Τανάκ

Τανάκ
Γλώσσα	Εβραϊκά; Αραμαϊκή γλώσσα
Μορφή	ανθολογία
Βασίζεται σε	Τορά; Nevi'im; Ketuvim
	Σχετικά πολυμέσα
	δεδομένα (π • σ • ε )

Τανάκ, Τανάχ (Εβρ. תנ״ך‎) ονομάζονται σύμφωνα με τον Ιουδαϊσμό οι Άγιες Γραφές, δηλαδή η Εβραϊκή Βίβλος. Το Τανάκ περιλαμβάνει τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης (Εβραϊκής Βίβλου) σύμφωνα με τον εβραϊκό (αλεξανδρινό) κανόνα των θεόπνευστων βιβλίων, δηλαδή χωρίς τα Απόκρυφα και τα Δευτεροκανονικά βιβλία.

Ο όρος Τανάκ αποτελεί ακρωνύμιο (σχηματίζεται από τα αρχικά γράμματα των λέξεων) των τμημάτων από τα οποία αποτελείται:

Τορά (ο Νόμος, Εβρ. תורה‎)
Νεβιείμ (οι Προφήτες, Εβρ. נביאים‎)
Κετουβείμ (τα Αγιόγραφα ή Γραπτά, Εβρ. כתובים‎).

Εναλλακτικώς αποκαλούνται επίσης Μίκρα (Mikra/Miqra, מקרא‎ «αυτά που διαβάζονται, αναγιγνωσκόμενα»), ονομασία που κυριαρχούσε κατά τη ραββινική περίοδο. Δεν είναι γνωστή η αφετηρία τής τριμερούς αυτής διαίρεσης, αν και ορισμένοι θεωρούν ότι βασίστηκε στο στάδιο εισόδου τους στον Βιβλικό κανόνα^[1]. Τόσο εβραϊκές όσο και χριστιανικές πηγές συμφωνούν ότι η εν λόγω διαίρεση ήταν καλά εδραιωμένη τον 1ο αιώνα μ.Χ., πράγμα που υποδηλώνει ότι είχε σταθεροποιηθεί πολύ νωρίτερα ^[2]. Ως προς τον αριθμό και τα βιβλία που περιλαμβάνονται, ο ιστορικός Ιώσηπος επιβεβαιώνει ότι ώς το τέλος τού 1ου αιώνα ο Βιβλικός κανόνας είχε από καιρού σταθεροποιηθεί^[3].

Τορά

Η Τορά περιλαμβάνει τον Μωσαϊκό Νόμο, ο οποίος περιέχεται στην Πεντάτευχο^[4], δηλαδή στα εξής πέντε βιβλία:

Γένεσις (Bereshit / בְּרֵאשִׁית «Εν αρχή»)
Έξοδος (Shemot / שִׁמוֹת «Ονόματα»)
Λευιτικόν (Vayikra / וַיִּקְרָא «Και κάλεσε»)
Αριθμοί (Bemidbar / בְּמִדְבַּר «Στην έρημο»)
Δευτερονόμιον (Devarim / דְּבָרִים «Λόγια»)

Η πρώτη αναφορά στην Πεντάτευχο ως Τορά, δηλαδή ως το σύνολο των βιβλίων τού Νόμου στην Εβραϊκή Βίβλο, φαίνεται ότι ανάγεται στην εποχή τού βασιλιά Ιωσία (7ος αι. π.Χ.), κατά την οποία η Βιβλική αφήγηση αναφέρεται στην ανακάλυψη του πλήρους χειρογράφου της (2 Βασιλέων 22:8-13, 2 Χρονικών 34:14,15), αν και υπάρχει επίσης η εκδοχή ότι αναφερόταν μόνο στο βιβλίο τού Δευτερονομίου^[5].

Νεβιείμ

Οι Νεβιείμ υποδιαιρούνται σε δύο τμήματα: Το πρώτο περιλαμβάνει τους πρώιμους προφήτες και μερικά ιστορικά-αφηγηματικά βιβλία, ενώ το δεύτερο τους ύστερους προφήτες και τους δώδεκα ελάσσονες προφήτες. Συγκεκριμένα:

1) Πρώιμοι προφήτες (Νεβιείμ ρισονίμ)

Ιησούς τού Ναυή (יְהוֹשֻעַ / Yĕhôshúa‘)
Κριταί (שֹׁפְטִים / Shophtim)
Α' Σαμουήλ και Β' Σαμουήλ (ως ένα βιβλίο: שְׁמוּאֵל / Shmû’ēl «Σαμουήλ»)
Α' Βασιλέων και Β' Βασιλέων (ως ένα βιβλίο: מְלָכִים / M'lakhim «Βασιλείς»)

2) Ύστεροι προφήτες (Νεβιείμ αχαρονίμ)

Ησαΐας (יְשַׁעְיָהוּ / Yĕsha‘ăyāhû)
Ιερεμίας (יִרְמְיָהוּ / Yirmyāhû)
Ιεζεκιήλ (יְחֶזְקֵאל / Yĕkhezqiēl)
Ωσηέ (הוֹשֵׁעַ / Hôshēa‘)
Ιωήλ (יוֹאֵל / Yô’ēl)
Αμώς (עָמוֹס / ‘Āmôs)
Αβδιού (עֹבַדְיָה / ‘Ōvadhyāh)
Ιωνάς (יוֹנָה / Yônāh)
Μιχαίας (מִיכָה / Mîkhāh)
Ναούμ (נַחוּם / Nakḥûm)
Αββακούμ (חֲבַקּוּק /Khăvhakûk)
Σοφονίας (צְפַנְיָה / Tsĕphanyāh)
Αγγαίος (חַגַּי / Khaggai)
Ζαχαρίας (זְכַרְיָה / Zkharyāh)
Μαλαχίας (מַלְאָכִי / Mal’ākhî)

