Κάρολος ο Ανδεγαυός

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Κάρολος (αποσαφήνιση).

Κάρολος Α΄ της Σικελίας
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Charles Ier de Sicile (Γαλλικά)
Γέννηση	21  Μαρτίου 1226 ή 1226 Παρίσι
Θάνατος	7  Ιανουαρίου 1285 ή 1285 Φότζα
Τόπος ταφής	Καθεδρικός Ναός της Νάπολης
Χώρα πολιτογράφησης	Γαλλία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Γαλλικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	πολιτικός
Οικογένεια
Σύζυγος	Βεατρίκη της Προβηγκίας (από 1246) Μαργαρίτα της Βουργουνδίας (από 1268)
Τέκνα	Βεατρίκη της Σικελίας Κάρολος Β΄ της Νάπολης Ελισάβετ της Σικελίας, Βασίλισσα της Ουγγαρίας Λευκή του Ανζού (1250-1269) Φίλιππος της Σικελίας Louis d'Anjou Robert d'Anjou
Γονείς	Λουδοβίκος Η΄ της Γαλλίας και Λευκή της Καστίλης
Αδέλφια	Ισαβέλλα της Γαλλίας (1225-1270) Λουδοβίκος Θ΄ της Γαλλίας Ιωάννης, Κόμης του Ανζού και του Μαιν Αλφόνσος του Πουατιέ Ροβέρτος Α΄ του Αρτουά
Οικογένεια	Οίκος των Καπετιδών-Ανζού
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Πόλεμοι/μάχες	Ζ΄ Σταυροφορία
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Πρίγκιπας της Αχαΐας Κόμης του Ανζού
Θυρεός
Σχετικά πολυμέσα

Ο Kάρολος ο Ανδεγαυός (Γαλλικά: Charles d'Anjou, 21 Μαρτίου 1226 – 7 Ιανουαρίου 1285) γενάρχης του Οίκου των Καπετιδών-Ανζού ήταν ως Κάρολος Α΄ Βασιλιάς της Σικελίας (1266 - 1282) μετά την κατάκτηση της (1266) (που περιλάμβανε και τη Νεάπολη), Βασιλιάς της Νεαπόλεως (μόνο) (1266 – 1285), βασιλιάς της Αλβανίας (1272 - 1285), Κόμης του Ανζού και κόμης του Μαιν (1247 - 1285), κόμης της Προβηγκίας και του Φορκαλκιέ (1246 - 1285) με το γάμο του με τη Βεατρίκη της Προβηγκίας, πρίγκιπας της Αχαΐας (1278 - 1285) και Πρίγκιπας του Τάραντα (1266 - 1285). Τον Ιανουάριο του 1266 στέφθηκε με τις ευλογίες του Πάπα Κλήμη Δ΄ βασιλιάς της Σικελίας, την οποία κατέλαβε και με στρατό. Εκδιώχθηκε από το νησί μετά την επανάσταση του Σικελικού Εσπερινού (1282), από τότε μέχρι τον θάνατο του διεκδικούσε με πάθος τα δικαιώματα του στη Σικελία ως βασιλιάς της Νεαπόλεως.

Κληρονόμος πολλών μη αναμενόμενων τίτλων

Ο Κάρολος ο Ανδεγαυός ήταν τελευταίο παιδί και υστερότοκος γιος του Λουδοβίκου του Λέοντα και της Λευκής της Καστίλης, μικρότερος αδελφός του βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκου του Άγιου, του Αλφόνσου του Πουατιέ και της Αγίας Ισαβέλλας της Γαλλίας. Κατέκτησε τη Σικελία από τους Χοενστάουφεν και διεκδίκησε εδάφη στην Ανατολική Μεσόγειο, ο Σικελικός Εσπερινός ωστόσο που έφερε την απώλεια της Σικελίας τον ανάγκασε να εγκαταλείψει τα σχέδια του για ανασύσταση της Λατινικής αυτοκρατορίας.

Με τον γάμο του με τη Βεατρίκη της Προβηγκίας (1246) κληρονόμησε και Προβηγκία αφού ο πεθερός του Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Δ΄ της Προβηγκίας όταν απεβίωσε (1245) επέλεξε τον ίδιο και τη Βεατρίκη ως διαδόχους του. Μετά τις κατακτήσεις του ανακηρύχθηκε βασιλιάς της Αλβανίας (1272), αγόρασε το βασίλειο των Ιεροσολύμων (1277) και με διαθήκη του τελευταίου πρίγκηπα Γουλιέλμου Βιλλεαρδουίνου κληρονόμησε το πριγκιπάτο της Αχαΐας (1278).

