Αγγλική λογοτεχνία του 20ού αιώνα

Η αγγλική λογοτεχνία του 20ού αιώνα περιλαμβάνει το σύνολο των λογοτεχνικών έργων που δημιουργήθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο καθώς και λογοτεχνία στα αγγλικά από συγγραφείς προερχόμενους από την Κοινοπολιτεία των Εθνών. Η αμερικανική λογοτεχνία εξετάζεται ξεχωριστά καθώς θεωρείται διαφορετική εθνική λογοτεχνία από την αγγλική.

Η ανησυχία που προκλήθηκε από τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο εκδηλώθηκε στην αγγλική λογοτεχνία αφενός με έργα που απεικονίζουν τις φρικτές εμπειρίες του πολέμου χαρακωμάτων, αφετέρου με την έναρξη των μοντερνιστικών τάσεων, που αναπτύχθηκαν παράλληλα με την παραδοσιακή γραφή και εκφράζονται ιδιαίτερα με την τεχνική του ροής της συνείδησης, η οποία αντικατέστησε τη συμβατική αφήγηση με ένα ρεύμα υποκειμενικών ιδεών και συναισθημάτων.

Η περίοδος μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο έφερε ύφεση στην αγγλική λογοτεχνία, που προήλθε τόσο από την απογοήτευση για τις τελευταίες εξελίξεις στον ευρωπαϊκό πολιτισμό όσο και από την ταχεία αποσύνθεση της τεράστιας Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Ο όρος μεταμοντέρνα λογοτεχνία χρησιμοποιείται για να περιγράψει ορισμένες τάσεις στη λογοτεχνία μετά το 1960.

Ποίηση

Οι αρχές του αιώνα

Τόμας Χάρντι (1840 - 1928)

Ένας σημαντικός Βρετανός λυρικός ποιητής των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα ήταν ο Τόμας Χάρντι, ήδη επιτυχημένος μυθιστοριογράφος τον προηγούμενο αιώνα που στράφηκε αποκλειστικά στην ποίηση με κυρίως αντιπολεμικά έργα με θέμα τον Δεύτερο Πόλεμο των Μπόερς, στα οποία αναδεικνύει τις συνέπειες του πολέμου για τον απλό άνθρωπο. Έγραψε σε παραδοσιακό ύφος, ωστόσο θεωρείται μια σημαντική μεταβατική φιγούρα μεταξύ της βικτωριανής εποχής και του νέου αιώνα.

Στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, οι λεγόμενοι Γεωργιανοί ποιητές όπως ο Ουόλτερ ντε λα Μέαρ και ο Τζον Μέισφιλντ διατήρησαν μια συντηρητική προσέγγιση στην ποίηση συνδυάζοντας τον ρομαντισμό, συναισθηματισμό και ηδονισμό της βικτωριανής εποχής με πρώιμα μοντερνιστικά στοιχεία.

Οι εμπειρίες του Α' Παγκοσμίου Πολέμου αποτυπώθηκαν στα έργα ποιητών του πολέμου, μεταξύ των οποίων: ο Ρούπερτ Μπρουκ, ο Γουίλφρεντ Όουεν, ο Έντουαρντ Τόμας, ο Ισαάκ Ρόζενμπεργκ, που σκοτώθηκαν στο μέτωπο, και ο Ζίγκφριντ Σασούν.

Η εξαιρετικά πρωτότυπη ποίηση του βικτωριανού Τζέραρντ Μάνλεϊ Χόπκινς δημοσιεύτηκε το 1918, πολύ μετά τον θάνατό του.

Μοντερνισμός

Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς (1865-1939)

Ο λογοτεχνικός μοντερνισμός άρχισε στην Αγγλία στις αρχές του 20ού αιώνα από μια γενική αίσθηση απογοήτευσης από την βεβαιότητα και τον συντηρητισμό της βικτωριανής εποχής.Το κίνημα επηρεάστηκε από τις ιδέες των Κάρολου Δαρβίνου, Ερνστ Μαχ, Ανρί Μπεργκσόν, Φρίντριχ Νίτσε, Τζέιμς Φρέιζερ, Καρλ Μαρξ και τις ψυχαναλυτικές θεωρίες του Σίγκμουντ Φρόυντ, μεταξύ άλλων. Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος είχε σημαντική επίδραση στη λογοτεχνία και οι οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές συνέβαλλαν στην ανάπτυξη του κινήματος κυρίως στη δεκαετία του 1920, τη δεκαετία του 1930 και αργότερα. Τα χαρακτηριστικά του περιλαμβάνουν τη διάλυση της μορφής και τη διάθεση για πειραματισμό που επιτυγχάνονται με τον κατακερματισμό, τη χρήση της ροής της συνείδησης και την εγκατάλειψη της γραμμικής αφήγησης.

Οι μοντερνιστικές τάσεις ήταν έντονες στην ποίηση που εκπροσωπήθηκε από τον αγγλόφωνο Ιρλανδό ποιητή, θεατρικό συγγραφέα και δοκιμιογράφο Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς, από τις σημαντικότερες μορφές της αγγλικής λογοτεχνίας του 20ού αιώνα (Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1923), που η καριέρα του είχε ήδη αρχίσει αργά στη βικτωριανή εποχή με ποίηση βασισμένη σε παλιούς κελτικούς μύθους και μυστικιστικό συμβολισμό.

Ήδη από το 1908, ποιητές απέρριψαν το παραδοσιακό ύφος και πειραματίστηκαν σε νέες ποιητικές φόρμες, όπως τα μέλη της ομάδας των Εικονιστών μεταξύ των οποίων ο Ρίτσαρντ Άλντινγκτον, ο Ντ. Χ. Λώρενς και ο Αμερικανός Έζρα Πάουντ.

