Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ερρίκος Ε΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ερρίκος Ε'
Περίοδος1111 - 1125
ΠροκάτοχοςΕρρίκος Δ΄
ΔιάδοχοςΛοθάριος Γ΄
Περίοδος1099 - 1125
ΠροκάτοχοςΕρρίκος Δ΄
ΔιάδοχοςΛοθάριος Γ΄
Περίοδος1098 - 1125
ΠροκάτοχοςΚορράδος Β΄
ΔιάδοχοςΚορράδος Γ΄
Περίοδος1105 - 1125
ΠροκάτοχοςΕρρίκος Δ΄
ΔιάδοχοςΛοθάριος Γ΄
Γέννηση11 Αυγούστου 1081/1086
Γκόσλαρ, Σαξονία
Θάνατος23 Μαΐου 1125
Ουτρέχτη
ΣύζυγοςΑυτοκράτειρα Ματθίλδη
Οίκοςτων Σαλίων
ΠατέραςΕρρίκος Δ΄
ΜητέραΜπέρτα της Σαβοΐας
ΘρησκείαΚαθολική Εκκλησία
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Ερρίκος Ε΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (Heinrich V., Γκόσλαρ, 11 Αυγούστου 1081/1086[1] – 23 Μαΐου 1125) ήταν Βασιλιάς της Γερμανίας (1099 - 1125), Βασιλιάς της Ιταλίας (1098 - 1125), Βασιλιάς της Αρλ (1105 - 1125) και Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (1111 - 1125), ο τέταρτος και τελευταίος αυτοκράτορας από τον Οίκο των Σαλίων.[2] Ήταν γιος του Ερρίκου Δ΄ της Γερμανίας και της Μπέρτας, κόρης του Όθων της Σαβοΐας

Πρώτα χρόνια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η βασιλεία του Ερρίκου Ε΄ συνέπεσε με την τελική φάση της μεγάλης διαμάχης και της αμφισβήτησης του παπισμού, την είχαν προκαλέσει οι εντάσεις του Πάπα εναντίον του αυτοκράτορα. Με το Κονκορδάτο της Βορμς, ο Ερρίκος Ε΄ παραδόθηκε στις απαιτήσεις της δεύτερης γενιάς των Γρηγοριανών μεταρρυθμιστών.[3] Στέφτηκε από τον πατέρα του Βασιλιάς της Γερμανίας στο Άαχεν στη θέση του μεγαλύτερου αδελφού του Κορράδου Β΄ που είχε εξεγερθεί.[2] Πήρε όρκο να μείνει πιστός στον πατέρα του όσο ζούσε αλλά όταν αφορίστηκε ξανά οι αντίπαλοι του Ερρίκου Δ΄ τον έπεισαν να εξεγερθεί (1104), ο Πάπας Πασχάλης Β΄ του έδωσε απαλλαγή και οι πρίγκιπες του έδωσαν στο Μάιντς τον Ιανουάριο του 1105 όρκο υποτέλειας.[2] Ο Ερρίκος Δ΄ αντιστάθηκε αρχικά στις απαιτήσεις των επαναστατών αλλά τελικά παραιτήθηκε υπέρ του γιου του, πέθανε αμέσως μετά. Εισήλθε στη Ρώμη και ορκίστηκε με τους συνήθεις όρκους, ο Ερρίκος Ε΄ παρουσιάστηκε στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου στις 12 Φεβρουαρίου του 1111, για τη στέψη του και την επικύρωση της συνθήκης, ο πάπας τον έστεψε ως αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στις 13 Απριλίου του ιδίου έτους. Πολλοί αντέδρασαν στην ανατροπή του Ερρίκου Δ΄ από τον γιο του, στην Κολωνία οι κάτοικοι τιμωρήθηκαν με πρόστιμο και ο Ροβέρτος Β΄ της Φλάνδρας που υποστήριξε τον πατέρα του μεταφέρθηκε γονατιστός στα πόδια του.[4]