Ο Κάρολος και ο αμέσως μεγαλύτερος αδελφός του Φίλιππος Δαγόβερτος σαν μικρότεροι γιοι δεν είχαν δικαιώματα να κληρονομήσουν τίτλους όπως οι μεγαλύτεροι αδελφοί τους αλλά ο Φίλιππος πέθανε πρόωρα (1232). Το 1247 στέφθηκε κόμης του Ανζού και Μαιν από τον μεγαλύτερο αδελφό του Λουδοβίκο τον Άγιο. Η αμέλεια που έδειξε απέναντι του η μητέρα του Λευκή της Καστίλης που είχε στρέψει όλο το ενδιαφέρον της στους μεγαλύτερους γιους της έκανε τον Κάρολο πολύ επίμονο, δυναμικό και φιλόδοξο χαρακτηριστικά που έδειξε τα τελευταία χρόνια της ζωής του.

Ο Κάρολος Α΄ στέφεται το 1265 βασιλιάς της Σικελίας.

Κόμης της Προβηγκίας

Η ανάδειξη του στη θέση του κόμη της Προβηγκίας και του Φορκαλκιέ (1246) έγινε με πολλές δυσκολίες αφού οι μικρότερες αδελφές της συζύγου του Βεατρίκης έπεσαν θύμα απάτης του πατέρα τους Ραϋμόνδου Βερεγγάριου Δ΄ και της μητέρας τους Βεατρίκης της Σαβοΐας. Διεκδικούσαν την κομητεία του Φορκαλκιέ και την επικαρπία της κομητείας της Προβηγκίας, η Προβηγκία ήταν τμήμα της Βουργουνδίας και κατά συνέπεια της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Οι τρεις πόλεις Μασσαλία, Αρλ και Αβινιόν ήταν σχεδόν ανεξάρτητες από το Γαλλικό βασίλειο και είχαν πολλές ελευθερίες, η εξουσία του Καρόλου δημιούργησε μια αυστηρή διοίκηση στις πόλεις καταργώντας τα προνόμια που είχαν, απαίτησαν δυο φορές (1252, 1278) να έχουν περισσότερα δικαιώματα.

Την επόμενη χρονιά (1247) ενώ βρισκόταν στην αυλή του αδελφού του Λουδοβίκου Θ΄ η αριστοκρατία των τριών πόλεων υπό την καθοδήγηση της πεθεράς του Βεατρίκης της Σαβοΐας δημιούργησε συνασπισμό εναντίον του. Το δυστύχημα για τον Κάρολο ήταν ότι είχε υποσχεθεί στον αδελφό του τη συμμετοχή του στην Ζ΄ Σταυροφορία και αναγκάστηκε να υποχωρήσει στον εκβιασμό της Βεατρίκης παραχωρώντας της το Φορκαλκιέ και την επικαρπία στην Προβηγκία. Η πλούσια γη της Προβηγκίας του παρείχε όλα τα έσοδα για να εδραιώσει την εξουσία του, τα έσοδα του προέρχονταν ιδιαίτερα από το αλάτι, την ενοικίαση πολυτελών εξοχικών κατοικιών και την εξαγορά της στρατιωτικής θρησκείας. Οι πόλεις της επικρατείας του ευημερούσαν και ήταν αυτοδιοικούμενες, η εκκλησία δεν του παρείχε την κατάλληλη υποστήριξη όπως έκανε με τα αδέλφια του.

Συμμετοχή στην Ζ΄ Σταυροφορία

Ο Κάρολος ο Ανδεγαυός απέπλευσε από το Αίγκ - Μόρτ (1248) για την Ζ΄ Σταυροφορία ύστερα από έκκληση του μεγάλου αδελφού του Λουδοβίκου Θ΄ που ήταν ο οργανωτής της. Ο Κάρολος δεν ήταν τόσο θρησκευόμενος όπως τα μεγαλύτερα αδέλφια του γι' αυτό δεν έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στην επιτυχία της Σταυροφορίας, επέστρεψε μαζί με τον αδελφό του Αλφόνσο τον Μάιο του 1250. Κατά τη διάρκεια της απουσίας του ξέσπασε εξέγερση στην Προβηγκία και έσπευσε αμέσως να την καταστείλει, η Αρλ και η Αβινιόν υποτάχθηκαν τον Ιούνιο του 1251, ακολούθησε η Μασσαλία τον Ιούλιο του 1252 αλλά και αυτή αναγκάστηκε να υποταχθεί. Ο Κάρολος δέχθηκε να κλείσει ειρήνης με όλες τις δυσαρεστημένες πόλεις αλλά τις ανάγκασε να δεχτούν την εξουσία του και τα κυβερνητικά του δικαιώματα.

