Δυναστεία των Καρολιδών

Γενεαλογικό δέντρο της Δυναστείας των Καρολίδων από το Chronicon Universale του Έκεχαρντ της Άουρα, 12ος αιώνας.

Δηνάριο του Λοθάριου Α΄, Μέση Φραγκία, μετά το 850. Επιγραφή: + LOTHARIVS IIPIEIAR (Imperator). Άλλη όψη: DORESTAΤVS (η πόλη Dorestad στη Φρήσλαντ).

Η Δυναστεία των Καρολίδων (ή και Καρολίγγεια Δυναστεία, γαλλικά: Carolingiens ή Dynastie Carolingienne) ήταν Φραγκική οικογένεια ευγενών με καταγωγή από τους Πεπινίδες του 7ου αιώνα. Το όνομα "Καρολίδες" (μεσαιωνικά λατινικά karolingi, μια μορφή του χωρίς επαλήθευση παλιών γερμανικών *karling, kerling, που σημαίνει "οι απόγονοι του Κάρολου", πρβ. το kerlinc των μέσων ύστερων γερμανικών), προέρχεται από εκλατινισμένο όνομα του Κάρολου Μαρτέλου: Carolus. Η οικογένεια εδραίωσε τη δύναμή της στα τέλη του 8ου αιώνα, μετατρέποντας σε κληρονομικούς τους τίτλους του κυρίου του παλατιού και του Δούκα των Φράγκων και γενόμενοι de facto ηγεμόνες των Φράγκων ως η αληθινή εξουσία πίσω από τον θρόνο.

Μέχρι το 751 η Δυναστεία των Μεροβίγγειων, που μέχρι τότε κυβερνούσε δικαιωματικά τους Γερμανούς Φράγκους, έχασε αυτό το δικαίωμα με τη συμφωνία του Πάπα και της αριστοκρατίας, και Βασιλιάς των Φράγκων στέφθηκε ο Πεπίνος ο Βραχύς. Η Δυναστεία των Καρολιδών έφτασε στο απόγειό της με τη στέψη του Καρλομάγνου ως του πρώτου αυτοκράτορα στη Δύση εδώ και πάνω από τρεις αιώνες. Με τον θάνατό του το 814 άρχισε μια μακρά περίοδος διάλυσης και παρακμής, που τελικά θα οδηγούσε στο σχηματισμό των επικρατειών της Γαλλίας και της Γερμανίας.

Η περιοχή της Δυτικής Φραγκίας όμως, η οποία τελικά θα κατέληγε να γίνει γνωστή ως Γαλλία, ήκμασε κατά την Καρολίγγεια περίοδο, λόγω της οικονομικής δραστηριότητας που έφερε το διεθνές εμπόριο.

Ο "τριγωνικός" σταυρός (triquertas crucis) των Καρολιδών αποτελείται από τέσσερα "τρίγωνα".

Ιστορία

Η παραδοσιακή ιστοριογραφία έχει δει την ανάληψη της βασιλείας από τους Καρολίδες ως προϊόν μακράς διαδρομής προς την εξουσία, που στιγματίστηκε ακόμη και από μία πρόωρη απόπειρα κατάληψης του θρόνου από τον Χιλδεβέρτο τον Υιοθετημένο (Childebert the Adopted). Σήμερα όμως αυτή η εικόνα δεν είναι κοινώς αποδεκτή. Αντίθετα, η στέψη του 751 αντιμετωπίζεται γενικά ως το προϊόν των βλέψεων ενός ατόμου, του Πεπίνου, και της Εκκλησίας, η οποία έψαχνε πάντα για ισχυρούς κοσμικούς προστάτες και για την επέκταση της πνευματικής και κοσμικής επιρροής της.

