Μετάβαση στο περιεχόμενο

Χοσέ Ορτέγα ι Γκασέτ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
 Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 07/02/2020.


Χοσέ Ορτέγκα ι Γκασέτ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		José Ortega y Gasset (Ισπανικά)
Γέννηση9  Μαΐου 1883[1][2][3]
Μαδρίτη[4][5][6]
Θάνατος18  Οκτωβρίου 1955[1][2][3]
Μαδρίτη[5]
Τόπος ταφήςΚοιμητήριο του Αγίου Ισιδώρου (40°24′3″ s. š., 3°43′49″ z. d.)[7]
ΚατοικίαΜαδρίτη[8]
Χώρα πολιτογράφησηςΙσπανία[9]
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΙσπανικά[10]
ΣπουδέςΚεντρικό Πανεπιστήμιο
Πανεπιστήμιο του Ντεούστο[11]
St. Stanislaus Kostka College, Málaga
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταφιλόσοφος[12]
παιδαγωγός
συγγραφέας[5][13]
διδάσκων πανεπιστημίου
κοινωνιολόγος[12]
μαθηματικός
κριτικός λογοτεχνίας
δημοσιογράφος άποψης[14]
πολιτικός[5]
ποιητής[13]
μεταφραστής[13]
δοκιμιογράφος[12]
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο Κομπλουτένσε της Μαδρίτης
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/ΚίνημαAgrupación al Servicio de la República
Οικογένεια
ΣύζυγοςRosa Spottorno Topete
ΤέκναJosé Ortega Spottorno[15]
Soledad Ortega Spottorno
Miguel Ortega
ΓονείςJosé Ortega Munilla
ΑδέλφιαRafaela Ortega y Gasset
ΣυγγενείςEduardo Gasset y Artime (παππούς από την πλευρά της μητέρας), Eduardo Gasset Chinchilla (θείος από την πλευρά της μητέρας), Rafael Gasset Chinchilla (θείος από την πλευρά της μητέρας), Simone Ortega (νύφη), Juan Spottorno y Topete (αδελφός της συζύγου) και Mario Spottorno (ανιψιός)[16]
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαVocal of the Junta para Ampliación de Estudios e Investigaciones científicas (από 1926)[17]
Member of the Cortes republicanas (8  Ιουλίου 1931 – 29  Ιουλίου 1931, Jaén)[5]
Member of the Cortes republicanas (1931–1933, León)[18]
ΒραβεύσειςGoethe Plaque of the City of Frankfurt (1949)
Goethe Medal for Art and Science (1932)
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Χοσέ Ορτέγα ι Γκασέτ (ισπανική γλώσσα: Jose Ortega y Gasset, προφορά ΔΦΑ: [xo'se oɾ'teɣa i ɣa'set], Μαδρίτη, 9 Μαΐου 1883 – 18 Οκτωβρίου 1955) ήταν Ισπανός φιλόσοφος και δοκιμιογράφος, που άσκησε σημαντική επιρροή στην πνευματική και πολιτιστική αναγέννηση της Ισπανίας στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα.

Βιογραφικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ορτέγα ι Γκασέτ γεννήθηκε στη Μαδρίτη στις 9 Μαΐου του 1883. Καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια και ο πατέρας του ήταν έγκριτος δημοσιογράφος. Στα νεανικά του χρόνια φοίτησε σε σχολείο ιησουϊτών στη Μάλαγα, ενώ συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Μπιλμπάο (1897 – 98) και αργότερα στο Πανεπιστήμιο Φιλοσοφίας και Γραμμάτων της Μαδρίτης (1898 – 1904).

Από το 1905 μέχρι το 1907 συμπλήρωσε τις σπουδές του σε ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Γερμανίας - Λειψία, Κολωνία, Βερολίνο και Μάρμπουργκ. Υπήρξε μαθητής του νεοκαντιανού φιλοσόφου Χέρμαν Κοέν (Hermann Kohen, 1842 - 1918).

Μετά την επιστροφή του στην Ισπανία το 1908, διορίστηκε καθηγητής Ψυχολογίας, Λογικής και Ηθικής στην Escuela Superior del Magisterio de Madrid και το 1910 κατέλαβε την έδρα της Μεταφυσικής στο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης. Με την κριτική αρθρογραφία του και το φιλελεύθερο πνεύμα του, αγωνίστηκε για τον εκσυγχρονισμό της πνευματικής ζωής της χώρας του και την ανάγκη συγχρονισμού της με τη σκέψη και τους φιλελεύθερους προσανατολισμούς της υπόλοιπης Ευρώπης.

