Πύργος Τριφυλίας Μεσσηνίας
Συντεταγμένες: 37°4.4′N 21°41.5′E / 37.0733°N 21.6917°E
| Πύργος Τριφυλίας | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Αποκεντρωμένη Διοίκηση Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου (Έδρα: Πάτρα) Περιφέρεια Πελοποννήσου (Έδρα: Τρίπολη) |
| Περιφερειακή Ενότητα | Μεσσηνίας (Έδρα: Καλαμάτα) |
| Δήμος | Τριφυλίας (Έδρα: Κυπαρισσία) |
| Δημοτική Ενότητα | Γαργαλιάνων |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Πελοπόννησος |
| Νομός | Μεσσηνίας |
| Υψόμετρο | 396[1]-400[2] |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 669 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 24400 [3] |
| Τηλ. κωδικός | 27630[4] |
| Δήμος Τριφυλίας | |
Ο Πύργος[5] ή Πυργάκι,[5] είναι χωριό κοντά στους Γαργαλιάνους και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Τριφυλίας, του Νομού Μεσσηνίας.
Τοποθεσία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το χωριό βρίσκεται, σε υψόμετρο 396[1]-400[2] μέτρα, στη διαδρομή ανάμεσα στην Χώρα Μεσσηνίας και την πόλη των Γαργαλιάνων.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η προέλευση των πρώτων κατοίκων του χωριού χάνεται στα βάθη των αιώνων, καθώς συναντάμε ίχνη κατοίκησης, στα όρια του σημερινού χωρίου, ήδη απο τους ρωμαικους χρόνους, ενώ ευρύτερα, στην αγροτική περιοχή του χωριού, συναντάμε σημαντικά ευρήματα, ήδη απο την Μυκηναϊκή Εποχή (περιοχές Τσούκα[6] και Λαγού). Βοσκοί, χειρονάκτες, γεωργοί και άλλοι εσωτερικοί μετανάστες, απο τα ορεινά μέρη της Πελοπονήσου, συνέβαλαν στη ραγδαία αύξηση του πληθησμού του χωριού αμέσως μετά την Ελληνική Επανάσταση. Το επίσημο όνομα του χωριού είναι Πύργος Τριφυλίας για να ξερχωρίζει απο τον Πύργο Μεσσηνίας ( Μεσσηνιακή Μάνη) και τον Πύργο Ηλέιας. Το χωριό κατά το παρελθόν δεν αναφερόταν πουθενά σε ιστορικές πηγές, ως Πυργάκι, αυτό μάλιστα επιβεβαιώνουν και οι απογραφές των Βενετών, οι οποίες ήδη από το 1684 το καταγράφουν ως Πύργος ( Pirgo ή Pirgos). Το χωριό ονομάστηκε Πυργάκι, μεταπολεμικά, για να διακρίνεται από τον Πύργο της Ηλείας, αφου η καλλιέργεια της Σταφίδας έφερε σε συνεχή μετακίνηση τους κατοίκους της Δυτικής Πελοποννήσου οδηγόντας τους κατοίκους της ευρήτερης αυτής περιοχής να δημιουργήσουν ένα δευτερο χαρακτηριστικό όνομα για τον Πύργο Τριφυλίας ως Πύργάκι. Σύμφωνα και με την επίσημη εκδοχή του δήμου η καταγωγή των κατοίκων είναι μεν από την Αρκαδία και άλλα μέρη της ορεινής πελλοπονήσου αλλά όχι από κάποια συγκεκριμένα χωριά, τα οποία αναφέρονται κατά καιρούς.[5] Το χωριό αναφέρεται σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Ο Πύργος (Pirgo ή Pirgos) ανήκε, το 1689, στην επαρχία της Αρκαδιάς (Κυπαρισσία), η οποία ήταν μια από τις 4 επαρχίες, στις οποίες χωριζόταν το διαμέρισμα της Μεθώνης (επαρχία Φαναριού, επαρχία Αρκαδιάς, επαρχία Ναβαρίνου και επαρχία Μεθώνης).[7] Ο οικισμός του Πύργου προσαρτήθηκε στον παλαιό δήμο Κενηρίου το 1835,[8][9] ενώ το 1840 αποσπάται από τον Δήμο Κενηρίου και προσαρτάται στον Δήμο Φλεσσιάδος.[10] Το χωριό αναφέρεται το 1853 στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή ως χωριό του Δήμου Φλεσιάδος της Επαρχίας Τριφυλίας με πληθυσμό 241 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851.[11] Το 1855 αποσπάται από τον Δήμο Φλεσσιάδος και προσαρτάται στον Δήμο Πλαταμώδους.