Θείο Βρέφος

Το άγαλμα του Θείου Βρέφους της Πράγας, που δόθηκε από την Πριγκίπισσα Πολυξένη στους Ανυπόδητους Καρμηλίτες το 1628.

Το Θείο Βρέφος ή ο Παις Ιησούς είναι προσωνυμίες που δίνονται στον Ιησού Χριστό από τους Χριστιανούς για να χαρακτηρίσουν τη βρεφική και τη νηπιακή ηλικία του, από τη Γέννησή του μέχρι την ηλικία των 6 ή των 12 ετών.

Τα τέσσερα κανονικά Ευαγγέλια, που δέχονται οι περισσότεροι Χριστιανοί, δεν παραθέτουν κανένα στοιχείο για τον βίο του Ιησού από το τέλος της βρεφικής ηλικίας του μέχρι την ηλικία των 12 ετών, οπότε αναφέρεται (μόνο από τον Λουκά) το περιστατικό του «Ιησού δωδεκαετούς στον Ναό».

Στο εορτολόγιο

Εορτές που σχετίζονται με τη βρεφική και τη νηπιακή ηλικία του Χριστού είναι:

• Τα Χριστούγεννα (25 Δεκεμβρίου)
• Η Περιτομή του Ιησού (1 Ιανουαρίου)
• Τα Επιφάνια (6 Ιανουαρίου) στη Δυτική Εκκλησία, όπου εορτάζεται κυρίως η προσκύνηση των Τριών Μάγων 12 ημέρες μετά τη Γέννηση
• Η εορτή του Santo Niño στις Φιλιππίνες (τρίτη Κυριακή του Ιανουαρίου)
• Η Υπαπαντή (2 Φεβρουαρίου)

Αναπαραστάσεις στην τέχνη

Μιχαήλ Δαμασκηνού: Παναγία η Οδηγήτρια (16ος αι.)

«Ο Άγιος Αντώνιος της Πάδοβας με το Θείο Βρέφος», ελαιογραφία του 1622 από τον Αντόνιο δε Περέδα

Από τον 3ο ή τον 4ο αιώνα και μετά, το Θείο Βρέφος απεικονίζεται συχνά σε εικόνες και γλυπτά. Η συνηθέστερη απεικόνιση είναι στη σκηνή της Γεννήσεως του Χριστού, οπότε πάντοτε συνοδεύεται από την Παναγία και τον Μνήστορα Ιωσήφ.

Οι αναπαραστάσεις του Χριστού ως βρέφους που το κρατά η Παναγία, αποτελούν ιδιαίτερο εικονογραφικό τύπο, τόσο στη δυτική, όσο και στην ανατολική παράδοση. Στην παράδοση της Ανατολικής Ορθόδοξης αγιογραφίας, ο τύπος αυτός ονομάζεται «Θεοτόκος (ή Παναγία) Βρεφοκρατούσα» και, σε μια παραλλαγή του, «Παναγία η Οδηγήτρια». Σε αυτόν η Παναγία κρατεί το Θείο Βρέφος με το αριστερό της χέρι, εκτός από την παραλλαγή «δεξιοκρατούσα». Σκηνές από τον βίο του Θείου Βρέφους, όπως από την Περιτομή, την Προσκύνηση των Μάγων και τη Φυγή στην Αίγυπτο, είναι συνηθέστερες στη Δυτική τέχνη. Σκηνές που απεικονίζουν τον Ιησού από την ηλικία των 2 έως την ηλικία των 11 ετών είναι σπανιότερες, αλλά όχι ανύπαρκτες.

Ο Μνήστωρ Ιωσήφ, ο Άγιος Χριστόφορος και, στη ρωμαιοκαθολική παράδοση, ο Άγιος Αντώνιος της Πάδοβας, αναπαρίστανται συχνά να κρατούν ή να φέρουν τον Χριστό ως Βρέφος ή Νήπιο. Γυναίκες στη μυστικιστική παράδοση της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, όπως η Αγία Θηρεσία της Άβιλα και η Αγία Θηρεσία του Λιζιέ, ισχυρίζονταν ότι είχαν οράματα στα οποία ο Χριστός εμφανίσθηκε μπροστά τους ως νήπιο 2 ή 3 ετών.