Ο μεγαλύτερος μονάρχης τον Καρολιδών ήταν ο Καρλομάγνος, ο οποίος στέφθηκε Αυτοκράτορας στη Ρώμη το 800 από τον Πάπα Λέοντα Γ΄. Η αυτοκρατορία του, που φαινομενικά ήταν η συνέχεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, αναφέρεται ιστοριογραφικά ως Αυτοκρατορία των Καρολιδών. Η παραδοσιακή πρακτική των Φράγκων (και των Μεροβίγγειων) να διαχωρίζουν τις επικράτειες στους κληρονόμους δεν εγκαταλείφτηκε από τους Καρολίδες αυτοκράτορες, αλλά έγινε επίσης δεκτή και η έννοια του αδιαχώριστου της Αυτοκρατορίας. Οι Καρολίδες είχαν την πρακτική να κάνουν τους γιους τους ‘ελάσσονες’ βασιλείς διαφόρων περιοχών (regna) της αυτοκρατορίας, τις οποίες περιοχές θα κληρονομούσαν με τον θάνατο του πατέρα τους. Μετά τον θάνατο του Λουδοβίκου του Ευσεβούς οι Καρολίδες ενεπλάκησαν σε εμφύλιο πόλεμο, που κράτησε τρία χρόνια και κατέληξε στη Συνθήκη του Βερντέν, η οποία χώρισε την αυτοκρατορία σε τρία βασίλεια (regna), αποδίδοντας τον αυτοκρατορικό τίτλο και την ονομαστική ηγεμονία στον πρωτότοκο Λοθάριο Α΄. Η Καρολίδες διέφεραν από τους Μεροβίγγειους στο ότι δεν επέτρεπαν την κληρονομιά σε νόθους απογόνους, σε μια προσπάθεια να αποτρέπουν τις διαμάχες και να περιορίζουν το διαμοιρασμό του βασιλείου. Όμως στα τέλη του 9ου αιώνα, η έλλειψη κατάλληλων ενηλίκων απογόνων των Καρολιδών, οδήγησε στην άνοδο του Αρνούλφου της Καρινθίας, νόθου γιου νόμιμου βασιλιά των Καρολιδών.

Οι Καρολίδες είχαν εκτοπιστεί από τα περισσότερα regna της Αυτοκρατορίας το 888. Κυβερνούσαν στην Ανατολική Φραγκία ως το 911 και κατείχαν τον θρόνο της Δυτικής Φραγκίας διαλλειμματικά ως το 987. Παρόλο που διεκδίκησαν το δικαίωμά τους να κυβερνούν, την κληρονομική τους διαδοχή, τη δοσμένη από τον Θεό και τη συμμαχία τους με την Εκκλησία, δεν μπόρεσαν να αποτρέψουν την αρχή του εκλεγμένου μονάρχη και η προπαγάνδα τους τελικά δεν επιβίωσε. Κλάδοι των Καρολιδών συνέχιζαν να κυβερνούν στο Βερμαντουά και την Κάτω Λωρραίνη μετά τον θάνατο του τελευταίου βασιλιά το 987, αλλά ποτέ ξανά δεν διεκδίκησαν πριγκιπάτα και έκαναν ειρήνη με τις νέες δυναστείες που κυβερνούσαν. Ένας χρονικογράφος από τη Σενς χρονολογεί το τέλος της Δυναστείας των Καρολιδών με τη στέψη του Ροβέρτου Β΄ ως νεαρού συν-ηγεμόνα με τον πατέρα του, Ούγο Καπέτο, τον πρώτο του Οίκου των Καπετιδών.

Η Δυναστεία εξέλειψε από την εξ αρρενογονίας γραμμή με τον θάνατο του Όντο κόμη του Βερμαντουά. Η αδελφή του Αδελαΐδα, κόμισσα του Βερμαντουά, η τελευταία των Καρολιδών, πέθανε το 1122.

Ευρεία στρατηγική

Ο ιστορικός Bernard Bachrach επιχειρηματολογεί ότι η άνοδος των Καρολιδών στην εξουσία μπορεί να γίνει καλύτερα κατανοητή στα πλαίσια της θεωρίας της ευρύτερης στρατηγικής των Καρολιδών. Μια ευρεία στρατηγική είναι μια μακροπρόθεσμη στρατιωτική και πολιτική στρατηγική, η οποία δεν περιορίζεται σε μόνο μία εκστρατευτική περίοδο, αλλά εκτίνεται σε μεγάλες χρονικές περιόδους. Οι Καρολίδες ακολούθησαν μια σειρά ενεργειών που αντικρούει την ιδέα της τυχαίας ανόδου στην εξουσία και μπορεί να θεωρηθεί ως ευρεία στρατηγική.