Τον Νοέμβριο του 1252 με τον θάνατο της μητέρας του πήγε στο Παρίσι να αναλάβει την αντιβασιλεία με τον αδελφό του Αλφόνσο. Στο Παρίσι τον πλησίασαν οι απεσταλμένοι του πάπα Ιννοκέντιου Δ΄ που είχε σχέδιο να διώξει από το βασίλειο της Σικελίας τον αυτοκράτορα Κορράδο Δ΄ και να το παραδώσει στον Κάρολο, ο ίδιος βρήκε καλή την ιδέα αλλά ο μεγάλος αδελφός του Λουδοβίκος του το απέρριψε με αυστηρότητα. Στη συνέχεια στην εμφύλια διαμάχη που ξέσπασε ανάμεσα στην κόμισσα Μαργαρίτα Β΄ της Φλάνδρας και στον γιο της Ιωάννη Α΄ του Αινώ για τη διαδοχή της Φλάνδρας και του Αινώ υποστήριξε τη Μαργαρίτας, η Μαργαρίτα ενθουσιασμένη του παραχώρησε την κομητεία του Αινώ αλλά ο Λουδοβίκος Θ΄ του το απαγόρευσε παραχωρώντας ξανά το Αινώ στον Ιωάννη.

Βασιλιάς της Σικελίας

Ο αποκεφαλισμός του 16χρονου Κορραδίνου.

Ο Κάρολος ο Ανδεγαυός σκοτώνει τον βασιλιά της Σικελίας Μαμφρέδο στη μάχη του Μπενεβέντο.

Ο Κάρολος επέστρεψε απογοητευμένος στην Προβηγκία, με την παρέμβαση ξανά του Λουδοβίκου Θ΄ την παραχώρησε στην πεθερά του Βεατρίκη της Σαβοΐας με αντάλλαγμα ένα χρηματικό ποσό και μια σύνταξη. Η Μασσαλία προσπάθησε να συνάψει νέα συμμαχία με την Πίζα και τον Αλφόνσο τον Σοφό αλλά αποδείχτηκαν αναξιόπιστοι σύμμαχοι. Ο Κάρολος προσπάθησε τα επόμενα χρόνια να αυξήσει την επιρροή του στους άρχοντες των γειτονικών πόλεων της Προβηγκίας, μια τελευταία απόπειρα εξέγερσης εναντίον του (1262) έγινε από τον Βονιφάτιο του Καστελλάνου όταν έλλειπε στο Παρίσι. Ο Μπαράλ του Μπώ έμεινε πιστός στον Κάρολο που επέστρεψε να καταστείλει την εξέγερση, οι κάτοικοι της Μασσαλίας παραδόθηκαν αφού πρώτα πήραν την υπόσχεση ότι θα παραμείνουν ατιμώρητοι. Η επιείκεια που έδειξε ο Κάρολος στη συνέχεια τον βοήθησε να αποκτήσει ισχυρούς συμμάχους μέσα στην Προβηγκία, συγκέντρωσε αρκετό στρατό και χρήματα τα οποία τον βοήθησαν στις μετέπειτα κατακτήσεις τους, τους ευγενείς που ήταν με το μέρος του τους έδωσε αργότερα ανταμοιβή σε ηγετικές θέσεις στις περιοχές που κατέκτησε.

Οι σχέσεις του πάπα με τους Χοενστάουφεν έγιναν ξανά πολύ άσχημες όταν ο Μανφρέδος της Σικελίας σφετερίστηκε τον θρόνο από τον Κορραδίνο με τη δικαιολογία ότι ήταν πολύ μικρός για να κυβερνήσει. Ο Πάπας Ουρβανός Δ΄ παραχώρησε τη Σικελία στον Κάρολο τον Ιούλιο του 1263 με ευνοϊκούς όρους υπέρ της παπικής εκκλησίας, το βασίλειο της Σικελίας έπρεπε να είναι ανεξάρτητο από την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και ο βασιλιάς να μην έχει θρησκευτικές εξουσίες, ο Κάρολος τα δέχτηκε με ενθουσιασμό. Ο Κάρολος έπρεπε να χρηματοδοτηθεί για πόλεμο εναντίον του Μανφρέδου, ο τραπεζίτης Ορλάνδο Μποσινιόρι χρηματοδότησε τον Κάρολο. Ο ξάδελφος του Ερρίκος της Καστίλης του πρόσφερε 40.000 ουγγιές χρυσού αλλά το δάνειο αργούσε ο Κάρολος να το επιστρέψει και ο Ερρίκος του κήρυξε πόλεμο, ο Κάρολος τον νίκησε και τον αιχμαλώτισε 22 χρόνια.

