Χρήστης:Dimipol/πρόχειρο

Ο Δημήτρης Μαυρίκιος είναι σκηνοθέτης του θεάτρου, σκηνοθέτης του κινηματογράφου και μεταφραστής.

Βιογραφία

Γεννήθηκε στη Γκίζα της Αιγύπτου το 1948. Είναι ο πρώτος από τους δύο γιους του Γιάννη Μαυρίκιου, με καταγωγή από τη Σύμη, και της Μαρίας Γαρζώνη, με ρίζες ιταλικές από την Κέρκυρα. Μετά τον πόλεμο του Σουέζ, η οικογένεια εγκαταλείπει την Αίγυπτο και εγκαθίσταται στην Ελλάδα, όπου αποφοιτά από το Λεόντειο Λύκειο της Αθήνας το 1966. Την ίδια χρονιά ο Δημήτρης Μαυρίκιος φεύγει για σπουδές στο Παρίσι. Αργότερα, με τη δικτατορία των συνταγματαρχών, εγκαθίσταται στο Παρίσι και η υπόλοιπη οικογένεια. Το 1967, στην Αρχαία Κυρήνη της Λιβύης, γυρίζει την πρώτη του μικρού μήκους ταινία Πρίαπος, σε σενάριό του, βασισμένο στη Σάτιρα Ι/VIII του Οράτιου.

Σπούδασε Φιλολογία και Θεατρολογία στη Σορβόννη, Paris III (1966-69), όπου είχε καθηγητές μεταξύ άλλων τον Μπερνάρ Ντορτ και τον Γιώργο Σεβαστίκογλου και σκηνοθεσία κινηματογράφου στο Centro Sperimentale di Cinematografia της Ρώμης (1969-71), όπου είχε δάσκαλο τον Ρομπέρτο Ροσελίνι. Πτυχιακή εργασία του είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, Τρωάδες, σε σενάριό του ίδιου, βασισμένο στον Ευριπίδη και τον Σενέκα. Στη διάρκεια των σπουδών του παρακολούθησε γυρίσματα του Φεντερίκο Φελίνι, του Mauro Bolognini και του Pietro Germi.

Κινηματογράφος

Με τη μεταπολίτευση ο Δημήτρης Μαυρίκιος επιστρέφει στην Ελλάδα και λίγους μήνες αργότερα γυρίζει στη Νότιο Ιταλία την ταινία ντοκιμαντέρ POLEMÓNTA (90') για τις εκεί μειονότητες των ελληνόφωνων (A' Βραβείο Κριτικών, Α' Βραβείο Κοινού στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1975). Mε τη μεγάλου μήκους ταινία του Στο Δρόμο του Λαμόρε (125'), σε σενάριό του, βασισμένο στη νουβέλα του Τζοβάννι Βέργκα La Lupa, συμμετέχει το 1980 στο επίσημο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ της Hyères και σε άλλα ευρωπαϊκά φεστιβάλ, αποσπώντας εγκωμιαστικές κριτικές στον γαλλικό τύπο και πρόσκληση της Cinémathèque Française, που διοργανώνει τριήμερο αφιέρωμα στο έργο του. Ο Ζαν Ρους εντάσσει το POLEMÓNTA στη διδακτέα ύλη του και το προβάλλει στους φοιτητές του (1981).

Απ' το 1976 (Πορτραίτο του Pasolini) ως το 1981 (Σπιναλόγκα) γυρίζει -κυρίως για την ΕΡΤ- γύρω στα είκοσι φιλμ ντοκιμαντέρ. Μεταξύ 1982 και 1986 αφιερώνεται στα Γεφύρια του Ιονίου, δώδεκα ημίωρα κινηματογραφικά "λευκώματα", ένα προσωπικό οδοιπορικό αναζήτησης του κοινού πολιτισμού Ελλάδας και Ιταλίας, από την Οδύσσεια μέχρι σήμερα. Για το έργο του αυτό τιμήθηκε με το Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών.