Ο Ερρίκος Ε΄ ανέλαβε εκστρατεία να επαναφέρει τον Μποζιβόι Β΄ της Βοημίας (1107) αλλά ήταν σε μικρό βαθμό πετυχημένη, κάλεσε τον Σβατοπλούκ της Βοημίας που είχε ανατρέψει και αιχμαλωτίσει τον Μποζιβόι Β΄.[5] Ο Μποζιβόι ελευθερώθηκε με διαταγή του αυτοκράτορα, συμφιλιώθηκε με τον Σβατοπλούκ και έγινε νονός του μικρότερου γιου του, όταν έφυγε ο Ερρίκος ο Σβατοπλούκ ανέλαβε ξανά τον θρόνο στη Βοημία (1108). Ο Ερρίκος Ε΄ βρισκόταν σε πόλεμο με τον Κολομάν της Ουγγαρίας στο πλευρό του αδελφού του πρίγκιπα Άλμος. Μια επίθεση του βασιλιά της Πολωνίας Μπολέσλαφ του Στραβόστομου που είχε συμμαχήσει με τον Μποζιβόι Β΄ ανάγκασε τον αυτοκράτορα να εγκαταλείψει την πολιορκία. Ο Ερρίκος Ε΄ επιτέθηκε ξανά στην Πολωνία για να την κάνει υποτελή του αλλά ηττήθηκε σε μια μάχη που αμφισβητείται από τους ιστορικούς επειδή καταγράφεται για πρώτη φορά έναν αιώνα αργότερα.[6][7] Στη Βοημία ορίστηκε με τη συμβολή του Ερρίκου διάδοχος στο δουκάτο ο Βλαδίσλαος Α΄ της Βοημίας (1110).

Πρώτη Ιταλική εκστρατεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η προτεραιότητα του Ερρίκου Ε΄ ήταν να λύσει τις διαφορές του με τον πάπα, πρόβλημα έντονο με τους προκατόχους του. Οι οπαδοί του πάπα Πασχάλη Β΄ που τον βοήθησαν να ανατρέψει τον πατέρα του ήταν στο πλευρό του, η Παπική στήριξη επικυρώθηκε για άλλη μια φορά στη Σύνοδο του Γκουαστάλλα (1106). Ο βασιλιάς συνέχισε να διορίζει τους επισκόπους αλλά κάλεσε τον πάπα σε Σύνοδο στη Γερμανία για να λύσουν το ζήτημα. Μετά από πολλούς δισταγμούς ο πάπας προτίμησε να πάει στη Γαλλία αντί για τη Γερμανία, σε Σύνοδο στην Τρουά απαγόρευσε ξανά στους βασιλείς να διορίζουν τους επισκόπους.[8] Το πρόβλημα εξακολουθούσε να υπάρχει μέχρι την οριστική αποτυχία των διαπραγματεύσεων ανάμεσα στον αυτοκράτορα και τον πάπα (1110), ο Πασχάλης Β΄ ήταν ανένδοτος και ο Ερρίκος Ε΄ επιτέθηκε στην Ιταλία με έναν μεγάλο στρατό. Ο ισχυρός στρατός του είχε σαν αποτέλεσμα την επέκταση του στη Λομβαρδία, ο αρχιεπίσκοπος είχε πρόθεση να τον στέψει με το Σιδηρούν Στέμμα της Λομβαρδίας.[9] Ο Ερρίκος Ε΄ έκλεισε συμφωνία με τον πάπα στο Σουτρί σύμφωνα με την οποία παραιτήθηκε από το δικαίωμα του να διορίζει επισκόπους, σε αντάλλαγμα η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία θα εκπροσωπούσε ολόκληρη τη Χριστιανοσύνη όπως η Γερμανία την εποχή του Καρλομάγνου.[10] Η συμφωνία αυτή θα ήταν αδύνατο να εφαρμοστεί, θα δημιουργούσε μεγάλες αντιδράσεις στους Γερμανούς ευγενείς και κληρικούς επειδή θα έσπαγαν οι δεσμοί τους με την Αγία Έδρα. Ο Ερρίκος Ε΄ έφτασε στη Ρώμη για να γίνει η στέψη του στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου και να επικυρώσει τη Συνθήκη του με τον πάπα (12 Φεβρουαρίου 1111). Ο κλήρος όταν άκουσε τη φράση για την επαναφορά των δώρων του στέμματος στον Ερρίκο άρχισε να κραυγάζει από αγανάκτηση, ο πάπας αρνήθηκε να προχωρήσει στη στέψη και ο Ερρίκος με τη σειρά του αρνήθηκε να παραιτηθεί από τον διορισμό επισκόπων. Ο πάπας μαζί με 16 Καρδιναλίους συνελήφθησαν από τους άντρες του Ερρίκου Ε΄.[11]