Αρχίζοντας με τον Πεπίνο Β΄ οι Καρολίδες άρχισαν να ξαναενώνουν το βασίλειο των Φράγκων (regnum Francorum), μετά τον διαχωρισμό που ακολούθησε τον θάνατο του Μεροβίγγειου βασιλιά Δαγοβέρτου Α΄. Έπειτα από μία αποτυχημένη απόπειρα να σφετεριστούν τον θρόνο από τους Μεροβίγγειους περίπου το 651, οι Καρολίδες άρχισαν να κερδίζουν σταδιακά δύναμη και εξουσία, καθώς εδραίωναν στρατιωτική ισχύ ως Κύριοι του Παλατιού. Για να το κάνουν αυτό, οι Καρολίδες χρησιμοποίησαν ένα συνδυασμό ύστερης ρωμαϊκής στρατιωτικής οργάνωσης και σταδιακών αλλαγών, που έγιναν μεταξύ του 5ου και 8ου αιώνα. Επειδή η αμυντική στρατηγική των Ρωμαίων είχε επιβληθεί κατά την περίοδο της Ύστερης Αυτοκρατορίας, ο πληθυσμός είχε στρατιωτικοποιηθεί και ήταν έτοιμος για στρατιωτική χρήση. Η ύπαρξη ρωμαϊκής υποδομής, όπως δρόμοι, οχυρά και οχυρωμένες πόλεις, μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και σήμαινε ότι η αναμορφωμένες στρατηγικές της ύστερης Ρωμαϊκής περιόδου μπορούσαν ακόμη να ήταν σχετικές με την πραγματικότητα. Από τους πολίτες, οι οποίοι ζούσαν μέσα ή κοντά σε οχυρά ή τοιχισμένες πόλεις, ήταν απαιτούμενο να μάθουν να πολεμούν και να υπερασπίζονται τον τόπο που έμεναν. Αυτοί οι άνδρες σπάνια χρησιμοποιήθηκαν στην ευρεία στρατηγική των Καρολιδών, καθώς ήταν για αμυντικούς σκοπούς, ενώ οι στρατηγική των Καρολιδών ήταν κατά κύριο λόγο -και τον περισσότερο καιρό- επιθετική.

Μιαν άλλη τάξη πολιτών έπρεπε να υπηρετήσει στον στρατό και να λαμβάνουν μέρος σε εκστρατείες. Ανάλογα με τον πλούτο κάποιου, ήταν και το είδος της υπηρεσίας· “όσο πιο πλούσιος κάποιος, τόσο μεγαλύτερες οι υποχρεώσεις του για στρατιωτική υπηρεσία”. Για παράδειγμα, αν κάποιος ήταν πλούσιος μπορεί να του απαιτούσαν να γίνει ιππότης, ή να παρέχει έναν αριθμό ανδρών ως πολεμιστές.

Εκτός από αυτούς που όφειλαν στρατιωτική υπηρεσία για τις γαίες που κατείχαν, για τους Καρολίδες πολεμούσαν επίσης και επαγγελματίες στρατιώτες. Αν ο ιδιοκτήτης κάποιων συγκεκριμένων εκτάσεων γης ήταν ανίκανος για στρατιωτική υπηρεσία (γυναίκα, γέρος, φιλάσθενος ή απλά δειλός) και πάλι όφειλαν υπηρεσία: προσελάμβαναν άνδρες για να πολεμήσουν στη θέση τους. Ιδρύματα, όπως μοναστήρια και εκκλησίες, επίσης ήταν υπόχρεοι να στείλουν στρατιώτες, ανάλογα με τον πλούτο και τις γαίες που κατείχαν. Βασικά, η χρησιμοποίηση των ιδρυμάτων της Εκκλησίας για την παροχή τους στον στρατό, ήταν μια παράδοση που συνέχισαν οι Καρολίδες και από την οποία ωφελήθηκαν τα μέγιστα.