Το 1986 παρουσιάζει το Μεσογειακό Τρίπτυχο για τα Πάθη, ένα δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ, με θέμα το βίωμα του Θείου Πάθους στις τρεις μεγαλύτερες χριστιανικές χώρες της Μεσογείου: Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία (55').

To 1989 συνεργάζεται με τον Wieland Schmied, Πρύτανη της Ακαδημίας Καλών Τεχνών του Μονάχου και γράφει ένα σενάριο για τον ζωγράφο Giorgio de Chirico. Tο 1990 ολοκληρώνεται το δραματοποιημένο ποιητικό δοκίμιο για τον de Chirico, το  ÆNIGMA EST (74'), (Βραβεία Καλυτερης Ταινιας Ντοκιμαντέρ και μουσικής στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, 1990 και Κρατικό Βραβείο Καλύτερης ταινιας ντοκιμαντέρ, 1991). Η ταινία προκρίνεται ως υποψήφια στα Ευρωπαϊκα Βραβεία “FELIX” (1991). Αποσπά το Α' Μεγάλο Βραβείο στην Biennale Interniationale du Film sur L'Art στο Παρίσι (Centre Pompidou, Ιούνιος 1992) και περιλαμβάνεται στον Κύκλο προβολών Vies D' Artistes του Λούβρου (Αuditorium du Louvre, Σεπτέμβριος 1993).

Τον Μάρτιο τού 1999 το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης τιμά τον Δημήτρη Μαυρίκιο με αναδρομικό αφιέρωμα στο έργο του, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ «Εικόνες του 21ου Αιώνα».

Θέατρο - Όπερα

Ο Δημήτρης Μαυρίκιος είναι ο πρώτος έλληνας σκηνοθέτης που ενέταξε συστηματικά στην θεατρική πράξη τις κινηματογραφικές προβολές, ήδη από το 1977 για την όπερα των Μπέρτολτ Μπρέχτ - Κουρτ Βάιλ, Η άνοδος και η πτώση της πόλης Μαχαγκόννυ (Ε.Λ.Σ. 1977) όπου συνεργαζόμενος με τον Μίνω Βολανάκη, τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Διονύση Φωτόπουλο, δημιούργησε κινηματογραφικά δρώμενα που παιζόταν, ταυτόχρονα, σε τρεις μεγάλες οθόνες. Το 1980 ο Μάνος Χατζιδάκις του ανέθεσε την σκηνοθεσία μιας παράστασης με θέατρο, μουσική και κινηματογράφο σε ποίηση Μάρκου Μέσκου για τον Μουσικό Αύγουστο του Ηρακλείου. Το 1987 σκηνοθέτησε τη μικρού μήκους ταινία Ατρείδες, που προβαλλόταν στην Όπερα της Φραγκφούρτης ανάμεσα στις δύο "Ιφιγένειες" του Gluck, σε σκηνοθεσία του Μιχάλη Κακογιάννη.