Τ.Σ. Έλιοτ (1888-1965)

Σημαντικός μοντερνιστής ποιητής, απογοητευμένος από την τεράστια τραγωδία του Μεγάλου Πολέμου, που έφτασε στο σημείο να δει σ' αυτόν το σημάδι της παρακμής όλου του Δυτικού Πολιτισμού ήταν ο γεννημένος στην Αμερική και Βρετανός πολίτης από το 1927 Τ.Σ. Έλιοτ. Τα πιο διάσημα έργα του είναι Η έρημη χώρα (1922), μια περίπλοκη αφήγηση της περιόδου μετά τον Α' παγκόσμιο πόλεμο στην οποία εισήγαγε το ρεύμα της συνείδησης στην ποίηση, και το θεατρικό έργο Φονικό στην εκκλησιά (1935) που αναφέρεται στη δολοφονία του Αρχιεπισκόπου του Καντέρμπερι Τόμας Μπέκετ στον καθεδρικό ναό του Κάντερμπερι. Ο Έλιοτ τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1948.

Σε παρένθεση, ένα μοντερνιστικό επικό ποίημα βασισμένο στις εμπειρίες του συγγραφέα Ντέιβιντ Τζόουνς κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, δημοσιεύτηκε το 1937. Ο Σκωτσέζος ποιητής Χιου ΜακΝτέρμιντ άρχισε να δημοσιεύει στη δεκαετία του 1920. Το έργο του Ένας μεθυσμένος κοιτάζει το γαϊδουράγκαθο (1926) είναι ένα μοντερνιστικό εκτενές ποίημα που εξετάζει την πολιτιστική και πολιτική κατάσταση της Σκωτίας. Η ποίηση του Ντ. Χ. Λώρενς μετά τον πόλεμο είναι στη μοντερνιστική παράδοση.

Η ποίηση στη δεκαετία του '30

Ουίσταν Ώντεν (1907-1973)

Στη δεκαετία του 1930, η αγγλική ποίηση χαρακτηρίζεται από αναφορές σε κοινωνικά θέματα και ριζοσπαστικό αριστερό προσανατολισμό, που πυροδοτήθηκαν από την οικονομική κρίση μετά το Μεγάλο Κραχ του 1929, τον αναδυόμενο ευρωπαϊκό φασισμό και τον Ισπανικό εμφύλιο.

Αυτές οι τάσεις εκδηλώθηκαν ιδιαίτερα στο έργο των ποιητών της λεγόμενης ομάδας Ώντεν, που περιλάμβανε τους Ουίσταν Ώντεν, Λούι ΜακΝίς, Στήβεν Σπέντερ και Σέσιλ Ντέι-Λιούις, οι οποίοι έγραφαν ποιήματα με έντονη αριστερή πολιτική χροιά. Χαρακτηρίζονται από τη χρήση καθομιλουμένης γλώσσας και ρυθμικά πειράματα εμπνευσμένα αφενός από παλαιότερη ποίηση αλλά και από τη μουσική τζαζ. Αυτοί οι πολιτικοποιημένοι ποιητές - όλοι πανεπιστημιακοί καθηγητές - ενδιαφέρονταν περισσότερο για το περιεχόμενο και την κυκλοφορία του έργου τους στο πλατύ αναγνωστικό κοινό παρά για την ποιητική μορφή.

Μετά τον πόλεμο

Ντύλαν Τόμας (1914 – 1953)

Μεγάλοι ποιητές όπως ο Τ.Σ.Έλιοτ, ο Ουίσταν Ώντεν και ο Ντύλαν Τόμας εξακολούθησαν να εκδίδουν και μεταπολεμικά.

Ο Ντύλαν Τόμας, του οποίου η ποίηση είναι κοντά στον σουρεαλισμό, δημιούργησε το δικό του εξαιρετικά ποιητικό ύφος, βασισμένο στην πλούσια εικονογραφία και τη χρήση παραδόσεων των εθνικών βάρδων της Ουαλίας. Έγινε παγκοσμίως γνωστός κυρίως με την ποιητική του συλλογή Θάνατοι και είσοδοι (1946), στην οποία αναφέρεται σε θέματα της ανθρώπινης ύπαρξης και τη σύγκρουση μεταξύ των δυνάμεων της ζωής και του θανάτου. Το βιβλίο διηγημάτων του Πορτρέτο του καλλιτέχνη ως νεαρού σκύλου (1940), του οποίου ο τίτλος είναι παράφραση του τίτλου μυθιστορήματος του Τζέιμς Τζόις, έχει θέμα τη νοσταλγική λαχτάρα του ποιητή για τη χαμένη του παιδική ηλικία και την περασμένη εποχή της ευτυχισμένης και ανέμελης νιότης. Η ποίησή του είχε τεράστιο αντίκτυπο στις επόμενες γενιές ποιητών.

Νεότεροι ποιητές που ξεκίνησαν τη σταδιοδρομία τους τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 περιλαμβάνουν τον Φίλιπ Λάρκιν, τον Τεντ Χιουζ και τους Ιρλανδούς Σέιμους Χίνι, Ντέρεκ Μαχόν, Μάικλ Λόνγκλεϊ και Πολ Μαλντούν, μεταξύ άλλων. Ο Τζέφρι Χιλ θεωρείται μεταξύ των σπουδαιότερων Άγγλων ποιητών του 20ού αιώνα.

Αρκετοί συγγραφείς από εντελώς διαφορετικά εθνοτικά και πολιτισμικά πλαίσια συγκαταλέγονται μεταξύ των κορυφαίων σύγχρονων Άγγλων συγγραφέων. Ο ποιητής Ντέρεκ Γουόλκοτ, βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1992, κατάγεται από την Αγία Λουκία της Καραϊβικής. Στα έργα του, επηρεασμένα από την ιστορία του ευρωπαϊκού αποικισμού και το οικογενειακό παρελθόν ως απόγονος πρώην σκλάβων, οι αναφορές στην αγγλική ποιητική παράδοση εμπλέκονται με συμβολισμούς και φαντασία που αντλούνται από τον εσωτερικό κόσμο του καλλιτέχνη και τις ρίζες του στην Καραϊβική.

