Πλειάδες (μυθολογία)

Οι Πλειάδες (Πληϊάδες στην Σαπφώ), συντρόφισσες της θεάς Αρτέμιδος, ήταν οι επτά κόρες του Τιτάνα Άτλαντα και της Ωκεανίδας Πλειόνης που γεννήθηκαν στο όρος Κυλλήνη (και θεωρούνταν θεότητες του βουνού) κατά την Ελληνική μυθολογία. Συμφώνως προς μία άλλη παράδοση, μητέρα του ήταν η Αίθρα, μία άλλη Ωκεανίδα. Ήταν οι αδελφές των Εσπερίδων, των Υάδων, του Ύαντα και της Καλυψούς. Οι Πλειάδες ήταν Νύμφες στην ακολουθία της θεάς Αρτέμιδος και μαζί με τις Υάδες αποκαλούνταν "Ατλαντίδες", "Δωδωνίδες" ή "Νυσιάδες" (από το όρος Νύσα), οι τροφοί και δασκάλες του μικρού θεού Διονύσου. Την ύπαρξή τους οι αρχαίοι Έλληνες εμπνεύσθηκαν από τον ομώνυμο αστερισμό, ο οποίος στα νεώτερα χρόνια έγινε γνωστός ως Πούλια, όνομα που πιθανώς ανάγεται στο Πλειάς με επίδραση και της λέξεως πουλί (εδώ ανάλογη είναι και η μάλλον παρετυμολογική σύνδεση του αρχαίου ονόματος Πλειάδες με το πελειάδες = περιστέρια). Από την ένωσή τους με τους θεούς Δία, Ποσειδώνα και Άρη γεννήθηκαν θεοί και ήρωες. Για το όνομα Πλειάδες έχει προταθεί ετυμολογική σύνδεση με το πλεῖν / πλέειν (ή, τουλάχιστον, συμβολή του ίδιου ρήματος στην τελική διαμόρφωση του ονόματος), λόγω αξιοποιήσεως του αστερισμού στην ναυσιπλοΐα.

Οι επτά αδελφές

Οι Πλειάδες ήταν επτά, όπως και οι αστέρες του αστερισμού που είναι ορατοί διά γυμνού οφθαλμού. Ολύμπιοι θεοί, οι Δίας, Ποσειδώνας και Άρης, είχαν ερωτικές σχέσεις και απέκτησαν παιδιά με τις επτά ουράνιες αδελφές. Οι Πλειάδες ήταν οι εξής:

• Η Μαία, πρωτότοκη και ομορφότερη, ήταν μητέρα του θεού Ερμή, από τον θεό Δία.
• Η Ταϋγέτη, μητέρα του πρώτου βασιλιά της Σπάρτης Λακεδαίμονα, από τον θεό Δία ή κατά μια εκδοχή κατάφερε να ξεφύγει από τον Δία και μεταμορφώθηκε από την Άρτεμη σε ελάφι.
• Η Ηλέκτρα, ήταν μητέρα του Δαρδάνου, γενάρχη των Τρώων, από τον θεό Δία και του Ιασίονος από τον βασιλιά Κόρινθο.
• Η Στερόπη, υπήρξε σύζυγος (ή μητέρα) του ήρωα Οινόμαου, από τον θεό Άρη.
• Η Κελαινώ, μητέρα του ήρωα Λύκου και του Ευρύπυλου, βασιλιά της Κυρήνης, από τον θεό Ποσειδώνα.
• Η Αλκυόνη, ήταν μητέρα του Υριέα και της Αιθούσης, επίσης, από τον θεό Ποσειδώνα.
• Η Μερόπη, η νεότερη των Πλειάδων που ο Ωρίων προσπάθησε να φλερτάρει, ήταν σύζυγος του Σίσυφου και μητέρα του Γλαύκου και άλλων γιων. Επειδή παντρεύτηκε έναν θνητό έγινε και εκείνη θνητή και γι' αυτό όχι μόνο κάποια στιγμή πέθανε αλλά και το δικό της άστρο είναι το λιγότερο φωτεινό, σε σύγκριση με τις αδελφές της.

Μερικές φορές συσχετίζονται με τις αδελφές τους, τις Εσπερίδες, Νύμφες του πρωινού αστεριού.

Μυθολογία

Σχετικά με το πώς οι Πλειάδες έγιναν αστερισμός, υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Η επικρατέστερη είναι πως αυτοκτόνησαν απ' τον καημό τους για την τιμωρία του πατέρα τους Άτλαντα να σηκώνει στους ώμους τον κόσμο, ή για το χαμό των αδελφών τους, Υάδων. Η Βοιωτική παραλλαγή του μύθου, αναφέρει, πως ο Γίγαντας Ωρίωνας τις ερωτεύτηκε και τις καταδίωξε θέλοντας να τις απαγάγει. Η καταδίωξη συνεχίστηκε για πέντε έτη, οπότε κι οι Πλειάδες κατέφυγαν στον θεό Δία, που πρώτα τις μεταμόρφωσε σε περιστέρια και μετά σε αστερισμό για να τις γλιτώσει. Ο Ωρίωνας, όμως, τις ακολούθησε στον ουρανό ως αστερισμός κι αυτός, κι έτσι οι Πλειάδες, που προπορεύονται αυτού στον ουρανό, πέφτουν στη θάλασσα για να του ξεφύγουν.

Ο αστερισμός των Πλειάδων χρησίμευε για τον καθορισμό των εποχών, κατά την αρχαιότητα, διότι η εμφάνισή του στην ανατολή γινόταν κατά τα τέλη Μαΐου, αναγγέλλοντας την άφιξη του θέρους, ενώ η δύση του προμήνυε την άφιξη του χειμώνα. Ο αρχαίος ποιητής Ησίοδος αναφέρει τις Πλειάδες στο έργο του «Έργα και Ημέραι», δίνοντας πρακτικές συμβουλές.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• The Pleiades in mythology (Αγγλικά)
• Οι Πλειάδες στο Theoi Project (Αγγλικά)