Μετάβαση στο περιεχόμενο

Νομισματοκοπία των Σελευκιδών

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αργυρό τετράδραχμο του Αντίοχου Δ΄ Επιφανούς 175-164 π.Χ. Πίσω όψη: Απόλλων καθήμενος επί ομφαλού με τόξο και βέλος, δεξιά ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΑΝΤΙΟΧΟΥ, αριστερά ΘΕΟΥ ΕΠΙΦΑΝΟΥΣ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ.
Ο Αλέξανδρος Βάλας σε αργυρό τετράδραχμο 14,31 γραμ. Πίσω όψη: αετός επί πλώρης, φοίνικας, μονόγραμμα Τύρου, επιγρ.: ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ, έτος ΡΞΓ' = 163 = 150/149 π.Χ.

Οι κοπές της Αυτοκρατορίας των Σελευκιδών βασίζονται στα νομίσματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τα οποία με τη σειρά τους βασίστηκαν στο Αθηναϊκό σύστημα, στο πρότυπο βαρών της Αττικής. Πολλά νομίσματα και διάφορα θέματα κόπηκαν, με τα αργυρά να είναι σε αφθονία. Μια μεγάλη συγκέντρωση νομισματοκοπείων υπήρχε στη Συρία των Σελευκιδών, καθώς τα μεσογειακά μέρη της Αυτοκρατορίας εξαρτώνταν περισσότερο από το νόμισμα για τη λειτουργία της οικονομίας τους.

Το σύμβολο της εξουσίας των Σελευκιδών ήταν η άγκυρα, η οποία τοποθετείτο στην εμπρός όψη των νομισμάτων, που απεικόνιζαν τον Αλέξανδρο μετά το τέλος του. Μερικά Σελευκιδικά νομίσματα από χαλκό έχουν διακοσμητικές οδοντωτές άκρες, παρόμοια με ορισμένα Ρωμαϊκά δηνάρια και (σπανιότερα) Μακεδονικά νομίσματα.

Το πρώτο βασιλικό νομισματοκοπείο των Σελευκιδών ήταν στη Σελεύκεια επί του Τίγριτος. Η Αντιόχεια, ως νέα πρωτεύουσα, είχε το πιο σημαντικό νομισματοκοπείο, όταν ο Σέλευκος Α΄ μετακίνησε εκεί εργάτες από το νομισματοκοπείο της Σελεύκειας.

Αξίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα χάλκινα νομίσματα εκδίδονταν σε πέντε αξίες. Το βάρος και το μέγεθος ποικίλλουν πολύ, και πιθανότατα δεν έγινε καμία προσπάθεια να συμμορφωθούν με ένα καθορισμένο πρότυπο. Μπορούν να ονομαστούν χαλκοί.[1]

  • Μεγέθος Α = 23+ χλστ. = 10+ γραμ.
  • Μέγεθος Β = 18-23 χλστ. = 6,77-8,63 γραμ.
  • Μέγεθος Γ = 13-17 χλστ. = 3,88 γραμ.
  • Μέγεθος Δ = 12-13 χλστ. = 1,59 γραμ.
  • Μέγεθος E = 10-12 χλστ. = 1,13 γραμ.

Οι τιμές ονομασίας και οι κοινές εικόνες στα αργυρά ήταν οι εξής (η ονομασία να βασίζεται στον οβολό και η εικόνα στην πιο κοινή στο νόμισμα): [2]

  • 17,09 γραμ.1 οβολός: άγκυρα και τόξο με φαρέτρα.
  • 2 οβολοί: τόξο με φαρέτρα
  • 3 οβολοί (ημίδραχμον):
  • 6 οβολοί (δραχμή): άγκυρα
  • 4 δραχμές (τετράδραχμον): ελέφαντας που βαδίζει
  • νομίσματα με το κεφάλι του Δία στην πίσω όψη και την Αθηνά με ελέφαντα.[3] Αυτά τα νομίσματα είναι ελαφρύτερα του Φοινικικού προτύπου. [4]

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αργυρό τετράδραχμο 17,09 γραμ.: κεφαλή του Σελεύκου Α΄, φέρει διάδημα με κέρας ταύρου / Απόλλων με τόξο καθήμανος επί ομφαλού, επιγρ.: ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΑΝΤΙΟΧΟΥ. Ο Αντίοχος Α΄ έκοψε νομίσματα με την κεφαλή του πατέρα του Σελεύκου Α΄.