[12] Το 1899 το χωριό μεταφέρεται από το Νομό Μεσσηνίας και υπάγεται στον Νομό Τριφυλίας,[13] για μια περίπου δεκαετία, ως το 1909, που επανέρχεται ξανά στον Νομό Μεσσηνίας.[14] Το 1912 το χωριό αποσπάται από τον Δήμο Πλαταμώδους και ορίζεται έδρα της κοινότητας Πύργου Τριφυλίας,[15] ενώ στον οικισμό προσαρτάται από το 1961 και ο καταργούμενος τότε οικισμός Μονή Αγίου Ιωάννου.[16] Ο Πύργος Τριφυλίας Μεσσηνίας παρέμεινε έδρα της ομώνυμης κοινότητας, από το 1912 ως και το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», υπήχθη στον κατηργημένο Δήμο Γαργαλιάνων,[17] ενώ από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Τριφυλίας.[5][18] Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αετού, Αυλώνος, Γαργαλιάνων, Κυπαρισσίας, Φιλιατρών και την κοινότητα Τριπύλας.
Κάτοικοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 768 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες, καθώς το χωριό περιβάλλεται από λόφους με πολλά ελαιόδεντρα και αμπέλια.[5]
| Απογραφή | Πληθυσμός | Διάγραμμα εξέλιξης Πληθυσμού |
|---|---|---|
| 1689 | 28[7] | |
| 1844 | 224[19] | |
| 1851 | 241[11] | |
| 1879 | 495[7][20] | |
| 1889 | 609[21] | |
| 1896 | 683[22] | |
| 1907 | 796[23] | |
| 1920 | 837[24] | |
| 1928 | 964[25] | |
| 1940 | 1.103[26] | |
| 1951 | 1.055[27] | |
| 1961 | 1.138[28] | |
| 1971 | 989[29] | |
| 1981 | 902[30] | |
| 1991 | 839[31] | |
| 2001 | 847[32] | |
| 2011 | 768[33] |
Κτίρια και αξιοθέατα του χωριού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το χωριό ήδη απο το 2016 δεν διαθέτει δημοτικό σχολείο ούτε νηπιαγωγείο. Στη κεντρική πλατεία του χωριού και γύρω από αυτήν υπάρχουν επίσης, καφενεία και καφέ-μπαρ, διάφορα καταστήματα και μίνι μάρκετ. Το γήπεδο, με διάφορες αθλητικές εγκαταστάσεις, βρίσκεται στα δυτικά του χωριού, και φέρει την ονομασία Στάδιο Μιλτιάδη Αυρηλιώνη, προς τιμήν του Ελληνοαμερικανού δωρητή του γηπέδου (μετανάστη των αρχών του 20ου αιώνα). Επίσης, δωρεά ελληνοαμερικανου μετανάστη των αρχών του 20ου αιώνα είναι και το Δημητροπούλειο Μέγαρο χτησμένο την δεκαετία του 1970. Ιδιαίτερο ιστορικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το χειροποίητο ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1880, του ενοριακού ναού της Γέννησης της Παναγίας, το οποίο με απόφαση της αρχαιολογικής Υπηρεσίας έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο. Στα όρια του χωριού βρίσκεται και η Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Πύργου Τριφυλίας[34].
Αθλητικός Όμιλος "Μιλτιάδης"
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στο Δημοτικό Στάδιο του Πύργου Τριφυλλίας Μιλτιάδης, στεγάζεται και ο ομώνυμος Αθλητικός Όμιλος "Μιλτιάδης", ο οποίος ιδρύθηκε το 1929, και έχει τμήματα ποδοσφαίρου, μπάσκετ και βόλεϊ, τα οποία συμμετέχουν σε διάφορες τοπικές κατηγορίες.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Γαργαλιάνοι
- Δήμος Τριφυλίας
- Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας
- Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας
- πρώην Δήμος Γαργαλιάνων
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 Πύργος, από την ιστοσελίδα: buk.gr
- ↑ 2,0 2,1 Μιχαήλ Σταματελάτος - Φωτεινή Βάμβα Σταματελάτου, Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδας, έκδοση: εφημερίδα Το Βήμα, 2006, Δ' τόμος (Μη-Π), λήμμα Πύργος:ο, Νο 3, σ. 205.