Ο Μανφρέδος τον Οκτώβριο του 1264 βάδισε εναντίον της Ρώμης, ο Ουρβανός Δ΄ πέθανε και ο Κάρολος φοβήθηκε ότι ο νέος πάπας θα στραφεί εναντίον του, ξαφνικά άλλαξε την επιεική τακτική που τηρούσε και διέταξε την εκτέλεση των αντιπάλων του στην Προβηγκία. Ο νέος Πάπας Κλήμης Δ΄ που είχε διατελέσει σύμβουλος του αδελφού του Αλφόνσου έδειξε στον Κάρολο χωρίς να το περιμένει περισσότερο φιλική πολιτική, ο Κάρολος μπήκε θριαμβευτικά στη Ρώμη (23 Μαΐου 1265) και ανακηρύχθηκε βασιλιάς της Σικελίας, ο Μανφρέδος εισέβαλε στη Ρώμη αλλά ηττήθηκε και σκοτώθηκε στη μάχη του Μπενεβέντο (1266). Ο Κάρολος εξασφάλισε την υποστήριξη του Ιταλικού νότου και άρχισε σταδιακά να κερδίζει την υποστήριξη και του βορρά από τους Χοενστάουφεν, στέφθηκε βασιλιάς της Σικελίας με τη σύζυγο του Βεατρίκη (6 Ιανουαρίου 1266), κυβέρνησε τη Σικελία στα πρότυπα της Προβηγκίας. Ο μικρός Κορραδίνος βάδισε αποφασισμένος να διεκδικήσει την κληρονομία του για λογαριασμό των Χοενστάουφεν, μπήκε στη Ρώμη (24 Ιουλίου 1268) αλλά στη μάχη του Ταλιακότσο που ακολούθησε (23 Αυγούστου 1268) συνετρίβη, ο Κορραδίνος αποκεφαλίστηκε σε ηλικία 16 ετών.

Κατακτήσεις σε Ελλάδα και Ουγγαρία

Η μάχη του Μπενεβέντο.

Μετά τη μάχη του Μπενεβέντο (1266) ο Κάρολος ξεκίνησε μεγαλεπίβολα σχέδια του να κυριαρχήσει σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο, το Βασίλειο της Σικελίας είχε σχέσεις με την περιοχή και κτήσεις στα Ιόνια νησιά. Ο Μανφρέδος κατείχε την Κέρκυρα, το Βουθρωτό, την Αυλώνα και τα Σύβοτα Θεσπρωτίας σαν προίκα από τη σύζυγο του Ελένη, ο Κάρολος τα κυρίευσε στα τέλη του 1266 και στη συνέχεια προχώρησε σε συμμαχίες με τους ευγενείς της Λατινικής Αυτοκρατορίας. Τον Μάιο του 1267 παρουσία του πάπα Κλήμη Δ΄ υπέγραψε τη Συνθήκη του Βιτέρμπο με τον εξόριστο αυτοκράτορα Βαλδουίνο Β΄ της Κωνσταντινούπολης και με τον ηγεμόνα της Αχαΐας Γουλιέλμο Β΄ Βιλλεαρδουίνο που ήθελε να διώξει τους Βυζαντινούς από την Πελοπόννησο. Η συνθήκη εξασφάλισε στον Κάρολο τα δικαιώματα της διαδοχής του στη Λατινική Αυτοκρατορία σε περίπτωση ανατροπής των Παλαιολόγων, τα κυριαρχικά του δικαιώματα στην Πελοπόννησο και τα περισσότερα νησιά του Αιγαίου. Σε αντάλλαγμα έπρεπε να βοηθήσει οικονομικά τους δύο ηγεμόνες. Ο Γουλιέλμος Β΄, παλιός σύμμαχος του Μανφρέδου πολέμησε στο πλευρό του με 400 ιππότες στη μάχη του Ταλιακότσο εναντίον του 16χρονου Κορραδίνου των Χοενστάουφεν. Ο Κάρολος από την πλευρά του τον ενίσχυσε με μεγάλα χρηματικά ποσά, αλλά δεν πέτυχε τους στόχους του εναντίον των Βυζαντινών.

Η σύζυγος του Καρόλου Βεατρίκη πέθανε (23 Σεπτεμβρίου 1267) και ο Κάρολος έκανε αμέσως πρόταση γάμου στη Μαργαρίτα, κόρη του Μπέλα Δ΄ της Ουγγαρίας αλλά αρνήθηκε επειδή ήθελε να γίνει μοναχή. Ο Κάρολος παντρεύτηκε σε δεύτερο γάμο του (18 Νοεμβρίου 1268) τη Μαργαρίτα, κόμισσα του Τορρένο, κόρη του Εύδη της Βουργουνδίας. Προχώρησε ταυτόχρονα σε γάμους με την Ουγγρική βασιλική οικογένεια προκειμένου οι απόγονοι του να διεκδικήσουν τον θρόνο της Ουγγαρίας όπως έγινε. Ο μεγαλύτερος γιος του Κάρολος Β΄ της Νεαπόλεως νυμφεύτηκε τη Μαρία των Άρπαντ, κόρη του Στέφανου Ε΄ και εγγονή του Μπέλα Δ΄, ενώ η κόρη του Ελισάβετ παντρεύτηκε τον γιο του Στέφανου Λαδίσλαο Δ΄.