Τα κράτη που διαδέχθηκαν την Μακεδονική Αυτοκρατορία συνέχισαν να κόβουν νομίσματα με την κεφαλή του Αλεξάνδρου του Μεγάλου. Τέτοια νομίσματα ήταν ευρέως διαδεδομένα μέσα στην Αυτοκρατορία των Σελευκιδών, καθώς όλα τα νομισματοκοπεία, εκτός από ένα στα Βάκτρα, τα έκοβαν. [5] Ο Αντίοχος Α΄, γιος του Σελεύκου Α΄, ήταν ο πρώτος Σελευκίδης κυβερνήτης που έκοψε νομίσματα με την εικόνα του πατέρα του επάνω τους.[5]

Συνήθως, τα νομίσματα που δεν βασίζονταν στο Αττικό πρότυπο βαρών, δεν κυκλοφορούσαν εντός της Αυτοκρατορίας. Τα νομίσματα των Ατταλιδών, των Πτολεμαίων και τα Ροδιακά χρησιμοποιούσαν διαφορετικό πρότυπο. Μπορεί να υπήρχαν κανονισμοί για την επιβολή της χρήσης του Αττικού προτύπου. Ωστόσο, οι κανονισμοί αυτοί έγιναν πιθανότατα για πρακτικούς λόγους, και όχι για πολιτικούς λόγους. Η Κοίλη Συρία και η Φαινίκη ήταν εξαιρέσεις από τον κανόνα της χρήσης του προτύπου της Αττικής. Κατακτηθήκαν από τον Αντιόχο Α΄ τον Μεγάλο το 200 π.Χ. Οι Σελευκίδες έκοψαν μερικά νομίσματα στο πρότυπο των Πτολεμαίων, για να χρησιμοποιηθούν στην περιοχή, και έτσι και τα δύο πρότυπα συνυπήρξαν εκεί.[5][6]

Οι Σελευκιδικοί κανόνες για το νόμισμα διέφεραν από αυτούς της Περσίας των Αχαιμενιδών σε διάφορες πτυχές. Οι κυβερνήτες των Αχαιμενιδών δεν προσπάθησαν να ενοποιήσουν τα πρότυπα για την κοπή νομισμάτων, και επέτρεψαν στους τοπικούς σατράπες να κόβουν νομίσματα με το δικό τους όνομα. Ενώ οι Σελευκίδες διατήρησαν το σύστημα των σατραπών, απαγόρευαν στους τοπικούς άρχοντες να κόβουν νομίσματα στο δικό τους όνομα. Μερικές πόλεις είχαν τα δικά τους νομισματοκοπεία για την κοπή χάλκινων νομισμάτων, ενώ χρυσά νομίσματα και μεγάλα αργυρά νομίσματα γίνονταν μόνο στα βασιλικά νομισματοκοπεία. Ωστόσο, η Αυτοκρατορία έλεγχε σε κάποιο βαθμό ακόμη και την κοπή των τοπικών χάλκινων νομισμάτων.[5]

Αφότου ο Αντίοχος Γ΄ ηττήθηκε σε έναν πόλεμο με τη Ρώμη και έπρεπε να πληρώσει μεγάλη αποζημίωση πολέμου, τα αργυρά νομίσματα έγιναν πιο σπάνια και ελαφρύτερα. Υπήρχαν λίγα νέα αργυρά νομίσματα που κόπηκαν για δύο δεκαετίες μετά την ήττα. Τα χάλκινα αντικατέστησαν κυρίως τα αργυρά νομίσματα μεταξύ του 173 π.Χ. και του 171 π.Χ.[7]