Μυθιστόρημα

Οι αρχές του αιώνα

Χένρι Τζέιμς (1843-1916)

Ο μοντερνισμός επρόκειτο να γίνει ένα σημαντικό λογοτεχνικό κίνημα στις πρώτες δεκαετίες του νέου αιώνα, ωστόσο η βικτωριανή αφηγηματική παράδοση συνεχίστηκε κατά την Εδουαδιανή εποχή (1901 - 1914) από δημοφιλείς συγγραφείς, ήδη καταξιωμένους από τον προηγούμενο αιώνα:

• Ράντγιαρντ Κίπλινγκ, Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1907, με ιστορίες από την περίοδο της αποικιοκρατίας στη Βρετανική Ινδία: Κιμ (1901). Τα βιβλία του αντανακλούν την υπερηφάνεια για τις υπερπόντιες επεκτάσεις της Βρετανίας, την αισιοδοξία αλλά και τις αγωνίες της εποχής. Παρόλο που πολλοί καταλογίζουν στο έργο του, όχι παντελώς αναίτια, σοβινισμό και διάθεση εξωραϊσμού της αποικιοκρατίας, στην πραγματικότητα δεν λείπει η κριτική διάθεση του συγγραφέα κατά του αποικιοκρατικού συστήματος.
• Χ. Τζ. Γουέλς, γνωστός για τα μυθιστορήματα επιστημονικής φαντασίας του: Οι πρώτοι άνθρωποι στη Σελήνη (1901).
• Χένρι Τζέιμς, σημαντική μεταβατική φυσιογνωμία μεταξύ του ρεαλισμού της βικτωριανής εποχής και του μοντερνισμού του 20ού αιώνα, συνέχισε να δημοσιεύει σημαντικά μυθιστορήματα, όπως Οι πρεσβευτές (1903) και Το χρυσό κύπελλο (1904).

Τζόζεφ Κόνραντ (1857-1924)

• Ο γεννημένος στην Πολωνία πρόδρομος του μοντερνισμού Τζόζεφ Κόνραντ, καπετάνιος στο επάγγελμα, δημοσίευσε τα πρώτα του σημαντικά έργα: Η καρδιά του σκότους το 1899 και Λόρδος Τζιμ το 1900. Στα βιβλία του, που είναι κυρίως εξωτικές περιπέτειες, παρουσίασε τη ζωή των ηρώων του σαν μια σειρά συνεχών εσωτερικών αγώνων, όπου μια στιγμή αδυναμίας με αποτέλεσμα την ταλάντευση της ευθύνης απέναντι στους άλλους, συχνά οδηγεί σε ανεπανόρθωτες καταστροφές. Για να κατανοήσει ακόμη και τις πιο μικρές λεπτομέρειες στα κίνητρα των ηρώων του και να τους σκιαγραφήσει βαθύτερα, παρουσιάζει τις ιστορίες του από πολλές οπτικές γωνίες, συμπληρώνει την αντικειμενική απεικόνιση με υποκειμενικές εκτιμήσεις διαφορετικών αφηγητών της ίδιας ιστορίας και διαταράσσει τη χρονολογική σειρά με συχνές επιστροφές σε διάφορες λεπτομέρειες της αφήγησης. Αξιόλογα μυθιστορήματά του είναι επίσης Ο μυστικός πράκτορας (1907) που πραγματεύεται θέματα κατασκοπείας και τρομοκρατίας, Η γραμμή σκιάς (1916) που απεικονίζει την ωρίμανση ενός νεαρού καπετάνιου κατά τη διάρκεια ενός επικίνδυνου θαλάσσιου ταξιδιού κ.ά.

Από τις αρχές του αιώνα αναδείχθηκαν επίσης πολλοί αξιόλογοι μυθιστοριογράφοι που δεν ήταν μοντερνιστές και τήρησαν τα παραδοσιακά μοτίβα της μυθιστορηματικής αφήγησης:

Ο Άρνολντ Μπένετ: αρκετά μυθιστορήματά του, με πρώτο Η Άννα των Πέντε Πόλεων (1902), αναφέρονται στο περιβάλλον πέντε βιομηχανικών πόλεων που συγχωνεύτηκαν στο τεράστιο Στόουκ ον Τρεντ στις αρχές του 20ού αιώνα. Ο Μπένετ αποκάλυψε την άλλη πλευρά της εδουαρδιανής ευημερίας, παρουσιάζοντας τη μελαγχολική και στερημένη ζωή των μεσαίων και κατώτερων τάξεων της επαρχιακής Αγγλίας που η εμφάνισή τους στο πολιτικό και κοινωνικό προσκήνιο άσκησε μεγάλη επίδραση τα επόμενα χρόνια και στη λογοτεχνία. Έγραψε επίσης μυθιστορήματα διασκεδαστικά όπως το Θαμμένος ζωντανός (1908), μια καυστική σάτιρα του κόσμου της τέχνης.

Τζον Γκάλσγουορθυ (1867-1933)

Ο Τζον Γκάλσγουορθυ, Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1932, με έργα όπως τον ρεαλιστικό μυθιστορηματικό κύκλο Ο θρύλος των Φόρσαϊτ (1922), που παρουσιάζει τον κόσμο των ανώτερων τάξεων της αγγλικής κοινωνίας και την καταστροφική δύναμη του πλούτου. Ο Γκάλσγουορθυ απεικονίζει τις τύχες πολλών γενεών μιας αγγλικής αριστοκρατικής οικογένειας από το 1886 έως το τέλος της δεκαετίας του 1920 με σκοπό να καταδείξει ότι αναπόφευκτα τελειώνει η εποχή της παλιάς αυτοκρατορικής Αγγλίας, ο παλιός κόσμος των σταθερών αξιών πεθαίνει και ο νέος κόσμος ακόμη αναζητά τις νέες. Το παραδοσιακό αφηγηματικό ύφος του υιοθετεί σχεδόν όλες τις στιλιστικές τεχνοτροπίες των βικτωριανών.

Ο Έντουαρντ Μόργκαν Φόρστερ, έγραψε στη ρεαλιστική παράδοση της αγγλικής πεζογραφίας εμπλουτισμένη με ιμπρεσιονιστικές τεχνικές και τα έργα του περιλαμβάνουν τόσο μοντερνιστικά όσο και βικτωριανά στοιχεία. Μυθιστορήματά του έχουν γίνει κινηματογραφικές ταινίες: Δωμάτιο με θέα, Επιστροφή στο Χάουαρντς Εντ. Το πιο διάσημο έργο του Φόρστερ,Το πέρασμα στην Ινδία (1924), αντανακλά τις προκλήσεις του ιμπεριαλισμού και εξερευνά τη σύγκρουση του ανατολικού και του δυτικού πολιτισμού στις άνισες συνθήκες της αποικιοκρατίας. Άλλα μυθιστορήματά του αναφέρονται στους περιορισμούς και την υποκρισία της Εδουαρδιανής κοινωνίας στην Αγγλία.