Συμμετοχή στην Η' Σταυροφορία

Ο θυρεός των Ανζού της Σικελίας.

Με εξασφαλισμένες τις κτήσεις του στην Ανατολή οι βλέψεις του Καρόλου στράφηκαν προς την Κωνσταντινούπολη με στόχο να αναστήσει ξανά τη Λατινική Αυτοκρατορία με τον ίδιο αυτοκράτορα. Ο Μιχαήλ Η´ Παλαιολόγος έντονα ανήσυχος έστειλε γράμμα στον αδελφό του Λουδοβίκο Θ΄ ζητώντας την ένωση των δύο εκκλησιών, ο Λουδοβίκος απέφυγε να του απαντήσει, ο Κάρολος με τη σειρά του προσπαθούσε να πείσει τον αδελφό του να τον βοηθήσει σε Σταυροφορία για την άλωση της πόλης. Η αφορμή για τη διεξαγωγή της Σταυροφορίας ήταν η κατάληψη του χαλιφάτου της Τύνιδας, ο χαλίφης της Τύνιδας Μουστανσίρ που ήταν υποτελής και σύμμαχος του προηγούμενου βασιλιά Μανφρέδου όταν έγινε βασιλιάς της Σικελίας ο Κάρολος αρνήθηκε την εξουσία του και σταμάτησε να του πληρώνει φόρους.

Το χαλιφάτο της Τύνιδος παρ'όλα αυτά είχε παραχωρήσει πλήρη ανεξιθρησκεία στους χριστιανούς πολλοί λένε μάλιστα ότι είχε βαπτιστεί και ο ίδιος κρυφά χριστιανός ύστερα από προτροπή του φίλου του Μαμφρέδου αλλά αυτό δεν εμπόδισε σε τίποτα τη Σταυροφορία. Ο Κάρολος υποσχέθηκε στον αδελφό του ότι θα ενωθεί με την Η΄ Σταυροφορία αργότερα, ο Γαλλικός στρατός όταν έφτασε στην Τύνιδα θερίστηκε από επιδημία δυσεντερίας, από την οποία βρήκαν τον θάνατο ο γιος του βασιλιά Ιωάννης Τριστάνος της Γαλλίας και στη συνέχεια την ίδια χρονιά ο ίδιος ο βασιλιάς Λουδοβίκος Θ΄ της Γαλλίας Ο Κάρολος έφτασε στην Τύνιδα (25 Αυγούστου 1270) μια μέρα πριν τον θάνατο του αδελφού του, με τις ικανότητες του βοήθησε σημαντικά στην ανασυγκρότηση του διαλυμένου από την επιδημία στρατού, ο Μουστανσίρ έκλεισε ειρήνη και αναγνώρισε την εξουσία του Καρόλου πληρώνοντας φόρο υποτέλειας. Ο Κάρολος στη συνέχεια ξεκίνησε προετοιμασίες να επιτεθεί στην Κωνσταντινούπολη αλλά η επιδημία εξακολουθούσε να θερίζει τον στρατό, μια τρικυμία τον αποτελείωσε και ο Κάρολος τερμάτισε οριστικά τα μεγάλα σχέδια του, με έναν στόλο 18 ανδρών επέστρεψε στη Σικελία.

Βλέψεις για κατάκτηση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας

Ανδριάντας του Καρόλου του Ανδεγαυού - έργο του Λουδοβίκου-Ιωσήφ Ντάουμας στις Ιέρες.

