Μετάβαση στο περιεχόμενο

Κυβέρνηση Ιωάννη Μεταξά 1936

Προσθήκη συνδέσεων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Κυβέρνηση Ιωάννη Μεταξά
Βασιλευομένη Δημοκρατία
Ημερομηνία σχηματισμού13 Απριλίου 1936
Ημερομηνία διάλυσης29 Ιανουαρίου 1941
Πρόσωπα και δομές
Αρχηγός ΚράτουςΓεώργιος Β΄ της Ελλάδας
Πρόεδρος ΚυβέρνησηςΙωάννης Μεταξάς
Συνολικός αριθμός Μελών60
Κατάσταση στο νομοθετικό σώμαΚυβέρνηση διορισμένη από τον Βασιλιά
Καθεστώς της 4ης Αυγούστου, μετά τις 4 Αυγούστου 1936
Ιστορία
Θητεία νομοθετικού σώματος2 Μαρτίου 1936 - 4 Αυγούστου 1936 Γ΄ Αναθεωρητική Βουλή[1]
Μετά τις 4 Αυγούστου 1936 δεν υπήρχε Κοινοβούλιο
Προϋπολογισμοί1937 - 1938
Έσοδα: 16.486.490.777 δρχ.,
Έξοδα: 16.849.914.273 δρχ.
ΠροηγούμενηΚυβέρνηση Κωνσταντίνου Δεμερτζή 1935
ΔιάδοχηΚυβέρνηση Αλέξανδρου Κορυζή 1941

Η Κυβέρνηση Ιωάννη Μεταξά 1936 (Απρίλιος 1936 - Ιανουάριος 1941) διορίστηκε από τον βασιλιά Γεώργιο (κατά παράβαση της αρχής της δεδηλωμένης), μετά τον αιφνίδιο θάνατο του Κωνσταντίνου Δεμερτζή, και την παρεπόμενη διάλυση της κυβέρνησής του.
Η κυβέρνηση Μεταξά, κατόπιν θυελλώδους κοινοβουλευτικής συνεδρίασης, στις 27 Απριλίου, πήρε ψήφο εμπιστοσύνης από το Σώμα, με 241 υπέρ, 16 κατά και 4 λευκά. Συγκεκριμένα, την κυβέρνηση στήριξε, εκτός του Κόμματος των Ελευθεροφρόνων, το Μεταρρυθμιστικό Εθνικό Κόμμα και η Γενική Λαϊκή Ριζοσπαστική Ένωσις, το Λαϊκόν Κόμμα (που έδωσε ψήφο ανοχής) και το Φιλελεύθερο (που έδωσε ψήφο με επιφυλάξεις). [2]Υπέρ της κυβέρνησης ψήφισαν επίσης ο Γεώργιος Καφαντάρης (αρχηγός και μοναδικός βουλευτής του Προοδευτικού Κόμματος) και ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου (αρχηγός και μοναδικός βουλευτής του Αγροτικού Εργατικού Κόμματος). Την ψήφο εμπιστοσύνης αρνήθηκαν οι βουλευτές του Παλλαϊκού Μετώπου και ο Γεώργιος Παπανδρέου (αρχηγός και μοναδικός βουλευτής του Δημοκρατικού Κόμματος)[3].