Πολιτική δράση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ορτέγα ι Γκασέτ, με ένα πύρινο λόγο που εξεφώνησε το 1914, τόνισε την επείγουσα ανάγκη της πνευματικής ανανέωσης της Ισπανίας και διατύπωσε μια πολιτική φιλοσοφία, που βασιζόταν σ’ ένα φιλελεύθερο πολιτικό προσανατολισμό. Για την πραγματοποίηση του προγράμματος αυτού, ίδρυσε το 1923 την «Επιθεώρηση της Δύσης» (Revista de Occidente), που σημείωσε μεγάλη κυκλοφορία σε όλες τις ισπανόφωνες χώρες και έφερε κοντά στα κοινωνικά στρώματα της χώρας του την ευρωπαϊκή σκέψη του 20ου αιώνα.

Ο Ορτέγκα ι Γκασέτ, επικεφαλής δημοκρατικών διανοούμενων, ηγήθηκε μιας αντιπολιτευτικής κίνησης κατά της δικτατορίας του Πρίμο δε Ριβέρα (Primo de Rivera, 1923 – 1930) και αργότερα έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανατροπή του βασιλιά της Ισπανίας Αλφόνσου ΙΓ΄, που κατέληξε στην πτώση της μοναρχίας.

Με την έκρηξη του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου το 1936, ο Ορτέγα ι Γκασέτ, αν και δεν ήταν αριστερών πεποιθήσεων, διαφώνησε με τις δημοκρατικές επιδιώξεις των αντικυβερνητικών ομάδων, εγκατέλειψε την Ισπανία και αποστασιοποιήθηκε ενσυνείδητα από τις πολιτικές διαμάχες. Αυτοεξορίστηκε στο Μπουένος Άϊρες της Αργεντινής, μέχρις ότου επέστρεψε ξανά στην Ευρώπη το 1942.

Αρχικά, εγκαταστάθηκε στην Πορτογαλία μέχρι και τα μέσα του 1945, επισκεπτόμενος για σύντομα χρονικά διαστήματα την Ισπανία. Το 1948 επέστρεψε στη Μαδρίτη, όπου ίδρυσε το Ινστιτούτο Ανθρωπιστικών Σπουδών, στο οποίο και δίδασκε. Ο Ορτέγα ι Γκασέτ πέθανε στη Μαδρίτη στις 18 Οκτωβρίου 1955 σε ηλικία 72 ετών.

Αναμνηστική πλάκα στο σπίτι που γεννήθηκε ο Ορτέγα ι Γκασέτ στη Μαδρίτη

Το φιλοσοφικό έργο του

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ορτέγκα ι Γκασέτ ανήκε στους «νοβεθεντίστας» (novecentistas), μια ομάδα συγγραφέων των αρχών του 20ου αιώνα, οι οποίοι επεδίωκαν να ανανεώσουν το πνευματικό και αισθητικό επίπεδο της εποχής τους.

Στο πλαίσιο του ιδεολογικού αυτού κινήματος, ο Ορτέγα ι Γκασέτ διατύπωσε μια φιλελεύθερη φιλοσοφία (λιμπεραλισμός), που θεωρούσε τη ζωή και την ατομικότητα του ανθρώπου ως τη θεμελιώδη πραγματικότητα, απορρίπτοντας θετικιστικές και ιδεαλιστικές αντιλήψεις. Στόχος του ήταν να περιγράψει τη ζωή και το άτομο όχι μέσα από αφηρημένες θεωρητικές κατασκευές, αλλά αναγνωρίζοντας το άτομο ως μόνη πραγματικότητα στη ζωή.

Η φιλοσοφία του στηρίζεται στη γερμανική φιλοσοφία του Νίτσε και του Βίλχελμ Ντίλταϋ (1833 – 1911), αλλά και στη φιλoσοφία του Ανρί Μπερξόν, και η οποία άσκησε σημαντική επιρροή στο μεταγενέστερο κίνημα του υπαρξισμού και στη φιλοσοφική σκέψη του Μάρτιν Χάιντεγκερ (Martin Heidegger, 1889 – 1976).

Ο Χοσέ Ορτέγα ι Γκασέτ ενέκυψε στην κοινωνική ψυχολογία με το έργο του «Διαλογισμοί του Δον Κιχώτη» (Meditaciones del Quijote, 1914), μεταπήδησε στη διερεύνηση των εθνικών προβλημάτων με το έργο «Η ασπόνδυλη Ισπανία» (La Espana invertebrado, 1921), αλλά και στα διεθνή προβλήματα με τα έργα του «Το θέμα της εποχής μας» (El tema de nuestro tiempo, 1923) και «Η εξέγερση των μαζών» (La rebelliόn de las massas, 1930). Αξιόλογο σύγγραμμά του στο χώρο της αισθητικής για την τέχνη και τη λογοτεχνία είναι «Ο απανθρωπισμός της τέχνης. Ιδέες πάνω στο μυθιστόρημα» (La deshumanizaciόn del arte. Ideas sobre la novela, 1925).

Ιδέες και δοξασίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1945 δημοσιεύθηκε στη γαλλική γλώσσα μια συλλογή δοκιμίων του Ορτέγα ι Γκασέτ – που αρχικά είχαν δημοσιευθεί κεχωρισμένα – με τους τίτλους «Ιδέες και δοξασίες» (1940), «Η ιστορία ως σύστημα» (1941) και «Σχηματογραφία των κρίσεων» (1942), όπου ο Ισπανός φιλόσοφος, εμπνεόμενος από τον ιστορικισμό του Ντίλταϋ και τις αντιλήψεις της ιστορικής σχετικότητας, αποκαλύπτει τις βάσεις της ορθολογιστικής ιδεολογίας του.

Το βάθος της ανθρώπινης ζωής, υποστηρίζει ο Ορτέγα ι Γκασέτ, απαρτίζεται από «δοξασίες», που “αποτελούνται από εμάς τους ίδιους”. Το άτομο βρίσκεται στην παρούσα φάση «εν τω γίγνεσθαι» με την κατεδάφιση των “παραδεδεγμένων μέχρι τούδε ιδεών” και τη στροφή προς μια νέα αυθεντική πνευματική καλλιέργεια.

Αυτό είναι το σημείο στο οποίο βρίσκεται σήμερα η ανθρωπότητα. Μέσα σ’ ένα κόσμο τυρρανικό, μόνη καταφυγή, κατά τον Ορτέγα ι Γκασέτ, είναι η επάνοδος στη θεμελιώδη πραγματικότητα, η οποία δεν είναι άλλη από την ατομική ζωή.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Jose-Ortega-y-Gasset. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 (Αγγλικά) SNAC. w6zp44k6. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. ortega-y-gasset-jose. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11  Δεκεμβρίου 2014.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 www.congreso.es/portal/page/portal/Congreso/Congreso/Iniciativas?_piref73_2148295_73_1335437_1335437.next_page=%2Fwc%2FservidorCGI&CMD=VERLST&BASE=DIPH&FMT=DIPHXD1S.fmt&DOCS=1-1&DOCORDER=FIFO&OPDEF=Y&NUM1=&DES1=&QUERY=%2883040%29.NDIP.. Ανακτήθηκε στις 20  Ιανουαρίου 2020.
  6. ↑ zkm.de/en/person/jose-ortega-y-gasset. Ανακτήθηκε στις 30  Ιουνίου 2022.
  7. ↑ 7,0 7,1 (Αγγλικά) Find A Grave. Ανακτήθηκε στις 29  Ιουνίου 2024.
  8. ↑ hemeroteca.abc.es/nav/Navigate.exe/hemeroteca/madrid/abc/1955/10/19/031.html. Ανακτήθηκε στις 26  Ιουνίου 2017.
  9. ↑ LIBRIS. Εθνική Βιβλιοθήκη της Σουηδίας. 2  Οκτωβρίου 2012. libris.kb.se/katalogisering/xv8bcqpg24x7h5j. Ανακτήθηκε στις 24  Αυγούστου 2018.
  10. ↑ CONOR.SI. 17828451.
  11. ↑ Ανακτήθηκε στις 10  Ιουλίου 2019.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/137120. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/24163. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  14. ↑ hemerotecadigital.bne.es/issue.vm?id=0003517476&page=4. Ανακτήθηκε στις 26  Νοεμβρίου 2017.
  15. ↑ Ανακτήθηκε στις 26  Σεπτεμβρίου 2016.
  16. ↑ hemeroteca.laverdad.es/01/07/2018/32/1811f3a5435dfc4d1c3d850bb48aff7d.html?subedition=CTG. Ανακτήθηκε στις 25  Μαρτίου 2021.
  17. ↑ BOE-A-1926-5127.
  18. ↑ www.congreso.es/portal/page/portal/Congreso/Congreso/Iniciativas?_piref73_2148295_73_1335437_1335437.next_page=%2Fwc%2FservidorCGI&CMD=VERLST&BASE=DIPH&FMT=DIPHXD1S.fmt&DOCS=2-2&DOCORDER=FIFO&OPDEF=Y&NUM1=&DES1=&QUERY=%2883040%29.NDIP.. Ανακτήθηκε στις 20  Ιανουαρίου 2020.

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα, λήμματα «Ορτέγκα υ Γκασέτ, Χοσέ», τόμ. 47ος και «Ισπανική λογοτεχνία», τόμ. 30ος, Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα, 1996.
  • Εγκυκλοπαίδεια «ΔΟΜΗ», λήμμα «Ορτέγκα υ Γκασσέτ, Χοσέ», τόμ. 12ος, Εκδόσεις «ΔΟΜΗ» ΕΛΛΑΣ – I.G.D.A. Italia, Αθήνα, 1972.
  • Παγκόσμιον Λεξικόν των Έργων: Επιστήμης – Τέχνης – Φιλοσοφίας», λήμμα «Ορτέγκα υ Γκασέτ, Χοσέ: Ιδέαι και δοξασίαι», τόμ. 5, Διεθνής Εκδοτικός Οργανισμός «SPIRITUS MUNDI», Αθήνα, 1966.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Χοσέ_Ορτέγα_ι_Γκασέτ&oldid=10425127"