Όταν η Αυτοκρατορία των Σελευκιδών άρχισε να παρακμάζει και η κυριαρχία της σε τμήματα της Αυτοκρατορίας εξασθένησε από τις τελευταίες δεκαετίες του 2ου αι. π.Χ., οι τοπικές πόλεις άρχισαν να παράγουν τα δικά τους αργυρά νομίσματα, για να δείξουν την αυτονομία τους από την κεντρική γραφειοκρατία. [5]

Παρά την εμφάνιση επιβολής ορισμένων κανονισμών, η πολιτική των Σελευκιδών ήταν ακόμη κάπως ελεύθερη σε σύγκριση με το Πτολεμαϊκό βασίλειο, το οποίο επέβαλε αποκλειστικά το βασιλικό νόμισμα. [5] Στην διαδικασία κατασκευής νομισμάτων υπήρχαν ομοιότητες με την πτολεμαϊκή νομισματοκοπία. Για παράδειγμα, τα νομίσματα των Σελευκιδών συχνά έχουν στο κέντρο σημάδι από τη διαδικασία κατασκευής νομισμάτων.[8][9]

Νομισματοκοπεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το κεντρικό έδαφος των Σελευκιδών γύρω από τη Συρία είχε μεγάλη συγκέντρωση νομισματοκοπείων. Οι ανατολικές επαρχίες είχαν ένα μόνο νομισματοκοπείο κάθε μία.[10] Οι μεσογειακές περιοχές του βασιλείου των Σελευκιδών ήταν πιο συνηθισμένες στη χρήση νομισμάτων, και οικονομικά πιο εξαρτημένες από τα νομισματοκοπεία. Η χρήση νομισμάτων στη Μεσοποταμία, συμπεριλαμβανομένων περιοχών όπως η Βαβυλώνα και η Σουσιανή, ήταν πιθανότατα κυρίως αστικό φαινόμενο, ενώ στις αγροτικές περιοχές η ελληνική χρήση νομισμάτων δεν ήταν απαραίτητη για την καθημερινή ζωή. Στη Μεσοποταμία οι φόροι και οι επίσημες πληρωμές ήταν πιθανότατα τα μέρη της οικονομίας, όπου η νομισματική χρήση έγινε γνωστή. Παρά την αύξηση της χρήσης νομισμάτων στη Μεσοποταμία κατά την Ελληνιστική περίοδο, η επίδραση μπορεί να ήταν μέτρια. Οι παραδοσιακές μεθόδους πληρωμής δεν εξαφανίστηκαν. [11]

Η Σελεύκεια επί του Τίγρη είχε το πρώτο Σελεουκιδικό νομισματοκοπείο ως πρωτεύουσα. Αργότερα, όταν ο Σέλευκος Α΄ Νικάτωρ έδωσε προτεραιότητα στην κατασκευή μιας σημαντικής πόλης-λιμανιού της Αντιόχειας επάνω από την Σελεύκεια, οι εργάτες από το νομισματοκοπείο της Σελεύκειας μεταφέρθηκαν στην νέα πρωτεύουσα της Αντιόχειας. Το νομισματοκοπείο στην Αντιόχεια παρείγε χρυσά νομίσματα, καθώς και βασιλικά κέρματα χαλκού που κόβονταν στο όνομα του βασιλιά. Το παλαιό νομισματοκοπείο στην Σελεύκεια λειτουργούσε ως δημοτικό νομισματοκοπείο σε αυτό το σημείο, και το έκαναν με το δικό τους όνομα. Επιπλέον, το νομισματοκοπείο της Αντιόχειας παρήγε περισσότερα χάλκινα νομίσματα από αυτό της Σελεύκειας. Η δυναστεία των Σελευκιδών φαίνεται να προσπάθησε να δημιουργήσει ένα ενιαίο νόμισμα σε όλη την Αυτοκρατορία, καθώς έχουν βρεθεί παρόμοια σύμβολα και εικόνες σε νομίσματα που έχουν κοπεί σε όλη την Αυτοκρατορία. Αυτά τα κοινά σύμβολα περιλαμβάνουν μια άγκυρα και έναν ταύρο σε επίθεση.[12]