Ο Γκίλμπερτ Κιθ Τσέστερτον συγγραφέας δοκιμίων, λογοτεχνικής κριτικής, βιογραφιών αγίων, καθώς και φανταστικών ιστοριών: Ο άνθρωπος που τον έλεγαν Πέμπτη (1908 ) και αστυνομικών μυθιστορημάτων με ήρωα τον λογοτεχνικό ντετέκτιβ τον Καθολικό ιερέα πατέρα Μπράουν (από το 1911).

Το μυθιστόρημα μεταξύ των δύο πολέμων

Μοντερνισμός

Τζέιμς Τζόις (1882 – 1941)

Στην αγγλική πεζογραφία, στο τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου εμφανίστηκαν συνεχείς προσπάθειες εγκατάλειψης των παραδοσιακών αφηγηματικών τεχνικών. Στους σημαντικούς πρώιμους μοντερνιστές περιλαμβάνεται η Ντόροθι Ρίτσαρντσον, της οποίας το ημι-αυτοβιογραφικό Αιχμηρές στέγες (1915), είναι ένα από τα πρώτα μοντερνιστικά μυθιστορήματα. Επίσης η Νεοζηλανδή συγγραφέας και κριτικός Κάθριν Μάνσφιλντ, της οποίας τα διηγήματα θεωρούνται σημαντική συμβολή στο μοντερνιστικό κίνημα.

Το έργο του Ιρλανδού συγγραφέα Τζέιμς Τζόις χαρακτηρίζεται από τους πιο ακραίους πειραματισμούς. Το πρώτο του μυθιστόρημα ήταν το ημι-αυτοβιογραφικό Πορτρέτο του καλλιτέχνη σε νεαρή ηλικία (1916) που περιγράφει χαλαρά τη ζωή του μέχρι το 1902 και ήδη χρησιμοποιεί τεχνικές που ανέπτυξε στα επόμενα έργα του. Το αριστούργημά του Οδυσσέας (1922), που εξιστορεί τις εμπειρίες τριών Δουβλινέζων κατά τη διάρκεια μιας μέρας στο Δουβλίνο το 1904, περιλαμβάνει, εκτός από παραδοσιακή αφήγηση, την τεχνική της ροής της συνείδησης, ονειρικές καταστάσεις, ερωτικό ενθουσιασμό, μέθη και παραισθήσεις. Χαρακτηριστικό έργο αυτής της τεχνικής είναι το μυθιστόρημα Η αγρύπνια των Φίννεγκαν (1939), το πιο εκκεντρικό έργο του 20ού αιώνα στην Αγγλόφωνη πεζογραφία, στο οποίο οι λέξεις είναι σκόπιμα αλλοιωμένες - δημιουργεί μια ειδική γλώσσα για να εκφράσει τη συνείδηση ενός ονειροπόλου χαρακτήρα - και συχνά διαδέχονται η μία την άλλη όχι πάντα με βάση το νόημα, η δε πλοκή, χωρίς καμία λογική, βασίζεται σε μια σειρά από φαινομενικά άσχετα λογοπαίγνια και συνειρμούς σχεδόν αδύνατο να κατανοηθούν. Ο Τζόις θεωρείται ο πιο ριζοσπαστικός καινοτόμος: ποτέ άλλοτε συγγραφέας δεν είχε μεταφέρει τον αναγνώστη τόσο ολοκληρωτικά σε μια άλλη συνείδηση, όπου ημισυνείδητες αναμνήσεις, σκιασμένες σκέψεις και ασαφείς αισθήσεις αναμειγνύονταν με εικόνες, οσμές και ήχους.

Βιρτζίνια Γουλφ (1982-1941)

Σημαντική εκπρόσωπος του μοντερνισμού είναι και η Βιρτζίνια Γουλφ, η οποία σε πολλά δοκίμια ανέλυσε τη μετάβαση από την παραδοσιακή στην πειραματική αφήγηση και εστίασε στη σημασία της ανεξάρτητης γυναικείας λογοτεχνικής γραφής. Ήταν επιδραστική φεμινίστρια και σημαντική καινοτόμος με μυθιστορήματα όπως Η κυρία Ντάλογουεϊ (1925), Στο Φάρο (1927) κ.λ. Στόχος των έργων της, στα οποία χρησιμοποιεί μια ρυθμική ακολουθία φευγαλέων εντυπώσεων και αποσπασμάτων σκέψεων και συνειρμών, ήταν να αποκαλύψουν τη γυναικεία φύση ως εναλλακτική στην κυρίαρχη ανδρική κοσμοθεωρία. Ήταν μέλος της ομάδας Μπλούμσμπερι, μια ομάδα πρωτοποριακών καλλιτεχνών και διανοουμένων.

Πειραματικό μυθιστόρημα έγραψε επίσης η Μέι Σίνκλερ, φεμινίστρια και από τις πρώτες οπαδούς της ψυχανάλυσης, η οποία χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τον όρο «ροή της συνείδησης» το 1915 για να χαρακτηρίσει την αφηγηματική τεχνική της Ντόροθι Ρίτσαρντσον, η οποία έγραψε σ'αυτό το ύφος πριν από τον Τζόις και τη Γουλφ. Σημαντική συγγραφέας διηγημάτων που συνέβαλε στην ανάπτυξη του ευρωπαϊκού μοντερνισμού είναι η Κάθριν Μάνσφιλντ.