Τον Φεβρουάριο του 1271 ο Κάρολος επεκτάθηκε στην Αδριατική θάλασσα, κατέλαβε το Δυρράχιο και στη συνέχεια πέρασε υπό τον έλεγχο του το μεγαλύτερο μέρος του Αλβανικού εδάφους, αυτοανακηρύχθηκε βασιλιάς της Αλβανίας διορίζοντας με αντιβασιλέα τον Γκάζο Σινάρδο. Προετοιμάστηκε ξανά για νέα επιχείρηση κατάληψης της Κωνσταντινούπολης αλλά του το απαγόρευσε ο Πάπας Γρηγόριος Ι΄ ο οποίος εξελέγη στις 27 Μαρτίου 1272 και στη Σύνοδο της Λυών (1274) αποφάσισε με τον Μιχαήλ Η΄ την ένωση των δυο εκκλησιών. Η Ένωση δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ επειδή ο Μιχαήλ δέχθηκε σκληρές αντιδράσεις από τον κλήρο και τον λαό του, ο Κάρολος εξακολουθούσε παρά την απαγόρευση του πάπα να συγκεντρώνει στρατό και να προετοιμάζεται με την κατάλληλη ευκαιρία για την ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης, η παρουσία του Γρηγορίου στον παπικό θρόνο του στάθηκε εμπόδιο να προχωρήσει. Ο Γρηγόριος Ι΄ στάθηκε περισσότερο ευνοϊκός στους Χοενστάουφεν, ο Ιταλικός βοράς πέρασε υπό τον έλεγχο του αυτοκράτορα Ροδόλφου των Αψβούργων, η εξουσία του Καρόλου περιορίστηκε στον νότο, επέτρεψε όμως στον Κάρολο να γίνει βασιλιάς των Ιεροσολύμων. Στις 18 Μαρτίου 1277 αγόρασε τα δικαιώματα του στον θρόνο των Ιεροσολύμων στέλνοντας τον μπάιλλο Ρογήρο του Σάν Σεβερίνο στην Άκρα, εκτοπίζοντας τον προηγούμενο μπάιλλο του Ούγου Γ΄ της Κύπρου Μπαλιά του Αρσούφ επέβαλλε στους ευγενείς όρκο υποταγής στον Κάρολο, εν τω μεταξύ ο διάδοχος του Γρηγόριου Πάπας Ιννοκέντιος Ε΄ έκλεισε ειρήνη ανάμεσα στον Κάρολο και τους Γενοβέζους.

Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ πήρε θάρρος από την υποστήριξη του πάπα και ξεκίνησε εκστρατείες του στην Αλβανία (1274) καταλαμβάνοντας το Μπεράτ και τους Αγίους Σαράντα, είχε επιπλέον πολλές επιτυχίες στην Εύβοια και την Πελοπόννησο. Η μεγάλη ξεκίνησε με την άνοδο του πάπα Μαρτίνου Δ΄ (23 Μαρτίου 1281), ο νέος πάπας Γαλλικής καταγωγής ακύρωσε τη φιλοβυζαντινή πολιτική των προηγούμενων που ήθελαν ένωση των δυο εκκλησιών επιτρέποντας με αυτόν τον τρόπο στον Κάρολο να ξεκινήσει για την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης.

Ο Κάρολος αποβιβάστηκε στην Ήπειρο με 8.000 άντρες όπου σύναψε συμμαχία με τον δεσπότη της Ηπείρου εναντίον των Βυζαντινών, στη μάχη του Μπεράτ όμως σε Αλβανικό έδαφος (1281) υπέστη συντριπτική ήττα από τους Βυζαντινούς υπό τις διαταγές του στρατηγού Μιχαήλ Ταρχανειώτη. Οι Βυζαντινοί πήραν την Αλβανία από τον Κάρολο, και στην Πελοπόννησο στην οποία στέφθηκε πρίγκηπας της Αχαΐας με τον θάνατο του Γουλιέλμου Β΄ Βιλλεαρδουίνου (1278) γνώρισε επίσης ήττες, ο μπάιλλος του Βαλεράν του Ιρβίν νικήθηκε στη Σκόρδα και αντικαταστάθηκε (1280) από τον Φίλιππο του Λαγονησίου. Οι τελευταίες αποτυχίες δεν πτόησαν καθόλου τον Κάρολο ο οποίος μέχρι την επόμενη χρονιά συγκέντρωσε κολοσσιαία στρατιωτική δύναμη με 400 πλοία και 27.000 ιππότες έτοιμος να αποπλεύσει για την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης την άνοιξη του 1281.

Σικελικός Εσπερινός

Σφραγίδα του Καρόλου Α΄ της Σικελίας. Επιγρ.: +KAROLUS DEI GRATIA SICILIE REX / +DUC APULIE, PRICIPAT CAPUE.