Τα πρώτα νομίσματα της Σελευκιδικής Αυτοκρατορίας είχαν το όνομα του Αλεξάνδρου του Μεγάλου, ή τουλάχιστον περιλάμβαναν την εικόνα του. Τα Βάκτρα ήταν μια εξαίρεση από αυτόν τον σχεδόν καθολικό κανόνα, καθώς δεν έκοβαν νομίσματα με την εικόνα του Αλεξάνδρου του Μεγάλου.[5]

Το νομισματοκοπείο στην Πτολεμαΐδα της Φαινίκης ήταν από τα πιο ενεργά. Ενώ άλλα νομισματοκοπεία χρησιμοποιούσαν γενικά το βάρος του Αττικού προτύπου, αυτό στην Πτολεμαΐδα έκοβε νομίσματα με διαφορετικό βάρος, ακόμη και μετά την κατάκτησή του από τον Αντίοχο Α΄ τον Μεγάλο. [5] [6] Είναι πιθανό η πόλη να έκοβε τα αργυρά νομίσματα χωρίς διακοπή, ακόμη και όταν άλλαξε χέρια, καθώς ήταν μια πολύ σημαντική πόλη στην Φαινίκη.[6]

Δυτικά νομισματοκοπεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανατολικά νομισματοκοπεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σχεδιασμός και σύμβολα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χάλκινο νόμισμα του Αντιόχου Δ΄ με οδόντωση.

Η άγκυρα ήταν το σύμβολο της δυναστείας των Σελευκιδών, ξεκινώντας από την βασιλεία του Σέλευκου Α΄ του Νικάτορα το 305 π.Χ., και χρησιμοποιήθηκε από τους διαδόχους του.[14][15] Η άγκυρα εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην πίσω όψη νομισμάτων με την εικόνα του Αλεξάνδρου του Μεγάλου σε αυτά.[15] Τέτοια νομίσματα με τον Αλέξανδρο ήταν πολύ συνηθισμένα στα κράτη των Διαδόχων. [5] Η προέλευση της άγκυρας ως συμβόλου είναι ασαφής, αλλά υπάρχουν αρκετές θεωρίες σχετικά με την προέλευση. Για παράδειγμα, μπορεί να είναι σε ανάμνηση της σταδιοδρομίας του Σελεύκου υπό την κυριαρχία των Πτολεμαίων μεταξύ 315 π.Χ. και 312 π.Χ.. Μια άλλη θεωρία είναι ότι η άγκυρα ήταν μια μορφή προπαγάνδας, που είχε ως στόχο τους εμπόρους να τους ελκύσει πίσω στις βόρειες συριακές πόλεις και τα νέα λιμάνια τους που έκτισε ο Σέλευκος Α΄. [15]

Μετά το τέλος του Σέλευκου Α΄, οι διάδοχοί του άρχισαν να κόβουν νομίσματα με τη δική τους εικόνα.[5] Τα νομίσματα της Σελευκιδικής Αυτοκρατορίας είχαν εικόνες, συμπεριλαμβανομένου ενός βασιλιά που έφερε στο κεφάλι ένα δέρμα λεοντοκεφαλής, ή του Δία σε θρόνο με σκήπτρο και αετό στα χέρια. Ορισμένα νομίσματα απεικονίζουν έναν θεό ή θεά, ή σε ορισμένες περιπτώσεις είχαν μια Μέδουσα, έναν ταύρο σε επίθεση ή μια άγκυρα.[16][12]

Τα νομίσματα που κόπηκαν από τον Αντίοχο Δ΄ Επιφανή μπορεί να θεωρηθούν εικονογραφικά καινοτόμα, σε σύγκριση με άλλους Σελουκίδες κυβερνήτες. Συνοδεύεται με διάφορα ουράνια χαρακτηριστικά και σύμβολα, όπως τα αστέρια και τις ακτίνες γύρω από το κεφάλι του. Ο Αντίοχος Δ΄ και ο Σέλευκος Δ΄ Φιλοπάτωρ έκοψαν νομίσματα με τον θεό Ήλιο. Μια άλλη θεότητα που συνδέεται στενά με την βασιλεία αυτών των δύο ηγεμόνων και αδελφών είναι ο Απόλλωνας.[17]

