Ράμνα Σερρών
Συντεταγμένες: 41°17′13.42″N 23°12′16.02″E / 41.2870611°N 23.2044500°E
Η Ράμνα είναι εγκαταλελειμμένος οικισμός που βρισκόταν σε υψόμετρο 570 μ. στο όρος Μπέλλες, στον σημερινό Δήμο Σιντικής της Περιφερειακής Ενότητας Σερρών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Διοικητικά, πρόκειται για τον αρχικό οικισμό του σημερινού κατοικημένου χωριού Ομαλό Σερρών, αν και είχαν διαφορετική θέση, πληθυσμό και ιστορία. Η Ράμνα ήταν το μοναδικό χωριό στην ανατολική Μακεδονία με αποκλειστικά Βλάχους κατοίκους, που κατοικούσαν εκεί μόνιμα όλες τις εποχές του έτους. Καταστράφηκε το 1916, κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ καταστράφηκε ξανά από γερμανικό αεροπορικό βομβαρδισμό το 1941 κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οθωμανική περίοδος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η ίδρυση της Ράμνας ανάγεται στους χρόνους της Τουρκοκρατίας, όταν την εποχή της διοίκησης του Αλή Πασά στα Ιωάννινα, δημιουργήθηκαν προβλήματα με τους ελληνικούς πληθυσμούς που ζούσαν στην περιοχή, οδηγώντας σε μεγάλες μετακινήσεις βλάχικων πληθυσμών της Ηπείρου, κυρίως σε δύο φάσεις. Η πρώτη φάση σημειώθηκε ανάμεσα στα έτη 1820 με 1822, ενώ η δεύτερη ανάμεσα στα 1822 με 1830. Τα αίτια των διωγμών αυτών, μπορούν να θεωρηθούν συνέπειες της Ελληνικής Επανάστασης του 1821[1]. Από αυτές τις μετακινήσεις πληθυσμών και μετά από πολύχρονη περιπλάνηση στον Μακεδονικό χώρο, βλάχικοι πληθυσμοί εγκαταστάθηκαν και σε περιοχές του νομού Σερρών.
Ο οικισμός της Ράμνας εκτιμάται ότι δημιουργήθηκε μετά το 1840 και ήταν το μοναδικό χωριό με αμιγές βλαχόφωνο πληθυσμό κατά τον 19ο αιώνα στην ανατολική Μακεδονία.[2] Βρισκόταν σε υψόμετρο 570 μέτρων, στις νότιες πλαγιές του όρους Μπέλλες, σε απόσταση 3 χλμ. βόρεια-βορειοανατολικά από τον σημερινό οικισμό Ομαλό-Θρακικό.[3] Προφορικές μαρτυρίες των Βλάχων κατοίκων του Νέου Πετριτσίου Σερρών, των οποίων οι γονείς έζησαν στη Ράμνα, αναφέρουν ότι οι κάτοικοι του χωριού προέρχονταν κυρίως από τα χωριά Αβδέλλα και Γράμουστα, καθώς και από άλλα χωριά, όπως το Νυμφαίο, η Σαμαρίνα, η Μοσχόπολη και η Νικολίτσα του Γράμμου.[1]
Κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ο οικισμός ανήκε διοικητικά στον Καζά του Ντεμίρ Ισάρ του Σαντζακίου των Σερρών του Βιλαετίου της Θεσσαλονίκης. Στη δημογραφική μελέτη «Εθνογραφία των Βιλαετίων Αδριανούπολης, Μοναστηρίου και Θεσσαλονίκης» που εκδόθηκε το 1878 στην Κωνσταντινούπολη, εκτιμάται ότι το 1873 ο οικισμός αποτελούνταν από 106 σπίτια και 350 Βλάχους κατοίκους,[4] ενώ στη μελέτη «Οι Έλληνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στατιστική και Εθνογραφική Μελέτη» του Αλεξάντρ Συνβέ που εκδόθηκε το 1878 στην Κωνσταντινούπολη, εκτιμάται ότι αποτελούνταν από 90 κατοίκους.[5] Η στατιστική μελέτη του Βούλγαρου Βασίλ Κάντσωφ, «Μακεδονία, Εθνογραφία και Στατιστική», εκτιμά ότι το 1900 η Ράμνα είχε 550 Βλάχους κατοίκους,[6] ενώ σύμφωνα με τη μελέτη «La Macédoine et sa Population Chrétienne» του Βούλγαρου Ντίμιταρ Μπρανκόφ, το 1904 ζούσαν εκεί 1.024 κάτοικοι.[7] Σύμφωνα με την «Εθνολογική Στατιστική των Βιλαετίων Θεσσαλονίκης και Μοναστηρίου» του Αθανάσιου Χαλκιόπουλου, που εκδόθηκε το 1910 στην Αθήνα, ο πληθυσμός του οικισμού ήταν 382 βλαχόφωνοι Έλληνες κάτοικοι.[8] Τέλος, σε υπολογισμούς που εξέδωσε, το έτος 1919, η Επιτελική Υπηρεσία του Ελληνικού Στρατού, προ του 1912, αλλά και κατά τον Αύγουστο του 1915, αναφέρονται 350 βλαχόφωνοι Έλληνες κάτοικοι.[9]