Ο Μιχαήλ εργάστηκε σκληρά στον διπλωματικό τομέα με τους Γιβελίνους εχθρούς του Καρόλου στη βόρεια Ιταλία, οι Γιβελίνοι έπλευσαν στη Σικελία για να υποστηρίξουν τον Πέτρο Γ΄ της Αραγωνίας που είχε παντρευτεί την κόρη και διάδοχο του Μανφρέδου Κωνσταντία. Ο Ιωάννης της Προτσίντα καγκελάριος του Μανφρέδου τακτοποίησε τη συνάντηση μεταξύ του Μιχαήλ Η΄, του Πέτρου Γ΄ και των υπόλοιπων συνωμοτών στη Σικελία, ο Ιωάννης ισχυρίστηκε για σχέδιο νέας Σταυροφορίας στην Τύνιδα αλλά στην πραγματικότητα ήθελε να εγκαταστήσει τον Πέτρο Γ' στον θρόνο της Σικελίας. Το αποτέλεσμα ήταν η εξέγερση που ξεκίνησε από το Παλέρμο γνωστή ως Σικελικός Εσπερινός (29 Μαρτίου 1282), ακολούθησε σύντομα γενική σφαγή των περισσότερων Γάλλων στο νησί. Ο αντιβασιλιάς του Καρόλου Ερβέρτος της Ορλεάνης διέμενε στη Μεσσήνη τη μοναδική πόλη που κρατούσαν οι Γάλλοι στο νησί, λόγω των λαθών του αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει και να εγκαταλείψει τον στόλο των Σταυροφόρων που κάηκε. Ο Πέτρος που σχεδίασε την επιχείρηση όταν ο Κάρολος πολιορκούσε την Κωνσταντινούπολη με έκπληξη έμαθε ότι η επανάσταση έγινε πιο νωρίς με διπλωματική επέμβαση του ίδιου του Μιχαήλ Η΄ ο οποίος ήθελε να ανατραπεί ο Κάρολος πριν ξεκινήσει την εκστρατεία και βρεθεί η αυτοκρατορία του σε κίνδυνο. Ο Πέτρος αποβιβάστηκε στο Τραπάνι (30 Αυγούστου 1282) και στέφθηκε βασιλιάς της Σικελίας στο Παλέρμο (4 Σεπτεμβρίου 1282). Ο Κάρολος οπισθοχώρησε από τα στενά της Μεσσήνη και στη συνέχεια οι Αραγωνέζοι κατέστρεψαν το υπόλοιπο του στρατού του, η δυναστεία των Καπετιδών διώχθηκε οριστικά από τη Σικελία.

Τελευταίοι πόλεμοι με τον Πέτρο Γ΄ της Αραγωνίας

Ο Κάρολος παρά την ήττα του παρέμενε ισχυρός, είχε την υποστήριξη του πάπα Μαρτίνου και του ανιψιού του Φιλίππου Γ΄ της Γαλλίας που έβλεπε την υπόθεση του θείου του σαν προσωπική. Ο Κάρολος και ο Πέτρος συγκρούστηκαν στα δικαστήρια αλλά ο πόλεμος μεταξύ των Αραγωνέζων και των Γάλλων συνεχίστηκε στο πεδίο της μάχης και η δίκη ήταν φάρσα, ο πάπας αφόρισε τον Πέτρο και τον κήρυξε ανεπιθύμητο βασιλιά της Σικελίας οργανώνοντας ακόμα και Σταυροφορία εναντίον του. Οι πόλεμοι με τους Αραγωνέζους συνεχίστηκαν με μεγαλύτερη ένταση, στόλος της Αραγωνίας υπό τη διοίκηση του ναυάρχου Ρουτζέρο ντι Λαούρια πολιόρκησε τη Μάλτα, ο μεγαλύτερος γιος του Καρόλου Κάρολος Β΄ της Νεαπόλεως έστειλε στόλο που καταστράφηκε στη μάχη της Μάλτας. Ο Κάρολος ο Ανδεγαυός διέταξε τον γιο του να υπερασπιστεί στην Προβηγκία μέχρι να επιστρέψει ο ίδιος από τη Γαλλία αλλά ο Ρουτζέρο συνέχισε τις επιδρομές στην Καλαβρία και τον Μάιο του 1284 πολιόρκησε τη Νάπολη. Οι κάτοικοι της Νάπολης οργίστηκαν από τον αποκλεισμό και στις 5 Ιουνίου 1284 ο Κάρολος ο Χωλός προετοιμάστηκε να κάνει επιδρομή να καταστρέψει τον στόλο των Αραγωνέζων αλλά ο Ρουτζέρο έμαθε τα σχέδια του, τον έριξε στην παγίδα και τον αιχμαλώτισε. Ο Κάρολος ο Ανδεγαυός όταν επέστρεψε εξοργισμένος από την αιχμαλωσία του γιου του συγκέντρωσε στόλο να κάνει την τελική επίθεση για να ανακαταλάβει τη Σικελία αλλά η κατάσταση της υγείας του χειροτέρεψε, πέθανε στις 7 Ιανουαρίου 1285.

Συμπεράσματα

Ανδριάντας του Καρόλου A΄ του Ανδεγαυού.

Ο Κάρολος ο Ανδεγαυός κληροδότησε όλες τις κτήσεις και τους τίτλους του στον μεγαλύτερο γιο του Κάρολο τον Χωλό ο οποίος όταν πέθανε ήταν αιχμάλωτος των Αραγωνέζων.

