Μετάβαση στο περιεχόμενο

Νομίσματα της Γανδάρα μετά τους Μαουρύα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Τοπικό νόμισμα από την Τάξιλα (220-185 π.Χ.). Αυτά τα πρώτα νομίσματα εμφανίζουν έναν λόφο από 3 αψίδες, ένα δέντρο μέσα σε κιγκλίδωμα, και ένα ναντιπάντα (ίχνος ποδιού ταύρου) επάνω από μία σβάστικα. Η πίσω όψη είναι κενή.[1]

Τα νομίσματα της Γανδάρα, μετά τη δυναστεία των Μαουρύα, αναφέρονται στην περίοδο κοπής νομισμάτων στην Γανδάρα, μετά την διάλυση της αυτοκρατορίας των Μαουρύα (321-185 π.Χ.). Όταν η κεντρική εξουσία των Μαουρύα εξαφανίστηκε, σχηματίστηκαν αρκετά μικρά ανεξάρτητα κρατίδια, τα οποία άρχισαν να κόβουν τα δικά τους νομίσματα, ορίζοντας μια περίοδο νομισμάτων μετά τους Μαουρύα, που τελειώνει με την άνοδο της αυτοκρατορίας των Γκούπτα τον 4ο αι. Αυτό το φαινόμενο ήταν ιδιαίτερα πρόωρο και σημαντικό στην περιοχή της Γανδάρα στη βορειοδυτική Ινδία, και ιδιαίτερα στην πόλη της Τάξιλα,[2] στο σύγχρονο Πακιστάν.

Τεχνολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Νομίσματα με σημάδια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Νομίσματα της πρώιμης Γανδάρας Τζαναπάντα: επάνω αργυρό σαταμάνα και κάτω δύο όψεις 1/8 σαταμάνα, περιοχή Τάξιλα-Γανδάρα, π. 600-300 π.Χ. Αυτό το νομίσμα κόπηκε υπό τη διοίκηση των Αχαιμενιδών στη Γανδάρα.[3][4]

Οι πολιτικές αυτές αλλαγές συνοδεύονταν από τεχνολογικές αλλαγές στους τρόπους παραγωγής νομισμάτων. Πριν από την κατάρρευση της αυτοκρατορίας των Μαουρύα, ο κύριος τύπος νομισμάτων ήταν τα νομίσματα με σημάδια: μετά την κατασκευή ενός φύλλου από άργυρο ή κράμα με άργυρο, τα νομίσματα κόβονταν στο σωστό βάρος, και στη συνέχεια σημαδεύονταν με μικρές μήτρες. Συνήθως από 5 έως 10 χτυπήματα μπορεί να σημαδευτεί ένα νόμισμα. [2]

Χυτά νομίσματα με χτυπήματα μήτρας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι τύποι αυτοί νομισμάτων αντικαταστάθηκαν κατά την πτώση της αυτοκρατορίας των Μαουρύα από χυτά, χτυπημένα με μήτρα, νομίσματα. [5] Κάθε μεμονωμένο νόμισμα χυνόταν πρώτα από ένα λιωμένο μέταλλο, συνήθως χαλκό ή άργυρο, σε μια κοιλότητα που σχηματίζεται από δύο καλούπια. Αυτά στη συνέχεια χτυπιόταν με μήτρα, όταν ήταν ακόμη ζεστά, πρώτα από τη μία πλευρά, και στη συνέχεια από τις δύο πλευρές σε μια μεταγενέστερη περίοδο. Οι συσκευές παραγωγής των νομισμάτων ήταν Ινδικές, αλλά πιστεύεται ότι αυτή η τεχνολογία νομισμάτων εισήχθη από τη Δύση, πιθανότατα από το γειτονικό Ελληνο-Βακτριανό βασίλειο.

Τύποι νομισμάτων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Νομίσματα από μία μήτρα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα πιο αρχαία από τα χυτά νομίσματα είναι εκείνα που ήταν χτυπημένα με μήτρα μόνο από την μία πλευρά, ενώ η άλλη πλευρά παρέμενε κενή.[2] Φαίνεται ότι ξεκινούν από το 220 π.Χ., δηλαδή ήδη στις τελευταίες δεκαετίες της αυτοκρατορίας των Μαουρύα. [6] Μερικά από αυτά τα νομίσματα δημιουργήθηκαν πριν από τις Ινδο-Ελληνικές εισβολές (ημερομηνία περίπου 185 π.Χ., αρχή της εποχής Γιαβάνα), ενώ τα περισσότερα άλλα δημιουργήθηκαν αργότερα. Αυτά τα νομίσματα ενσωματώνουν μια σειρά από σύμβολα, με τρόπο που θυμίζει πολύ τα προηγούμενα νομίσματα με σημάδια, εκτός από το γεγονός ότι αυτή τη φορά η τεχνολογία που χρησιμοποιείτο ήταν χτύπημα από μία μήτρα.[7]

Νομίσματα από δύο μήτρες, πριν από τις Ινδο-Ελληνικές εισβολές (220-185 π.Χ.)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Taxila single-dye local coinage. Column and arched-hill symbol (220-185 BCE).
    Τοπικό νόμισμα της Τάξιλα από μία μήτρα. Στήλη, λόφος από αψίδες.
  • Taxila single-dye local coinage. Pile of stones, hill, river and Swastika (220-185 BCE).
    Τοπικό νόμισμα της Τάξιλα από μία μήτρα. Λόφος, σωρός από πέτρες, ποτάμι κάτω, σβάστικα επάνω (220-185 π.Χ.).
  • Taxila single-dye coin. Pile of stones, hill, river and unknown symbols (220-185 BCE).
    Νόμισμα της Τάξιλα από μία μήτρα. Σωρός από πέτρες, λόφος, ποτάμι κάτω και πουλιά πιο κάτω (220-185 π.Χ.).
  • Taxila local single-dye coinage (220-185 BCE).
    Τοπικό νόμισμα της Τάξιλα από μία μήτρα (220-185 π.Χ.). [1]

Νομίσματα από μία μήτρα μετά τις Ινδο-Ελληνικές εισβολές (185 π.Χ.)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το έτος 185 π.Χ. είναι η προσεγγιστική ημερομηνία, κατά την οποία οι Έλληνο-Βακτριανοί εισέβαλαν στην Ινδία. Αυτή η ημερομηνία σηματοδοτεί μια εξέλιξη στον σχεδιασμό των χυτών νομισμάτων με μία μήτρα, καθώς εισήχθησαν θεότητες και ρεαλιστικά ζώα.[7] Την ίδια στιγμή εξελίχθηκε και η τεχνολογία κοπής νομισμάτων, καθώς άρχισαν να εμφανίζονται νομίσματα διπλής μήτρας (χαραγμένα και στις δύο πλευρές, εμπρός και πίσω). [7] Οι αρχαιολογικές ανασκαφές έχουν δείξει ότι αυτά τα νομίσματα, καθώς και τα νέα νομίσματα διπλής μήτρας, ήταν σύγχρονα με αυτά των Ινδο-Ελλήνων.[7] Σύμφωνα με τον Όσμουντ Μποπεαράτσι αυτά τα νομίσματα, και ιδιαίτερα εκείνα που απεικονίζουν την θεά Λάκσμι, πιθανότατα κατασκευάστηκαν από τον Δημήτριο Α΄ της Βακτρίας μετά την εισβολή του στη Γανδάρα.

  • Taxila coin with hill and tree-in-railing (185-168 BCE).
    Νόμισμα της Τάξιλα με λόφο και δέντρο μέσα σε κιγκλίδωμα (185-168 π.Χ.).
  • Taxila single-dye coin with Lakshmi and arched-hill symbol (185-160 BCE).
    Νόμισμα της Τάξιλα από μία μήτρα: σωρός από πέτρες, Λάκσμι, λόφος από αψίδες (185-160 π.Χ.).
  • Taxila single dye coin with bull and arched-hill symbol (185-168 BCE).
    Νόμισμα της Τάξιλα από μία μήτρα: λόφος από τόξα, ταύρος (185-168 π.Χ.).
  • Taxila coin (185-168 BCE).
    Νόμισμα της Τάξιλα: λόφος από αψίδες, δένδρο μέσα σε κιγκλίδωμα, σβάστικα με ναντιπάντα επάνω (185-168 π.Χ.).
  • Taxila coin.
    Νόμισμα της Τάξιλα: λόφος από αψίδες, σταυρός.
  • Taxila coin.ye
    Νόμισμα της Τάξιλα: σωρός από πέτρες, Λάκσμι, λόφος από τόξα.

Νομίσματα από δύο μήτρες (185 π.Χ. και μετά)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σόμβολο τριράτνα σε ένα νόμισμα της Τάξιλα, 185-168 π.Χ. (λεπτομέρεια).

Σταδιακά, μετά το 185 π.Χ. και την ελληνική εισβολή, τα νομίσματα ήταν χυτευμένα και στις δύο πλευρές.[2] Αυτά τα νομίσματα είναι γενικά ανώνυμα, και μπορούν να φέρουν επιγραφές σε γραφή μπράχμι ή χαρόστι. Τα νομίσματα αυτά έχουν αρκετά συγκεκριμένους τύπους, ανάλογα κυρίως με την περιοχή όπου χτυπήθηκαν. Τα νομίσματα με παράσταση λιονταριών είναι γνωστά κυρίως από τα Τάξιλα, ενώ τα νομίσματα που έχουν άλλα σύμβολα όπως η σβάστικα ή το δένδρο Μπόντι αποδίδονται στην περιοχή της Γανδάρα.[2] Τα νομίσματα αυτά χυτεύτηκαν κατά τη διάρκεια της κυριαρχίας των Ινδο-Ελλήνων βασιλέων Πανταλέοντα και Αγαθοκλή στην περιοχή της Γανδάρα, και είναι γενικά σύγχρονα με εκείνα των Ινδρο-Ελλήνων ηγεμόνων.[8][7]

Συμβολικά σχέδια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Taxila coin with wheel and Buddhist symbols. (185-160 BCE).
    Νόμισμα της Τάξιλα: τροχός, τριράτνα, και άλλα βουδιστικά σύμβολα. (185-160 π.Χ.).
  • Taxila coin (circa 180 BCE).
    Νόμισμα της Τάξιλα: λόφος από αψίδες, σταυρός / τριράτνα, σβάστικα (π. 180 π.Χ.).
  • Taxila coin (circa 180 BCE).
    Νόμισμα της Τάξιλα (π. 180 π.Χ.): λόφος από αψίδες, σταυρός / τριράτνα, σβάστικα .
  • Taxila coin with hill, flame palmette plant and hirañasame "The Golden Hermitage" in Kharoshthi (185-168 BCE).
    Νόμισμα της Τάξιλα: λόφος από αψίδες / φυτό με φλογοειδή ανθέμια και επιγραφή "το χρυσό ερημητήριο" σε γραφή χαρόστι (185-168 π.Χ.). [9]
  • Taxila coin, with hill, empty cross and palmette (180-160 BCE).
    Νόμισμα της Τάξιλα: λόφος από αψίδες, κάτω σταυρός / ανθέμιο (180-160 π.Χ.).

Σχέδια με ζώα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Ινδο-Ελληνική επιρροή στην απεικόνιση του ζώου, ειδικά όσον αφορά τα άλογα και τα λιοντάρια των νομισμάτων της Γανδάρα, λέγεται ότι είναι "ευδιάκριτα ελληνικά στο στυλ".[10][11] Το άλογο εμφανίζεται με επάνω του το άστρο του ήλιου. Αυτό το σχέδιο μπορεί να βρεθεί σε ελληνικά νομίσματα, όπως σε αυτό του Οφέλλα -πρώην αξιωματούχου του Αλεξάνδρου- όταν ήταν κυβερνήτης στην Κυρήνη της Βόρειας Αφρικής.