Στέψη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Ερρίκος Ε΄ της Γερμανίας λαμβάνει τα διάσημα της εξουσίας από τον Ρούτχαρτ αρχιεπίσκοπο του Μάιντς.

Στην αναταραχή που ακολούθησε για να ελευθερωθεί ο πάπας ο βασιλιάς τραυματίστηκε, ο Ροβέρτος Α΄ της Κάπουα έστειλε στρατό να απελευθερώσει τους παπικούς αλλά αποκρούστηκε από τον Πτολεμαίο Α΄ του Τούσκουλο. Ο πάπας είχε απομονωθεί από τους συμμάχους του, αναγκάστηκε να παραιτηθεί από το δικαίωμα του Ερρίκου να διορίζει επισκόπους και υποσχέθηκε να τον στέψει αυτοκράτορα. Ακολούθησε η τελετή στέψης (13 Απριλίου 1111), ο αυτοκράτορας επέστρεψε στη Γερμανία και προσπάθησε να ενισχύσει τη θέση του με την παροχή προνομίων στην περιοχή του Άνω Ρήνου.[12] Ο Δούκας της Σαξονίας Λοθάριος Γ΄ Σούπλινμπουργκ εξεγέρθηκε εναντίον του Ερρίκου Ε΄ αλλά συνετρίβη (1112). Μια νέα διαμάχη ξέσπασε για τη διαδοχή στη Βαϊμάρη και την Ορλαμύντε έδωσε την ευκαιρία στον Λοθάριο Γ΄ να κάνει νέα αντεπίθεση (1113), ηττήθηκε στη "μάχη του Βάρνσταντ" αλλά πήρε συγχώρεση από τον αυτοκράτορα. Ο Ερρίκος Ε΄ παντρεύτηκε στη Μαίντς την Αυτοκράτειρα Ματθίλδη, κόρη του Ερρίκου Α΄ της Αγγλίας (7 Ιανουαρίου 1114)