Ντ. Χ. Λώρενς (1885 - 1930)

Ο Ντ. Χ. Λώρενς έγραψε σε μια εποχή αλλαγής της κοινωνικής στάσης απέναντι στις γυναίκες και τη σεξουαλικότητα. Τα έργα του, με έντονα συμβολικά και μυστικιστικά νοήματα επικεντρώνονται στις δυνάμεις του υποσυνείδητου και στις ερωτικές σχέσεις. Περιέγραψε τη βρετανική εργατική τάξη, ωστόσο το κύριο λογοτεχνικό του θέμα ήταν η κοινωνική αποξένωση στη βιομηχανική κοινωνία και οι διαπροσωπικές σχέσεις. Αρχικά έγραψε σε παραδοσιακή γραφή, στα μεταγενέστερα μυθιστορήματα και κυρίως στην ποίηση οδηγήθηκε προς τις νέες πειραματικές τεχνικές του μοντερνισμού, αν και δεν τις εφάρμοσε τόσο ριζοσπαστικά όσο οι Έζρα Πάουντ, Τ. Σ. Έλιοτ και Τζόις. Τα έργα του οδήγησαν μια γενιά συγγραφέων και αναγνωστών να ξεφύγουν από τους βικτωριανούς κοινωνικούς, σεξουαλικούς και πολιτιστικούς περιορισμούς και προσφέρουν μια εικόνα για την κοινωνική και πολιτιστική ιστορία του μοντερνισμού. Αρκετά βιβλία του, όπως Γιοί και εραστές (1913), Το ουράνιο τόξο (1915) και Ο εραστής της λαίδης Τσάτερλι (1928) - θεωρήθηκαν άσεμνα και για χρόνια η έκδοσή τους ήταν απαγορευμένη. Έργα του διασκευάστηκαν σε ταινίες όπως Ερωτευμένες γυναίκες, βιβλίο του 1920, ταινία του 1969 σε σκηνοθεσία Κεν Ράσελ.

Άλλοι συγγραφείς στον μεσοπόλεμο

Παράλληλα, το παραδοσιακό μυθιστόρημα ανανεώθηκε θεματικά και εκπροσωπήθηκε από σημαντικούς συγγραφείς:

Ρόμπερτ Γκρέιβς (1895 - 1985)

Ο Ρόμπερτ Γκρέιβς το 1929 δημοσίευσε το αυτοβιογραφικό βιβλίο Αποχαιρετισμός σε όλα αυτά στο οποίο αποτυπώνει τις εμπειρίες του από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τις απόψεις του για την αγγλική κοινωνία στη μεταπολεμική περίοδο. Ωστόσο, το επίκεντρο του έργου του είναι τα ιστορικά μυθιστορήματα, το πιο διάσημο είναι το Εγώ, ο Κλαύδιος (1934) και η συνέχεια, Κλαύδιος ο Θεός και η σύζυγός του Μεσσαλίνα (1934) σχετικά με τη μοίρα του Ρωμαίου αυτοκράτορα Κλαύδιου, Κόμης Βελισάριος (1938) που αναφέρεται στη ζωή του βυζαντινού στρατηγού του 6ου αιώνα Βελισάριου (1944), έργα εμπνευσμένα από αρχαίους ελληνικούς μύθους όπως Η κόρη του Ομήρου ή Τα νησιά της αφροσύνης (1949) για μια ισπανική ναυτική αποστολή που κατευθύνεται για να αποικίσει τα νησιά του Σολομώντα. Επίσης γνωστό είναι το βιβλίο του 1927 για τον Βρετανό στρατιωτικό Τόμας Έντουαρντ Λόρενς, ο οποίος έγινε διάσημος ως Λώρενς της Αραβίας για τη δράση του στην Αραβική Επανάσταση του 1916 κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αναγνωρίζεται επίσης το ποιητικό έργο του Γκρέιβς, καθώς και το ενδιαφέρον του για την ελληνική μυθολογία: Οι ελληνικοί μύθοι (1955).

Ο Ρίτσαρντ Άλντινγκτον κατέθεσε τις συγκλονιστικές εμπειρίες του από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και καυστική κριτική της συντηρητικής αγγλικής κοινωνίας στα αντιπολεμικά μυθιστορήματα Ο θάνατος ενός ήρωα (1929) και Όλοι οι άνθρωποι είναι εχθροί (1933). Οι απαρχές του έργου του συνδέονται με τον Εικονισμό, ένα ποιητικό ρεύμα στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, με κύριο μέλος τον Έζρα Πάουντ. Το πιο διάσημο από τα ποιητικά έργα του είναι το Ένα όνειρο στον κήπο του Λουξεμβούργου (1930), ένα ερωτικό ποίημα που αντικατοπτρίζει επίσης τις πικρές εμπειρίες του από τον πόλεμο.

Άλντους Χάξλεϋ (1894 -1963)

Ο Άλντους Χάξλεϋ το 1932 δημοσίευσε τη διάσημη δυστοπία του Θαυμαστός καινούργιος κόσμος, που αναφέρεται σε μια εφιαλτική μελλοντική κοινωνία και επικρίνει τις πιθανές αρνητικές συνέπειες των επιστημονικών και τεχνολογικών επιτευγμάτων της εποχής του, έργο που απέρριπτε την πίστη στην επιστημονική και κοινωνική πρόοδο της ανθρωπότητας όπως εκφράζονταν στα βιβλία επιστημονικής φαντασίας του Χ. Τζ. Γουέλς. Η δυστοπία του είναι ένα όραμα μιας εντελώς απανθρωποποιημένης και μηχανοποιημένης κοινωνίας, στην οποία εξαφανίζονται όλοι οι ανθρώπινοι συναισθηματικοί δεσμοί και βασιλεύει η απόλυτη ασωτία, ενώ τα ψυχολογικά προβλήματα αντιμετωπίζονται με αντικαταθλιπτικά και παραισθησιογόνα. Στη δεκαετία του 1950, ο Χάξλεϋ ενδιαφέρθηκε για τα παραισθησιογόνα φάρμακα όπως το LSD ή η μεσκαλίνη, τα οποία χρησιμοποίησε και μετά το 1960 όταν η υγεία του επιδεινώθηκε (συνήθως υπό ιατρική επίβλεψη). Αυτά τα πειράματα οδήγησαν στη συγγραφή βιβλίων για το θέμα: Οι πύλες της αντίληψης (1954) και Ουρανός και κόλαση (1956). Ήταν από τους επιδραστικότερους Άγγλους συγγραφείς του 20ού αιώνα, έγραψε πολυάριθμα δοκίμια, μυθιστορήματα κοινωνικής κριτικής: Κρατήστε σφιχτά τον μικροαστισμό σας (1936), το βιβλίο-μαρτυρία για τον Ισπανικό Εμφύλιο Φόρος Τιμής στην Καταλωνία (1938) κ.λ..

Σόμερσετ Μομ (1874 - 1965)

Ο Σόμερσετ Μομ, από το εκτενές πεζογραφικό του έργο διακρίνονται το έντονα αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα Ανθρώπινη δουλεία (1915), Το φεγγάρι και έξι πένες (1919), Τσάι και ματαιοδοξία (1930) για το περιβάλλον συγγραφέων και καλλιτεχνών, Το θέατρο (1937), αναφέρεται στη θυελλώδη σχέση μιας επιτυχημένης ηθοποιού με έναν νεαρό που επιδιώκει την κοινωνική άνοδο, το μυθιστόρημα Στην κόψη του ξυραφιού (1944) η ιστορία ενός Αμερικανού πιλότου που μετά το τέλος του πολέμου αρνείται να συμμορφωθεί με τους αστικούς κανόνες ζωής. Έγραψε επίσης διηγήματα, αρκετά αναφέρονται στη ζωή των Δυτικών, κυρίως Βρετανών, αποικιοκρατών στην Άπω Ανατολή: Βροχή (1923).

Η Άιβι Κόμπτον-Μπάρνετ ανέπτυξε μια ιδιότυπη γραφή στα μυθιστορήματά της με την πλοκή να εξελίσσεται σχεδόν εξ ολοκλήρου μέσα από διαλόγους και θέμα τη βία στις προσωπικές σχέσεις και την οικογενειακή ζωή της ανώτερης μεσαίας τάξης της ύστερης βικτωριανής και της εδουαρδιανής εποχής. Η Ελίζαμπεθ Μπόουεν με έργα που αναφέρονται στην παρακμή της ανώτερης τάξης της βρετανικής κοινωνίας και στη ζωή στο Λονδίνο την εποχή του Β΄Παγκοσμίου πολέμου

Ο Π. Γκ. Γούντχαους έγραψε ευθυμογραφικά μυθιστορήματα με πολλούς χαρακτήρες που συνθέτουν με σαρκαστικό τρόπο μια τοιχογραφία της αγγλικής κοινωνίας του μεσοπολέμου: Κεραυνός εν αιθρία (1929).

Το μυθιστόρημα από το 1945 έως το τέλος του αιώνα

Η περίοδος μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο έφερε μια κάποια ύφεση στην αγγλική λογοτεχνία, που προήλθε τόσο από την απογοήτευση για τις τελευταίες εξελίξεις στον ευρωπαϊκό πολιτισμό όσο και από την ταχεία αποσύνθεση της τεράστιας Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1960 επικράτησε ένας ρεαλιστικός τόνος στην αγγλική λογοτεχνία, ο οποίος όμως εκδηλώθηκε στα έργα πολύ διαφορετικών θεματικά και λογοτεχνικά συγγραφέων.

Τζωρτζ Όργουελ (1903-1950)

Η φρίκη των διαστροφών του σύγχρονου ολοκληρωτισμού εκφράζεται στα δυστοπικά μυθιστορήματα του Τζωρτζ Όργουελ Η φάρμα των ζώων (1945), μια παραβολή του σταλινικού εκφυλισμού της Σοβιετικής Ένωσης, που αναφέρεται στην εξέγερση των ζώων σε μια αγγλική φάρμα ενάντια στον άνθρωπο ιδιοκτήτη τους που τα παραμελεί και τα εκμεταλλεύεται και τελικά εγκαθιδρύεται μια τυραννία χειρότερη από αυτή που ήθελαν να αποτινάξουν. Το 1984 (1949), ένα από τα πιο σημαντικά λογοτεχνικά έργα του 20ού αιώνα, περιγράφει έναν κόσμο που κυβερνάται από τον απόλυτο ολοκληρωτισμό και τροφοδοτείται από έναν μόνιμο πόλεμο μεταξύ των τριών παγκόσμιων δυνάμεων. Η κοινωνία διοικείται από το Κόμμα και οτιδήποτε ενάντια στη συλλογική σκέψη του Κόμματος τιμωρείται σκληρά, η ανθρώπινη ατομικότητα αντιμετωπίζεται σαν έγκλημα και οι κάτοικοι βρίσκονται υπό συνεχή παρακολούθηση.

Γκράχαμ Γκρην (1904-1991)

Ο Γκράχαμ Γκρην, με έργα που εκτείνονται από τη δεκαετία του 1930 έως τη δεκαετία του 1980 και πάνω από 25 μυθιστορήματα, συνδύασε τη λογοτεχνική αναγνώριση με τη ευρεία δημοτικότητα. Τα έργα του εξερευνούν τα αντικρουόμενα ηθικά, θρησκευτικά και πολιτικά ζητήματα του σύγχρονου κόσμου από μια ανορθόδοξη καθολική οπτική. Ο συγγραφέας χώρισε το έργο του σε δύο κατηγορίες, τα «σοβαρά» με κυριότερα τα Μπράιτον Ροκ (1938), Η καρδιά των πραγμάτων (1948),Το τέλος μιας σχέσης (1951) και τα «διασκεδαστικά» τα οποία επίσης θίγουν σοβαρά κοινωνικά και πολιτικά θέματα, όπως τα Οριάν Εξπρές (1932) στο οποίο βασίστηκε το Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές της Αγκάθα Κρίστι, Ένα όπλο για πούλημα (1936), Ο πράκτορας (1939), Ο άνθρωπός μας στην Αβάνα (1958), Ο ανθρώπινος παράγοντας (1978). Μυθιστορήματα με έντονα πολιτικά θέματα περιλαμβάνουν τα Ο ήσυχος Αμερικανός (1955), που διαδραματίζεται κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ, Ο επίτιμος πρόξενος (1973) στην Παραγουάη επί δικτάτορα Στρέσνερ. Τα μυθιστορήματα Ταξιδεύοντας με τη θεία μου (1969) και Μονσινιόρ Κιχώτης (1982) είναι χιουμοριστικές περιπέτειες. Πολλά έργα του έχουν διασκευασθεί σε ταινίες όπως Ο Τρίτος Άνθρωπος (1949).