  • Taxila coin, elephant with arched-hill symbol (185-168 BCE).
    Νόμισμα της Τάξιλα: ελέφαντας / λόφος από αψίδες (185-168 π.Χ.).
  • Taxila coin with elephant and horse under star (185-168 BCE).
    Νόμισμα της Τάφιλα: ελέφας / άλογο με ήλιο πιο επάνω (185-168 π.Χ.).
  • Taxila double-dye coin (185-168 BCE).
    Νόμισμα της Τάξιλα από δύο μήτρες: ελέφας / λέων (185-168 π.Χ.).
  • Taxila coin with elephant and lion (185-168 BCE)
    Νόμισμα της Τάξιλα: ελέφας και λέων (185-168 π.Χ.)
  • Taxila coin with horse and facing elephant (185-160 BCE).
    Νόμισμα της Τάξιλα: ίππος / ελέφας που κοιτά μπροστά (185-160 π.Χ.).
  • Taxila coin with elephant and horse (185-168 BCE)
    Νόμισμα της Τ¨αξιλα: ελέφας / ίππος με ήλιο επάνω του (185-168 π.Χ.)
  • Pushkalavati coin with elephant and horse (185-168 BCE)
    Νόμισμα του Πουσκαλαβάτι: ελέφας / ίππος με ήλιο (185-168 π.Χ.)
  • Taxila gold coin (185-170 BCE).
    Χρυσό νόμισμα της Τάξιλα: ταύρος (185-170 π.Χ.).

Ανθρωπομορφικά σχέδια ή κείμενα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Demon with arched-hill symbol on top of the head, plant. (185-160 BCE).
    Δαίμων, λόφος με αψίδες επάνω του / φυτό με ανθέμια. (185-160 π.Χ.).
  • Taxila coin with demon and plant. (185-168 BCE).
    Νόμισμα της Τάξιλα: δαίμων / φυτό. (185-168 π.Χ.).
  • Taxila coin. Obverse: Negamā in Brahmi. Reverse Dojaka in Brahmi. (185-168 BC)
    Νόμισμα της Τάξιλα: Negamā σε γραφή μπράχμι / Dojaka σε γραφή μπράχμι (185-168 π.Χ.)

Αργότερα, οι εικόνες των ελεφάντων ή των χούφων είναι γνωστές από την Αϊόθια, την Καουσάμπι, το Παντζαλά και τη Ματούρα. Τα νομίσματα της Αγιόδεια έχουν γενικά έναν καμπυλοφόρο ταύρο στην πλάτη, ενώ τα νομίσματα του Καουσάμπι εμφανίζουν ένα δέντρο με φράχτη.[2]

Ινδική κέρμα-παράδειγμα των Ελλήνων (185 π.Χ. και μετά)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα πρώτα Ινδικά νομίσματα του Απολλόδοτου Α΄ χρησιμοποίησαν Ινδικά σύμβολα. Εμπρός όψη: ελέφας, το βουδιστικό chaitya (λόφος από τόξα), ήλιος, άστρο, σύμβολο με έξι βραχίονες, κάτω ένα ποτάμι / ταύρος, ναντιπάντα μπροστά του, έμβλημα νομισματοκοπείου επάνω αριστερά. Αυτά τα σύμβολα εξαφανίστηκαν σύντομα, και έμειναν μόνο ο ελέφαντας και ο ταύρος.

Οι Ινδο-Ελληνες, μετά την εισβολή τους στην Ινδική υποήπειροή γύρω στο 185 π.Χ., με τη σειρά τους άρχισαν να χυτεύουν τα δικά τους νομίσματα με το Ινδικό πρότυπο (Ινδικό βάρος, τετράγωνο σχήμα και σπάνια στρογγυλό σχήμα) με δίγλωσση επιγραφή, από τη βασιλεία του Αγκαθοκλή (190-180 π.Χ.).

Συμβολισμοί

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εκτός από τα δικά τους νομίσματα στο Αττικό πρότυπο βάρους, οι Έλληνες βασιλείς άρχισαν να κόβουν νομίσματα με επιγραφή σε δύο γλώσσες, Ελληνικά και Πράκριτ, στο ινδικό πρότυπο βάρους, συχνά περιλαμβάνοντας πολλά σύμβολα των μετα τους μαουρύα νομισμάτων της Γανδάρα, όπως το σύμβολο του λόφου από αψίδες και το δέντρο μέσα σε κιγκλίδωμα. Επίσης τη θεά Λάκσμι αρχικά, και μετέπειτα απεικονίσεις του ταύρου και του ελέφαντα.