Πόλεμος με την Κολωνία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο αυτοκράτορας βρέθηκε στη συνέχεια αντιμέτωπος με μια νέα εξέγερση από τους κατοίκους της Κολωνίας (1114) στην οποία συμμετείχαν Σάξονες και άλλοι λαοί.[13] Κατέλαβε την οχυρωμένη πόλη του Ντετζ κατά μήκος του Ρήνου από την Κολωνία, η κατοχή αυτή του επέτρεψε να διακόψει τις προμήθειες προς την Κολωνία. Οι κάτοικοι της Κολωνίας συγκέντρωσαν έναν μεγάλο στρατό με τοξότες, διέσχισαν τον ποταμό και ετοιμάστηκαν να συγκρουστούν με τον Ερρίκο Ε΄.[14] Οι τοξότες της Κολωνίας διέλυσαν τον αυτοκρατορικό στρατό επειδή η καλοκαιρινή ζέστη ήταν υπερβολική και έβγαλαν τις πανοπλίες τους, ο Ερρίκος Ε΄ οπισθοχώρησε νότια, κατέλαβε τη Βόννη και τη Γύλιχ. Με την επιστροφή του στο Ντετζ βρέθηκε αντιμέτωπος με μια άλλη εξέγερση στην οποία συμμετείχαν μεγάλος αριθμός ευγενών, την κατέστειλε εύκολα και τους συνέλαβε αιχμαλώτους.[15] Ο Φρειδερίκος, κόμης της Βεστφαλίας και ο αδελφός του επίσης Ερρίκος έφτασαν με τον στρατό τους, ο αυτοκράτορας δραπέτευσε και μόλις την τελευταία στιγμή γλύτωσε τη σύλληψη.[16] Οι δύο στρατοί συναντήθηκαν στην πεδιάδα του Άντερναχ, μετά από τις πρώτες αψιμαχίες στις οποίες ο Ερρίκος της Λωρραίνης δραπέτευσε οι δύο στρατοί συναντήθηκαν και ετοιμάστηκαν για μάχη. Οι νέοι της Κολωνίας οι περισσότεροι άπειροι και μαθητευόμενοι δημιούργησαν πολλά προβλήματα στον αυτοκρατορικό στρατό, ο Ερρίκος Ε΄ οπισθοχώρησε αποτυγχάνοντας οριστικά να καταλάβει την Κολωνία. Ο Λοθάριος Γ΄ Σούπλινμπουργκ νίκησε ξανά τον αυτοκρατορικό στρατό στην οπισθοχώρηση (11 Φεβρουαρίου 1115).[17] Οι ταραχές που ξέσπασαν στην Ιταλία ανάγκασαν τον Ερρίκο να ταξιδεύσει νότια, στη Γερμανία παρέμειναν στο πλευρό του ο Φρειδερίκος Β΄ της Σουαβίας και ο μικρότερος αδελφός του Κορράδος Γ΄ της Γερμανίας, ο μετέπειτα πρώτος βασιλιάς της Γερμανίας από τον Οίκο των Χοενστάουφεν.

Δεύτερη Ιταλική εκστρατεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Απεικόνιση του Ερρίκου Ε΄ σε φρέσκο (περί το 1130).

Όταν αναχώρησε ο Ερρίκος Ε΄ για την Ιταλία (1111) ένα συμβούλιο κήρυξε άκυρο τον διορισμό των επισκόπων από τον αυτοκράτορα, ενέργεια που είχε απαγορεύσει ο πάπας. Ο αρχιεπίσκοπος του Μιλάνου Γκίντο μετέπειτα Πάπας Κάλλιστος Β΄ αφόρισε τον αυτοκράτορα, κάλεσε και τον πάπα να κάνει το ίδιο αλλά ο Πασχάλης Β΄ αρνήθηκε να προχωρήσει σε τέτοια ακρότητα.[18] Η σύγκρουση πέρασε σε νέο επίπεδο όταν πέθανε η Ματθίλδη της Κανόσα (1115), κληροδότησε τις απέραντες εκτάσεις της στον πάπα.[19] Ο Ερρίκος Ε΄ διέσχισε τις Άλπεις (1116), έφτασε στην Κανόσα και κέρδισε τη στήριξη των επισκόπων και των ευγενών με τα προνόμια που τους παραχώρησε, ο αρχιεπίσκοπος του Μιλάνου τον αφόρισε. Μετά την κατάσχεση των εδαφών της Ματθίλδης έφτασε στη Ρώμη, αυτή τη φορά δέχτηκε παπικό αφορισμό αλλά ο Πασχάλης δραπέτευσε από την πόλη.[20] Μερικοί Καρδινάλιοι δωροδωκήθηκαν και κέρδισαν ξανά την εμπιστοσύνη του, τον έστεψε για δεύτερη φορά αυτοκράτορα ο αρχιεπίσκοπος Μωρίς Μπουρντέν που έγινε ο Αντίπαπας Γρηγόριος Η΄.

