Μπογκουροντζίτσα
Ο Μπογκουροντζίτσα (πολωνικά: Bogurodzica), στα ελληνικά Μητέρα του Θεού, είναι μεσαιωνικός Ρωμαιοκαθολικός ύμνος που συντέθηκε κάποια στιγμή μεταξύ του 10ου και του 13ου αιώνα στην Πολωνία. Πιστεύεται ότι είναι ο παλαιότερος θρησκευτικός ύμνος ή πατριωτικός ύμνος στην πολωνική γλώσσα,[1] που τραγουδιόταν παραδοσιακά στα παλαιά πολωνικά με την ελληνική φράση Κύριε Ελέησον. Αν και η προέλευσή του δεν είναι απολύτως σαφής, αρκετοί μελετητές συμφωνούν ότι ο Άγιος Αδαλβέρτος της Πράγας είναι ο πιθανός συγγραφέας.[2] Οι Πολωνοί ιππότες έψαλλαν το Μπογκουροντζίτσα πριν από την έναρξη της Μάχης του Γκρούνβαλντ και συνόδευε επίσης τις τελετές στέψης των πρώτων Γιαγκελλόνων βασιλιάδων.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Καταγράφηκε γραπτώς στις αρχές του 15ου αιώνα. Δύο αρχεία που σώζονται μέχρι σήμερα χρονολογούνται από εκείνη την εποχή:
- ο δίσκος της Κτσίνια που περιλαμβάνει δύο αρχικές στροφές μαζί με μουσική σημειογραφία.
- ο δίσκος της Κρακοβίας που καλύπτει δεκατρείς στροφές χωρίς νότες.
Άλλες καταγραφές χρονολογούνται στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα, στις αρχές του 15ου και 16ου αιώνα και στις αρχές του 16ου αιώνα. Το 1509, ο ύμνος τυπώθηκε στην Κρακοβία και ενσωματώθηκε στο «Καταστατικό του Επισκόπου Γιαν Γουάσκι».
Η προέλευση του τραγουδιού δεν είναι ξεκάθαρη, αν και ο Άγιος Αδαλβέρτος πιστεύεται ευρέως ότι είναι ο συγγραφέας ή ο συντελεστής του.[2] Αντικατοπτρίζει σε μεγάλο βαθμό την καθολική και τη χριστιανική λειτουργία στο σύνολό της. Οι δύο αρχικές στροφές δημιουργήθηκαν πρώτα - πιθανώς στα μέσα ή στα τέλη του 13ου αιώνα, ή πιθανώς στις αρχές του 14ου αιώνα.
Ο Μπογκουροντζίτσα είναι ένας ύμνος προσευχής του οποίου η πρώτη στροφή περιέχει μια επίκληση στον Χριστό με τη μεσολάβηση της Μαρίας. Αρχίζει με μια αποστροφή προς αυτήν - στη Μητέρα του Χριστού, την Παναγία, την δοξασμένη από τον Θεό, την εκλεκτή. Μετά την απόστροφο, υπάρχει έκκληση στη Μαρία να κερδίσει την εύνοια των ανθρώπων από τον Υιό της.
Η δεύτερη στροφή ξεκινά με μια απευθείας προσφώνηση στον Χριστό (που ονομάζεται Υιός του Θεού) - με μια επίκληση στον Ιωάννη τον Βαπτιστή που μπορεί να υποστηρίξει την ανθρώπινη ικεσία. Η προσευχή που κλείνει αυτή τη στροφή περιέχει ένα αίτημα να δώσει ο Χριστός στους ανθρώπους μια ευτυχισμένη διαμονή στη Γη και, μετά θάνατον, αιώνια ύπαρξη στον ουρανό. Οι επόμενες στροφές αναπτύσσουν διάφορα μοτίβα όπως το Πάσχα, τα Πάθη του Ιησού και τη λιτανεία - με επικλήσεις στους αγίους.
Ο Μπογκουροντζίτσα αρχικά συνδέθηκε με τη θρησκευτική λειτουργία και την πομπή, ωστόσο, τον 15ο αιώνα έγινε πολεμικός ύμνος και πολεμική κραυγή. Σύμφωνα με τον Γιαν Ντουούγκος, ιστορικό και συγγραφέα του Annales seu Cronicae incliti Regni Poloniae, ο Μπογκουροντζίτσα τραγουδήθηκε στη Μάχη του Γκρούνβαλντ το 1410, καθώς και πριν από άλλες αξιόλογες μάχες τα επόμενα χρόνια. Συνόδευε επίσης τη στέψη του Βλαδίσλαου Γ΄ της Πολωνίας. Ο Ντουούγκος όρισε τη μελωδία ως «carmen patrium» – «ο ύμνος της πατρίδας». Παρ 'όλα αυτά, ο ύμνος έχασε τη σημασία του κατά τους επόμενους αιώνες με νέους πατριωτικούς ύμνους, κυρίως τους «Ρότα» και «Η Πολωνία δεν έχει χαθεί ακόμα».
Στίχοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
|
Παλαιά Πολωνικά[3] Twego dziela Krzciciela, bożycze, |
Ελληνικά[3] Υιέ του Θεού, για χάρη του Βαπτιστή Σου, |
Αποσπάσματα στη σύγχρονη μουσική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Άντζεϊ Πανούφνικ - Sinfonia sacra (1963)
- Βόιτσεχ Κίλαρ - Μπογκουροντζίτσα για χορωδία και ορχήστρα (1975)
- Κσίστοφ Μάιερ - Συμφωνία No. 6 "Polish" (1982)
- Chłopomania - Bogurodzica (από τη Ludomania) (2008)
- Άννα Βίττσακ Τσερνιάφσκα & Maleo Reggae Rockers feat Mazzoll - Μπογκουροντζίτσα (2015)
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Κομπερ, Τζον· Μοράφσκι, Γέζι (2001). The History of Music in Poland (στα Πολωνικά). Βαρσοβία: Sutkowski. σελ. 664.
- ↑ 2,0 2,1 A. P. Vlasto (1970). The Entry of the Slavs Into Christendom: An Introduction to the Medieval History of the Slavs. Cambridge University Press. σελ. 123.
- ↑ 3,0 3,1 Ζαβάντζκι, Γιάρεκ (2007). Επιλεγμένα αριστουργήματα της πολωνικής ποίησης. Γιάρεκ Ζαβάντζκι. ISBN 1-4196-7999-6.
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Μπογκουροντζίτσα. Oprac. Γ. Βορόντσακ, wstęp językoznawczy E. Ostrowska, oprac. muzykologiczne Χ. Φάιχτ, Βρότσουαφ 1962. Βιβλιοθήκη Πολωνών Συγγραφέων.
- Γ. Μπίρκενμαγερ, Bogurodzica Dziewica. Analiza tekstu, treści i formy, Λβουφ 1937.
- Σ. Ουρμπάντσικ, "Μπογκουροντζίτσα". Problemy czasu powstania i tła kulturalnego, w: Prace z dziejów języka polskiego, Βρότσουαφ 1979.
- A. Τσιζ, Μπογκουροντζίτσα - między Wschodem i Zachodem. Kilka myśli o duchowej jedności Europy, w: Światło i słowo. Egzystencjalne czytanie tekstów dawnych, Βαρσοβία 1995.
- Β. Βίντρα, Dlaczego pod Grunwaldem śpiewano "Bogurodzicę"; Trzy rozdziały o najdawniejszych polskich pieśniach religijnych, Πόζναν, Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne, 2000.
