Σκακιστικά κομμάτια

Τα αυθεντικά κομμάτια τύπου Στώντον (από αριστερά προς τα δεξιά: Πιόνι, Πύργος, Ίππος, Αξιωματικός, Βασίλισσα και Βασιλιάς)

Πεσσοί Βασιλιάς Βασίλισσα Πύργος Αξιωματικός Ίππος Πιόνι

Τα σκακιστικά κομμάτια, ή τα πιόνια, ή οι πεσσοί, είναι τα κομμάτια που έχουν αναπτυχθεί σε μια σκακιέρα για να παιχθεί το παιχνίδι σκάκι. Τα κομμάτια ποικίλουν από το πώς κινούνται στη σκακιέρα και αυτό τους δίνει διαφορετική αξία στο παιχνίδι. Σε μια κανονική παρτίδα σκάκι o κάθε παίκτης ξεκινά με:

• 1 βασιλιάς
• 1 βασίλισσα
• 2 πύργοι
• 2 αξιωματικοί
• 2 ίπποι
• 8 πιόνια

Ο ένας παίκτης στο σκάκι αναφέρεται ως «λευκός» και ο άλλος ως «μαύρος» σύμφωνα με το χρώμα των κομματιών που έχει στο παιχνίδι. Για να γίνει διάκριση μεταξύ των δύο, τα μαύρα κομμάτια είναι πιο σκούρα από ό,τι τα λευκά κομμάτια. Τα χρώματά τους δεν χρειάζεται να είναι μαύρο και άσπρο, αλλά ο καθένας θα πρέπει κανονικά να έχει ομοιόμορφο χρώμα. Το σετ κομματιών τύπου Στώντον είναι το πρότυπο στυλ για τα επίσημα τουρνουά ή για ένα απλό παιχνίδι. Υπάρχουν πολλές παραλλαγές στο σκάκι και ορισμένα είδη σκακιστικών προβλημάτων που χρησιμοποιούν μη τυποποιημένα κομμάτια (όπως τα παραμυθένια (ανορθόδοξα) κομμάτια), αν και αυτά δεν είναι τόσο δημοφιλή και η συντριπτική πλειοψηφία των παιχνιδιών που παίζονται χρησιμοποιεί το τυποποιημένο σετ σκακιού.

Ορολογία

Στο σκάκι, η λέξη «κομμάτι» έχει τρεις σημασίες, ανάλογα με τα συμφραζόμενα:

1. Μπορεί να σημαίνει οποιοδήποτε από τα φυσικά κομμάτια του σετ, συμπεριλαμβανομένων των πιονιών. Όταν χρησιμοποιείται με αυτόν τον τρόπο, το «κομμάτι» είναι συνώνυμο με το «στρατιωτάκι» («chessman» ή ​​απλά «man».)
2. Στο παιχνίδι, ο όρος «κομμάτι» χρησιμοποιείται συνήθως για να αποκλείσει τα πιόνια, αναφερόμενος μόνο σε βασίλισσα, πύργο, αξιωματικό, ίππο, ή σπανιότερα τον βασιλιά. Στο πλαίσιο αυτό, τα κομμάτια μπορούν να κατανέμονται σε τρεις ομάδες: τα σημαντικά κομμάτια (βασίλισσα και πύργος), τα ήσσονος σημασίας κομμάτια (αξιωματικός και ίππος), και τον βασιλιά.
3. Σε φράσεις όπως «κερδίζει ένα κομμάτι», «χάνει ένα κομμάτι» ή «θυσιάζει ένα κομμάτι», αναφέρεται μόνο σε αξιωματικό ή ίππο. Η βασίλισσα, ο πύργος και το πιόνι καθορίζονται με βάση το όνομά τους σε αυτές τις περιπτώσεις, για παράδειγμα, «κερδίζει μια βασίλισσα», «χάνει έναν πύργο», ή «θυσιάζει ένα πιόνι».

Τα συμφραζόμενα πρέπει να κάνουν την επιδιωκόμενη σημασία σαφή..

Οι κινήσεις των κομματιών

	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ

Η θέση εκκίνησης στο σκάκι. Τα τετράγωνα αναφέρονται χρησιμοποιώντας αλγεβρική σημειογραφία.

Κάθε τύπος κομματιού κινείται με διαφορετικό τρόπο.

