Εφραίμ Β΄ Ιεροσολύμων
| Εφραίμ Β΄ Ιεροσολύμων | |
|---|---|
 Ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Εφραίμ Β΄ | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Εφραίμ Β΄ (Ελληνικά) |
| Γέννηση | 18ος αιώνας Αθήνα |
| Θάνατος | 15 Απριλίου 1770 Ιερουσαλήμ |
| Θρησκεία | Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | νέα ελληνική γλώσσα |
| Σπουδές | Πατμιάδα Εκκλησιαστική Σχολή[1] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ιερέας συγγραφέας χριστιανός ιερέας |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Πατριάρχης Ιεροσολύμων |
Ο Εφραίμ ήταν Πατριάρχης Ιεροσολύμων (1766-1771) και συγγραφέας του 18ου αιώνα.
Βιογραφικά στοιχεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Γεννήθηκε στην Αθήνα και το αρχικό του όνομα ήταν Ευθύμιος. Μετά την πρωτοβάθμια εκπαίδευση στην Αθήνα, σπούδασε στη Μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στην Πάτμο, όπου και εκάρη μοναχός με το όνομα Εφραίμ. Ήταν ενάρετος[2] και διάσημος για την εκπαίδευσή του και Έλληνες και Άραβες συγγραφείς του 18ου αιώνα πρόσθεσαν στο όνομά του τον τιμητικό τίτλο «διδάσκαλος».
Το 1741 ή το 1742, όντας ήδη διάσημος ιεροκήρυκας, ο Εφραίμ έφτασε στην Κύπρο μετά από πρόσκληση του Αρχιεπισκόπου Φιλοθέου, προκειμένου να αναλάβει την διεύθυνση της Ελληνικής Σχολής, που ονομαζόταν και Ελληνομουσείον. Ως το 1760 έζησε στην Κύπρο, εργαζόμενος ως διδάσκαλος και παράλληλα ως σύμβουλος στην Αρχιεπισκοπή Κύπρου. Το 1760 ταξίδεψε στον Άθω και έφερε από την Μεγίστη Λαύρα στην Κύπρο μέρος του κρανίου του μοναχού Μιχαήλ του Σιναΐτη (8ος-9ος αιώνας). Την ίδια χρονιά, μαζί με τον Μητροπολίτη Κιτίου Μακάριο Α΄, πήγε στην Κωνσταντινούπολη για να συγκεντρώσει χρήματα για τις ανάγκες της Εκκλησίας της Κύπρου. Αιτήθηκαν επίσης από τις οθωμανικές αρχές φορολογικές περικοπές λόγω της πανούκλας, αλλά το αίτημά τους δεν ικανοποιήθηκε.
Στην Κωνσταντινούπολη ο Εφραίμ έλαβε τον τιμητικό τίτλο του ιεροκήρυκα της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας. Επέστρεψε στην Κύπρο και εξελέγη Αρχιεπίσκοπος, όμως έφυγε κρυφά στα Ιεροσόλυμα (μάλλον για να αποφύγει τη χειροτονία του σ' αυτό το αξίωμα). Το 1761 βρισκόταν στη Βηρυτό και τη Δαμασκό, τα κύρια κέντρα του Πατριαρχείου Αντιοχείας, όπου μαινόταν άγρια αντιπαράθεση μεταξύ της Ορθόδοξης και της Καθολικής Εκκλησίας των Μελχιτών, που είχε αποσπαστεί από αυτήν. Ο Εφραίμ συνέταξε εκεί μια αντι-καθολική πραγματεία, τον «Κώδικα των αιρετικών καινοτομιών που εισήγαγαν οι Λατίνοι», στην οποία ανέφερε έναν κατάλογο 170 αποκλίσεων των Ρωμαιοκαθολικών από την Ορθόδοξη πίστη μετά το Μεγάλο Σχίσμα.
Εκεί όμως ακουσίως χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Βηθλεέμ στις 6 Σεπτεμβρίου 1766 και στις 17 Οκτωβρίου του ίδιου έτους Πατριάρχης, διαδεχόμενος τον Παρθένιο, ο οποίος υπέβαλε παραίτηση υπέρ του στον Οικουμενικό Πατριάρχη Σαμουήλ. Αμέσως ξεκίνησε ζητείες υπέρ της Σιωνίτιδος Εκκλησίας, φτάνοντας μέχρι τις Ηγεμονίες[2], αλλά εκείνη την εποχή ξέσπασε ρωσοτουρκικός πόλεμος. Φοβούμενος τη δίωξη χριστιανών στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, ο Εφραίμ επέστρεψε εσπευσμένα στην Κωνσταντινούπολη. Περί το 1767, αντιστάθηκε στις προσπάθειες των Φραγκισκανών να ανακτήσουν τον έλεγχο της Βασιλικής της Γεννήσεως στη Βηθλεέμ και του τάφου της Θεοτόκου στη Γεθσημανή. Το 1768 πέτυχε την έκδοση φιρμανίου, με το οποίο επικυρώνονταν τα προνόμια των Ορθοδόξων επί των Προσκυνημάτων.