Η Παναγία διδάσκουσα ανάγνωση τον Χριστό, πίνακας του Pinturicchio, περ. 1500

Μετά το 1300 περίπου, το Θείο Βρέφος έγινε δημοφιλές θέμα στην δυτικοευρωπαϊκή ξυλογλυπτική.

Η δημοφιλία του Χριστού ως Νηπίου γνώρισε τη μέγιστη ίσως ακμή της με τον Ισπανό γλύπτη Χουάν Μαρτίνεθ Μοντανιές, τον λεγόμενο και «Θεό του Ξύλου», με το στιλ που έγινε γνωστό ως Montanesino (από το επώνυμο του καλλιτέχνη) και το μιμήθηκαν αργότερα άλλοι. Αυτά τα ξύλινα αγαλματίδια του Ιησού τον εμφανίζουν συχνά σε στάση κοντραπόστο, κατά τις αρχαίες κλασικές αναπαραστάσεις, π.χ. του Ρωμαίου Αυτοκράτορα. Αποδείχθηκαν ιδιαιτέρως δημοφιλή στην τάξη των ευγενών της Ισπανίας και της Πορτογαλίας. Στη μετέπειτα αποικιακή περίοδο, ο Χριστός-Νήπιο αρχίζει να αναπαρίσταται με βαρύτιμα άμφια, μια ευσεβιστική συνήθεια, φέρων και σταυροφόρο σφαίρα ή ένα πτηνό που συμβόλιζε την ψυχή ή το Άγιο Πνεύμα, αλλά και άλλα αντικείμενα, σχετιζόμενα με τον ιδιαίτερο τόπο ή περιοχή.

Στις άλλες ρωμαιοκαθολικές χώρες, η παρουσία του Θείου Βρέφους στην Αναγεννησιακή τέχνη επικεντρώνεται στο μοτίβο της Αγίας Οικογενείας, ένα κεντρικό θέμα στα έργα του Λεονάρντο ντα Βίντσι και πολλών άλλων ζωγράφων.

Στα απόκρυφα κείμενα

Σε κάποια βιβλικά Απόκρυφα αναφέρονται πολλά θρυλούμενα περιστατικά από την ενδιάμεση παιδική ηλικία του Χριστού. Οι περισσότερες από αυτές τις ιστοριούλες έχουν σκοπό να αναδείξουν ότι ο Θεάνθρωπος είχε ασυνήθιστες θαυματουργικές δυνάμεις ή γνώσεις ήδη από την πρώτη παιδική του ηλικία. Μια συνηθισμένη αφήγηση είναι πως ο Ιησούς ως παιδάκι μεταμόρφωνε σε ζωντανά τα πήλινα σπουργιτάκια που έφτιαχναν ο ίδιος και άλλα παιδάκια ως παιχνίδια. Σε μια προσθήκη σε αυτή, ο μετέπειτα προδότης Ιούδας ως παιδάκι προσπαθεί να κάνει το ίδιο με τα δικά του πήλινα πουλάκια, αλλά αποτυγχάνει. Σε άλλη παραλλαγή, όταν μαλώνουν τον μικρό Ιησού επειδή ζωντανεύει τα πουλάκια κατά την αργία του Σαββάτου, εκείνος τα κάνει να πετάξουν και να φύγουν μακριά.

Εταιρεία του Χριστού Παιδιού

Η «Εταιρεία του Χριστού Παιδιού» (Christ Child Society) ιδρύθηκε το 1885 στην πρωτεύουσα των ΗΠΑ Ουάσιγκτον από τη Μαίρη Βιρτζίνια Μέρικ, ως ένας μικρός φιλανθρωπικός σύλλογος για τη βοήθεια σε φτωχά παιδιά της περιοχής. Πρόσθετα παραρτήματα της οργανώσεως ιδρύθηκαν σε άλλες πόλεις και σήμερα αριθμεί 43 παραρτήματα.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Taladh Criosta: Σκωτσέζικο νανούρισμα για τον μικρό Χριστούλη