Ο Ίβλιν Γουό έγινε διάσημος πριν από τον πόλεμο με σατιρικά μυθιστορήματα όπως Παρακμή και πτώση (1928) και Μια χούφτα σκόνη (1934). Μετά το 1945, η γραφή του έγινε πιο σοβαρή και φιλόδοξη με κυριότερα το μυθιστόρημα Επιστροφή στο Μπράιντσχεντ (1945) στο οποίο παρουσιάζει την παρακμή μιας οικογένειας της αγγλικής αριστοκρατίας και τη σύγκρουση της καθολικής πίστης με τον αθεϊσμό και την τριλογία του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου Ξίφος τιμής (1952–1961).

Το μυθιστόρημα Κάτω από το ηφαίστειο (1947) του Μάλκολμ Λόουρυ διαδραματίζεται στην καταπιεστική ατμόσφαιρα του αναδυόμενου φασισμού σε μια μικρή πόλη του Μεξικού και περιγράφει την τελευταία μέρα ενός πρώην Βρετανού προξένου, αλκοολικού και τοξικομανούς με εντελώς κατεστραμμένη ζωή, έργο που ακούγεται σαν μια απελπισμένη κραυγή για ανθρωπιά και αξιοπρέπεια. Άρχισε να το γράφει το 1936 και αντανακλά την ατμόσφαιρα εκείνης της εποχής, όταν όλος ο κόσμος φαινόταν να βαδίζει προς την αυτοκαταστροφή του.

Την παράδοση του ρεαλιστικού μυθιστορήματος συνέχισαν ο Τσαρλς Πέρσι Σνόου, γνωστός ιδιαίτερα για τη μελέτη Οι δύο πολιτισμοί, ο οποίος στον ενδεκάτομο μυθιστορηματικό κύκλο του Ξένοι και αδελφοί (1940 - 1970) περιγράφει τη ζωή των διανοούμενων σε σχέση με θέματα πολιτικής και προσωπικής ακεραιότητας με φόντο μια λεπτομερή περιγραφή του κοινωνικού περιβάλλοντος. Ο Ουίλιαμ Κούπερ με θέματα επίσης από τον μεταπολεμικό μεσοαστικό κόσμο της επαρχιακής Αγγλίας και ο Άνγκους Ουίλσον που - άλλοτε σοβαρά και άλλοτε σατιρικά - απεικονίζει τις συγκρούσεις στη μεταπολεμική αγγλική κοινωνική και πνευματική ζωή. Ο Άντονι Πάουελ του οποίου ο δωδεκάτομος μυθιστορηματικός κύκλος Χορός στη μουσική του χρόνου περιγράφει σατιρικά την αγγλική κοινωνία της ανώτερης και μεσαίας τάξης στις δεκαετίες πριν και μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και την αγγλική πολιτική, πολιτιστική και στρατιωτική ζωή στα μέσα του 20ού αιώνα. Η κοινωνική τους σάτιρα άνοιξε το δρόμο για τα έργα κοινωνικής διαμαρτυρίας που ακολούθησαν.

Στη δεκαετία του 1950, η αντίδραση στις συμβάσεις, τις προκαταλήψεις και την υποκρισία της κοινωνίας της εποχής συγκέντρωσε μια ομάδα νεαρών ανερχόμενων συγγραφέων που οι κριτικοί ονόμασαν Οργισμένοι νέοι. Συχνό μοτίβο είναι η απεικόνιση ενός νεαρού ήρωα που στο ξεκίνημα της καριέρας του αρνείται να ενταχθεί γιατί απεχθάνεται την εμπορική κοινωνία αλλά τελικά συχνά εντάσσεται στο σύστημα που επέκρινε. Μεταξύ αυτών, ο Τζον Γουέιν με το μυθιστόρημά του Απόφοιτος με μέτριο βαθμό (1953), μια σάτιρα της βρετανικής ταξικής συνείδησης και ο Τζον Μπρέιν χάρη στο μυθιστόρημά του Μια θέση στην κορυφή (1957) για έναν νεαρό άνδρα που απορρίπτει όλες τις ηθικές αναστολές στο δρόμο του προς την κοινωνική άνοδο. Ο Κίνγκσλεϊ Έιμις κατατάσσεται μεταξύ των Οργισμένων νέων κυρίως με το πρώτο του κωμικό μυθιστόρημα Ο τυχερός Τζιμ (1954), ένα από τα πρώτα που διαδραματίζονται σε πανεπιστημιακό περιβάλλον, στο οποίο ο ήρωας επαναστατεί ενάντια στον αποστεωμένο ακαδημαϊκό χώρο εργασίας του. Πολλά από τα επόμενα έργα του είναι επίσης χιουμοριστικά και παρουσιάζουν σατιρικά τη βρετανική μεταπολεμική κοινωνία.

Άλαν Σίλιτοου (1928 - 2010)

Την ίδια εποχή εμφανίστηκε αυθεντικό εργατικό μυθιστόρημα, κυριότεροι εκπρόσωποι είναι ο Άλαν Σίλιτοου, συγγραφέας των βιβλίων Σάββατο βράδυ Κυριακή πρωί (1958), που απεικονίζει ρεαλιστικά τη ζωή και τα αδιέξοδα νεαρών εργατών στην Αγγλία της εποχής, που ζουν μόνο για τα Σαββατόβραδα πίνοντας και διασκεδάζοντας, και Η μοναξιά του δρομέα μεγάλων αποστάσεων (1959) στο οποίο ο νεαρός αντιήρωας έρχεται αντιμέτωπος με την κοινωνία. Ο Κιθ Γουότερχαουζ: Μπίλι ο ψεύτης (1959). Ο Σταν Μπάρστοου, γνωστός για το μυθιστόρημά του Ένα είδος αγάπης (1960) για μια ανώριμη σχέση αγάπης που η σκληρή πραγματικότητα της ζωής μετατρέπει σε υπαρξιακό αγώνα και το αβέβαιο μέλλον μετατρέπεται σε πικρή απογοήτευση. Ο Ντέιβιντ Στόρυ, ο οποίος στο βιβλίο του This Sporting Life (1960) απεικόνισε πιστά τα παρασκήνια του ράγκμπι και το πρόβλημα της γήρανσης του επαγγελματία αθλητή, και τέλος ο Σιντ Τσάπλιν: Η ημέρα της σαρδέλας (1961).