Σύμφωνα με ισχυρισμό του Νεοφύτου Καυσοκαλυβίτη, ο Εφραίμ Β΄ κατάργησε την τελετή του Αγίου Φωτός ως «χειροποίητον μηχανουργίαν» και, καθώς ο ίδιος γνώριζε από την προσωπική του εμπειρία τον μηχανισμό εμφάνισής του, το περιέγραψε ως το «το χειροποίητον εκείνο φως, ού καγώ, φησι, την δραματουργίαν αυτοψεί κατανοήσας»[α].
Πέθανε στις 15 Απριλίου 1770.
Έργα του
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Εφραίμ διακρίθηκε για τη πνευματική και συγγραφική του παραγωγή, αλλά τα περισσότερα από τα έργα του δημοσιεύθηκαν μόνο μετά το θάνατό του. Ενδεικτικά μπορούν να αναφερθούν τα:
- Περιγραφή της σεβασμίας Μονής Κύκκου (Βενετία 1751)
- Χριστιανική διδασκαλία (1775)
- Ορθόδοξος διδασκαλία Μελετίου Πηγά (1769)
Ανάμεσα στα ανέκδοτα έργα του, σημαντικότερο φαίνεται ο «Κώδικας των αιρετικών καινοτομιών», η απαρίθμηση των λατινικών νεωτερισμών. Οι επιστολές του των ετών 1761 και 1762 καθώς και η «του σοφολογιωτάτου εν Βουκουρεστίω διδασκάλου κυρίου Αλεξάνδρου προς τον ζητήσαντα ευσεβέστατον αυθέντην Ιωάννην Κωνσταντίνον Νικολάου Μαυροκορδάτον διήγησις πάνυ συνοπτική περί του αοιδήμου διδασκάλου Μακαρίου του εκ νήσου Πάτμου» περιλαμβάνονται στον ιεροσολυμιτικό κώδικα με αύξοντα αριθμό 424[4].
Υποσημειώσεις και παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Υποσημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Εφραίμ των Ιεροσολύμων πατριάρχης ο εξ Αθηνών, ερωτηθείς εν Βουκουρεστίω της Ουγγρο-Βλαχίας κατά το ,αψξθ' παρά του των έσω λόγου κατ' ιδίαν περί του εν Ιεροσολύμοις επιταφίου εκείνου φωτός απεκρίνατο οι, ενδημούντων τοτηνικαύτα εκεί και ημών.—«Ως ει γε, φησιν, επ' εμοί ην, κατήργησα αν και την εκείνου χειροποίητον μηχανουργίαν. Ου μην άλλα μακρώ προ τούτου και ο ιεροπρεπής εκείνος και αποστολικός ανήρ, ο και τον βίον και τον τρόπον και τον λόγον φιλόσοφος, Αγάπιος λέγω ο Ιθακήσιος, περιστήσαν εν τη νήσω Πάτμω τούς εν τη σχολή μαθητάς, σχολαρχούντος εκείσε του αοιδίμου εκείνου και εν ιερομονάχοις ηγιασμένου Γερασίμου, ώ και αυτός τοτηνικαύτα εμαθήτευον, υπετίθετο ημίν αναπείθειν πειράσθαι τους προσκυνήσεως χάριν αιρούμενους απιέναι εις Ιεροσόλυμα, δι' αυτόν τούτον τον ζωοδόχον του Κυρίου Τάφον εκείσε αποδημείν, κουχί δια το χειροποίητον εκείνο φως, ού καγώ, φησι, την δραματουργίαν αυτοψεί κατανοήσας, μικρού και κατελεύσθην υπό των εκείσε φωτοποιών, ως δήθεν κατάσκοπος[3]»
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ enlightenedmedialities
.wikibase .cloud /wiki /Item:Q375. - ↑ 2,0 2,1 «Ενίσχυση της Αγιοταφίτικης Αδερφότητας επί : Παρθενίου, Εφραίμ, Σωφρονίου, Αβραμίου, Προκοπίου και Άνθιμου». Ανακτήθηκε στις 28 Μαΐου 2021.
- ↑ Εκ του υπ' αριθ. 89 χειρογράφου ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΕΠΙΤΑΦΙΟΥ ΦΩΤΟΣ. Μνημεία της Ιστορίας των Αθηναίων, Δημήτριος Καμπούρογλου, Τόμος Β', σελ. 234
- ↑ Λάμπρος 1902, σελ. 55-56.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Λάμπρος, Σπυρίδων Π. (1902). Αθηναίοι Βιβλιογράφοι και Κτήτορες Κωδίκων κατά τους Μέσους Αιώνας και επί Τουρκοκρατίας. Αθήνα: Κ. Μάισνερ και Ν. Καργαδούρης, Τυπογραφείον «Εστία». σελ. 55. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2021.
Περισσότερη βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Σάθας (επιμ.). Νεοελληνική Φιλολογία.
- Ιωάννης Σακκελίων (επιμ.). Ανακοινώσεις περί του Αθηναίου πατριάρχου Εφραίμ.
- Σ. Δ. Κοντογιάννης (επιμ.). Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα, τ. 25, σ. 268.
- Στράντζαλης Πολύβιος, Ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Εφραίμ Β' ο Αθηναίος. Η συμβολή του στον ελληνισμό, στα γράμματα και στα εκκλησιαστικά θεολογικά ζητήματα του ΙΗ΄ αιώνα, Εκδοτικός Οίκος Αντ. Σταμούλη, Θεσσαλονίκη 2003.