Ήταν “πολύ απίθανο να προωθηθούν σε ένα μόνο θέατρο πεδίου μάχης ετοιμοπόλεμοι με τον εξοπλισμό τους στρατοί άνω των 100 χιλιάδων” . Έτσι, κάθε ιδιοκτήτης γης δεν απαιτούνταν να κινητοποιεί όλους τους άνδρες του για την εκστρατευτική περίοδο, αλλά οι Καρολίδες αποφάσιζαν τι είδος στρατεύματα θα χρειάζονταν από κάθε ιδιοκτήτη και τι εξοπλισμό θα έπρεπε να πάρουν μαζί τους. Σε κάποιες περιπτώσεις την αποστολή ανδρών μπορούσε να αντικαταστήσει η αποστολή πολεμικών μηχανών. Προκειμένου να στείλουν αποτελεσματικούς ετοιμοπόλεμους άνδρες, πολλά ιδρύματα είχαν καλά εκπαιδευμένους στρατιώτες, εξειδικευμένους να πολεμάνε ως στράτευμα με βαρύ οπλισμό. Αυτοί οι άντρες θα εκπαιδευόταν, εξοπλιζόταν και λάμβαναν ό,τι χρειαζόταν για να πολεμήσουν, από τον Οίκο ή το ίδρυμα για το οποίο πολεμούσαν. Αυτές η ένοπλες ακολουθίες υπηρετούσαν σχεδόν ως ιδιωτικοί στρατοί, “τους οποίους συντηρούσαν οι μεγάλοι βαρόνοι [και] ήταν μεγάλης σημασίας στην πρώιμη Καρολίγγεια στρατιωτική οργάνωση και διεξαγωγή πολέμου”. Οι ίδιοι οι Καρολίδες είχαν το δικό τους στρατιωτικό βραχίονα και ήταν ο πιο σημαντικός “κορμός του ετοιμοπόλεμου στρατού” του φραγκικού βασιλείου.

Ήταν η αποτελεσματική χρήση της στρατιωτικής οργάνωσης που συνέβαλε στην επιτυχία της ευρείας στρατηγικής των Καρολιδών, η οποία στρατηγική συνίστατο στην επαναδημιουργία του φραγκικού βασιλείου υπό την ηγεμονία τους. Ο Bernard Bachrach αναφέρει τρεις αρχές της ευρείας στρατηγικής, που κάλυψαν γενιές ηγεμόνων των Καρολιδών: “Η πρώτη αρχή… ήταν να επεκταθούν προσεκτικά από Καρολίγγεια βάση της Αυστρασίας. Η δεύτερη αρχή ήταν να εμπλέκονται σε μία περιοχή κάθε φορά, μέχρι αυτή να κατακτηθεί. Η τρίτη αρχή ήταν να αποφεύγουν να εμπλέκονται πέρα από τα σύνορα του φραγκικού βασιλείου, ή να το κάνουν αυτό μόνο όταν ήταν απολύτως αναγκαίο και τότε πάλι όχι με σκοπό την κατάκτηση” .

Αυτό είναι σημαντικό στη μεσαιωνική ιστορία, καθώς χωρίς τέτοια στρατιωτική οργάνωση και την ευρεία τους στρατηγική, οι Καρολίδες δεν είχαν ποτέ επιτυχία να γίνουν βασιλείς των Φράγκων, όπως νομιμοποιήθηκαν από τον Πάπα. Παραπέρα, ήταν λόγω των προσπαθειών τους και της οργάνωσής τους που ο Καρλομάγνος μπόρεσε να γίνει τόσο ισχυρός βασιλιάς και να στεφθεί Αυτοκράτορας των Ρωμαίων το 800 μ.Χ. Χωρίς τις προσπάθειες των προκατόχων του, δεν θα μπορούσε να ήταν τόσο επιτυχημένος όσο ήταν και η προσπάθεια αναβίωσης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στη Δύση ήταν πιθανόν να μην είχε συμβεί.