Προσπάθησε με όλα τα μέσα να δημιουργήσει μια μεγάλη αυτοκρατορία αλλά ο ερασιτεχνικός τρόπος που οργάνωσε τις Σταυροφορίες έφθειραν σημαντικά τη χριστιανική θρησκεία, έφερε μεγάλο διχασμό με την Ορθοδοξία με αποτέλεσμα να σταματήσει κάθε προσπάθεια για την ένωση των δυο εκκλησιών. Οι κάτοικοι των Ιταλικών πόλεων θεωρούσαν τον Κάρολο ως αρχηγό των Γουέλφων οπαδών του Πάπα κατά των Γιβελίνων οπαδών των Χοενστάουφεν. Ο Κάρολος έβλεπε τον εαυτό του ως απεσταλμένο του Θεού για να αποκαταστήσει το κύρος του πάπα και επιζητούσε να τιμωρηθούν οι Χοενστάουφεν εχθροί του παπισμού, αυτό το πνεύμα προσπάθησε να περάσει στους πάπες για να τον βοηθήσουν στα φιλόδοξα σχέδια του, κυβέρνησε με δικαιοσύνη αλλά και με μεγάλη αυστηρότητα. Βοήθησε σημαντικά τη Λατινική Αναγέννηση με τη βοήθεια Ιουδαίων επιστημόνων τους οποίους χρησιμοποίησε σαν μεταφραστές στα Πανεπιστήμια του Σαλέρνο και της Νάπολης, ο σημαντικότερος από αυτούς ήταν ο Μωυσής του Σαλέρνο ο οποίος έκανε μεταφράσεις των Αραβικών κειμένων στα Λατινικά. Οι Ιουδαίοι μεταφραστές του Καρόλου βοήθησαν σημαντικά ώστε ο αρχαίος Αραβικός και ο μουσουλμανικός πολιτισμός να επιδράσουν στην προαναγεννησιακή Ευρώπη.

Μετά τον θάνατο του το βασίλειο της Σικελίας συνέχισε να υπάρχει σαν ξεχωριστό βασίλειο σε σχέση με την ηπειρωτική νότια Ιταλία, που αποτελούσε το βασίλειο της Νεαπόλεως. Τα δύο βασίλεια θα ενωθούν ξανά αργότερα στο ενιαίο «Βασίλειο των Δύο Σικελιών». Στη Θεία Κωμωδία του Δάντη εμφανίζεται στις πύλες του καθαρτηρίου να τραγουδάει μαζί με τον μεγάλο εχθρό του Πέτρο της Αραγωνίας.

Οικογένεια

Νυμφεύτηκε πρώτα το 1246 τη Βεατρίκη του Οίκου της Βαρκελώνης, κόρη και κληρονόμο του Ραϋμόνδου-Βερεγγαρίου Δ΄ κόμη της Προβηγκίας και είχε τέκνα:

• Λευκή 1250-1269, παντρεύτηκε τον Ροβέρτο Γ΄ των Νταμπιέρ κόμη της Φλάνδρας.
• Βεατρίκη 1252-1275, παντρεύτηκε τον Φίλιππο των Καπετιδών-Κουρτεναί τιτουλάριο Λατίνο αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης.
• Κάρολος Β΄ ο Χωλός 1254-1309, βασιλιάς της Νάπολης.
• Φίλιππος 1255/6-1277, υποψήφιος για βασιλιάς της Σαρδηνίας.
• Ελισάβετ 1261-1303, παντρεύτηκε τον Λαδίσλαο Δ΄ των Άρπαντ βασιλιά της Ουγγαρίας.
• Ροβέρτος απεβ. 1265.

Όταν η Βεατρίκη απεβίωσε το 1267 από άγνωστη αιτία, ο Κάρολος έκανε δεύτερο γάμο τη Μαργαρίτα των Καπετιδών-Βουργουνδίας, κόρη του Εύδη, κόμη του Νεβέρ. Η κόρη τους:

• Μαργαρίτα απεβίωσε σε βρεφική ηλικία.

Πηγές

• Στήβεν Ράνσιμαν, The Sicilian Vespers, Καίμπριτζ 1958. Ελληνική μετάφραση: Οι Σικελικοί εσπερινοί, Εκδ. Γκοβόστη 2003.
• David Abulafia, The state of research. Charles of Anjou reassessed, in Journal of Medieval History, 26 (2000), pp. 93–114.
• Jonathan Harris, Byzantium and the Crusades, London, 2nd ed.
• Jean Dunbabin, Charles I of Anjou. Power, Kingship and State-Making in Thirteenth-Century Europe, London-New York 1998
• André Vieusseux, Italy and the Italians in the nineteenth century, London, 1824

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ελληνισμός και Δύση: Σικελικός Εσπερινός (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Κέρκυρα: Ιστορία, ιστοσελίδα Δήμου Κερκυραίων
• Πριγκιπάτο της Αχαΐας (1205–1432), Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού