Τουρχάν Χατιτζέ Σουλτάνα
| Τουρχάν Χατιτζέ Σουλτάν ترهان خديجة سلطان | |
|---|---|
| Αυτοκρατορική σύζυγος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Χασεκί Σουλτάνα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Αντιβασίλισσα του Σουλτανάτου Βαλιντέ του Βασιλέα | |
 | |
Αντιβασίλισσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας | |
| Περίοδος | 2 Σεπτεμβρίου 1651 - 5 Δεκεμβρίου 1656 (15 έτη & 3 μήνες) |
| Προκάτοχος | Κιοσέμ Σουλτάνα |
| Διάδοχος | Κανείς |
| Περίοδος | 2 Σεπτεμβρίου 1651 - 4 Αυγούστου 1683 (31 έτη & 11 μήνες) |
| Προκάτοχος | Κιοσέμ Σουλτάνα |
| Διάδοχος | Σαλιχά Ντιλασούμπ Σουλτάνα |
| Περίοδος | 2 Σεπτεμβρίου 1651 - 5 Δεκεμβρίου 1656 (15 έτη & 3 μήνες) |
| Προκάτοχος | Κιοσέμ Σουλτάνα |
| Διάδοχος | Κατάργηση σουλτανάτου |
| Περίοδος | 2 Ιανουαρίου 1642 - 12 Αυγούστου 1648 (6 έτη & 7 μήνες) |
| Προκάτοχος | Αϊσέ Σουλτάνα |
| Διάδοχος | Εμετουλάχ Ραμπιά Γκιουλνούς Σουλτάνα |
| Γέννηση | Νάντια 1627, Βασίλειο της Πολωνίας |
| Θάνατος | 4 Αυγούστου 1683 (56 ετών) Κωνσταντινούπολη, Οθωμανική Αυτοκρατορία |
| Τόπος ταφής | Γενί Τζαμί, Κωνσταντινούπολη, Οθωμανική Αυτοκρατορία |
| Σύζυγος | Ιμπραήμ Α΄ |
| Επίγονοι | Μωάμεθ Δ΄ Ατικέ Σουλτάνα |
| Οίκος | Οσμανιδών (από τον γάμο) |
| Πατέρας | Σαμίλο Τουτσάπσκι |
| Θρησκεία | Χριστιανισμός, εξισλαμίστηκε μετά τη σύλληψη της |
| Εθνικότητα | Ρωσική ή Ρουθηνική |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Η Χασεκί Τουρχάν Χατιτζέ Βαλιντέ Σουλτάν (Οθ. Τούρκικα:ترهان خديجة سلطان) (Τούρκικα: Haseki Turhan Hatice Valide Sultan, 1627 - 4 Αυγούστου 1683) ήταν μια από τις Χασεκί Σουλτάν και η πρώτη σύζυγος του σουλτάνου Ιμπραήμ Α΄ και μητέρα του σουλτάνου Μωάμεθ Δ΄ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.[1]
Η Τουρχάν Χατιτζέ Σουλτάν ήταν μία από τις κυριότερες εκπροσώπους του Σουλτανάτου των Γυναικών.
Ο πλήρης τίτλος ήταν: Devletlu İsmetlu Haseki Turhan Hatice Valide Sultan Aliyyetü'ş-Şân Hazretleri
Χασεκί Σουλτάν
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Γεννήθηκε το 1627. Η Τουρχάν της οποίας η αρχική ονομασία ήταν Νάντια, θεωρήθηκε ότι απήχθηκε είτε από τα εδάφη της Ρουθηνίας (Βασίλειο της Πολωνίας) στην σημερινή Ουκρανία είτε από την Ρωσία. Είχε συλληφθεί κατά τη διάρκεια μίας από τις επιδρομές των Τατάρων και πουλήθηκε ως σκλάβα. Ήταν Χριστιανή Ορθόδοξη και έπειτα εξισλαμίστηκε.
Όταν ήταν περίπου 12 ετών η Τουρχάν εστάλη στο παλάτι Τοπ Καπί ως δώρο για τη μητέρα του Σουλτάνου Ιμπραήμ, Κιοσέμ Σουλτάνα, από τον Χάνο της Κριμαίας. Ήταν ίσως η Κιοσέμ που έδωσε την Τουρχάν στον Ιμπραήμ ως παλλακίδα. Η Τουρχάν ήταν γνωστή για την ομορφιά της και την εξυπνάδα της. Είχε ξανθά μαλλιά και αδύνατο σώμα.