Γενεαλογία Καρολιδών

άγιος Αρνούλφος επίσκοπος του Μετς ΑΡΝΟΥΛΦΙΔΕΣ

Πεπίνος του Λάντεν ο Πρεσβύτερος μαγιορδόμος της Αυστρασίας ΠΕΠΙΝΙΔΕΣ

Χλοδόλφος επίσκοπος του Μετς

Ανσέγκιζελ δούκας, δομέστικος

Αγία Μπέγκα

Μπάβο της Γάνδης άγιος

Γκρίμοαλντ ο Πρεσβύτερος μαγιορδόμος της Αυστρασίας

Γερτρούδη της Νιβέλ

Πεπίνος του Χέρσταλ ο Μεσαίος μαγιορδόμος

Μάρτιν κόμης του Λον

Κλοτίλδη

Θευδέριχος Γ΄ βασ. της Νευστρίας ΜΕΡΟΒΙΓΓΕΙΟΙ

Χιλδεβέρτος ο Υιοθετημένος βασ. της Αυστρασίας

(1) Γκρίμοαλντ μαγιορδόμος της Νευστρίας

(1) Ντρόγκο δούκας της Καμπανίας

(2) Κάρολος ο Μαρτέλος μαγιορδόμος, βασ. των Φράγκων ΚΑΡΟΛΙΔΕΣ

(2) Χίλντεμπρανντ δούκας της Βουργουνδίας

Θευδοάλδος μαγιορδόμος

Ούγος αρχιεπίσκοπος της Ρουέν

Καρλομάνος μαγιορδόμος της Αυστρασίας

Πεπίνος ο Βραχύς βασ. των Φράγκων

Γκρίφο

(νόθος) Βερνάρδος ηγούμενος του Αγ. Καντέν

(νόθος) Ιερώνυμος επίτροπος αββαείου Αγ. Καντέν

(νόθος) Ρεμίγκιος αρχιεπίσκοπος της Ρουέν

Κάρολος Α΄ ο μέγας (Καρλομάγνος) βασ. των Φράγκων, των Λομβαρδών σύζ.1.Χιμιλτρούδη 2.Χιλδεγάρδη

Καρλομάνος Α΄ βασ. των Φράγκων

άγιος Αδαλάρδος ηγούμενος του Κορμπί

Βάλα ηγούμενος του Κορμπί

(1) Πεπίνος ο Κυφός

(2) Κάρολος ο Νεότερος βασ. των Φράγκων

(2) (Καρλομάν) Πεπίνος βασ. των Λομβαρδών

(3) Λουδοβίκος Α΄ ο Ευσεβής βασ. των Φράγκων, Ακουϊτανίας, Ανατ. Φραγκίας

(νόθος) Βερνάρδος βασ. των Λομβαρδών

Λοθάριος Α΄ βασ. της Μέσης Φραγκίας, Βαυαρίας, Ανατ. Φραγκίας ΚΛΑΔΟΣ ΛΟΘΑΡΙΓΓΙΑΣ

Πεπίνος Α΄ βασ. της Ακουϊτανίας, δούκας του Μέιν

Λουδοβίκος Β΄ ο Γερμανικός βασ. της Ανατ. Φραγκίας ΚΛΑΔΟΣ ΑΝΑΤ. ΦΡΑΓΚΙΑΣ

Κάρολος Β΄ ο Φαλακρός βασ. της Δυτ. Φραγκίας, Λομβαρδίας, Ανατ. Φραγκίας ΚΛΑΔΟΣ ΔΥΤ. ΦΡΑΓΚΙΑΣ