Σύγχρονη ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ράμνα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στις αρχές του 20ου αιώνα πολλοί κάτοικοι της Ράμνας εγκαταστάθηκαν στην Καβάλα, όπου δούλευαν σε καπνομάγαζα, ενώ παράλληλα στο χωριό αναπτύχθηκαν ομάδες αντίστασης με μακεδονομάχους και καπετανάτα. Σημαντική ήταν η βοήθεια των κατοίκων της Ράμνας στον απελευθερωτικό πόλεμο του 1913. Με το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων, ο οικισμός περιήλθε στην ελληνική επικράτεια και κατά την ελληνική απογραφή του 1913 είχε πληθυσμό 469 κατοίκων.[10]
Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με την άφιξη των γερμανοβουλγαρικών δυνάμεων (Β΄ Βουλγαρική Κατοχή) τον Αύγουστο του 1916 και τη δημιουργία πολεμικού μετώπου στην περιοχή του Στρυμόνα, η Ράμνα καταλήφθηκε από στρατεύματα. Οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να εκκενώσουν την περιοχή και εξορίστηκαν δια μέσου των στενών του Ρούπελ και της Κρέσνας στη Βουλγαρία. Όσοι βρίσκονταν στα καπνομάγαζα της Καβάλας εξορίστηκαν στη Σερβία.
Όταν με τη λήξη του πολέμου επέστρεψαν το 1919 στην Ελλάδα, βρήκαν το χωριό τους κατεστραμμένο και αναγκάστηκαν να εγκατασταθούν σε γειτονικά χωριά, οι περισσότεροι στο Νέο Πετρίτσι και άλλοι στην τότε Βυρώνεια (στην σημερινή περιοχή Άνω Βυρώνειας). Πολλοί έφυγαν και εγκαταστάθηκαν σε κοντινές πόλεις, όπως η Σέρρες και η Θεσσαλονίκη, αλλά και στην Αθήνα. Λίγες μόνο οικογένειες, περίπου δέκα, εγκαταστάθηκαν πάλι στην τοποθεσία της Ράμνας.[11][1]
Το 1920 ο οικισμός ορίστηκε έδρα της νεοσυσταθείσας κοινότητας Ράμνης, μαζί με τα χωριά Δερβέντι (Ακριτοχώρι), Μεσιλή (Πετρινό), Μπαχτιάρ (Δενδρόφυτο), Τσουρτσελή (Θρακικό) και Χατζή-Μπεϊλίκ (Άνω Βυρώνεια και Βυρώνεια).[12]
Το 1941, κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η περιοχή της Ράμνας καταστράφηκε ολοσχερώς από γερμανικό αεροπορικό βομβαρδισμό.[13] Σε απόσταση 3 χλμ. βόρεια-βορειοανατολικά της Ράμνας και σε υψόμετρο 1.637 μέτρων, βρισκόταν το οχυρό Ποποτλίβιτσα της Γραμμής Μεταξά.
Το 1988 δημιουργήθηκε από κατοίκους του Νέου Πετριτσίου απογόνους Ραμνιωτών, ο σύλλογος Βλάχων «Η Ράμνα»,[14] ενώ αναφέρεται ως ημερομηνία ίδρυσης και το 1990, όπως αναγράφεται στο λάβαρο του συλλόγου.[15]
Σήμερα, στη θέση του κατεστραμμένου οικισμού της Ράμνας, τοποθεσία γνωστή στους κατοίκους της περιοχής ως Άνω Ράμνα, υπάρχει η εκκλησία Προφήτη Ηλία, η οποία είχε χτιστεί σε νοτιότερο σημείο από την παλιά εκκλησία Αγίου Γεωργίου. Υπάρχει, επίσης, κατασκήνωση κωφών και βαρήκοων παιδιών, η οποία δεν λειτουργεί.[16]
Ομαλό (παλιό)
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Την δεκαετία του 1920 εγκαταστάθηκαν στην περιοχή οικογένειες προσφύγων από τον Πόντο, σχηματίζοντας οικισμό σε χαμηλότερο υψόμετρο 190 μέτρων, περίπου ένα χιλιόμετρο νότια-νοτιοδυτικά της Ράμνας.
Το 1926 η έδρα της κοινότητας Ράμνης μεταφέρθηκε στο Δερβέντι (Ακριτοχώρι) και μετονομάστηκε σε κοινότητα Δερβεντίου.[17]
Το 1928 ο νέος προσφυγικός οικισμός αναγνωρίστηκε με την ονομασία Ομαλόν, ως μετονομασία της Ράμνας, ενώ το ίδιο έτος αποσπάστηκε από την προηγούμενη κοινότητα Δερβεντίου και προσαρτήθηκε στην κοινότητα Βυρωνείας.[18][19][20][21]
Μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο οικισμός μεταφέρθηκε ακόμη πιο νότια, στο σημείο όπου βρίσκεται έως σήμερα. Έχοντας ουσιαστικά ενωθεί με τον οικισμό Θρακικό, καθώς τους χωρίζει νοητά ένας κοινός δρόμος, το σημερινό χωριό αναφέρεται συχνά ως Ομαλό-Θρακικό ή Θρακικό-Ομαλό.
Στην τοποθεσία του παλιού Ομαλού, μεταξύ της Ράμνας και των σημερινών οικισμών Ομαλό-Θρακικό, υπάρχουν σήμερα αγροκτήματα και στάνες, ενώ από τα κτήρια του παλιού χωριού, σώζονται μόνο τα ερείπια της εκκλησίας Αγίου Γεωργίου. Υπάρχει, επίσης, ένας ταμιευτήρας νερού που κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 2000, αλλά δεν έχει λειτουργήσει έως σήμερα.
Πληθυσμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Απογραφή | Ονομασία | Κάτοικοι | Αναφ. | ||
|---|---|---|---|---|---|
| Άνδρες | Γυναίκες | Σύνολο | |||
| 1913 | Ράμνα | 239 | 230 | 469 | [10] |
| 1915 | Ράμνα | 173 | 177 | 350 | [9] |
| 1920 | Ράμνα | 69 | 58 | 127 | [22] |
| 1928 | Ομαλόν (Ράμνα) | 22 | 22 | 44 | [23] |
| 1940 | Ομαλόν | 143 | 145 | 288 | [24] |
Χάρτης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Οικισμός | Άλλες ονομασίες | Υψόμετρο | Συντεταγμένες |
|---|---|---|---|
| Ράμνα | Άνω Ράμνα | 570 μ. | 41°17′13″N 23°12′16″E / 41.28706°N 23.20445°E |
| Ράμνα, Ομαλό | Παλιό Ομαλό | 190 μ. | 41°16′30″N 23°12′01″E / 41.27512°N 23.20018°E |
| Ομαλό | Ομαλό-Θρακικό | 70 μ. | 41°15′47″N 23°11′55″E / 41.26300°N 23.19872°E |
 Αρχικός οικισμός (βόρεια), μετέπειτα οικισμός (μέσο) και σημερινός οικισμός (νότια). | |||
Φωτογραφίες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]-
Το οροπέδιο της Ράμνας στο όρος Μπέλλες. -
Πινακίδα προς τον εγκαταλελειμμένο οικισμό της Ράμνας. -
Η εκκλησία Προφήτη Ηλία στη Ράμνα. -
Η τοποθεσία της Ράμνας. -
Η τοποθεσία της Ράμνας. -
Τα ερείπια της εκκλησίας Αγίου Γεωργίου στο παλιό Ομαλό. -
Τα ερείπια της εκκλησίας Αγίου Γεωργίου στο παλιό Ομαλό. -
Τα ερείπια της εκκλησίας Αγίου Γεωργίου στο παλιό Ομαλό.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Αλεξιάδου, Ηλιάνα· Κύρλεσης, Κωνσταντίνος (2008). Ιστορικά και Λαογραφικά στοιχεία Ν. Πετριτσίου Σερρών (Βλάχων – Ποντίων – Σταρτσοβιτών). Νέο Πετρίτσι: Αφοί Χαραλαμπίδη Ο.Ε. Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2023.
- ↑ Βέρρος, Δήμος (25 Νοεμβρίου 2006) [28-29 Απριλίου 2001]. «Οι Βλάχοι της Ανατολικής Μακεδονίας, 3o Σεμινάριο Βλάχικων Παραδοσιακών Χορών». Βλάχοι.net. Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2023.
- ↑ «Gov.gr - Θέαση». gov.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Απριλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 11 Μαΐου 2023.
- ↑ Ethnographic des Vilayets d'Andrinople, de Monastir, et de Salonique (στα Γαλλικά). Κωνσταντινούπολη: Courrier d`Orient. 1878. σελ. 35. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2023.
- ↑ Les Grecs de l’Empire Ottoman. Étude Statistique et Ethnographique (στα Γαλλικά). Κωνσταντινούπολη: Imprimerie de "l'Orient Illustr'e". 1878. σελ. 48. Ανακτήθηκε στις 11 Μαΐου 2023.
- ↑ Κάντσωφ, Βασίλ (1900). Македония. Етнография и статистика (στα Βουλγάρικα). Σόφια: Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών.
46. Рамна
- ↑ Μπρανκόφ, Ντίμιταρ (1905). La Macédoine et sa Population Chrétienne (στα Γαλλικά). Παρίσι: Librairie Plon. σελ. 198-199.
- ↑ Χαλκιόπουλος, Αθανάσιος (1910). Εθνολογική Στατιστική των Βιλαετίων Θεσσαλονίκης και Μοναστηρίου. Αθήνα: Τυπογραφείου "Νομικής". σελ. 54. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2023.
- ↑ 9,0 9,1 Στατιστικοί πίνακες του πληθυσμού κατ' εθνικότητας των νομών Σερρών και Δράμας. Αθήνα: Επιτελική Υπηρεσία του Ελληνικού Στρατού. 1919. σελ. 9.
38. Ράμνα
- ↑ 10,0 10,1 Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας - Διεύθυνση Στατιστικής (1915). Απαρίθμησις των Κατοίκων των Νέων Επαρχιών της Ελλάδος του Έτους 1913 (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 49.
- ↑ Πανόπουλου, Καλλιόπη (2013). «Ήταν δύσκολα εκείνα τα χρόνια...» Προφορικές Μαρτυρίες Βλαχόφωνων από την ομηρία τους στο Ποζάρεβατς της Σερβίας - Πρακτικά Β' Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου «Οι Σέρρες και η περιοχή τους. Από την Οθωμανική κατάκτηση μέχρι την σύγχρονη εποχή» - Τόμος Α'. Σέρρες: Δήμος Σερρών. σελ. 61-75. ISBN 978-960-86390-8-9.
- ↑ Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) 2Α΄/4-1-1920. Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 7.
- ↑ «Ο βομβαρδισμός του υπόγειου Στρατηγείου στη Βυρώνεια». Γραμμή Μεταξά (metaxasline.gr). Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (ΚοινΣΕπ) Άγκιστρο Δράση. 13 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2023.
- ↑ «Σύλλογος Βλάχων Ν. Πετριτσίου "Η Ράμνα"». 23 Ιουλίου 2010. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2023.
- ↑ «Σύλλογος Βλάχων Ν. Πετριτσίου "Η Ράμνα" – vlaxoxoria.gr». 2 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2024.
- ↑ «Πολιτιστικό και Αθλητικό Κέντρο Κωφαλάλων Ράμνας Σερρών». Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΠΕΠ) Κεντρικής Μακεδονίας 2000-2006. 21 Οκτωβρίου 2004. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2023.
- ↑ Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) 217Α΄/30-6-1926. Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 1727.
- ↑ «Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών - Ράμνα (Σερρών)». Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ). Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2023.
- ↑ Παπακυριάκος, Κυριάκος (2013). Τα εγκαταλειφθέντα χωριά στο Νομό Σερρών, Σερραϊκά Σύμμεικτα (Τόμος Δεύτερος) (PDF). Σέρρες: Εταιρεία Μελέτης και Έρευνας της Ιστορίας των Σερρών (Ε.Μ.Ε.Ι.Σ.). σελ. 301. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 12 Ιουνίου 2022. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2023.
- ↑ Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) 156Α΄/8-8-1928. Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 1235.
- ↑ Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) 203Α΄/3-10-1928. Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 1718.
- ↑ Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας - Διεύθυνση Στατιστικής (1921). Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920 - Πραγματικός πληθυσμός (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 282.
- ↑ Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας - Διεύθυνση Στατιστικής (1935). Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928 - Πραγματικός πληθυσμός (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 321.
- ↑ Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας - Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος (1950). Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940 - Πραγματικός πληθυσμός (PDF). Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο. σελ. 352.