Οδοντωτά νομίσματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χάλκινα νομίσματα με οδοντωτή περίμετρο: Αλέξανδρου Α΄ Βάλα (152-145 π.Χ.), Δημητρίου Α΄ Σωτήρα (162-150 π.Χ.), Σελεύκου Δ΄ Φιλοπάτορος (187-175 π.Χ.).

Ορισμένα Σελευκιδικά νομίσματα από χαλκό έχουν οδοντωτή ακμή,[8] κάτι σπάνιο στα αρχαία νομίσματα.[9] Μερικές φορές ονομάζονται νομίσματα "καπάκια από μπουκάλι".[18] Τα Σελευκιδικά νομ,ισματοκοπεία έκοψαν αυτό το είδος του χάλκινου νομίσματος μέσα σε μια περίοδο περίπου 187 π.Χ.-141 π.Χ.. Αυτή η περίοδος ήταν μεταξύ των βασιλειών του Σέλευκου Δ΄ και του Αντίοχου ΣΤ΄.[8][9]

Για σύγκριση, υπάρχουν γνωστά παραδείγματα νομισμάτων με οδοντωτές άκρες από το βασίλειο της Μακεδονίας κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Φιλίππου Ε΄. Όπως και στα Σελευκιδικά νομίσματα, οι Μακεδόνες επίσης κάπως γρήγορα εγκατέλειψαν τη διαδικασία. [8]

Μια θεωρία είναι ότι η οδοντωτή άκρη διευκολύνει την απόδειξη, ότι το νόμισμα ήταν συμπαγές μέταλλο. Ωστόσο, μόνο τα Σελευκιδικά χάλκινα νομίσματα, αντί τα χρυσά και αργυρά, διαθέτουν αυτό το είδος της άκρης. [19]  Μερικά Ρωμαϊκά (αργυρά) δηνάρια ήταν ειδικά σχεδιασμένα, για να είναι πιο δύσκολο να παραποιηθούν ή να υποτιμηθούν. Ωστόσο, οι Ρωμαϊκές προσπάθειες πιθανότατα απέτυχαν, καθώς υπάρχουν επάργυρα χάλκινα δηνάρια. Οι Σελευκίδες πιστεύεται ότι δεν έχουν κάνει την οδόντωση στα νομίσματά τους ως μέτρο κατά της παραποίησης. [20] Τα συριακά νομισματοκοπεία έχουν την οδόντωση στα νομίσματά τους απλά ως διακοσμητική μέθοδος, και είναι επίσης πιθανό οι Ρωμαίοι να αναζητούσαν μόνο την αισθητική αξία. [9]