Κοινοβουλευτική περίοδος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Βουλή - ύστερα από πρόταση της κυβέρνησης - διέκοψε τις εργασίες της, από την 1η Μαΐου έως τις 30 Σεπτεμβρίου 1936. Τη νομοθετική της εξουσία την εκχώρησε για το διάστημα αυτό σε Νομοθετική Επιτροπή (στην οποία θα μετείχαν όλοι οι πολιτικοί αρχηγοί καθώς και βουλευτές κατά αναλογία κοινοβουλευτικής δύναμης του κάθε κόμματος και με συνολικό αριθμό μελών 40), η οποία θα έλεγχε το έργο της κυβέρνησης. Τον Μάιο του 1936, μια σειρά απεργιών και εργατικών διεκδικήσεων -με αποκορύφωμα την απεργία των καπνεργατών στη Θεσσαλονίκη - θα κατασταλούν με ιδιαίτερη βία από τα σώματα ασφαλείας, ενώ θα δώσουν στον Μεταξά την αφορμή που αναζητούσε για την επιβολή δικτατορικού καθεστώτος.[4]
Τους επόμενους λίγους μήνες, συνεχίστηκαν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των κομμάτων για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας. Ο ξαφνικός θάνατος του Π. Τσαλδάρη διέκοψε τις (από ότι φαινόταν) καρποφόρες συνομιλίες του με τον Θ. Σοφούλη, και ο αρχηγός των Φιλελευθέρων έστρεψε την προσοχή του στα μετριοπαθή αντιβενιζελικά κόμματα. Έτσι, προς τα τέλη Ιουλίου του 1936, ήρθε σε συμφωνία σχηματισμού κυβέρνησης με τον αρχηγό του Εθνικού Λαϊκού κόμματος, Ιωάννη Θεοτόκη. Στις 22 Ιουλίου, ανακοίνωσε μάλιστα και στον βασιλιά τη συμφωνία που επετεύχθη, αλλά χωρίς να πιέσει για επίσπευση των διαδικασιών, περιμένοντας να τελειώσει το διάστημα των θερινών διακοπών της Βουλής.[5]
Ο βασιλιάς Γεώργιος όμως, και ο Ιωάννης Μεταξάς, σπεύδοντας να προλάβουν τα γεγονότα, και παραμονή μιας ακόμα μεγάλης απεργίας, επιβάλλουν, στις 4 Αυγούστου 1936, δικτατορία.

Από την απεργία των καπνεργατών, η εικόνα που ενέπνευσε τον Γιάννη Ρίτσο για τη συγγραφή του Επιτάφιου

Σύνθεση υπουργικού συμβουλίου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

[6]

  • «Επί των Εξωτερικών υπουργός»: προσωρινά, Ιωάννης Μεταξάς
  • «Επί της Δικαιοσύνης υπουργός»: Κωνσταντίνο Βρυάκο
- αντικαταστάθηκε στις 11 Μαΐου 1936, προσωρινά, από τον Γεώργιο Λογοθέτη
- αντικαταστάθηκε στις 18 Μαΐου από τον Θεόδωρο Σκυλακάκη
- αντικαταστάθηκε στις 3 Ιουνίου 1936 από τον Γεώργιο Κυριακό
- αντικαταστάθηκε στις 2 Ιουνίου 1936 από τον συνταγματάρχη Νικόλαο Παπαδήμα
- αντικαταστάθηκε στις 3 Ιουλίου 1936, προσωρινά, από τον Ιωάννη Μεταξά
  • «Επί των Ναυτικών υφυπουργός» :Δευκαλίων Ρεδιάδης
  • «Επί της Αεροπορίας υπουργός» : προσωρινά, Ιωάννης Μεταξάς
- αντικαταστάθηκε στις 2 Ιουνίου 1936 από τον υποστράτηγο Νικόλαος Τσίπουρας
- αντικαταστάθηκε στις 3 Ιουλίου 1936 από τον στρατηγό Περικλή Καβδά

Δικτατορική περίοδος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Έλληνας στρατιώτης στο Καλπάκι, τον Νοέμβριο του 1940

Στις 4 Αυγούστου του 1936, με το «Διάγγελμα προς τον Ελληνικόν λαόν», ο Ιωάννης Μεταξάς αναγγέλει ότι «...προέβη τῇ ἐγκρίσει τῆς Αὐτοῦ Μεγαλειότητος τοῦ Βασιλέως εἰς τὴν κήρυξιν τοῦ Στρατιωτικοῦ Νόμου καθ’ ἅπασαν τὴν Χώραν καὶ τὴν διάλυσιν τῆς Βουλῆς. και ζητάει από τον Ελληνικό λαό «...πλήρη πειθαρχίαν πρὸς τὸ Κράτος, ἀπαραίτητον διὰ τὴν σωτηρίαν τῆς Ἑλληνικῆς κοινωνίας καὶ ἄνευ τῆς ὁποίας πειθαρχίας πραγματικὴ ἐλευθερία δὲν δύναται νὰ ὑπάρξῃ.
 Ὀφείλω ὅμως νὰ δηλώσω ἐπίσης κατηγορηματικῶς ὅτι πᾶσαν οἱανδήποτε ἀντίδρασιν κατὰ τοῦ ἐθνικοῦ τούτου ἔργου τῆς Ἑλληνικῆς Ἀναγεννήσεως εἶμαι ἀποφασισμένος νὰ τὴν ἐξουδετερώσω διὰ τοῦ τραχυτέρου τρόπου. [7]
 Την ίδια ημέρα, ανεστάλησαν τα άρθρα «5», «6», «10», «12», «14», «20» και «95» του Συντάγματος,
επιβλήθηκε στρατιωτικός νόμος
, διαλύθηκε η «Γ΄αναθεωρητική βουλή»
και επιστρατεύτηκαν όλοι οι σιδηροδρομικοί, ταχυδρομικοί, τηλεγραφικοί, τηλεφωνικοί υπάλληλοι, οι αρτεργάτες και οι εργάτες των μύλων, οι τροχιοδρομικοί υπάλληλοι Αθηνών και Θεσσαλονίκης, οι υπάλληλοι της ηλεκτρικής εταιρείας Αθηνών και Θεσσαλονίκης, που ετοιμάζονταν να συμμετάσχουν στη γενική απεργία της Γ.Σ.Ε.Ε., την επόμενη ημέρα.[8]