'Εχει σκηνοθετήσει για το θέατρο -σε δικές του μεταφράσεις ή και διασκευές, συχνά με τη χρήση μεικτών θεατρικών και κινηματογραφικών μέσων- τα έργα: Έξι Πρόσωπα Ζητούν Συγγραφέα του Λουίτζι Πιραντέλο (Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, Θεσ/νίκη - Αθήνα 1987), Ρωμαίος και Ιουλιέτα του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ (Εθνικό Θέατρο, 1989), Σαλώμη του Όσκαρ Γουάιλντ (Θέατρο Αμόρε υπό την διέυθυνση του Γιάννη Χουβαρδά, 1992), Ο Γυάλινος Κόσμος του Τενεσί Γουίλιαμς (Θέατρο Εμπρός, 1997-1999), Ηλέκτρα του Σοφοκλή (Εθνικό Θέατρο, Επίδαυρος, 1998 και περιοδεία στο εξωτερικό, 1998-1999), Το Εβδομο Ρούχο, μυθιστόρημα της Ευγενίας Φακίνου, διασκευασμένο από τον ίδιο (Θέατρο της Οδού Κυκλαδων του Λευτέρη Βογιατζή, 2001-2002), για δεύτερη φορά τα Έξι Πρόσωπα Ζητούν Συγγραφέα του Λουίτζι Πιραντέλο (Εθνικό Θέατρο, 2003), True West του Σαμ Σέπαρντ (Θέατρο Τέχνης, 2004), Ο Πιραντέλο και ο Ερρίκος του - Work in Progress, (Φεστιβάλ Αθηνών - Εθνικό Θέατρο, 2006), Ερρίκος Δ' του Λουίτζι Πιραντέλο (Εθνικό Θέατρο, 2006-2007), Ανδρομάχη του Ρακίνα (Φεστιβάλ Αθηνών - Εθνικό Θέατρο, Επίδαυρος, 2007), Το Τερατώδες Αριστούργημα, μια παράσταση για τη ζωή και το έργο του ποιητή Γιάννη Ρίτσου (Φεστιβάλ Αθηνών - Επιδαύρου, 2009), η οποία τιμήθηκε με το βραβείο Βραβείο Κάρολος Κουν Νεοελληνικής Δραματουργίας, 2009), Φρεναπάτη του Πιέρ Κορνέιγ (Εθνικό Θέατρο, Κεντρική Σκηνή, 2010-11), Πάπισσα Ιωάννα - Αναζητώντας την Ηρωίδα του Ροΐδη έργο του βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα και τη ζωή τού Εμμανουήλ Ροΐδη (Φεστιβάλ Αθηνών, 2014 και 2015), Ξαφνικά Πέρσι το Καλοκάιρι του Τενεσί Γουίλιαμς (Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας, 2014-2015), Απόψε Αυτοσχεδιάζουμε του Λουίτζι Πιραντέλο, με την μουσική του Μάνου Χατζιδάκι (Εθνικό Θέατρο, Κεντρική Σκηνή, θεατρικές περίοδοι 2018-19 και 2019-20).

Επίσης, έχει σκηνοθετήσει τις όπερες Βέρθερος του Ζυλ Μασνέ (Εθνική Λυρική Σκηνή, 1983-84) και Ένας Χορός Μεταμφιεσμένων του Τζουζέπε Βέρντι (Εθνική Λυρική Σκηνή, 2011-12), των οποίων έχει μεταφράσει τα λιμπρέτι, έμμετρα και ομοιοκατάληκτα.

Μεταφράσεις και στίχοι

Οι δημοσιευμένες θεατρικές διασκευές και μεταφράσεις του Δημήτρη Μαυρίκιου είναι οι εξής: Πάπισσα Ιωάννα, Ανδρομάχη (εκδόσεις Ευρασία), Το Έβδομο Ρούχο, Σαλώμη, Γυαλινος Κοσμος (εκδόσεις Καστανιώτη) και Ξαφνικά Πέρσι το Καλοκαίρι (στο πρόγραμμα παράστασης).

Το 2020 εξέδωσε το πρώτο μέρος της Θείας Κωμωδίας του Δάντη, την Κόλαση, σε έμμετρη μετάφρασή (εκδόσεις Ευρασία), η οποία απέσπασε εγκωμιαστικές κριτικές.

Ο Δημήτρης Μαυρίκιος έχει γράψει στίχους για τραγούδια, κυρίως για τον κινηματογράφο και το θέατρο, που έχουν τραγουδήσει, μεταξύ άλλων, οι Έλλη Πασπαλά, Μαρία Φαραντούρη, Γιώργος Νταλάρας, Μαρίνα Σάττι.