- ↑ Ταχυδρομικός Κώδικας - Πύργος Τριφυλίας Μεσσηνίας.
- ↑ Τηλεφωνικοί κωδικοί της Ελλάδας, Ζώνη 27: Γαργαλιάνοι: 27630
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Δήμος Τριφυλίας > Δημοτική ενότητα Γαργαλιάνων > 6) Τ.Κ. Πύργου Αρχειοθετήθηκε 2017-05-07 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: www.dimostrifylias.gr του Δήμου Τριφυλίας.
- ↑ «ΠΥΡΓΟΣ ΤΡΙΦΥΛΙΑΣ: Ο ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟΣ ΤΥΜΒΟΣ ΤΗΣ ΤΣΟΥΚΑΣ». ΠΥΡΓΟΣ ΤΡΙΦΥΛΙΑΣ. 25 Μαΐου 2010. Ανακτήθηκε στις 9 Νοεμβρίου 2023.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Σπυρίδων Λάμπρος, «Απογραφή Νομού Μεθώνης επί Βενετών Αρχειοθετήθηκε 2015-12-09 στο Wayback Machine.», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμος 2ος Αρχειοθετήθηκε 2017-11-06 στο Wayback Machine., Εκ του Τυπογραφείου Αδελφών Περρή, Εν Αθήναις 1883, σελ. 686-710. Από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Απογραφή 1689, Νο 129 Pirgos - Απογραφή 1879, Νο 129 Πύργος, σελ. 704-705.
- ↑ 21-04-1835.
- ↑ Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Πύργος Τριφυλίας (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
- ↑ ΦΕΚ 22Α - 18/12/1840.
- ↑ 11,0 11,1 Ιακώβου Ρ. Ραγκαβή, Τα Ελληνικά, Εν Αθήναις, 1853, τόμος δεύτερος, σ. 581.
- ↑ ΦΕΚ 45Α - 23/11/1855
- ↑ ΦΕΚ 136Α - 08/07/1899.
- ↑ ΦΕΚ 282Α - 04/12/1909.
- ↑ ΦΕΚ 262Α - 31/08/1912.
- ↑ ΦΕΚ 16Β 19/03/1961.
- ↑ ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997.
- ↑ ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010.
- ↑ Σταματάκης, Ι. Δ., "Πίναξ χωρογραφικός της Ελλάδος, Περιέχων τα Ονόματα, τας Αποστάσεις και τον Πληθυσμόν των Δήμων, Πόλεων Κωμοπόλεων και Χωρίων. / Ερανισθείς εκ διαφόρων επισήμων εγγράφων της Β. Κυβερνήσεως, και εκδοθείς υπό Ι. Δ. Σταματάκη". Εκ του Τυπογραφείου Γ. Βλασσαρίδου. Εν Αθήναις 1846, σελ.42.
- ↑ Υπουργείο Εσωτερικών, "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1879, εκ του Τυπογραφείου Σ. Κ. Βλαστού, Εν Αθήναις 1881. Επίσης: "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1879", σελ. 125.
- ↑ Υπουργείο Εσωτερικών, Τμήμα Δημόσιας Οικονομίας και Στατιστικής, "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός - Απογραφή της 15-16 Απριλίου 1889", Μέρος Δεύτερον - Πίνακες Α', εκ του Εθνικού Τυπογραφείου και Λιθογραφείου, Εν Αθήναις 1890, σελ. 91.
- ↑ Υπουργείο Εσωτερικών, Τμήμα Δημόσιας Οικονομίας και Στατιστικής, "Στατιστικά Αποτελέσματα της Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 5-6 Οκτωβρίου 1896", Μέρος Δεύτερον - Πίνακες - Α' Πληθυσμός κατά Νομούς, Επαρχίας, Δήμους, εκ του Εθνικού Τυπογραφείου και Λιθογραφείου, Εν Αθήναις 1897, σελ. 107.
