Νεγράδες Ιωαννίνων
Συντεταγμένες: 39°51′5.80″N 20°39′35.14″E / 39.8516111°N 20.6597611°E
| Νεγράδες Ιωαννίνων | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Αποκεντρωμένη Διοίκηση | Διοίκηση Ηπείρου-Δυτικής Μακεδονίας |
| Περιφέρεια | Ηπείρου |
| Περιφερειακή Ενότητα | Ιωαννίνων |
| Δήμος | Πωγωνίου |
| Δημοτική Ενότητα | Καλπακίου |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Ήπειρος |
| Νομός | Ιωαννίνων |
| Υψόμετρο | 680 μέτρα |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 93 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 440 04 |
| Τηλ. κωδικός | 2653 |
| http://www.pogoni.gr | |
Οι Νεγράδες είναι ημιορεινό χωριό της Ηπείρου στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων, το οποίο βρίσκεται στις βορειοδυτικές πλαγιές του όρους Μιτσικέλι σε υψόμετρο 680 μ.[1] και είναι καθαρά γεωργοκτηνοτροφικό. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 στους Νεγράδες απογράφηκαν 79 κάτοικοι (68 στον οικισμό και 11 στη Μονή Βελλάς).[2] Βρίσκεται 2 χλμ. δυτικά της Εθνικής οδού Ιωαννίνων - Κοζάνης.
Ονοματολογία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το όνομα του χωριού σχηματίζεται από την λέξη Νέγρης και την κατάληξη πληθυντικού αριθμού -άδες. Το επώνυμο Νέγρης προέρχεται από την λατινογενή λέξη negrο, που σημαίνει μαύρος. Παρόλα αυτά, κατά την γνώμη των περισσότερων ιστορικών, το όνομα του δόθηκε από τον πρώτο γαιοκτήμονα ή οικιστή, που λεγόταν Νεγκαράς ή Νέγρας.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδος
Γενέτειρά του, που όμως αμφισβητείται[3], θεωρείται η πόλη Φωτική, που ήταν χτισμένη στην θέση "Καστρί". Με την καταστροφή της Φωτικής το 552 μ.Χ. από τον βασιλιά των Οστρογότθων Τωτήλα, φανερώνεται στην ίδια θέση η πόλη της Βελλάς. Η Βελλά, έδρα της Επισκοπής ως το 1713,[4] γίνεται μια από τις σπουδαιότερες πόλεις της Ηπείρου (πατρίδα του Αγίου Αυξεντίου του Νεομάρτυρα). Στα 1458 αρνούμενη να παραδοθεί στους Τούρκους, πολιορκείται από τον Τούρκο Γιακούπ Πασά και αφού κυριεύεται, καταστρέφεται[5]. Οι κάτοικοι που απόμειναν πηγαίνουν στην Άνω Βελλά, που γίνεται τώρα η νέα έδρα του Δεσπότη, στα Άνω και Κάτω Πεδινά και στο Παλιοχώρι. Η πρώτη θέση του οικισμού Νεγράδων ήταν η τοποθεσία «Παλιοχώρι». Για πρώτη φορά το όνομα του χωριού αναφέρεται στο χρυσόβουλο του βυζαντινοσέρβου Δεσπότη της Ηπείρου Συμεών του Παλαιολόγου, που εκδόθηκε το 1361 και αφορούσε κυριαρχικά δικαιώματα. Στο τελευταίο μισό του 18ου αιώνα, πριν το 1779 (έτος του μαρτυρίου του), το χωριό επισκέφτηκε ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός και μίλησε σε μια απ' τις διδαχές του προς τους κατοίκους.
20ος αιώνας
Στη σύγχρονη ιστορία, οι Νεγράδες έγιναν σημαντικό στρατηγικό σημείο, για την έκβαση των πρώτων μαχών του Ελληνοϊταλικού πολέμου. Στους Νεγράδες υπήρξαν καταφύγια και προμαχώνες, απ' όπου τα στρατιωτικά επιτελεία της 8ης Μεραρχίας διεξήγαν τις πολεμικές επιχειρήσεις.[6] Από την περιοχή των Νεγράδων πραγματοποίησε, με τα κανονιοβόλα, σπουδαία αμυντική δράση κατά των ιταλικών στρατευμάτων ένας απ' τους πιο θρυλικούς Έλληνες αξιωματικούς, ο ταγματάρχης Δημήτριος Κωστάκης. Το χωριό δέχτηκε τη Γερμανική επίθεση και την προσπάθεια εμπρησμού από τους κατακτητές, αλλά διασώθηκε χάρη στις μεγάλες προσπάθειες των κατοίκων. Αναφορά των Νεγράδων στα γεγονότα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου γίνεται και στο λογοτεχνικό αριστούργημα του Τάσου Αθανασιάδη "Οι Πανθέοι"[7], που γυρίστηκε και σε τηλεοπτικό σήριαλ.