Επιγραφές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πολλά νομίσματα του βασιλιά Αγκαθοκλή αναγράφουν το όνομά του σε χαρόστι γραφή: "Ακαθουκρεγιάσα" στην εμπρός όψη. Στην πίσω όψη γράφουν "χιρανασάμε" (όπως σε ένα από τα νομίσματα της Τάξιλα παραπάνω), που σημαίνει "το χρυσό ερημητήριο", μια περιοχή της Τάξιλα (προτιμώμενη ερμηνεία), ή αν διαβαστεί "χιτατζασάμε" σημαίνει "που έχει καλή φήμη", μια μετάφραση του ονόματος του Αγαθοκλή (= αγαθόν κλέος) [9] [12]

  • Coinage of Pantaleon with dancing woman (Lakshmi?) and lion.
    Νόμισμα του Πανταλέοντα: λέων, επιγρ. ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΠΑΝΤΑΛΕΟΝΤΟΣ / χορεύτρια (η Λάκσμι;).
  • Coin of Agathocles. Obv Six-arched hill symbol with star on top, Kharoshthi legend Akathukreyasa "Agathocles". Rev Tree-in-railing and legend Hirañasame.
    Νόμισμα του Αγκαθοκλή: λόφος από αψίδες, άστρο επάνω, επιγρ. σε γραφή χαρόστι "Ακαθουκρεγιάσα" ( Αγαθοκλής) / δένδρο μέσα σε κιγκλίδωμα, επιγρ. "Χιρανασάμε".[9][12]
  • Coin of Agathocles. Obv Stupa surmounted by a star, Kharoshthi legend Akathukreyasa "Agathocles". Rev vegetal symbol and hirañasame (185-168 BCE).
    Νόμισμα του Αγκαθοκλή: λόφος από αψίδες (στούπα), αστέρι επάνω, επιγρ. σε χαρόστι "Ακαθουκρεγιάσα" (Αγκαθοκλής) / φυτικό ανθέμιο, επιγρ. "Χιρανασάμε" (185-168 π.Χ.). [9]
  • Indian coinage of Agathocles, with Buddhist lion and Lakshmi.
    Ινδικό (Βακτριανό) νόμισμα του Αγαθοκλή: βουδιστικό λιοντάρι, επιγρ. ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΑΓΑΘΟΚΛΕΟΥΣ /Λάκσμι, επιγρ. .
  • Coin of Agathocles with Hindu deities: Vasudeva-Krishna and Balarama-Samkarshana (found at Ai-Khanoum).
    Νόμισμα Αγαθοκλή:ινδουιστικοί θεοί:Βασουντέβα-Κρίσνα, επιγρ. ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΑΓΑΘΟΚΛΕΟΥΣ / Μπαλαράμα-Σαμκαρσάνα (βρέθηκε στο Άι-Χανούμ).
  • Coin of Demetrius I. Metropolitan Museum of Art.
    Νόμισμα του Δημήτριου Α΄. (Μητροπολικό Μουσείο Τέχνης)

Ολοκλήρωση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Χρυσό νόμισμα του Ηλιοκλή Β ́ (95-80 π.Χ.): κεφάλι με διάδημα, επιγρ.:ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΗΛΙΟΚΛΕΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥ / ελέφας, επιγρ. η προηγούμενη, μεταφρασμένη σε γραφή Χαρόστι

Αργότερα, από το δεύτερο μισό της βασιλείας του Απολλόδοτου Α ́ (βασ. 180-160 π.Χ.), οι επιγραφές τυποποιήθηκαν, με απλά το όνομα και το χαρακτηριστικό του βασιλιά στα Ελληνικά στην εμπρός όψη, και στην άλλη όψη το ίδιο στα Πράκριτ με γραφή χαρόστι. Η χρήση των Ινδικών συμβόλων ήταν πολύ περιορισμένη, γενικά μόνο η εικόνα του ελέφαντα και του ζεμπού ταύρου. Υπάρχουν δύο σημαντικές εξαιρέσεις όμως: ο Μένανδρος Α΄ και ο Μένανδρος Β΄ χρησιμοποίησαν τον Ινδικό Τροχό του Νόμου (Νταρματσάκρα) σε μερικά από τα νομίσματά τους, υποδηλώντας μια σύνδεση με τον Βουδισμό, η οποία περιγράφεται επίσης στις λογοτεχνικές πηγές.

