Μετάβαση στο περιεχόμενο

Λίπαρι

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Λιπάρα)
Λίπαρι
Γεωγραφία
ΑρχιπέλαγοςΑρχιπέλαγος των Αιολίδων
(νότια Τυρρηνική Θάλασσα)
Νησιωτικό σύμπλεγμαΑιολίδες Νήσοι
Έκταση37,6 km²
Χώρα
ΔήμοςΛίπαρι
ΕπαρχίαΜεσσήνης
ΠεριφέρειαΑυτόνομη Περιφέρεια Σικελίας
Δημογραφικά
ΠληθυσμόςΝησί 8.686, Δήμος 10.554 (απογραφής 2001)
Πρόσθετες πληροφορίες
Ιστοσελίδαhttp://www.comunelipari.it/
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Το Λίπαρι (ιταλικά Lipari, αρχ. ελληνικά Μελιγουνίς και Λιπάρα) είναι ηφαιστειογενές νησί της νότιας Ιταλίας ευρισκόμενο στη νότια Τυρρηνική Θάλασσα, 16 ναυτικά μίλια βόρεια της Σικελίας.

Με έκταση 37,6 τ.χλμ. - σχεδόν όσο η Ανάφη - είναι η μεγαλύτερη Αιολίδα Νήσος. Ο πληθυσμός ανέρχεται επισήμως σε 8.686 κατοίκους (απογραφή 2001 Αρχειοθετήθηκε 2011-09-27 στο Wayback Machine.). Η πρωτεύουσα του νησιού ονομάζεται επίσης Λίπαρι και αποτελεί έδρα του Δήμου Λίπαρι (Comune di Lipari), ο οποίος περιλαμβάνει όλες τις Αιολίδες εκτός από τη νήσο Σαλίνα.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Για την ιστορία του Λίπαρι, βλ. Ιστορία των Αιολίδων Νήσων

Προϊστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σε Νεολιθικούς χρόνους η νήσος Λίπαρος όπως και η Σαρδηνία ήταν ένα από τα κέντρα στα οποία εμπορευόταν ο Οψιανός, ένα ηφαιστειώδες σκληρό υάλινο πέτρωμα που ήταν διάσημο για τις κοπτικές του ικανότητες σε σκληρά πετρώματα. Οι πρόσφατες ανακαλύψεις ειδικά σε Νεκροπόλεις έδειξαν ότι η ιστορία του νησιού είναι πλούσια σε μεγάλο βάθος χρόνου. Το νησί κατοικείται από το 5000 π.Χ. αν και ο τοπικός θρύλος λέει ότι τους πρώτους κατοίκους στην Λίπαρο μετέφερε ο ομώνυμος θρυλικός βασιλιάς Λίπαρος από την Ιταλική Καμπανία. Στην πρώιμη Εποχή του Χαλκού, στα τέλη της 3ης Χιλιετίας π.Χ. έφτασαν στην Λίπαρο Αιολείς άποικοι από την Μυκηναϊκή Ελλάδα, έδωσαν το όνομα τους και στα επτά γειτονικά νησάκια. Οι Μυκηναίοι είχαν ιδρύσει ήδη μιά αποικία στο Μεταπόντιο της Απουλίας, χρειαζόντουσαν και την Λίπαρο σαν φυλάκιο ώστε να μπορούν να ελέγχουν το Στενό της Μεσσήνης. Τον 13ο αιώνα π.Χ. κατέφθασαν οι Αύσονες από την γειτονική Καμπανία υπό την ηγεσία του Λίπαρου, εγκαταστάθηκε στο επώνυμο νησί και ίδρυσε την επώνυμη πόλη ως πρωτεύουσα, οι ίδιοι εισήγαγαν τον σχετικό μύθο. Διαδοχικά οικοδομήματα έχουν βρεθεί στις ανασκαφές που χρονολογούνται από τον 18ο αιώνα π.Χ., ιδιαίτερα Μηκυναικά που φαίνεται καθαρά η κεραμική τους.[1][2] Ο Αυσονικός οικισμός διακόπτηκε βίαια τον 9ο αιώνα π.Χ., όπως δείχνουν τα ευρήματα καταστράφηκε από φωτιά και δεν ξανακτίσθηκε. Από τη Λιπάρα προέρχεται το λατινικό Liparae κι από εκεί η σύγχρονη ονομασία, Lipari.

