Συναγωγή Ετζ Χαγίμ
| Συναγωγή Ετζ Χαγίμ בית הכנסת עץ חיים | |
|---|---|
 | |
| Βασικές πληροφορίες | |
| Τοποθεσία | Πάροδος Κονδυλάκη Χανιά, Ελλάδα |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 35°30′57″N 24°01′00″E / 35.51578°N 24.01664°EΣυντεταγμένες: 35°30′57″N 24°01′00″E / 35.51578°N 24.01664°E |
| Υπαγωγή | Ορθόδοξος Ιουδαϊσμός και άλλα Ιουδαϊκά Δόγματα[1] |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Ιστοσελίδα | Συναγωγή Ετζ Χαγίμ |
Η συναγωγή Ετζ Χαγίμ (εβραϊκά: בית הכנסת עץ חיים, "Δέντρο της Ζωής") είναι συναγωγή στην παλιά πόλη των Χανίων, η μόνη σωζόμενη συναγωγή στην Κρήτη. Βρίσκεται στην εβραϊκή γειτονιά, σε πάροδο της οδού Κονδυλάκη. Κατασκευάστηκε τον 17ο αιώνα, υπέστη σοβαρές ζημιές κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και αναστηλώθηκε το 1997-1999. Από την αναστήλωσή της και εξής λειτουργεί ως χώρος προσευχής, μνήμης, αναστοχασμού και συμφιλίωσης.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στη θέση της συναγωγής είχε κατασκευαστεί τον 15ο αιώνα καθολική εκκλησία, μάλλον αφιερωμένη στην Αγία Αικατερίνη. Αυτή η εκκλησία καταστράφηκε κατά την πολιορκία της πόλης το 1535-1540 από τους Οθωμανούς. Στην κατασκευή των τειχών της πόλης, στην συνέχεια, αναφέρονται ότι συμμετείχαν εθελοντικά 36 Εβραίοι και μάλλον οι Ενετοί έδωσαν ή πούλησαν την γκρεμισμένη εκκλησία στους Εβραίους για να κατασκευάσουν τη συναγωγή, περίπου το 1560.[2] Στα Χανιά υπήρχε και μία δεύτερη συναγωγή, η συναγωγή Μπεθ Σαλόμ.
Μέχρι το 1944 στα Χανιά κατοικούσαν περίπου 270 Εβραίοι. Μαζί με τους περίπου 15 Εβραίους του Ηρακλείου αποτελούσαν την εναπομείνασα εβραϊκή κοινότητα της Κρήτης. Τα ξημερώματα της 20ης Μαΐου 1944 οι Γερμανοί συνέλαβαν τα μέλη της κοινότητας των Χανίων κι αρχικά τους μετέφεραν στις φυλακές Αγιάς. Έμειναν εκεί για αρκετές ημέρες. Κατόπιν τους μετέφεραν με φορτηγά στο Ηράκλειο απ' όπου τους επιβίβασαν στον πλοίο «Τάναϊς». Μαζί με τους Εβραίους στο πλοίο ήταν και χριστιανοί αντιστασιακοί και οι Ιταλοί αιχμάλωτοι πολέμου από την Κρήτη. Στόχος ήταν να μεταφερθούν σε κάποιο στρατόπεδο συγκέντρωσης, πιθανότατα στο Άουσβιτς. Όμως, ανοικτά της Μήλου το πλοίο τορπιλίστηκε από βρετανικό υποβρύχιο. Δεν υπήρξαν επιζώντες από τους αιχμαλώτους.
Κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών των Χανίων το 1941 η παλιά πόλη είχε υποστεί μεγάλες ζημιές και η συναγωγή Μπεθ Σαλόμ είχε καταστραφεί εντελώς. Η εξολόθρευση της εβραϊκής κοινότητας των Χανίων το 1944 σήμανε την σταδιακή κατάρρευση και της συναγωγής Ετζ Χαγίμ. Η χρήση του κτιρίου εγκαταλείφθηκε, σταδιακά το κτίσμα αλλοιώθηκε σε διάφορα σημεία του και με τα χρόνια έπαψε να σημαίνει τίποτα. Μετά τον πόλεμο λειτούργησε ως αποθήκη, χωματερή και στάβλος, ενώ για λίγα χρόνια έζησαν εκεί τέσσερις οικογένειες.[2]
Μετά και από σεισμό το 1994 η συναγωγή ήταν πια ετοιμόρροπη. Το 1995 ο Νίκος Χανάν Σταυρουλάκης, τότε διευθυντής του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδας, ξεκίνησε εκστρατεία για την αναστήλωση της συναγωγής Ετζ Χαγίμ. Κοινοποιώντας παγκόσμια την μνημειακή αξία του κτιρίου της συναγωγής κατάφερε να μαζέψει τις απαιτούμενες δωρεές. Οι εργασίες ξεκίνησαν το 1997 και διήρκησαν περίπου δύο χρόνια. Η αναστηλωμένη συναγωγή εγκαινιάστηκε τις 10 Οκτωβρίου 1999. Στο ιερό της συναγωγής (εχάλ) τοποθετήθηκαν οι κύλινδροι του Νόμου και έλαβε χώρα η τελετή του καρφώματος των μεζουζά. Ακολούθησε μέσα στο χώρο της Συναγωγής η παραδοσιακή προσευχή και η λειτουργία για την υποδοχή του Σαββάτου.[3]
Την νύκτα της 5ης και της 16ης Ιανουαρίου 2010, η συναγωγή έγινε στόχος διπλού εμπρησμού. Στην πρώτη απόπειρα κάηκε μια εξωτερική ξύλινη σκάλα και μερικά βιβλία της βιβλιοθήκης. Στην δεύτερη απόπειρα καταστράφηκε μέρος του αρχείου της συναγωγής, σπάνια βιβλία, έργα τέχνης και υλικοτεχνικός εξοπλισμός. Συνολικά κάηκαν 2.500 βιβλία. Οι ζημιές ανήλθαν σε 200.000 ευρώ. Για την επίθεση συνελήφθησαν ένας Έλληνας, δύο Βρετανοί και δύο Αμερικανοί. Θεωρήθηκε πράξη αντισημιτισμού.[4]
Περιγραφή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η συναγωγή αποτελείται από το κύριο κτίριο της συναγωγής και δύο αυλές. Στα νότια βρίσκεται η αυλή του Ρόναλντ Λάουντερ, με πρόσβαση στη λατρευτική κρήνη (Μίκβε), την οποία μοιραζόταν με τη συναγωγή Μπεθ Σαλόμ. Στην αυλή υπάρχουν επίσης και τέσσερις τάφοι ραββίνων που δεν είχαν ταφεί στο εβραϊκό νεκροταφείο της Νέας Χώρας. Η βόρεια αυλή είναι αφιερωμένη στους Φίλους της Ετζ Χαγίμ και διαθέτει στον ανατολικό της τοίχο μια κρήνη, η οποία ανακατασκευάστηκε το 1995. Στα βόρεια συνορεύει με το κτίριο που στεγαζόταν η σχολή διδασκαλίας του Ταλμούδ. Η κάθε αυλή έχει δική της πρόσβαση. Η πρόσβαση στη βόρεια αυλή γίνεται από την πύλη Ρόσνταϊλντ, ενώ στη νότια αυλή γίνεται από μια μικρή είσοδο που οδηγούσε και στον γυναικωνίτη τα χρόνια που αυτός ήταν σε χρήση.[5]
Το κύριο κτίριο είναι μονόκλιτο θολωτό. Η εσωτερική διαρρύθμισή του είναι παρόμοια με αυτή των συναγωγών των Ιωαννίνων, της Χαλκίδας και της Κέρκυρας, και ακολουθεί την παράδοση της ρωμανιώτικης κοινότητας. Το Εχάλ (ιερό της Τορά) βρίσκεται στον ανατολικό τοίχο, ενώ το Βήμα (αναγνωστήριο της Τορά) βρίσκεται ακριβώς απέναντί του, στον δυτικό τοίχο.[5]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 17 Μαΐου 2017.
- ↑ 2,0 2,1 «Η συναγωγή των Χανίων, συνέντευξη του Νίκου Χαννάν Σταυρουλάκη». Ελευθεροτυπία. 21 Ιανουαρίου 2010. http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=133869. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουνίου 2015.
- ↑ «Την Κυριακή τα εγκαίνια της Συναγωγής Ετς Χαγίμ». in.gr. ΑΠΕ. 9 Οκτωβρίου 1999. http://news.in.gr/greece/article/?aid=329121. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουνίου 2015.
- ↑ «Διαλευκάνθηκαν οι εμπρησμοί στην Εβραϊκή Συναγωγή Χανίων». tvxs.gr. 22 Ιανουαρίου 2010. http://tvxs.gr/news/%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1/%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%BB%CE%B5%CF%85%CE%BA%CE%AC%CE%BD%CE%B8%CE%B7%CE%BA%CE%B1%CE%BD-%CE%BF%CE%B9-%CE%B5%CE%BC%CF%80%CF%81%CE%B7%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%AF-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B5%CE%B2%CF%81%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CE%AE-%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%B3%CF%89%CE%B3%CE%AE-%CF%87%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CF%89%CE%BD. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουνίου 2015.
- ↑ 5,0 5,1 «Etz Hayyim Synagogue - History & Architecture». ιστοσελίδα της συναγωγής. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουνίου 2015. (Αγγλικά)