Κετουβείμ

Τα Κετουβείμ υποδιαιρούνται σε τρία τμήματα. Το πρώτο περιλαμβάνει τρία ποιητικά βιβλία, το δεύτερο πέντε αφηγηματικά (που αποκαλούνται Πέντε ρόλοι) και το τρίτο τα υπόλοιπα τρία (χωρίς διακριτική ονομασία). Συγκεκριμένα:

1) Τα τρία ποιητικά βιβλία (Sifrei Emet):

Ψαλμοί (Tehillim / תְהִלִּים)
Παροιμίαι (Mishlei / מִשְׁלֵי)
Ιώβ (Iyyôbh / אִיּוֹב)

2) Οι Πέντε ρόλοι (Hamesh Megillot), που αναγιγνώσκονται δημόσια στη συναγωγή σε συγκεκριμένες περιστάσεις:

Άσμα Ασμάτων (Shīr Hashīrīm / שִׁיר הַשִׁירִים)
Ρουθ (Rūth / רוּת)
Θρήνοι (Eikhah / אֵיכָה)
Εκκλησιαστής (Qōheleth / קֹהֶלֶת)
Εσθήρ (Estēr / אֶסְתֵר)

3) Λοιπά βιβλία:

Δανιήλ (Dānî'ēl / דָּנִיֵּאל)
Έσδρας και Νεεμίας (ως ένα βιβλίο· ‘Ezrā / עֶזְרָא)
Α' Χρονικών και Β' Χρονικών (ως ένα βιβλίο· Divrei ha-Yamim / דִּבְרֵי הַיָּמִים)

Παραπομπές

↑ J.D. Douglas (ed.), 1962: The New Bible Dictionary. Leicester: Inter-Varsity Press, σελ. 149.
↑ Είναι χαρακτηριστικό ότι τα βασικά μέρη τής τριμερούς διάκρισης συναντώνται σε κείμενα των Ταναΐμ, τα οποία έγιναν κατόπιν μέρος τού Μισνά (μέχρι το 200 μ.Χ.). Επιπλέον, στην Καινή Διαθήκη γίνεται σε ορισμένα σημεία λόγος για τα τρία μέρη τού Τανάκ, όπως η αναφορά στο Κατά Λουκάν 24.44, όπου αναφέρονται χωριστά ο νόμος του Μωυσή, οι προφήτες και οι Ψαλμοί. Βλ. B. Metzger & M. Cogan (eds.) 1993: The Oxford Companion to the Bible. Oxford: Oxford University Press, σελ. 98-99.
↑ Ιωσήπου, Κατ' Ἀπίωνος 1,38-40. Σε αυτές τις παραγράφους γίνεται επίσης λόγος για την τριμερή διάκριση που προαναφέρθηκε.
↑ Στην Εβραϊκή τα πέντε αυτά βιβλία αποκαλούνται επίσης Chumash, από την εβραϊκή λέξη chamesh «πέντε» (חֲמִשָּׁה).
↑ O. Eißfeldt, 1956²: Einleitung in das Alte Testament, Tübingen: Mohr Siebeck, p. 700 κ.εξ.

Δείτε επίσης

Πρόσθετες πηγές

Το Τανάκ στην εβραϊκή γλώσσα (Κώδικας του Λένινγκραντ) μπορεί να βρεθεί εδώ (J. Alan Groves Center for Advanced Biblical Research).
Το μασοριτικό κείμενο στην έκδοση της Biblia Hebraica Stuttgartensia στο academicbible
Η εβραϊκή Σαμαρειτική Πεντάτευχος

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Tanakh στο Wikimedia Commons

[1] J.D. Douglas (ed.), 1962: The New Bible Dictionary. Leicester: Inter-Varsity Press, σελ. 149.

[2] Είναι χαρακτηριστικό ότι τα βασικά μέρη τής τριμερούς διάκρισης συναντώνται σε κείμενα των Ταναΐμ, τα οποία έγιναν κατόπιν μέρος τού Μισνά (μέχρι το 200 μ.Χ.). Επιπλέον, στην Καινή Διαθήκη γίνεται σε ορισμένα σημεία λόγος για τα τρία μέρη τού Τανάκ, όπως η αναφορά στο Κατά Λουκάν 24.44, όπου αναφέρονται χωριστά ο νόμος του Μωυσή, οι προφήτες και οι Ψαλμοί. Βλ. B. Metzger & M. Cogan (eds.) 1993: The Oxford Companion to the Bible. Oxford: Oxford University Press, σελ. 98-99.

[3] Ιωσήπου, Κατ' Ἀπίωνος 1,38-40. Σε αυτές τις παραγράφους γίνεται επίσης λόγος για την τριμερή διάκριση που προαναφέρθηκε.

[4] Στην Εβραϊκή τα πέντε αυτά βιβλία αποκαλούνται επίσης Chumash, από την εβραϊκή λέξη chamesh «πέντε» (חֲמִשָּׁה).

[5] O. Eißfeldt, 1956²: Einleitung in das Alte Testament, Tübingen: Mohr Siebeck, p. 700 κ.εξ.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]