Η ήττα από τον Λοθάριο Γ΄ είχε ωστόσο ρίξει πολύ την ισχύ του, οι οπαδοί του δραπέτευσαν και ο αφορισμός του δημοσιοποιήθηκε στην Κολωνία, ο πάπας ετοιμάστηκε να κηρύξει τον πόλεμο.[21] Ο Πασχάλης Β΄ πέθανε τον Ιανουάριο του 1118 και τον διαδέχθηκε ο Πάπας Γελάσιος Β΄, o αυτοκράτορας πήγε αμέσως στη Ρώμη. Ο Γελάσιος δραπέτευσε, ο Ερρίκος Β΄ εξασφάλισε την εκλογή του αντίπαπα Γρηγορίου Η΄ και επέστρεψε στη Γερμανία μέσω των Άλπεων.[19] Μετά τη Δεύτερη Ιταλική Εκστρατεία η αντίδραση στη Γερμανία σταμάτησε και έκλεισε ειρήνη, η επιθυμία του να διορίζει επισκόπους έγινε μεγαλύτερη.[22] Οι διαπραγματεύσεις συνεχίστηκαν μέχρι την εποχή που ο Καρδινάλιος Λάμπερτ της Όστια παρουσίασε τον νέο πάπα Κάλλιστο Β΄.[19] Στο Κονκορδάτο του Βορμς τον Σεπτέμβριο του 1122 ο Ερρίκος Ε΄ αποκήρυξε τον διορισμό ιερέων και αναγνώρισε την ελευθερία του κλήρου, σε αντάλλαγμα συμμετείχε στην παπική εκλογή και η εκκλησιαστική περιουσία πέρασε στην κατοχή του στέμματος.[23] Ο αυτοκράτορας που είχε αφοριστεί από τον ίδιο τον Κάλλιστο Β΄ επανήλθε στους κόλπους της εκκλησίας, ο αντίπαπας Γρηγόριος ανατράπηκε και εξορίστηκε.[24]

Το τέλος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τάφος του Ερρίκου Ε΄ στον Καθεδρικό ναό του Σπαιερ.

Τα επόμενα χρόνια προχώρησε σε εκστρατεία στην Ολλανδία, σε μια διαφωνία σχετικά με τη διαδοχή στη μαργραβία του Μεισσέν ο Λοθάριος Γ΄ υποστήριξε τους εχθρούς του. Το 1124 ηγήθηκε της εκστρατείας εναντίον του Λουδοβίκου ΣΤ΄ της Γαλλίας, και έστρεψε τα όπλα του εναντίον των πολιτών της Βορμς.[25] Απεβίωσε από καρκίνο στην Ουτρέχτη (23 Μαΐου 1125) και τάφηκε στη Σπάιερ, η καρδιά του και τα εντόσθια του μεταφέρθηκαν στον Καθεδρικό ναό της Ουτρέχτης.[26] Χωρίς νόμιμα παιδιά τον διαδέχθηκε ο ανεψιός του Φρειδερίκος Β΄ της Σουαβίας, εξαλείφθη η δυναστεία από τη Φρανκονία ή Σαλίων και ανέβηκαν στον θρόνο οι Χοενστάουφεν.[27] Η νόθη κόρη του Μπέρθα παντρεύτηκε τον Πτολεμαίο Β΄ του Τούσκουλο (1117), γιο του Πτολεμαίου Α΄.

