέγερση των νεύρων μπορεί να μειώσει τον πόνο σε σύγκριση με το εικονικό TENS, αλλά φαίνεται να είναι λιγότερο αποτελεσματική από την ιβουπροφαίνη.[43]

Μια θεραπεία έσχατης ανάγκης είναι η προϊερή νευρεκτομή.[51]

Η δυσμηνόρροια είναι μια από τις πιο συχνές γυναικολογικές παθήσεις, ανεξαρτήτως ηλικίας ή φυλής. Είναι μια από τις πιο συχνά αναγνωρισμένες αιτιολογίες πυελικού πόνου σε ενήλικες με εμμηνόρροια. Ο επιπολασμός της δυσμηνόρροιας μπορεί να κυμαίνεται μεταξύ 16% και 91% των ερωτηθέντων ατόμων, με έντονο πόνο να παρατηρείται στο 2% έως 29% των ατόμων με έμμηνο ρύση.[47] Οι αναφορές δυσμηνόρροιας είναι συχνότερες στα άτομα στα τέλη της εφηβείας και στα 20 τους, με τις αναφορές να μειώνονται συνήθως με την ηλικία. Ο επιπολασμός στις έφηβες γυναίκες έχει αναφερθεί ότι είναι 67,2% από μία μελέτη[52] και 90% από άλλη.[53] Έχει δηλωθεί ότι δεν υπάρχει σημαντική διαφορά στον επιπολασμό ή τη συχνότητα εμφάνισης μεταξύ των φυλών,[53] αν και μια μελέτη με ισπανόφωνες έφηβες γυναίκες έδειξε αυξημένο επιπολασμό και αντίκτυπο σε αυτήν την ομάδα.[54] Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι η δυσμηνόρροια ήταν παρούσα στο 36,4% των συμμετεχόντων και συσχετίστηκε σημαντικά με χαμηλότερη ηλικία και λιγότερες εγκυμοσύνες.[55] Λέγεται ότι η τεκνοποίηση ανακουφίζει από τη δυσμηνόρροια, αλλά αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Μια μελέτη έδειξε ότι σε άτομα δεν έχουν καταστεί έγγυα με πρωτοπαθή δυσμηνόρροια, η σοβαρότητα του εμμηνορροϊκού πόνου μειώθηκε σημαντικά μετά την ηλικία των 40 ετών.[56]

  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 «Diagnosis and initial management of dysmenorrhea». American Family Physician 89 (5): 341–346. March 2014. PMID 24695505. 
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 American College of Obstetricians and Gynecologists (Ιαν. 2015). «FAQ046 Dynsmenorrhea: Painful Periods» (PDF). Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 27 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουνίου 2015. 
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 «Menstruation and the menstrual cycle fact sheet». Office of Women's Health. 23 Δεκεμβρίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 25 Ιουνίου 2015. 
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 «Dysmenorrhea and Endometriosis in the Adolescent». ACOG. American College of Obstetricians and Gynecologists. 20 Νοεμβρίου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 21 Νοεμβρίου 2018. 
  5. «Dysmenorrhea». www.hopkinsmedicine.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 4 Οκτωβρίου 2019. 
  6. «Period pain». nhs.uk (στα Αγγλικά). 19 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 4 Οκτωβρίου 2019. 
  7. «Using Foods Against Menstrual Pain». Physicians Committee for Responsible Medicine (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 4 Οκτωβρίου 2019. 
  8. «Supportive therapy for dysmenorrhea: Time to look beyond mefenamic acid in primary care». Journal of Family Medicine and Primary Care 8 (11): 3487–3491. November 2019. doi:10.4103/jfmpc.jfmpc_717_19. PMID 31803641. 
  9. «Experimental and procedural pain responses in primary dysmenorrhea: a systematic review». Journal of Pain Research 10: 2233–2246. 2017. doi:10.2147/JPR.S143512. PMID 29066929. 
  10. «Period Pain». MedlinePlus. National Library of Medicine. 1 Μαρτίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2018. 
  11. 11,0 11,1 [χρειάζεται καλύτερη πηγή]«Dysmenorrhea - Gynecology and Obstetrics». Merck Manuals Professional Edition. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Σεπτεμβρίου 2017. 
  12. Carlson, Eisenstat & Ziporyn 2004, σελ. 379.
  13. «Prevalence of endometriosis diagnosed by laparoscopy in adolescents with dysmenorrhea or chronic pelvic pain: a systematic review». Human Reproduction Update 19 (5): 570–582. 2013. doi:10.1093/humupd/dmt016. PMID 23727940. 
  14. «Action of aromatase inhibitor for treatment of uterine leiomyoma in perimenopausal patients». Fertility and Sterility 91 (1): 240–243. January 2009. doi:10.1016/j.fertnstert.2007.11.006. PMID 18249392. 