Στις 2 Ιανουαρίου 1642 σε ηλικία 14 ετών γέννησε έναν γιο, τον μελλοντικό Σουλτάνο Μωάμεθ Δ΄. Λίγο μετά την την γέννηση του ο Ιμπραήμ Α΄ και η Τουρχάν μάλωσαν και ο Ιμπραήμ εξοργίστηκε τόσο που άρπαξε τον Μωάμεθ από τα χέρια της Τουρχάν και τον πέταξε σε μία στέρνα. Ευτυχώς ο Μωάμεθ διασώθηκε από τους υπηρέτες του χαρεμιού. Αυτό το περιστατικό άφησε μία ουλή στο κεφάλι του Μωάμεθ.
Στις 8 Αυγούστου 1647 ο Ιμπραήμ εκθρονίστηκε και αρκετές μέρες αργότερα στραγγαλίστηκε. Τον διαδέχτηκε ο μεγαλύτερος γιος του Μωάμεθ, δηλαδή ο γιος της Τουρχάν.
Αντιπαράθεση με την Βαλιντέ Κιοσέμ Σουλτάν
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Με την κυριαρχία του Μωάμεθ Δ΄, η θέση της Βαλιντέ Σουλτάν θα έπρεπε να πάει στην Τουρχάν. Ωστόσο η Τουρχάν αγνοήθηκε λόγω του ότι ήταν νέα και άπειρη. Αντ' αυτού, η γιαγιά του Σουλτάνου και προηγούμενη Βαλιντέ Σουλτάν, Κιοσέμ, επανήλθε σε αυτή την υψηλή θέση. Η Κιοσέμ ήταν Βαλιντέ Σουλτάν με δύο γιους, τον Μουράτ Δ΄ και τον Ιμπραήμ Α΄, έχοντας έτσι τη μεγαλύτερη εμπειρία από τις δύο γυναίκες.
Ωστόσο αποδείχτηκε ότι η Τουρχάν ήταν υπερβολικά φιλόδοξη για να χάσει μια τέτοια υψηλή θέση χωρίς μάχη. Στον αγώνα της να γίνει Βαλιντέ, η Τουρχάν υποστηρίχθηκε από τον επικεφαλής μαύρο ευνούχο και τον Μεγάλο Βεζίρη, ενώ η Κιοσέμ υποστηρίχθηκε από τον Σώμα των Γενίτσαρων και απ' όλες τις κοπέλες του χαρεμιού του Ιμπραήμ Α΄. Παρά το γεγονός ότι η Κιοσέμ ως Βαλιντέ Σουλτάν έδειχνε το καλύτερο για την κυβέρνηση, οι άνθρωποι αγανάκτησαν με την επίδραση των Γενιτσάρων στην κυβέρνηση.
Σε αυτή την πάλη για την εξουσία, η Κιοσέμ είχε προγραμματίσει να εκθρονίσει τον Μωάμεθ Δ΄ και να τον αντικαταστήσει με έναν άλλο νεότερο εγγονό της, τον Σουλεϊμάν, που ήταν γιος μιας άλλης συζύγου του Ιμπραήμ, της Σαλιχά Ντιλασούπ. Σύμφωνα με έναν ιστορικό το σχέδιο αυτό αποσκοπούσε στην αντικατάσταση της Τουρχάν από την Σαλιχά, γιατί η Σαλιχά ήταν πιο εύκολα ελεγχόμενη. Το σχέδιο ήταν ανεπιτυχές, καθώς η Τουρχάν ενημερώθηκε από έναν από τους σκλάβους της Κιοσέμ και διέταξε την δολοφονία της. Η Κιοσέμ Σουλτάν δολοφονήθηκε το 1651 σε ηλικία 62 ετών, τρία χρόνια μετά την ενθρόνιση του εγγονού της, Μωάμεθ Δ΄.