Η δισκογραφία με μουσική και στίχους από τις παραστάσεις και τις ταινίες του συμπεριλαμβάνει τα Ρωμαίος και Ιουλιέτα & Έξι Πρόσωπα ζητούν συγγραφέα (LYRA, 1987) , ÆNIGMA EST (MINOS, 1990 και επανέκδοση από ΣΕΙΡΙΟΣ - LYRA σε C.D., 1997) με μουσική από την ομώνυμη ταινία και από 5 θεατρικές παραστάσεις, για τις οποίες ο Δημήτρης Μαυρίκιος συνεργάστηκε με τον Νίκο Κυπουργό. Μεταξύ αυτών και η μουσική από τον Γυάλινο Κόσμο, για την οποία ο συνθέτης τιμήθηκε με το βραβείο Δημήτρης Μητρόπουλος, το 1999.

Ραδιόφωνο

Υπήρξε συνεργάτης του Μάνου Χατζιδάκι στο 3ο Πρόγραμμα της ΕΡΤ, για το οποίο έχει γράψει και παρουσιάσει εκατοντάδες εκπομπές λόγου και μουσικής, κυρίως κινηματογραφικής, αλλά και εκπομπές εθνολογικού περιεχομένου, από το ηχητικό αρχείο του, με σπάνιο υλικό που συνέλεξε στις ελληνόφωνες περιοχές της Κάτω Ιταλίας, ήδη από το 1975.

Για το Γ’ Πρόγραμμα έχει επιμεληθεί και λογοτεχνικές εκπομπές· μετάφρασε, παρουσίασε και σκηνοθέτησε, μεταξύ άλλων, ποιήματα από την ανθολογία Canzoniere Italiano του Πιέρ Πάολο Παζολίνι και διηγήματα του Τζοβάννι Βέργκα, ερμηνευμένα από γνωστούς ηθοποιούς όπως ο Λευτέρης Βογιατζής, η Ράνια Οικονομίδου, η Κατερίνα Χέλμη, ο Δημήτρης Καταλειφός, η Λήδα Τασοπούλου, κ.α.

Τον Οκτώβριο του 1994 για την εκπομπή «Θεατρική Βραδιά» παρουσίασε τη ραδιοσκηνοθεσία τού έργου Σαλώμη του Oscar Wilde.

Διδασκαλία

Επίτιμος Διδάκτωρ Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Επί δέκα συναπτά έτη υπήρξε προσκεκλημένος καθηγητής σε σεμινάρια για μεταπτυχιακούς φοιτητές Θεατρικών Σπουδών του Ε.Κ.Π.Α. σε συνεργασία με την Καθηγήτρια Θεατρολογίας Άννα Ταμπάκη. Επίσεις έχει διδάξει σε ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα προσκεκλημένος καθηγητών όπως των Ε. Στιβανάκη, Μ. Αντωνίου στο  Ε.Κ.Π.Α., Π. Μαρτινίδη στο  Α.Π.Θ., κ. α.

Έχει διδάξει σκηνοθεσία στο Τμήμα Σκηνοθεσίας της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου και υποκριτική σε αλλες σχολές δραματικής τέχνης.

Φιλμογραφία

Τίτλος	Έτος	Ιδιότητα	Διάρκεια
Πρίαπος	1967	Σκηνοθέτης - Σεναριογράφος	15'
Τρωάδες	1971	Σκηνοθέτης - Σεναριογράφος	75'
Polemonta	1974	Σκηνοθέτης - Σεναριογράφος	90'
Πορτραίτο του Pasolini	1975	Σκηνοθέτης - Σεναριογράφος	17'
Στο Δρόμο του Λαμόρε	1980	Σκηνοθέτης - Σεναριογράφος	125'
Σπιναλόγκα	1981	Σκηνοθέτης - Σεναριογράφος	28'
Τα Γεφύρια του Ιονίου	1982 - 1986	Σκηνοθέτης - Σεναριογράφος	12 επεισόδια, 30'
Μεσογειακό Τρίπτυχο για τα Πάθη	1986	Σκηνοθέτης - Σεναριογράφος	60'
ÆNIGMA EST	1989	Σκηνοθέτης - Σεναριογράφος	74'

