Μετάβαση στο περιεχόμενο

Βραδέτο Ιωαννίνων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 39°56′N 20°44′E / 39.933°N 20.733°E / 39.933; 20.733

Βραδέτο
Βραδέτο is located in Greece
Βραδέτο
Βραδέτο
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
ΠεριφέρειαΗπείρου
Δημοτική ΕνότηταΤύμφης
Δημοτική ΚοινότηταΒραδέτου
Γεωγραφία
ΝομόςΙωαννίνων
Υψόμετρο1.340 μέτρα
Πληθυσμός
Μόνιμος22
Έτος απογραφής2021
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας440 07
Τηλ. κωδικός2653
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Το Βραδέτο είναι ορεινό χωριό του νομού Ιωαννίνων της Ηπείρου σε υψόμετρο 1.340 μέτρων[1] και συμπεριλαμβάνεται στα Ζαγοροχώρια και ειδικότερα στο κεντρικό Ζαγόρι[2][3].

Γεωγραφία - Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Βραδέτο είναι κτισμένο στις νοτιοδυτικές πλαγιές του όρους Τύμφη και είναι το ψηλότερο χωριό του Ζαγοριού στο νομό Ιωαννίνων, με ψηλότερο σημείο την πλατεία του σε υψόμετρο 1.340 μέτρα[4]. Βρίσκεται πάνω σε ένα βράχο, ο οποίος έχει από τις τρεις πλευρές του το φαράγγι του Βίκου και πίσω του την πλαγιά της οροσειράς της Τύμφης. Η διασταύρωση μετά το χωριό Καπέσοβο οδηγεί σε αυτό μετά από διαδρομή 9 χλμ. και δεν υπάρχει άλλη οδική σύνδεση με τα υπόλοιπα χωριά εκτός από τον δρόμο αυτό. Από το Βραδέτο ξεκινά η «σκάλα» (πετρόχτιστο μονοπάτι) που συνδέει το χωριό με το Καπέσοβο. Η διάρκεια της διαδρομής είναι περίπου 50 λεπτά.

Σύμφωνα με τον Ηπειρώτη γιατρό και λαογράφο Ιωάννη Λαμπρίδη αποτελεί συγκροτημένο οικισμό από το 1616 και δημιουργήθηκε από κατοίκους παλιότερου συνοικισμού με το όνομα "Νούκα" της εύρωστης για την εποχή εκείνη περιοχής του Σκαμνέλι, οι οποίοι μετεγκαταστάθηκαν στο σημερινό Βραδέτο[4]. Πιθανολογείται ότι αιτία ήταν η μορφολογία του εδάφους που ευνοούσε την κτηνοτροφία. Αν και το υψόμετρο των 1.340 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας κάνει το χωριό απόμακρο, ο νότιος προσανατολισμός του δεν επιτρέπει μεγάλες χιονοσκεπείς περιόδους, ενώ το «καθυστερημένο» καλοκαίρι επιτρέπει την βόσκηση ως αργά τον Οκτώβριο. Μαρτυρίες των κατοίκων αναφέρουν να εκτρέφονται πάνω από 15 χιλιάδες αιγοπρόβατα αλλά και να καλλιεργούνται χωράφια με εξαιρετικής ποιότητας βρίζα και άλλων δημητριακών. Η ύπαρξη των εγκαταλελειμμένων πια αλωνιών περίπου 15 το αριθμό επιβεβαιώνουν την καλή παραγωγή.

Η κεντρική εκκλησία Γέννησης της Θεοτόκου είναι κτισμένη το 1799 από τον Νικόλαο Τσιγαρά και εορτάζει 8 Σεπτέμβρη με τριήμερο πανηγύρι της που είναι είναι ονομαστό σε ολόκληρο το νομό Ιωαννίνων[4][5]. Επίσης υπάρχουν οι εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου με το κοιμητήριο, του Προφήτη Ηλία, του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Αθανασίου πάνω από την Σκάλα.

Οι κάτοικοί του χωριού αποτελούνται από γηγενείς Ζαγορίσιους ενώ μετά το 1930 εισήλθαν σε αυτό και οι Σαρακατσάνοι ή Σκηνίτες όπως τους αποκαλούσαν. Η μείξη ήταν «αναπόφευκτη» και έτσι Ζαγορίσιοι και Σαρακατσάνοι «συζούσαν», μεγάλωναν, τρέφονταν, στον ίδιο τόπο.

Στο χωριό δραστηριοποιείται από το 2000 ο Πολιτιστικός Σύλλογος Βραδέτου[νεκρός σύνδεσμος] με σκοπό "την αναβίωση και διατήρηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και τη μετάδοσή τους στη νέα γενιά Βραδετινών". Διοργανώνει εκδηλώσεις που αναβιώνουν τα έθιμα του αλωνίσματος, του αργαλειού, του τραχανά και παρουσιάσεις - ενημερώσεις για τα σπηλαιοβάραθρα του Βραδέτου[6].