Βαλιντέ Σουλτάν
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Με τον θάνατο του αντιπάλου της, η Τουρχάν έγινε Βαλιντέ Σουλτάν. Ως αντιβασιλέας, η Τουρχάν ασκούσε μεγάλη δύναμη. Συνόδευσε τον γιο της σε σημαντικές συναντήσεις και σε αρκετές περιπτώσεις μίλησε πίσω από κουρτίνα. Ήταν βαθιά αγαπητή και σεβαστή από τον γιο της, Μωάμεθ Δ΄.
Λόγω της απειρίας της βασίζονταν σε άλλα μέλη της κυβέρνησης για να την ενημερώσουν για πολιτικά θέματα. Αυτό είναι εμφανές από την αλληλογραφία της με τους Μεγάλους Βεζίρηδες. Η αντιβασιλεία της Τουρχάν αμαυρώθηκε από τουλάχιστον δύο παράγοντες: τον πόλεμο με τους Βενετούς για το νησί της Κρήτης, και την οικονομική κρίση που προέκυψε από τις υψηλές δαπάνες της διεξαγωγής πολέμου. Οι αδύναμοι Μεγάλοι Βεζίρηδες δεν βελτίωσαν την κατάσταση. Ωστόσο, το 1656 ο Κιοπριολού Μεχμέτ Πασάς διορίστηκε στη θέση του Μεγάλου Βεζίρη. Στον Μεχμέτ Πασά δόθηκε μεγαλύτερη εξουσία από του προκατόχους του. Έτσι, μερική από την πολιτική εξουσία της Τουρχάν πήγε στον Μεγάλο Βεζίρη.
Η Τουρχάν εμπόδισε την σύζυγο του γιου της, Εμετουλάχ, να σκοτώσει τους αδελφούς του Μωάμεθ Δ΄ από άλλες μητέρες, τον Σουλεϊμάν Β΄ και τον Αχμέτ Β΄. Ο Σουλεϊμάν, ο εγγονός που σκόπευε να ενθρονίσει η Κιοσέμ , ήταν γιος της Σαλιχά Ντιλασούμπ και ο Αχμέτ ήταν γιος της Χατιτζέ Μουαζέζ.
Έργα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ιστορικός Λέσλι Πιρς βλέπει το έτος 1556 ως σημείο καμπής στην ζωή της Τουρχάν. Με την παροχή περισσότερης εξουσίας στον Μεγάλο Βεζίρη, η πολιτική εξουσία της Τουρχάν περιορίστηκε. Ωστόσο, διοχέτευσε τις ενέργειές της σε άλλους τομείς της ζωής. Η Τουρχάν άρχισε να χτίζει. Ήταν μεγάλη "οικοδόμος" της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Το πρώτο έργο της ξεκίνησε το 1658, ίσως σε απάντηση στη Ενετική απειλή η Τουρχάν κατασκεύασε δύο φρούρια κοντά στην είσοδο των Δαρδανελίων. Το ένα ήταν στην Ευρωπαϊκή πλευρά και το άλλο στην Ασιατική πλευρά και υπάρχουν μέχρι σήμερα.
Ωστόσο, η μεγαλύτερη αναγνώριση της Τουρχάν επιτεύχθηκε, έχοντας ολοκληρώσει το Γενί Τζαμί στην Κωνσταντινούπολη. Το Γενί Τζαμί έχει μία ενδιαφέρουσα ιστορία. Η κατασκευή του τζαμιού άρχισε από τη Σαφιγιέ Σουλτάν, σύζυγο του Μουράτ Γ΄ και μητέρα του Μωάμεθ Γ΄. Είχε επιλέξει την εμπορική συνοικία της πόλης, Εμίνονου, για την θέση του τζαμιού. Αυτή η περιοχή κατοικούνταν από τους μη-μουσουλμάνους. Με την κατασκευή ενός νέου τζαμιού στο Εμίνονου, η Σαφιγιέ ήθελε να πετύχει τον εξισλαμισμό της περιοχής. Για να χτιστεί σε αυτήν την περιοχή, η γη έπρεπε να διατεθεί από τους τοπικούς μη-μουσουλμάνους κατοίκους, κάτι που δεν κύλησε ομαλά.