Βλέπε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ «A history of the Seleukid Empire and its kings». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιουνίου 2006. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2006. 
  2. ↑ [Babelon, Rois, Pl. II. 9.]
  3. ↑ (N. C., 1879, Pl. I. 4)
  4. ↑ «Seleukos I. 312-280 B.C. AR tetradrachm. Seleucia on the Tigris, 296/5 B.C. * Sear GCV sg6856 * WildWinds.com». www.wildwinds.com. 
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 Christopher Howgego (11 Σεπτεμβρίου 2002). Ancient History from Coins. Routledge. σελίδες 38–39. ISBN 978-1-134-87783-6. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Newell, Edward T. «The first Seleucid coinage of Tyre». Digital Library Numis (DLN). σελίδες 1–2. Ανακτήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2017. 
  7. ↑ Michael Hewson Crawford (1985). Coinage and Money Under the Roman Republic: Italy and the Mediterranean Economy. University of California Press. σελ. 155. ISBN 978-0-520-05506-3. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Otto Mørkholm (31 Μαΐου 1991). Early Hellenistic Coinage from the Accession of Alexander to the Peace of Apamaea (336-188 BC). Cambridge University Press. σελ. 13. ISBN 978-0-521-39504-5. 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 George MacDonald (22 Μαρτίου 2012). The Evolution of Coinage. Cambridge University Press. σελίδες 68–69. ISBN 978-1-107-60599-2. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 Waldemar Heckel· Richard Sullivan (30 Οκτωβρίου 2010). Ancient Coins of the Graeco-Roman World: The Nickle Numismatic Papers. Wilfrid Laurier Univ. Press. σελ. 94. ISBN 978-1-55458-699-8. 
  11. ↑ 11,00 11,01 11,02 11,03 11,04 11,05 11,06 11,07 11,08 11,09 11,10 R.J. Van der Spek· Jan Luiten van Zanden (4 Σεπτεμβρίου 2014). A History of Market Performance: From Ancient Babylonia to the Modern World. Taylor & Francis. σελίδες 501–. ISBN 978-1-317-91849-3. 
  12. ↑ 12,0 12,1 Getzel M. Cohen (1995). The Hellenistic Settlements in Europe, the Islands, and Asia Minor. University of California Press. σελ. 129. ISBN 978-0-520-08329-5. 
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Daniel Ogden (30 April 2017). The Legend of Seleucus: Kingship, Narrative and Mythmaking in the Ancient World. Cambridge University Press. p. 120. ISBN 978-1-316-73844-3.
  14. ↑ Michael Pfrommer (20 Μαΐου 1993). Metalwork from the Hellenized East: Catalogue of the Collections. Getty Publications. σελ. 25. ISBN 978-0-89236-218-9. 
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Antela-Bernardez, Borja. «The anchor and the crown: Seleucos' use of the" anchor" coin type in 305 BC». Athenaeum: Studi di letteratura e Storia. https://www.academia.edu/927041/The_anchor_and_the_crown_Seleucos_use_of_the_anchor_coin_type_in_305_BC. Ανακτήθηκε στις 17 December 2017. 
  16. ↑ «Ancient Coinage of Seleucia, Antiochos I». www.wildwinds.com. Ανακτήθηκε στις 24 Δεκεμβρίου 2017. 
  17. ↑ Lorber, Catharine; Iossif, Panagiotis (17 December 2017). «The cult of Helios in the Seleucid East». Topoi 16 (1): 19–42. doi:10.3406/topoi.2009.2289. http://www.persee.fr/doc/topoi_1161-9473_2009_num_16_1_2289. Ανακτήθηκε στις 17 December 2017. 
  18. ↑ Jceaus (8 Μαΐου 2007). «Ancient Coin Cleaning And Restoration: What In The World Are Seleucids Or "Bottle Caps?"». Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2017. 
  19. ↑ Wolter, Tim (7 Φεβρουαρίου 2014). «Detritus of Empire: A Mystery Coin - Who Are You?». Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2017. 
  20. ↑ Seth William Stevenson· Frederic William Madden (1889). A Dictionary of Roman Coins, Republican and Imperial. G. Bell and Sons. 

Περαιτέρω ανάγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • William E. Metcalf (23 Φεβρουαρίου 2012). The Oxford Handbook of Greek and Roman Coinage. OUP USA. ISBN 978-0-19-530574-6. 
  • Houghton, Arthur· Lorber, Catharine C. (2002). Seleucid coins : a comprehensive catalogue I: Seleucus I through Antiochus III. New York: American Numismatic Society. ISBN 9780970926838. 
  • Houghton, Arthur· Lorber, Catharine C. (2008). Seleucid coins : a comprehensive catalogue II: Seleucus IV through Antiochus XIII. New York: American Numismatic Society. ISBN 9780970926845. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

π • σ • ε Ελληνιστικά νομίσματα
Ανά πολιτεία
Πρότυπα βάρους
Σχετικά θέματα
Κατάλογοι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Νομισματοκοπία_των_Σελευκιδών&oldid=10634784"