Αρχαιότητα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πανοραμική άποψη της πρωτεύουσας

Οι Έλληνες άποικοι έφτασαν στα Λίπαρα (580 π.Χ.) από την Δωρική Κνίδο της Καρίας, είχαν κάνει μιά πρώτη αποτυχημένη απόπειρα να κατακτήσουν την Σικελία, σκοτώθηκε ο αρχηγός τους Πένταθλος.[3] Οι Κνίδιοι εγκαταστάθηκαν στο χωριό που έμεινε γνωστό ως "Καστέλλο", με την αποικία αντιμετώπισαν επιτυχώς τους Ετρούσκους που ήθελαν να ελέγξουν την Τυρρηνική θάλασσα. Η πόλη οικοδομήθηκε αρχικά στην κορφή ενός βράχου, είχε τον ρόλο της Ακρόπολης τόσο σε θέματα διοικητικά όσο και λατρευτικά. Με το πέρασμα του 5ου αιώνα π.Χ. ο πληθυσμός αυξήθηκε σημαντικά, επεκτάθηκε στους βραχώδεις πρόποδες και στην κορυφή του λόφου Σίβιτα. Τον 5ο αιώνα π.Χ. κατασκευάστηκε το πρώτο τείχος της πόλης στους πρόποδες των λόφων, άφησε έξω την συνοικία της Ντιάνα η οποία θα μετατραπεί στην Νεκρόπολη της πόλης. Τον 4ο αιώνα π.Χ. κατασκευάστηκε το δεύτερο τείχος για να ενσωματώσει τις περιοχές βόρεια και νότια από τις όχθες των ποταμών Σάντα Λουτσία και Πόντε, τα τείχη της πόλης κοντά στις όχθες των ποταμών ενώθηκαν με την Ακρόπολη και τον λόφο του Σίβιτα. Τα ισχυρά τείχη είναι ορατά και σήμερα στην συνοικία της Ντιάνα, διαχώριζαν την πόλη από την Νεκρόπολη. Οι Καρχηδονιακές δυνάμεις διατήρησαν για σύντομο χρονικό διάστημα την πόλη όταν πολεμούσε εναντίον τους ο Διονύσιος ο Πρεσβύτερος, κατόπιν εισήλθαν σε τριμερή συμμαχία στην οποία συμμετείχε και η νέα αποικία του Διονυσίου στο Τίνταρι. Η Λίπαρα ευημερούσε μέχρι την εποχή που την κατέκτησε και την λεηλάτησε ο Αγαθοκλής των Συρακουσών (304 π.Χ.), τα κλοπιμαία χάθηκαν ωστόσο από τρικυμία στην θάλασσα. Όταν ξέσπασε ο Α΄ Καρχηδονιακός Πόλεμος η Λίπαρα έγινε Καρχηδονιακή ναυτική βάση αλλά η Ρωμαϊκή Δημοκρατία την κατέλαβε (252 π.Χ.-251 π.Χ.). Στην εκστρατεία που έκανε ο Οκταβιανός Αύγουστος εναντίον του Πομπήιου την κατέλαβε ο Μάρκος Βιψάνιος Αγρίππας Στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορία έγινε διάσημος τόπος εξορίας επιφανών ανθρώπων που περνούσαν καλά χάρη στις φυσικές θερμές πηγές του νησιού. Ο αυτοκράτορας Καρακάλλας έστειλε εξορία στην Λίπαρα την σύζυγο του Φουλβία Πλαυτίλλα και τον αδελφό της Γάιο Φούλβιο Πλαύτιο Ορτενσιανό, παρέμειναν σε αυτήν μέχρι τον θάνατο τους.

Νεότερα χρόνια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι οχυρώσεις του αυτοκράτορα Καρόλου Κουίντου

Τον 3ο αιώνα μ.Χ. η Λίπαρι έγινε επισκοπική έδρα, ο Πάπας Αγάθων βρήκε σύμφωνα με την παράδοση τα ιερά λείψανα του Απόστολου Βαρθολομαίου (546) που είχε μαρτυρήσει και οικοδόμησε μεγαλοπρεπή Καθεδρικό ναό για να τα στεγάσει. Τον 9ο αιώνα η Σικελία κατακτήθηκε από τους Άραβες, σύντομα οι Σαρακηνοί πειρατές λεηλάτησαν τις ακτές της Τυρρηνικής με δραματικές επιπτώσεις για την Λίπαρι. Οι Σαρακηνοί έσφαξαν το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού και τα λείψανα του Αποστόλου Βαρθολομαίου μεταφέρθηκαν στο Μπενεβέντο, το νησί ερημώθηκε. Οι Νορμανδοί έδιωξαν τους Άραβες από την Σικελία (1060-1099), η Λίπαρι εποικίστηκε ξανά και η επισκοπή αποκαταστάθηκε (1131). Παρά τις ασταμάτητες πειρατικές επιδρομές το νησί της Λίπαρι ήταν κατοικημένο συνεχώς, μετά τους Νορμανδούς την εξουσία παρέλαβαν ο Οίκος των Χοενστάουφεν, ο Οίκος των Καπετιδών-Ανζού και το Βασίλειο της Αραγωνίας μέχρι την εποχή που ο Κάρολος Α΄ της Αραγωνίας στέφθηκε ως Κάρολος E΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα έκανε σκληρή επιδρομή στο νησί, υποδούλωσε ολόκληρο τον πληθυσμό και τον πούλησε στα σκλαβοπάζαρα.[4] Ο Ζερόμ Μοράν θρηνώντας για τον αφανισμό του χριστιανικού πληθυσμού έγραψε "Να βλέπεις τόσους φτωχούς χριστιανούς ειδικά μικρά αγόρια και κορίτσια σου προκαλεί τεράστια θλίψη." Στην συνέχεια περιγράφει τα δάκρυα των φτωχών Λιπαριωτών όπου "ο πατέρας δεν μπορούσε να αποχωριστεί τον γιο και η μητέρα την κόρη, τα άρπαξαν στην σκλαβιά αυτά τα σκυλιά που έμοιαζαν σαν λύκοι ανάμεσα σε άκακα πρόβατα".[5] Μια μερίδα των αιχμαλώτων αφέθηκε στην Μεσσήνη και στην συνέχεια επέστρεψαν στην Λίπαρι. Ο αυτοκράτορας Κάρολος Ε΄ κατασκεύασε στην κορυφή του νησιού ένα μεγάλο κάστρο με πανίσχυρα τείχη, στην θέση της αρχαίας Ελληνικής Ακρόπολης. Οι κάτοικοι ήταν ασφαλείς στο κάστρο από τους πειρατές αλλά μέχρι τον 19ο αιώνα δεν μπορούσαν να κυκλοφορήσουν με ασφάλεια στο υπόλοιπο νησί. Την δεκαετία του 1930 το Φασιστικό καθεστώς του Μπενίτο Μουσολίνι χρησιμοποίησε την Λίπαρι σαν τόπο εξορίας Κροατών εθνικιστών.[6]