• Ο πύργος κινείται οσαδήποτε κενά τετράγωνα προς τα εμπρός, προς τα πίσω, αριστερά ή δεξιά σε μια ευθεία γραμμή. Λαμβάνει επίσης μέρος, μαζί με τον βασιλιά, σε μια ειδική κίνηση που ονομάζεται ροκέ.
• Ο αξιωματικός κινείται οσαδήποτε κενά τετράγωνα διαγώνια σε μια ευθεία γραμμή. Κατά συνέπεια, ένας αξιωματικός μένει στα τετράγωνα του ίδιου χρώματος σε όλο το παιχνίδι. Οι δύο αξιωματικοί του κάθε παίκτη εκκινούν με θέση σε τετράγωνα αντίθετων χρωμάτων.
• Η βασίλισσα κινείται οσαδήποτε κενά τετράγωνα σε κάθε κατεύθυνση: προς τα εμπρός, προς τα πίσω, αριστερά, δεξιά, ή διαγώνια, σε μια ευθεία γραμμή.
• Ο βασιλιάς κινείται ακριβώς ένα κενό τετράγωνο προς οποιαδήποτε κατεύθυνση: προς τα εμπρός, προς τα πίσω, αριστερά, δεξιά, ή διαγώνια. Μπορεί, επίσης, να κάνει σε συνδυασμό με έναν πύργο μια ειδική κίνηση που ονομάζεται ροκέ.
• Ο ίππος κινείται ένα τετράγωνο οριζόντια ή κάθετα και εν συνεχεία ένα ακόμα διαγώνια προς την ίδια όμως κατεύθυνση (δηλαδή δεξιά ή αριστερά αν αρχικά κινήθηκε κάθετα και πάνω ή κάτω αν αρχικά κινήθηκε οριζόντια). Κατά συνέπεια, ο ίππος εναλλάσσεται χρώματα τετραγώνων κάθε φορά που κινείται. Ο ίππος είναι το μόνο κομμάτι που πηδά πάνω από κάθε κομμάτι που παρεμβάλλεται κατά τη μετακίνησή του (το ροκέ είναι η μοναδική ειδική εξαίρεση στην οποία ένα κομμάτι μπορεί να κάνει άλμα πάνω από ένα άλλο).
• Το πιόνι κινείται προς τα εμπρός (δηλαδή προς την πλευρά του αντιπάλου του στη σκακιέρα) ακριβώς ένα τετράγωνο, ή προαιρετικά δύο τετράγωνα όταν εκκινεί από το αρχικό τετράγωνό του. Όταν υπάρχει εχθρικό κομμάτι ένα τετράγωνο διαγώνια μπροστά από το πιόνι, είτε αριστερά είτε δεξιά, τότε το πιόνι μπορεί να συλλάβει εκείνο το κομμάτι και να μετακινηθεί στη θέση του. Ένα πιόνι μπορεί να εκτελέσει και έναν ειδικό τύπο σύλληψης ενός εχθρικού πιονιού που ονομάζεται εν διελεύσει (en passant). Αν ένα πιόνι φτάσει στο τελευταίο τετράγωνο της σκακιέρας στην πλευρά του αντιπάλου του, τότε προάγεται σύμφωνα με την επιλογή του παίκτη σε βασίλισσα, πύργο, αξιωματικό ή ίππο (μόνο βασιλιάς δεν μπορεί να γίνει).

Τα υπόλοιπα κομμάτια, εκτός από τα πιόνια, συλλαμβάνουν με τον ίδιο τρόπο που κινούνται. Μια σύλληψη κομματιού αντικαθιστά το κομμάτι του αντιπάλου στο τετράγωνο αυτό, εκτός από τη σύλληψη εν διελεύσει. Τα κομμάτια που συλλαμβάνονται απομακρύνονται αμέσως από το παιχνίδι. Ένα τετράγωνο μπορεί να κρατήσει μόνο ένα κομμάτι σε κάθε δεδομένη στιγμή. Εκτός από την περίπτωση του ροκέ και την κίνηση του ίππου, κανένα άλλο κομμάτι δεν μπορεί να πηδήξει πάνω από ένα άλλο κομμάτι.

Πίνακας ονομάτων των πεσσών του σκακιού σε μερικές γλώσσες

(πρώτα τα ελληνικά και κατόπιν αλφαβητικά)

Σύμβολο	♔ ♚	♕ ♛	♖ ♜	♗ ♝	♘ ♞	♙ ♟
Ελληνικά	βασιλιάς (Ρ)	βασίλισσα (Β)	πύργος (Π)	αξιωματικός (Α)	ίππος (Ι)	πιόνι (Σ)
Αγγλικά	king (K)	queen (Q)	rook (R)	bishop (B)	knight (N, Kt)	pawn (P)
Γαλλικά	roi (R)	dame, reine (D)	tour (T)	fou (F)	cavalier (C)	pion (P)
Γερμανικά	König (K)	Dame (D)	Turm (T)	Läufer (L)	Springer (S)	Bauer (b)
Ισπανικά	rey (R)	dama (D)	torre (T)	alfil (A)	caballo (C)	peón (P)
Ιταλικά	re (R)	donna (D)	torre (T)	alfiere (A)	cavallo (C)	pedone (P)
Ουγγρικά	király (K)	vezér (V)	bástya (B)	futár (F)	huszár (H)	gyalog (gy)
Ρωσικά	король (Кр)	ферзь (Ф)	ладья (Л)	слон (С)	конь (К)	пешка (П)

Πηγές

• Brace, Edward (1977), An Illustrated Dictionary of Chess, Craftwell, ISBN 1-55521-394-4 
• Burgess, Graham (2009), The Mammoth Book of Chess (3η έκδοση), Running Press, ISBN 978-0-7624-3726-9 
• Evans, Larry (1973), Evans on Chess, Conerstone Library, ISBN 0-87749-699-4 
• Hooper, David; Whyld, Kenneth (1992), «Value of pieces», The Oxford Companion to Chess (2η έκδοση), Oxford University Press, ISBN 0-19-280049-3 
• Just, Tim; Burg, Daniel S. (2003), U.S. Chess Federation's Official Rules of Chess (5η έκδοση), McKay, ISBN 0-8129-3559-4 
• Luiro, Ari (2009), Chess pieces in different languages, http://www.geocities.com/TimesSquare/Metro/9154/nap-pieces.htm, ανακτήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 2011