Οικογένεια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Νυμφεύτηκε το 1114 τη Ματθίλδη της Νορμανδίας, κόρη του Ερρίκου Α΄ της Αγγλίας. Δεν απέκτησαν απογόνους. Όταν το 1125 απεβίωσε ο Ερρίκος Ε΄, η Ματθίλδη ξαναπαντρεύτηκε το 1128 με τον Γοδεφρείδο Ε΄ κόμη του Ανζού.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Kleinhenz (2004), σελ. 492.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Kleinhenz, σ.492
  3. ↑ Bryce (1913), σελ. 164.
  4. ↑ Holland, A. W., Germany (Adam & Charles Black, 1914), σ. 70
  5. ↑ Vickers, Robert, History of Bohemia, 1894, σ. 137
  6. ↑ "S. Orgelbranda Encyklopedia Powszechna", Warsaw 1902, Τόμος 12, σ. 406
  7. ↑ M. Kaczmarek, "Bitwa na Psim Polu", in: Encyklopedia Wroclawia, Wroclaw 2000
  8. ↑ Comyn, σ. 176
  9. ↑ I.Montanelli;Storia d'Italia Vol 476–1250 σ. 440, Rizzoli
  10. ↑ Comyn, σ. 177
  11. ↑ Bryce, σ. 306
  12. ↑ Comyn, σ. 180
  13. ↑ Henderson, Ernest, A History of Germany in the Middle Ages, (Haskell House, 1894), σ. 222
  14. ↑ James Harvey Robinson, Readings in European History, (Boston, 1904).
  15. ↑ Robinson, J.H. (1904). Readings in European History: From the breaking up of the Roman empire to the Protestant revolt
  16. ↑ James Harvey Robinson, Readings in European History
  17. ↑ Bisson, Thomas M., The Crisis of the Twelfth Century (Princeton University Press, 2009), σ. 215
  18. ↑ Comyn, σ. 179
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 Comyn, σ. 181
  20. ↑ Kleinhenz, σ. 492
  21. ↑ Milman, σ. 307
  22. ↑ Milman, σ. 318
  23. ↑ Bryce, σ. 164
  24. ↑ Comyn, σ. 182
  25. ↑ Comyn (1851), σελ. 183.
  26. ↑ Comyn, σ. 183
  27. ↑ Comyn (1851), σελ. 184.

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Kleinhenz, Christopher. Medieval Italy: an encyclopedia, Volume 1. Routledge, 2004.
  • Bryce, James. The Holy Roman Empire. MacMillan, 1913
  • Comyn, Robert. History of the Western Empire, from its Restoration by Charlemagne to the Accession of Charles V, Vol. I. 1851
  • Gwatkin, H.M., Whitney, J.P. (ed) et al. The Cambridge Medieval History: Volume III. Cambridge University Press, 1926.
  • Norwich, John Julius. The Normans in the South 1016–1130. Longmans: London, 1967.
  • Milman, Henry. History of Latin Christianity, including that of the Popes, to the Pontificate of Nicholas V, Vol. III. 1854
  • This article incorporates text from a publication now in the public domain: Herbermann, Charles, ed. (1913). "article name needed". Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton.
  • This article incorporates text from a publication now in the public domain: Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Henry V. (Roman emperor)". Encyclop?dia Britannica. 13 (11th ed.). Cambridge University Press. pp. 277–278.
Ερρίκος Ε΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
Γέννηση: 11 Αυγούστου 1081/1086 Θάνατος: 23 Μαΐου 1125
Βασιλικοί τίτλοι
Προκάτοχος
Ερρίκος Δ΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας 		Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας

1111 - 1125 		Διάδοχος
Λοθάριος Γ΄ Σούπλινμπουργκ
Βασιλιάς της Αρλ

1105 - 1125
Προκάτοχος
Κορράδος Β΄ της Ιταλίας 		Βασιλιάς της Γερμανίας

1099-1125
Βασιλιάς της Ιταλίας

1098 - 1125 		Διάδοχος
Κορράδος Γ΄ της Γερμανίας
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ερρίκος_Ε΄_της_Αγίας_Ρωμαϊκής_Αυτοκρατορίας&oldid=10723319"