  15. «Successful total laparoscopic cystic adenomyomectomy after unsuccessful open surgery using transtrocar ultrasonographic guiding». Journal of Minimally Invasive Gynecology 15 (2): 227–230. 2008. doi:10.1016/j.jmig.2007.10.007. PMID 18312998. 
  16. Hacker, Neville F., J. George Moore, and Joseph C. Gambone. Essentials of Obstetrics and Gynecology, 4th ed. Elsevier Saunders, 2004. (ISBN 0-7216-0179-0)[Χρειάζεται σελίδα]
  17. «The cavitated accessory uterine mass: a Müllerian anomaly in women with an otherwise normal uterus». Obstetrics and Gynecology 116 (5): 1101–1109. November 2010. doi:10.1097/AOG.0b013e3181f7e735. PMID 20966695. https://archive.org/details/sim_obstetrics-and-gynecology_2010-11_116_5/page/1101. 
  18. «The prevalence and risk factors of dysmenorrhea». Epidemiologic Reviews 36: 104–113. 2014. doi:10.1093/epirev/mxt009. PMID 24284871. 
  19. 19,0 19,1 «Common variants in ZMIZ1 and near NGF confer risk for primary dysmenorrhoea». Nature Communications 8 (1): 14900. April 2017. doi:10.1038/ncomms14900. PMID 28447608. 
  20. «The prevalence and risk factors of dysmenorrhea». Epidemiologic Reviews 36 (1): 104–113. 2014-01-01. doi:10.1093/epirev/mxt009. PMID 24284871. 
  21. «Dysmenorrhea Symptom-Based Phenotypes: A Replication and Extension Study». Nursing Research 70 (1): 24–33. January 2021. doi:10.1097/NNR.0000000000000477. PMID 32956256. 
  22. «Metabolic gene polymorphisms and risk of dysmenorrhea». Epidemiology 11 (6): 648–653. November 2000. doi:10.1097/00001648-200011000-00006. PMID 11055624. 
  23. 23,0 23,1 «The use of calcium channel blockers in obstetrics and gynecology; a review». European Journal of Obstetrics, Gynecology, and Reproductive Biology 37 (3): 199–203. December 1990. doi:10.1016/0028-2243(90)90025-v. PMID 2227064. 
  24. 24,0 24,1 24,2 «Dysmenorrhea in adolescents and young adults: etiology and management». Journal of Pediatric and Adolescent Gynecology 19 (6): 363–371. December 2006. doi:10.1016/j.jpag.2006.09.001. PMID 17174824. 
  25. «Non-steroidal anti-inflammatory drugs for heavy menstrual bleeding». The Cochrane Database of Systematic Reviews 9 (9): CD000400. September 2019. doi:10.1002/14651858.CD000400.pub4. PMID 31535715. 
  26. Wright, Jason and Solange Wyatt. The Washington Manual Obstetrics and Gynecology Survival Guide. Lippincott Williams and Wilkins, 2003. (ISBN 0-7817-4363-X)[Χρειάζεται σελίδα]
  27. «Menstrual pain: its origin and pathogenesis». The Journal of Reproductive Medicine 25 (4 Suppl): 207–212. October 1980. PMID 7001019. 
  28. 28,0 28,1 «Menstrual symptometrics: a simple computer-aided method to quantify menstrual cycle disorders». Fertility and Sterility 78 (1): 96–101. July 2002. doi:10.1016/s0015-0282(02)03161-8. PMID 12095497. 
  29. «Menstrual reduction with extended use of combination oral contraceptive pills: randomized controlled trial». Obstetrics and Gynecology (LWW Journals) 98 (5 Pt 1): 771–778. November 2001. doi:10.1016/s0029-7844(01)01555-1. PMID 11704167. 
  30. 30,0 30,1 30,2 «Nonsteroidal anti-inflammatory drugs for dysmenorrhoea». The Cochrane Database of Systematic Reviews (7): CD001751. July 2015. doi:10.1002/14651858.CD001751.pub3. PMID 26224322. 
  31. 31,0 31,1 «Exercise for dysmenorrhoea». The Cochrane Database of Systematic Reviews 9 (9): CD004142. September 2019. doi:10.1002/14651858.CD004142.pub4. PMID 31538328. 
  32. «Menstrual-cycle-related symptoms: a review of the rationale for continuous use of oral contraceptives». Contraception 74 (5): 359–366. November 2006. doi:10.1016/j.contraception.2006.06.003. PMID 17046376. https://archive.org/details/sim_contraception_2006-11_74_5/page/359. 
  33. 33,0 33,1 «Oral contraceptive pill for primary dysmenorrhoea». The Cochrane Database of Systematic Reviews (4): CD002120. October 2009. doi:10.1002/14651858.CD002120.pub3. PMID 19821293. 
  34. «Subdermal implantable contraceptives versus other forms of reversible contraceptives or other implants as effective methods of preventing pregnancy». The Cochrane Database of Systematic Reviews (3): CD001326. July 2007. doi:10.1002/14651858.CD001326.pub2. PMID 17636668. 