Παράδοση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ανηφορίζοντας προς το κέντρο του χωριού ο επισκέπτης οδηγείται στην κεντρική πλακόστρωτη πλατεία. Το πέτρινο σχολείο με τη βρύση και τον πλάτανο, η κεντρική, πετρόκτιστη εκκλησία που είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου (15 Αυγούστου)[8], και το μικρό παραδοσιακό καφενείο με το ντόπιο τσίπουρο είναι τα κυριότερα αξιοθέατα. Στην κορυφή του χωριού στέκει το ανακαινισμένο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου (23 Απριλίου ή Δευτέρα του Πάσχα). Τοπογραφικά μέσα στα κοινοτικά όρια των Νεγράδων, λίγο μακρύτερα από τον οικισμό, υπάγεται ο ιερός τόπος της Βελλάς με το μοναστήρι και τα Λουτρά, το εκκλησιαστικό Λύκειο και τη Σχολή Μαθητείας Υποψηφίων Κληρικών (πρώην Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία).[9]
Προϊόντα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στην περιοχή "Μεσοβούνι" των Νεγράδων, δίπλα στην ΕΟ Κοζάνης - Ιωαννίνων και προς την κατεύθυνση για Καλπάκι, έχει δημιουργηθεί εργοστάσιο για την εμφιάλωση νερού και αναψυκτικών, της γνωστής επωνυμίας "Βίκος".[10] Μεγάλος φαίνεται ότι είναι και ο ορυκτός πλούτος αυτής της γης, καθώς έχουν πραγματοποιηθεί επιτυχείς γεωτρήσεις για την εξαγωγή πετρελαίου.
Το Κλίμα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η μορφολογία του εδάφους των Νεγράδων θα μπορούσε να παραλληλιστεί με το αττικό λεκανοπέδιο. Σύμφωνα και με πληροφορίες της μετεωρολογίας, στους Νεγράδες επικρατεί ένα από τα καλύτερα κλίματα όλης της Ευρώπης, καθώς υπάρχει μηδενική υγρασία (όπως και στα χωριά Ζίτσα και Βήσσανη).
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Προσφάτως: Βασίλης Κ. Κλείτσας, Νεγράδες. Οδοιπορικό, Ιωάννινα 2012, 63 σελ.+ 27 εικ. (ΙSBN 978-960-93-4518-7, διαστάσεις:17x24).
- Βασίλης Κ. Κλείτσας, Τα Τοπωνύμια του χωριού Νεγράδες Ιωαννίνων, στο Ηπειρωτικό Ημερολόγιο 32 (2012) σελ. 289-314.
- Βασίλης Κλείτσας, Αποσπάσματα νεοελληνικών μεταφράσεων του Μεταστάσιου στη Θεοτόκο Νεγράδων Ιωαννίνων, στα μικροΦιλολογικά, τεύχος Φθινοπώρου (Λευκωσία 2015), σελ. 6-8.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 90, τομ. 24.
- ↑ «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2011», σελ. 10578 (σελ. 104 του pdf)
- ↑ «ΑΡΧΑΙΑ ΦΩΤΙΚΗ». Δήμος Σουλίου. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2020.
- ↑ Γήτας, Μίλτος (9 Αυγούστου 2019). «Η ιστορική Μονή Βελλάς στο Καλπάκι Ιωαννίνων | Άγνωστη Ελλάδα». MAXMAG | Πολιτισμός, Τέχνες, Διασκέδαση, Ομορφιά. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2020.
- ↑ Παπαθανασίου, Μανώλης. «Καστρί Βελλάς». Καστρολόγος. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2020.
- ↑ «28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940: Η ΗΠΕΙΡΟΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΓΡΑΜΜΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ... - Πρωινός Λόγος - Η καθημερινή εφημερίδα της Ηπείρου». proinoslogos.gr. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2020.
- ↑ Mpallase. «ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΑΡΘΡΑ: Απόσπασμα από το έργο του «Οι πανθέοι» του Αθανασιάδη Αναστάσιου». ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΑΡΘΡΑ. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2020.
- ↑ «Ἐνορίες – Ἐφημέριοι». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2020.
- ↑ «ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΒΕΛΛΑΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ». Μοναστήρια της Ελλάδος. 23 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2020.
- ↑ house, Wapp-development. «Βίκος Ζαγοροχώρια - Φυσικό Μεταλλικό Νερό». www.vikoswater.gr. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2020.