Παραστασιογραφία

Τίτλος - Συγγραφέας	Έτος	Παραγωγή	Θεατρική Σκηνή
Βέρθερος του Ζυλ Μασνέ	1983-84	Εθνική Λυρική Σκηνή	Ολύμπια
Έξι Πρόσωπα Ζητούν Συγγραφέα του Λουίτζι Πιραντέλο	1987	Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος	Θέατρο Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη, Κεντρική σκηνή, Κτίριο Τσίλερ, Αθήνα
Ρωμαίος και Ιουλιέτα του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ	1989	Εθνικό Θέατρο	Κεντρική σκηνή, Κτίριο Τσίλερ
Σαλώμη του Όσκαρ Γουάιλντ	1992	Θέατρο του Νότου	Αμόρε
Ο Γυάλινος Κόσμος του Τενεσί Γουίλιαμς	1997-99	Θέατρο Εμπρός	Επάνω Όροφος
Ηλέκτρα του Σοφοκλή	1998-99	Φεστιβάλ Αθηνών -Επιδάυρου - Εθνικό Θέατρο	Επίδαυρος
Το Εβδομο Ρούχο, διασκευή στο μυθιστόρημα της Ευγενίας Φακίνου	2001-02	Νέα Σκηνή	Θέατρο της Οδού Κυκλαδων
Έξι Πρόσωπα Ζητούν Συγγραφέα του Λουίτζι Πιραντέλο	2003	Εθνικό Θέατρο	Νέα Σκηνή, Κτίριο Τσίλερ
True West του Σαμ Σέπαρντ	2004	Θέατρο Τέχνης	Κάρολος Κούν
Ο Πιραντέλο και ο Ερρίκος του - Work in Progress	2006	Φεστιβάλ Αθηνών -Επιδάυρου - Εθνικό Θέατρο	Κοτοπούλη-Ρεξ
Ερρίκος Δ' του Λουίτζι Πιραντέλο	2006-07	Εθνικό Θέατρο	Κοτοπούλη-Ρεξ
Ανδρομάχη του Ρακίνα	2007	Φεστιβάλ Αθηνών -Επιδάυρου - Εθνικό Θέατρο	Επίδαυρος
Το Τερατώδες Αριστούργημα, μια παράσταση για τη ζωή και το έργο του ποιητή Γιάννη Ρίτσου	2009	Φεστιβάλ Αθηνών - Επιδαύρου	Μικρή Επίδαυρος
Φρεναπάτη του Πιέρ Κορνέιγ	2010-11	Εθνικό Θέατρο	Κεντρική σκηνή, Κτίριο Τσίλερ
Ένας Χορός Μεταμφιεσμένων του Τζουζέπε Βέρντι	2011-12	Εθνική Λυρική Σκηνή	Ολύμπια
Πάπισσα Ιωάννα - Αναζητώντας την Ηρωίδα του Ροΐδη, βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα και τη ζωή τού Εμμανουήλ Ροΐδη	2014-15	Φεστιβάλ Αθηνών - Επιδαύρου	Πειραιώς 260
Ξαφνικά Πέρσι το Καλοκάιρι του Τενεσί Γουίλιαμς	2014-15	Θεατρική Εταιρεία Πράξη	Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας
Απόψε Αυτοσχεδιάζουμε του Λουίτζι Πιραντέλο	2018-20	Εθνικό Θέατρο	Κεντρική σκηνή, Κτίριο Τσίλερ

Άλλες πηγές

Ομιλία-αντιφώνηση του Δημήτρη Μαυρίκιου για την αναγόρευση του σε Επίτιμο Διδάκτορα Θεατρικών Σπουδών στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.