Αξιοθέατα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η σκάλα του Βραδέτου
Άποψη της σκάλας του Βραδέτου

Το πιο σημαντικό αξιοθέατο και με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα είναι η περίτεχνη "Σκάλα του Βραδέτου" που βρίσκεται στην βόρεια πλευρά της "Μεζαριάς" και χωρίζει το Βραδέτο από το Καπέσοβο. Μια πέτρινη κατασκευή με χρήση της «αυτόχθονης» πέτρας που ξακουστοί μαστόροι έχτισαν και συνέδεσαν τα δύο χωριά και αποτελούσε την είσοδο και την έξοδο από το Βραδέτο. Από το 1998, η σκάλα μαζί τα με τα δύο πέτρινα γεφύυρια μεταξύ των χωριών Καπέσοβο έχουν χαρακτηριστεί ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία γιατί "αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής και μαρτυρίες του τρόπου επιβίωσης και επικοινωνίας των κατοίκων της περιοχής της εποχής εκείνης και είναι σημαντικά για τη μελέτη της ιστορίας της αρχιτεκτονικής"[7].

Η τοποθεσία "Μπελόη" στην άκρη της χαράδρας του Βίκου. Η ονομασία της πιθανολογείται ότι προέρχεται από σλάβικη λέξη που σημαίνει καλή θέα ή μπαλκόνι.

Στην ευρύτερη περιοχή του χωριού, ψηλά στην Τύμφη και προς το χωριό Πάπιγκο, είναι οι αλπικές λίμνες Δρακόλιμνη. Βρίσκονται βορειοδυτικά από την κορυφή Γκαμήλα και την κορυφή Πλόσκος σε υψόμετρο 2.150 μέτρα και που σε αυτή ζουν χιλιάδες χρόνια τώρα κάποια αμφίβια με την ονομασία Triturus Alpestris ή στα ελληνικά Τρίτωνες (βλ. Αλπικός τρίτωνας)[8][9]. Σε αυτούς οφείλεται ο μύθος των δράκων – φυλάκων της λίμνης. Η Δρακόλιμνη βρίσκεται στα όρια των περιοχών του Βραδέτου και του Παπίγκου αλλά χωροταξικά ανήκει στο Πάπιγκο.

Το σπήλαιο της Καλόγριας στο Βραδέτο

Μερικά από τα βαθύτερα σπηλαιοβάραθρα της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης βρίσκονται στην εδαφική περιφέρεια του Βραδέτου. Τα πιό γνωστά είναι: η "Τρύπα στα Αλώνια", η "Τρύπα της Σκάλας", η "Τρύπα της Καλόγριας", η "Τρύπα στα Κορνίσια", η "Γκαϊλότρυπα" και η "Χιονότρυπα"[10].

Διοικητικά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Βραδέτο αναφέρεται το 1919 στο ΦΕΚ 184Α-19/08/1919 να ορίζεται έδρα της ομώνυμης κοινότητας[11]. Σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης αποτελεί την τοπική κοινότητα Βραδέτου που ανήκει στη δημοτική ενότητα Κεντρικού Ζαγορίου του Δήμου Ζαγορίου και σύμφωνα με την απογραφή 2011 έχει πληθυσμό 21 κατοίκους[12]. Έως το 2010 υπαγόταν στον δήμο Κεντρικού Ζαγορίου και αποτελούσε ομώνυμο δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Τύμφης και κατά την απογραφή του 2001 είχε 23 μόνιμους κατοίκους.

Απογραφές πραγματικού πληθυσμού (de facto)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Απογραφή 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011 2021
Πληθυσμός 32[13] 25[14] 33[15] 19[16] 32[17] 23[18] 21 22

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 273, τομ. 7. 
  2. ↑ «Πλήρης τουριστικός οδηγός για τα Ιωάννινα». www.about-ioannina.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2019. 
  3. ↑ «Χωριά - Ζαγοροχώρια- Τόπος Θρύλων και Παραδόσεων». www.zagoroxoria.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2019. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 zagoriadmin. «Βραδέτο». Δήμος Ζαγορίου. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2019. 
  5. ↑ «Βραδέτο Προορισμός - Τουριστικές πληροφορίες - Διακοπές Βραδέτο - diakopes.gr». Διακοπές. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2019. 
  6. ↑ in.gr (22 Δεκεμβρίου 2009). «Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Βραδέτου». in.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2019. 
  7. ↑ «ΔΙΑΡΚΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΚΗΡΥΓΜΕΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΩΝ». listedmonuments.culture.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2019. [νεκρός σύνδεσμος]
  8. ↑ «ΑΛΠΙΚΕΣ ΛΙΜΝΕΣ – ΒΑΡΑΘΡΑ - ΚΟΛΥΜΠΗΘΡΕΣ». old.ntua.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2019. 
  9. ↑ house, Wapp-development. «Η επίσημη ιστοσελίδα του Δήμου Κόνιτσας». www.konitsa.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2019. 
  10. ↑ «Σπήλαια και βάραθρα του Ζαγορίου». www.topoguide.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2019. 
  11. ↑ «Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών». ΕΕΤΑΑ. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2019. 
  12. ↑ «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2011 Αρχειοθετήθηκε 2021-10-04 στο Wayback Machine.», σελ. 10567 (σελ. 93 του pdf)
  13. ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 7ης Μαρτίου 1951, σελ. 85 του pdf. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-05-14. https://web.archive.org/web/20130514080510/http://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1951_1.pdf. 
  14. ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961, σελ. 87 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1961_1.pdf. 
  15. ↑ Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971, σελ. 85 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1971_1.pdf. 
  16. ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 5 Απριλίου 1981, σελ. 97 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1981_1.pdf. 
  17. ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 17 Μαρτίου 1991, σελ. 111 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1991_1.pdf. 
  18. ↑ Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος - Απογραφή 2001, σελ. 119 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2001_1.pdf. 

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Βραδέτο_Ιωαννίνων&oldid=10673393"