Σύνθεση υπουργικού συμβουλίου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
παραιτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 1937
- αντικαταστάθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 1936 από τον Κοσμά Μπουρμπούλη
  • «Επί των Συνεταιρισμών υφυπουργός» [9] : Μπάμπης Αλιβιζάτος
  • «Επί των Εξωτερικών υπουργός»: προσωρινά, Ιωάννης Μεταξάς
  • «Επί των Εξωτερικών υφυπουργός»[10]: Νικόλαος Μαυρουδής
  • «Υφυπουργός Τύπου και Τουρισμού» (υπαγόμενος στο «Υπουργείο Εξωτερικών»)[11]: Θεολόγος Νικολούδης
  • «Επί της Δικαιοσύνης υπουργός»: προσωρινά, Γεώργιος Λογοθέτης
- αντικαταστάθηκε στις 17 Ιουλίου 1938 από τον Άγη Ταμπακόπουλο
  • «Επί των Εσωτερικών υπουργός»: Θεόδωρος Σκυλακάκης
- αντικαταστάθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 1936, προσωρινά, από τον Ευρυσθέα Μαγιάκο
- αντικαταστάθηκε 15 Μαϊου 1937 από τον Ιωάννη Δουρέντη
- αντικαταστάθηκε 15 Μαϊου 1937 από τον Περικλή Κρητικό
- αντικαταστάθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 1938 από τον Γεώργιο Ζαφειρόπουλο
- αντικαταστάθηκε στις 25 Νοεμβρίου 1938 από τον Πρωθυπουργό
«Επί των Θρησκευμάτων και της Εθνικής Παιδείας υφυπουργός»[13] : Νικόλαος Σπέντζας
  • «Επί των Οικονομικών υπουργός» : Κωνσταντίνος Ζαβιτσιάνος
- αντικαταστάθηκε στις 22 Ιανουαρίου 1937 από τον Περικλή Ρεδιάδη
- αντικαταστάθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 1938 από τον Ανδρέα Αποστολίδη
- αντικαταστάθηκε στις 22 Ιανουαρίου 1937 από τον Ανδρέα Αποστολίδη
η θέση έμεινε κενή στις 10 Φεβρουαρίου 1938
  • «Επί της Εθνικής Οικονομίας υπουργός» : προσωρινά, Κωνσταντίνος Ζαβιτσιάνος
- αντικαταστάθηκε στις 31 Αυγούστου 1936 από τον βιομήχανο Ανδρέα Χατζηκυριάκο
- αντικαταστάθηκε στις 24 Ιουλίου 1937 από τον Ιωάννη Αρβανίτη
- αντικαταστάθηκε στις 12 Δεκεμβρίου από τον Σταύρο Πολυζωγόπουλο
  • «Επί της Γεωργίας υπουργός»: Γεώργιος Κυριακός
  • «Επί της Κρατικής Υγιεινής και Αντιλήψεως υπουργός» - «Επί της Εθνικής Προνοίας υπουργός»:[14]: Αλέξανδρος Κορυζής
- αντικαταστάθηκε στις 13 Ιουλίου 1939, προσωρινά, από τον Ιωάννη Δουρέντη
- αντικαταστάθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 1939 από τον Ηλία Κριμπά
- παραιτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 1938 και η θέση έμεινε κενή
- αντικαταστάθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 1938 από τον Γεώργιος Νικολαΐδη
  • «Επί της Εργασίας υφυπουργός»: [17]: Αριστείδης Δημητράτος
  • «Επί των Στρατιωτικών υπουργός»: Ιωάννης Μεταξάς
  • «Επί των Στρατιωτικών υφυπουργός»: συνταγματάρχης Νικόλαος Παπαδήμας
  • «Επί των Ναυτικών υπουργός»: προσωρινά, Ιωάννης Μεταξάς
  • «Επί των Ναυτικών υφυπουργός» : Δευκαλίων Ρεδιάδης
- αντικαταστάθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 1938 από τον Αμβρόσιο Τζίφο
  • «Επί της Αεροπορίας υπουργός» : προσωρινά, Ιωάννης Μεταξάς
  • «Επί της Αεροπορίας υφυπουργός»: Μιχαήλ Πάσσαρης
- αντικαταστάθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 1937 από τον Πέτρο Οικονομάκο
  • «Υπουργός - Γενικός Διοικητής Κρήτης» : Παναγιώτης Σφακιανάκης
  • «Υπουργός - Γενικός Διοικητής Μακεδονίας» : Νικόλαος Τσίπουρας
- αντικαταστάθηκε στις 21 Μαρτίου 1937 από τον Γεώργιο Κυρίμη
παραιτήθηκε στις 3 Μαΐου 1939 και η θέση έμεινε κενή
- αντικαταστάθηκε στις 31 Αυγούστου 1936 από τον Γεώργιο Κυρίμη
παραιτήθηκε στις 21 Μαρτίου 1936 και η θέση έμεινε κενή
στις 15 Δεκεμβρίου 1937 ανέλαβε ο Βασίλειος Γκορτζής
- ο Β. Γκόρτζης παραιτήθηκε στις 5 Αυγούστου 1938 και η θέση έμεινε κενή