  35. «Contraception». Endocrinology (5th έκδοση). Philadelphia: Elsevier Saunders. 2006. σελίδες 2993–3003. ISBN 978-0-7216-0376-6. 
  36. «Estrogens and Progestins». Goodman & Gilman's The Pharmacological Basis of Therapeutics (11th έκδοση). New York: McGraw-Hill. 2006. σελίδες 1541–1571. ISBN 978-0-07-142280-2. 
  37. «Laevonorgestrel intra-uterine system--a revolutionary intra-uterine device». Journal of the Indian Medical Association 105 (7): 380, 382-380, 385. July 2007. PMID 18178990. 
  38. «Nitroglycerin as a uterine relaxant: a systematic review». Journal of Obstetrics and Gynaecology Canada 24 (5): 403–409. May 2002. doi:10.1016/S1701-2163(16)30403-0. PMID 12196860. 
  39. «Magnesium in the gynecological practice: a literature review». Magnesium Research 30 (1): 1–7. February 2017. doi:10.1684/mrh.2017.0419. PMID 28392498. 
  40. «Modern management of dysmenorrhoea». Trends in Urology, Gynaecology & Sexual Health 14 (5): 25–29. 2009. doi:10.1002/tre.120. 
  41. 41,0 41,1 «Dietary supplements for dysmenorrhoea». The Cochrane Database of Systematic Reviews 3 (3): CD002124. March 2016. doi:10.1002/14651858.CD002124.pub2. PMID 27000311. 
  42. «A small plant with big benefits: Fenugreek (Trigonella foenum-graecum Linn.) for disease prevention and health promotion». Molecular Nutrition & Food Research 61 (6): 1600950. June 2017. doi:10.1002/mnfr.201600950. PMID 28266134. 
  43. 43,0 43,1 43,2 43,3 43,4 43,5 «Dysmenorrhoea». BMJ Clinical Evidence 2011. February 2011. PMID 21718556. 
  44. «Efficacy of Ginger for Alleviating the Symptoms of Primary Dysmenorrhea: A Systematic Review and Meta-analysis of Randomized Clinical Trials». Pain Medicine 16 (12): 2243–2255. December 2015. doi:10.1111/pme.12853. PMID 26177393. 
  45. «Chinese herbal medicine for primary dysmenorrhoea». The Cochrane Database of Systematic Reviews (2): CD005288. April 2008. doi:10.1002/14651858.CD005288.pub3. PMID 18425916. 
  46. «Wenjing decoction (herbal medicine) for the treatment of primary dysmenorrhea: a systematic review and meta-analysis». Archives of Gynecology and Obstetrics 296 (4): 679–689. October 2017. doi:10.1007/s00404-017-4485-7. PMID 28791471. 
  47. 47,0 47,1 «Dysmenorrhea». StatPearls. 2020. PMID 32809669.  Text was copied from this source, which is available under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
  48. 48,0 48,1 «Acupuncture for dysmenorrhoea». The Cochrane Database of Systematic Reviews 4 (4): CD007854. April 2016. doi:10.1002/14651858.CD007854.pub3. PMID 27087494. 
  49. «Behavioural interventions for primary and secondary dysmenorrhoea». The Cochrane Database of Systematic Reviews (3): CD002248. July 2007. doi:10.1002/14651858.CD002248.pub3. PMID 17636702. 
  50. «Spinal manipulation for primary and secondary dysmenorrhoea». The Cochrane Database of Systematic Reviews 3 (3): CD002119. July 2006. doi:10.1002/14651858.CD002119.pub3. PMID 16855988. 
  51. «Pelvic denervation procedures for dysmenorrhea». Current Opinion in Obstetrics & Gynecology 29 (4): 225–230. August 2017. doi:10.1097/GCO.0000000000000379. PMID 28683027. 
  52. «Problems related to menstruation amongst adolescent girls». Indian Journal of Pediatrics 75 (2): 125–129. February 2008. doi:10.1007/s12098-008-0018-5. PMID 18334791. https://archive.org/details/sim_indian-journal-of-pediatrics_2008-02_75_2/page/125. 
  53. 53,0 53,1 «Dysmenorrhea». eMedicine. 31 Δεκεμβρίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Φεβρουαρίου 2011. 
  54. «Prevalence and impact of dysmenorrhea on Hispanic female adolescents». Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine 154 (12): 1226–1229. December 2000. doi:10.1001/archpedi.154.12.1226. PMID 11115307. 
  55. «Premenstrual symptoms and dysmenorrhoea among Muslim women in Zaria, Nigeria». Annals of African Medicine 6 (2): 68–72. June 2007. doi:10.4103/1596-3519.55713. PMID 18240706. 
  56. «Natural progression of menstrual pain in nulliparous women at reproductive age: an observational study». Journal of the Chinese Medical Association 69 (10): 484–488. October 2006. doi:10.1016/S1726-4901(09)70313-2. PMID 17098673.