Το 1597 τοποθετήθηκε η πρώτη πέτρα στο τζαμί. Ωστόσο, μετά το θάνατο του γιου της Σαφιγιέ Σουλτάν, Μωάμεθ Γ΄, το 1603 η κατασκευή σταμάτησε εφόσον η Σαφιγιέ δεν ήταν πλέον Βαλιντέ Σουλτάν. Η κατασκευή εγκαταλείφθηκε για 57 χρόνια και το 1660 η περιοχή καταστράφηκε από πυρκαγιά. Το τζαμί πήρε τη δεύτερη ευκαιρία του, όταν η Τουρχάν αποφάσισε να τελειώσει αυτό που άρχισε η Σαφιγιέ. Το συγκρότημα ολοκληρώθηκε το 1665, που περιλάμβανε όχι μόνο το τζαμί, αλλά και ένα σχολείο, δημόσια λουτρά, αγορά και νεκροταφείο. Σύμφωνα με την ιστορικό Λέσλι Πιρς το Γενί Τζαμί κέρδισε τη διάκριση να είναι το πρώτο αυτοκρατορικό τζαμί που χτίστηκε από μια γυναίκα.
Στο Γενί Τζαμί βρίσκονται οι τάφοι της Τουρχάν, του γιου της Μωάμεθ Δ΄ καθώς και πέντε μετέπειτα Σουλτάνων (Μουσταφά Β΄, Αχμέτ Β΄, Μαχμούτ Α΄, Οσμάν Γ΄ και Μουράτ Ε΄), της Γκιουλτζεμάλ Σουλτάν και της Τιριμουτζγκάν Σουλτάνκαι διαφόρων μελών της Οθωμανικής αυλής.
Στο εσωτερικό του τάφου της Τουρχάν βρίσκεται ο τόπος ταφής της Σαλιχά Σουλτάν, μητέρας του Μαχμούτ Α΄, της Εμινέ Μιχρισάχ Σουλτάν, μητέρας του Μουσταφά Γ΄ και της Ραμπιά Σερμί Σουλτάν, μητέρας του Αμπντούλ Χαμίτ Α΄.
Θάνατος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Τουρχάν ήταν η τελευταία γυναίκα που άσκησε τόσο μεγάλη δύναμη ώστε να ενεργεί ως αντιβασιλέας για ένα νεαρό γιο. Ως γυναίκα, δεν ήταν εκτεθειμένη σε δημόσιους χώρους στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η Τουρχάν έδειξε τον εαυτό της στους υπηκόους της μέσω των έργων της. Για να υπερασπιστεί την είσοδο των Δαρδανελίων, η Τουρχάν έχτισε δύο φρούρια και έτσι έγινε ο φύλακας της αυτοκρατορίας.
Η Τουρχάν πέθανε το 1683 στην Κωνσταντινούπολη σε ηλικία 56 ετών και τάφηκε στο Γενί Τζαμί, όπου βρίσκονται οι τάφοι του γιου της και των απογόνων της.
Παιδιά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Μωάμεθ Δ΄ (1642-1693)
- Ατικέ Σουλτάν (1644-1667)
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ The Rise of the Turks and the Ottoman Empire Αρχειοθετήθηκε 2012-06-28 στο Wayback Machine. Retrieved on 2007-09-16
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Peirce, Leslie P., The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire, Oxford University Press, 1993, ISBN 0-19-508677-5 (paperback)
- Yavuz Bahadıroğlu, Resimli Osmanlı Tarihi, Nesil Yayınları (Ottoman History with Illustrations, Nesil Publications), 15th Ed., 2009, ISBN 978-975-269-299-2 (Hardcover)
- Peirce, p.252
- A History of the Ottoman Empire to 1730. CUP Archive.
- Thys-Senocak, p. 17
- Honored by the Glory of Islam: Conversion and Conquest in Ottoman Europe, p. 35
- Thys-Senocak,p.25
- Thys-Senocak,p.26
- Peirce, p.250
- Peirce, p.253
- Peirce,p.255-256
- Thys-Senocak, p.109
- Thys-Senocak,p.186
- Thys-Senocak,p.189-192
- Thys-Senocak,p.195-196
- Peirce,p.206
- Peirce,p. 206
- Peirce,p.258
- Peirce,p.207
.svg){kind=small}