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ http://www.ipet.gr/vouli/periodoi.html#6
  2. ↑ Ανδρέας Γ. Δημητρόπουλος: «Οι Ελληνικές Κυβερνήσεις 1843-2004»,http://www.greeklaws.com/pubs/results.php?id=842
  3. ↑ Πρακτικά Συνεδριάσεων Αναθεωρητικής Βουλής - Περίοδος Γ [1], σελ. 79
  4. ↑ https://www.sansimera.gr/articles/771
  5. ↑ Γεώργιος Μαυρογορδάτος: «Μεταξύ δυο πολέμων: Πολιτική ιστορία 1922 - 1940», από την «Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770 - 2000», τόμος 7ος εκδ. "ΤΑ ΝΕΑ", σελ. 30
  6. ↑ «Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης» http://www.ggk.gov.gr/?p=1012
  7. ↑ https://el.wikisource.org/wiki/%CE%A0%CF%81%CE%BF%CF%82_%CF%84%CE%BF%CE%BD_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CE%BD_%CE%BB%CE%B1%CF%8C%CE%BD_(%CE%9C%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%BE%CE%AC%CF%82_1936)
  8. ↑ ΦΕΚ Α 326/1936
  9. ↑ Στις 31 Αυγούστου 1939 με τον Α. Ν. 1929. 1939 ιδρύθηκε «Υφυπουργείο Συνεταιρισμών»,με αρμόδιο προϊστάμενο τον Πρόεδρο της Κυβέρνησης. Αρμοδιότητα του Υφυπουργείου ήταν η εποπτεία όλων των συνεταιριστικών οργανώσεων ή σωματείων, οποιασδήποτε νομικής μορφής καθώς και ο «Οίκος του Αγρότου»
  10. ↑ Στις 31 Αυγούστου 1936 με τον «Αναγκαστικό νόμο 43. 1936» συστάθηκε «Υφυπουργείο Εξωτερικών». Αρμοδιότητες του υφυπουργού ήταν οι διορισμοί και προαγωγές των υπαλλήλων του υπουργείου και των διπλωματικών υπαλλήλων - εκτός των Πρέσβεων - και εν γένει η συν-διαχείριση του Υπουργείου ή αναπλήρωση του Υπουργού όποτε ήταν αναγκαίο.
  11. ↑ Στις 31 Αυγούστου 1936 και με τον «Αναγκαστικό νόμο υπ' αριθμ. 45. 1936», ιδρύθηκε «Υφυπουργείο Τύπου και Τουρισμού» με αρμοδιότητες τον έλεγχο των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης της εποχής, καθώς και των θεατρικών και κινηματογραφικών παραστάσεων ...ίνα αυτά ευρίσκωνται εντός του πλαισίου των εθνικών παραδόσεων και ιδεωδών.... Επίσης, και όσον αφορά τον τουρισμό, αρμοδιότητες του Υφυπουργείου είναι η οργάνωση του τουρισμού στην Ελλάδα, η διαφήμισή του στο εξωτερικό, ο έλεγχος των τουριστικών επιχειρήσεων, η διοργάνωση διεθνών συνεδρίων και εκθέσεων, κ.α. Στο υφυπουργείο υπάγεται και η Τουριστική Αστυνομία(ΦΕΚ Α 379/1936).
  12. ↑ Στις 12 Αυγούστου 1936 με τον «Αναγκαστικό νόμο 4. 1936», δημιουργήθηκε δεύτερο Υφυπουργείο Εσωτερικών, με αρμοδιότητα τα θέματα της Δημόσιας Ασφάλειας