Οικονομία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Μεσαιωνικό κάστρο του 16ου αιώνα πάνω από την αρχαία Ελληνική Ακρόπολη

Ο μισός πληθυσμός του νησιού ζει στην πρωτεύουσα, η οποία είναι και η μοναδική πόλη των Αιολίδων Νήσων. Περίπου 1.900 ζουν στο μεγαλύτερο χωριό, το Κανέτο, και οι υπόλοιποι σε εννέα ακόμα μικρά χωριά.

Η τοπική οικονομία παραδοσιακά βασιζόταν στην αλιεία, τα αγροτικά προϊόντα και την εξαγωγή ελαφρόπετρας, η οποία αφθονεί στο νησί λόγω της ηφαιστειακής προέλευσής του. Τις τελευταίες δεκαετίες αυτό έχει αλλάξει, καθώς βασική πηγή πλούτου είναι ο τουρισμός (το καλοκαίρι περνούν από τις Αιολίδες μέχρι και 200.000 επισκέπτες), οδηγώντας όμως σε απώλεια του ιδιαίτερου τρόπου ζωής. Η κατάσταση αυτή αντικατοπτρίζεται εύγλωττα στο Αγαπημένο μου ημερολόγιο του Νάνι Μορέτι (1993), όπου ο σκηνοθέτης αποσύρεται στο Λίπαρι νομίζοντας ότι θα βρει την ησυχία στο γραφικό ψαροχώρι των καρτ-ποστάλ, για να αντιμετωπίσει τελικά ορδές πολύβουων τουριστών.

Αξιοθέατα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κεντρικό αξιοθέατο του Λίπαρι είναι το κάστρο. Κατά το παρελθόν είχε χρησιμοποιηθεί και ως φυλακή, ενώ σήμερα στεγάζει το αρχαιολογικό μουσείο των Αιολίδων με εκθέματα από το ανθρώπινο και το γεωλογικό παρελθόν των νησιών. Εντός του κάστρου βρίσκεται επίσης ο καθεδρικός ναός. Είναι αφιερωμένος στον Άγιο Βαρθολομαίο, του οποίου το σκήνωμα ανακαλύφθηκε σε μια παραλία το 264 και φυγαδεύθηκε το 839 για να μην πέσει στα χέρια των Σαρακηνών κουρσάρων.

Εκτός της πόλης υπάρχει ένα αρχαίο ελληνικό θέατρο που έχει ανακατασκευαστεί, καθώς και η νεκρόπολη στην περιοχή Ντιάνα.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Gert Jan van Wijngaarden (2002) Use and Appreciation of Mycenaean Pottery in the Levant, Cyprus and Italy (1600-1200 BC)
  2. ↑ Bernabo-Brea & Cavalier 1980
  3. ↑ Διόδωρος Σικελιώτης 5.9, Παυσανίας 10.11.3-4
  4. ↑ Syed, Muzaffar Husain; Akhtar, Syed Saud; Usmani, B. D. (2011-09-14). Concise History of Islam
  5. ↑ Anthony Carmen Piccirillo σ. 1
  6. ↑ Adriano, Pino; Cingolani, Giorgio (2018). Nationalism and Terror: Ante Pavelić and Ustasha Terrorism from Fascism to the Cold War. Budapest, Hungary: Central European University Press. σσ. 142–151

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Ezio Giunta, dir. (2005). "Lipari". Estateolie 2005*The Essential Guide (English Version of Tourist Guidebook): 2–61
  • Keller, J. (1969): Die historischen Eruptionen von Volcano und Lipari. Zeitschrift der Deutschen Geologischen Gesellschaft
  • Gert Jan van Wijngaarden (2002) Use and Appreciation of Mycenaean Pottery in the Levant, Cyprus and Italy (1600-1200 BC)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Λίπαρι&oldid=9960195"