- ↑ Υπουργείο των Εσωτερικών, Υπηρεσία Απογραφής, Στατιστικά Αποτελέσματα της Γενικής Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 27 Οκτωβρίου 1907", Επιμέλεια: Γεωργίου Χωματιανού, τόμος δεύτερος, εκ του Τυπογραφείου Μιχαήλ Νικολαΐδου, Εν Αθήναις 1909, σελ. 395.
- ↑ Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Διεύθυνσις Στατιστικής, "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1921. Επίσης: "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", σελ. 240.
- ↑ Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928". (Πραγματικός πληθυσμός κυρωθείς δια του από 23 Νοεμβρίου 1928 διατάγματος), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1935. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928", σελ. 280.
- ↑ Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1950. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940", σελ. 309.
- ↑ Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1955. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951 Αρχειοθετήθηκε 2013-05-14 στο Wayback Machine.", σελ. 150.
- ↑ Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ. 46929/6877/1961 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1962. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961", σελ. 145.
- ↑ Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους , κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ, 3893/Ε637/1972 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Βοηθού Πρωθυπουργού και Εσωτερικών), Αθήναι 1972. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971", σελ. 141.
- ↑ Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981". (Κυρώθηκε με την 7908/Δ'554/12-4-1982 κοινή απόφαση των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), Αθήναι 1982. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981", σελ. 151.
- ↑ Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991". (Κυρώθηκε με την 24197/Γ' 3812/24-11-1993 κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Εσωτερικών), Αθήνα 1994. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991", σελ. 184.
- ↑ Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001". (Κυρώθηκε με την 6821/Γ5-908/4-6-2002 κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης), Αθήνα 2003. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001", σελ. 182.
- ↑ "Απογραφή Πληθυσμού - Κατοικιών 2011. Μόνιμος Πληθυσμός", Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ).
- ↑ «ΠΥΡΓΟΣ ΤΡΙΦΥΛΙΑΣ: Η Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου στο χωριό μας». ΠΥΡΓΟΣ ΤΡΙΦΥΛΙΑΣ. 19 Μαρτίου 2011. Ανακτήθηκε στις 9 Νοεμβρίου 2023.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Οι απογραφές των Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, Corner (1689), Grimani (1700) Angelo Emo (ίσως το 1708), η αχρονολόγητη απογραφή που αναφέρεται στο χειρόγραφο Querini-Stampalia (ίσως το 1711), είναι τέσσερις από τις διάφορες βενετσιάνικες απογραφές, οι οποίες επιχειρήθηκαν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Μέχρι σήμερα πλήρως έχει δημοσιευθεί μόνο η απογραφή Grimani, από τον ιστορικό και ομότιμο διευθυντή ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) Βασίλη Παναγιωτόπουλο, στο έργο του "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", (1985).
- Βασίλης Παναγιωτόπουλος, "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", Σειρά: Μελέτες Νεοελληνικής Ιστορίας, μετάφραση: Χριστίνα Αγριαντώνη, επιμέλεια: Αγγελική Κόκκου, έκδοση: Εμπορική Τράπεζα Ελλάδος - Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1985, 2η έκδοση: 1987.
- Κωνσταντίνος Ντόκος, "BREVE DESCRITTONE DEL REGNO DI MOREA. Αφηγηματική ιστορική πηγή ή επίσημο βενετικό έγγραφο της Β' Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο;", "ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ", Vol 1, DOI: http://dx.doi.org/10.12681/eoaesperia.24 Αθήνα 1993, σελ. 115 (Territorio d' Arcadia - Pirgo), 130 (Messenia - Arcadia).
- Σπυρίδων Λάμπρος, «Απογραφή Νομού Μεθώνης επί Βενετών», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμος 2ος, Εκ του Τυπογραφείου Αδελφών Περρή, Εν Αθήναις 1883, σελ. 686-710. Από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Δήμος Τριφυλίας, από την ιστοσελίδα: www.dimostrifylias.gr του Δήμου Τριφυλίας.
- Πύργος Τριφυλίας.
- Πύργος Τριφυλίας - Φωτογραφίες.