Ωστόσο, η χρήση των δύο γλωσσών θα διαρκέσει, αρχικά συνυπάρχοντας με το Αττικό πρότυπο νομισμάτων, και αργότερα θα γίνει αποκλειστική. Οι τελευταίοι Ινδο-Έλληνες βασιλείς έφτασαν ακόμη και στο σημείο να εκδώσουν κάποια νομίσματα μόνο στα Πράκριτ. Η περίοδος της Ινδο-Ελληνικής νομισματοκοπίας στη βορειοδυτική Ινδία διήρκεσε μέχρι την αρχή της εποχής μας.[2]

  • Coin of Apollodotus I (180-160 BCE).
    Νόμισμα του Απολλοδότου Α ́: ελέφας, πειγρ. ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΑΠΟΛΛΟΔΟΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ / ταύρος (180-160 π.Χ.).
  • Menander I (155-130 BCE) coin with elephant.
    Νόμισμα του Μενάνδρου Α΄ (155-130 π.Χ.): κεφάλι ελέφα, επιγρ. ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΜΕΝΑΝΔΡΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ / κορύνη.
  • Silver Drachm of Menander II (95-80 BCE) with Zeus and Nike handing a victory wreath to a Wheel of the Law
    Αργυρή δραχμή του Μενάνδρου Β ́: κεφάλι με χέρι που κρατά δόρυ, επιγρ. ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΜΕΝΑΝΔΡΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ / Ζεύς κρατά Νίκη, Τροχός του Νόμου αριστερά, μονόγραμμα δεξιά (95-80 π.Χ.)[13]

Η Ινδο-Ελληνική νομισματοκοπία στη Γανδάρα θα συνέχιζε για σχεδόν δύο αιώνες, μέχρι που τη διαδέχθηκε η κοπή νομισμάτων των Ινδο-Σκυθών, των Ινδο-Πάρθων και των Γιουετσί (μετέπειτα Κοσσάν).

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 «CNG Coins coin notice». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Δεκεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2016. "CNG Coins coin notice". Archived from the original on 2016-12-20. Retrieved 2016-12-12.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 The Coins Of India, by Brown, C.J. p.13-20
  3. ↑ Errington, Elizabeth· Trust, Ancient India and Iran (1992). The Crossroads of Asia: transformation in image and symbol in the art of ancient Afghanistan and Pakistan (στα Αγγλικά). Ancient India and Iran Trust. σελίδες 57–59. ISBN 9780951839911. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2023. 
  4. ↑ «CNG Coins». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2023. 
  5. ↑ Recent Perspectives of Early Indian History Book Review Trust, New Delhi, Popular Prakashan, 1995, p.151
  6. ↑ CNG Coins notice
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Ancient Indian Coinage, Rekha Jain, D.K.Printworld Ltd, p.114
  8. ↑ «CNG notice». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Δεκεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2016. 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Taxila, Amanda Gosh, p.835, Nos. 46-48
  10. ↑ "The portrayal of horses and lions on these Gandharan coins is distinctly Greek in style." Indo-Greek and Indo-Scythian coinage - Michael Mitchiner - 1975, Volume 1 - Page 310
  11. ↑ Taxila, John Marshall, Cambridge University Press, p.856
  12. ↑ 12,0 12,1 Monnaies Gréco-Bactriennes et Indo-Grecques, Bopearachchi, p.176
  13. ↑ Bopearachchi 4A and note 4; Bopearachchi & Rahman -; SNG ANS
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Νομίσματα_της_Γανδάρα_μετά_τους_Μαουρύα&oldid=10661119"