Πεπίνος κόμης του Βερμαντουά

Λουδοβίκος Β΄ ο Νέος βασ. της Λομβαρδίας, Δυτ. Φράγκων

Λοθάριος Β΄ βασ. της Λοθαριγγίας

Κάρολος βασ. της Προβηγκίας

Πεπίνος Β΄ βασ. της Ακουϊτανίας

Κάρολος αρχιεπίσκοπος του Μάιντς

Καρλομάνος βασ. της Βαυαρίας, Λομβαρδίας

Λουδοβίκος Γ΄ ο Νεότερος βασ. της Σαξονίας, Βαυαρίας

Κάρολος Γ΄ ο Παχύς βασ. της Δυτ. Φραγκίας, Λομβαρδίας, Ανατ. Φραγκίας

Λοθάριος ο Χωλός μοναχός

Καρλομάν μοναχός

Λουδοβίκος Β΄ ο Τραυλός βασ. της Δυτ. Φραγκίας, Ακουϊτανίας

Κάρολος ο Παις βασ. της Ακουϊτανίας

Ερβέρτος Α΄ κόμης του Βερμαντουά ΕΡΒΕΡΤΙΔΕΣ

Ούγος δούκας της Αλσατίας

(νόθος) Αρνούλφος βασ. της Ανατ. Φραγκίας, Λομβαρδίας

Ούγος κόμης της Σαξονίας

(νόθος) Βερνάρδος

Λουδοβίκος Γ΄ βασ. της Δυτ. Φραγκίας

Καρλομάν Β΄ βασ. της Δυτ. Φραγκίας

Κάρολος Γ΄ ο Απλός βασ. της Δυτ. Φραγκίας

Ροβέρτος Α΄ βασ. της Δυτικής Φραγκίας ΟΙΚΟΣ ΡΟΒΕΡΤΙΔΩΝ

Βεατρίκη

Ερβέρτος Β΄ κόμης του Βερμαντουά, Μω, Σουασόν

Λουδοβίκος Δ΄ ο Παις βασ. της Ανατ. Φραγκίας

(νόθος) Ρατόλδος βασ. της Λομβαρδίας

(νόθος) Ζβέντιμπολντ βασ. της Λοθαριγγίας

Λουδοβίκος Δ΄ ο Υπερπόντιος βασ. της Δυτ. Φραγκίας

Ούγος ο Μέγας δούκας των Φράγκων

Εύδης κόμης του Αμιέν, Βιέν

Αδαλβέρτος Α΄ κόμης του Βερμαντουά

Ερβέρτος Γ΄ κόμης του Ομουά

Ροβέρτος κόμης του Μω (Καμπανίας)

Ούγος αρχιεπίσκοπος της Ρενς

Γκυ Α΄ κόμης του Σουασόν

Λοθάριος βασ. της Δυτ. Φραγκίας

Κάρολος δούκας της Κάτω Λωρραίνης

Ούγος Καπέτος βασ. της Δυτικής Φραγκίας

Ερβέρτος Γ΄ κόμης του Βερμαντουά

Όθων Α΄ κόμης του Σινύ ΚΛΑΔΟΣ ΣΙΝΥ

Λιούντολφ επίσκοπος του Νουαγιόν

Ερβέρτος Γ΄ κόμης του Μω

Λουδοβίκος Ε΄ βασ. της Δυτ. Φραγκίας

(νόθος) Αρνούλφος αρχιεπίσκοπος του Ρενς

Όθων δούκας της Κάτω Λωρραίνης

Λουδοβίκος διεκδικητής της Δυτικής Φραγκίας

Αδαλβέρτος Β΄ κόμης του Βερμαντυά

Όθων κόμης του Βερμαντουά

Λουδοβίκος Α΄ κόμης του Σινύ, Βερντέν

Στέφανος κόμης του Μω

Ερβέρτος Δ΄ κόμης του Βερμαντουά

Λουδοβίκος Β΄ κόμης του Σινύ

Όδων/Εύδης κόμης του Βερμαντουά

Άρνολντ κόμης του Σινύ

Όθων Β΄ Κόμης του Σινύ

Αλβέρτος κόμης του Σινύ

Λουδοβίκος Γ΄ κόμης του Σινύ

Λουδοβίκος Δ΄ κόμης του Σινύ

Βιβλιογραφία

• Reuter, Timothy. Germany in the Early Middle Ages 800–1056. New York: Longman, 1991.
• MacLean, Simon. Kingship and Politics in the Late Ninth Century: Charles the Fat and the end of the Carolingian Empire. Cambridge University Press: 2003.
• Leyser, Karl. Communications and Power in Medieval Europe: The Carolingian and Ottonian Centuries. London: 1994.
• Ferdinand Lot. (1891). "Origine et signification du mot «carolingien»." Revue Historique, 46(1): 68–73.
• Charles Oman. The Dark Ages, 476-918. 6th ed. London: Rivingtons, 1914.
• Sidney Painter. A History of the Middle Ages, 284-1500. New York: Knopf, 1953.
• "Astronomus", Vita Hludovici imperatoris, ed. G. Pertz, ch. 2, in Mon. Gen. Hist. Scriptores, II, 608.
• Reuter, Timothy (trans.) The Annals of Fulda. (Manchester Medieval series, Ninth-Century Histories, Volume II.) Manchester: Manchester University Press, 1992.
• Einhard. Vita Karoli Magni Αρχειοθετήθηκε 2008-05-14 στο Wayback Machine.. Translated by Samuel Epes Turner. New York: Harper and Brothers, 1880.