  13. ↑ η θέση δημιουργήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 1939 όταν με τον Α.Ν. 1062. 1939 δημιουργήθηκε το ανάλογο Υφυπουργείο
  14. ↑ Στις 11 Οκτωβρίου 1940 με τον Α.Ν. 2588 /1940 το υπουργείο μετονομάστηκε σε «Υπουργείον Εθνικής Προνοίας». Το νέο υπουργείο περιέλαβε στην αρμοδιότητά του τη διοίκηση των δημόσιων «Αγαθοεργών Ιδρυμάτων», τη διοίκηση και τον έλεγχο των ιδιωτικών και δημόσιων σωματείων φιλανθρωπικού χαρακτήρα, τις διενέργειες εράνων, την προστασία των οικογενειών των στρατευμένων, αλλά και απόστρατων ανδρών, και, γενικά, την προστασία των αναξιοπαθούντων. Επίσης, επιφορτιζόταν με τη στέγαση των, αστέγων ακόμη, προσφύγων και την προαγωγή και προάσπιση της δημόσιας υγείας.
  15. ↑ Στις 12 Αυγούστου 1936, με τον «Αναγκαστικό νόμο υπ'αριθμ. 3. 1936» ιδρύθηκε «Υπουργείο Σιδηροδρόμων», οι διευθύνσεις και τα τμήματα του οποίου αποσπάστηκαν από το «Υπουργείο Δημοσίων Συγκοινωνιών»
  16. ↑ Στις 12 Οκτωβρίου 1936, με τον Α. Ν. 246. 1936 το ήδη υπάρχον Υπουργείο μετονομάστηκε σε «Υπουργείο Σιδηροδρόμων και Αυτοκινήτων»
  17. ↑ Το «Υφυπουργείο Εργασίας» δημιουργήθηκε τον Αύγουστο του 1936 με τον «Αναγκαστικό Νόμο 46. 1936» ως υφυπουργείο υπαγόμενο στο «Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας». Αρμοδιότητα του υφυπουργείου ήταν «...να μεριμνά συστηματικώς, υπέρ της εξασφαλίσεως αρμονικής συνεργασίας, εργασίας και κεφαλαίου, προς προαγωγήν της Εθνικής Οικονομίας και προς ηθικήν και υλικήν εξύψωσιν των εργαζομένων τάξεων» (ΦΕΚ Α 379/ 1936). Ωστόσο, τον Νοέμβριο του 1936, επανασυστάθηκε ως αυτόνομο Υφυπουργείο. (ΦΕΚ 499/1936)
  18. ↑ Στις 5 Αυγούστου 1936 με τον «Αναγκαστικό Νόμο υπ' αριθμ 1. 1936» ιδρύθηκε το Υφυπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, με τις ανάλογες πλέον αρμοδιότητες (ΦΕΚ Α 328/1936)
  19. ↑ Στις 31 Αυγούστου 1936 συστάθηκε ο «Οργανισμός Διοικήσεως Πρωτευούσης» ως νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου. Στη Διοίκηση Πρωτευούσης εντάχτηκαν οι πόλεις των Αθηνών και Πειραιώς και οι γύρω αυτών δήμοι. Αρμοδιότητες του οργανισμού ήταν ο έλεγχος των δημοτικών και κοινοτικών πράξεων, η διαχείριση των κοινωφελών οργανισμών, η κοινωνική πρόνοια, κ.α.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κυβέρνηση_Ιωάννη_Μεταξά_1936&oldid=10272012"