Ωστόσο, Νόμπελ Λογοτεχνίας στη δεκαετία του 1950 κέρδισαν δύο Βρετανοί συγγραφείς που δεν έγραψαν λογοτεχνία: ο μαθηματικός και φιλόσοφος Μπέρτραντ Ράσελ έλαβε το βραβείο το 1950 ως αναγνώριση της συνεισφοράς του πολύπλευρου έργου του στο οποίο στέκεται υποστηρικτής του ανθρωπισμού και της ελευθερίας της σκέψης. Το 1953, ο Ουίνστον Τσώρτσιλ έλαβε το βραβείο για το εξάτομο έργο του Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, στο οποίο περιέγραψε τα αίτια και την εξέλιξη του πολέμου στο διάστημα από το 1919 έως τα τέλη Ιουλίου του 1945.

Σάμιουελ Μπέκετ (1906-1989)

Ο Ιρλανδός Σάμιουελ Μπέκετ, βραβευμένος με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1969, από τα ιδρυτικά στελέχη του Θεάτρου του Παραλόγου, άρχισε τη λογοτεχνική του καριέρα ως μυθιστοριογράφος. Αρχικά έγραψε διηγήματα και το 1938 δημοσίευσε το πειραματικό μυθιστόρημα Μέρφι. Ο Μπέκετ έγραψε τα υπόλοιπα έργα του στα γαλλικά και τα μετέφρασε ο ίδιος στα αγγλικά. Στα τέλη της δεκαετίας του 1940 έγραψε την τριλογία - πρόδρομο του αντι-μυθιστορήματος - Μολλόυ (1951), Ο Μαλόν πεθαίνει (1951) και Ο ακατονόμαστος (1953), η οποία άνοιξε τον δρόμο για τα θεατρικά έργα του.

Η Άιρις Μέρντοκ είναι συγγραφέας φιλοσοφικών μυθιστορημάτων. Το πρώτο της μυθιστόρημα, Μέσα στο δίχτυ (1957), που αναφέρεται στις διασκεδαστικές περιπέτειες ενός Λονδρέζου νεαρού συγγραφέα να επιβιώσει και να πετύχει επαγγελματικά, σηματοδότησε την αρχή μιας μακράς καριέρας που περιλαμβάνει 25 μυθιστορήματα, καθώς και πραγματείες ηθικής φιλοσοφίας. Η ρεαλιστική ανάλυση περίπλοκων καταστάσεων στις ανθρώπινες σχέσεις σε συνδυασμό με κωμικά στοιχεία, οι απρόβλεπτες δυνάμεις που επηρεάζουν τους ήρωες, η λαχτάρα για μια πνευματική ζωή σε μια υλιστική εποχή, η ματαιοδοξία, η ζήλια, ο φθόνος και η σκληρότητα είναι θέματα που επεξεργάζεται και στα μεταγενέστερα έργα της. Τα μυθιστορήματά της συχνά περιλαμβάνουν διανοούμενους της ανώτερης μεσαίας τάξης παγιδευμένους σε ηθικά διλήμματα και εμμονές, όπως στο μυθιστόρημα Θάλασσα, θάλασσα που το 1978 κέρδισε το βραβείο Μπούκερ. Ο πράσινος Ιππότης (1993) είναι μια παρωδία τής μεσαιωνικής ιπποτικής μυθιστορίας Ο σερ Γκαουέιν και ο Πράσινος Ιππότης.

Ουίλιαμ Γκόλντινγκ (1911 – 1993)

Ο Ουίλιαμ Γκόλντινγκ, βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1983, αναφέρεται στα ηθικά προβλήματα του σύγχρονου κόσμου. Οι τραυματικές εμπειρίες του στον Β' Παγκόσμιο πόλεμο τον σημάδεψαν και καθόρισαν τη θεματολογία των έργων του. Το πιο γνωστό μυθιστόρημά του είναι μια αλληγορική ιστορία για την κλίση της ανθρώπινης φύσης προς το κακό: Ο άρχοντας των μυγών (1954), που διαδραματίζεται σε ένα αποκαλυπτικό μέλλον κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, όταν μια ομάδα αγοριών από ένα βρετανικό οικοτροφείο προσπαθούν να οικοδομήσουν μια δημοκρατική κοινωνία, αλλά αποτυγχάνουν. Το μυθιστόρημα Οι κληρονόμοι (1955) τοποθετείται στην τελευταία περίοδο των Νεάντερταλ και αφηγείται την εξόντωσή τους από τον Homo sapiens, μια ακόμη απεικόνιση της ανθρώπινης βίας. Στην Ελεύθερη πτώση (1959) ένας Άγγλος ζωγράφος αιχμάλωτος σε γερμανικό στρατόπεδο αιχμαλώτων στοχάζεται τη ζωή του. Το θέμα του θανάτου, της αμαρτίας, της ενοχής και της τελικής κρίσης παρουσιάζονται και στα μεταγενέστερα μυθιστορήματά του, ο Γκόλντινγκ εξέφρασε την πεποίθηση ότι «ο άνθρωπος παράγει το κακό όπως η μέλισσα παράγει το μέλι».

Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών 1960 και 1970, ο Πωλ Σκοτ έγραψε μια τετράτομη σειρά μυθιστορημάτων, ένα χρονικό της παρακμής της βρετανικής κυριαρχίας στις Βρετανικές Ινδίες.

Λώρενς Ντάρελ (1912-1990)

Ο Λώρενς Ντάρελ αναμειγνύει τη μυθολογία με το συμβολισμό και τον μυστικισμό. Σημαντικά έργα του είναι η τετραλογία Το Αλεξανδρινό κουαρτέτο (1960), στο οποίο εστίασε στη ζωή στην προπολεμική Αλεξάνδρεια και το πεντάτομο Το κουιντέτο της Αβινιόν (1974 - 1985).

Στην πεζογραφία του Άντονι Μπέρτζες εκδηλώθηκαν επιδράσεις του γλωσσικού πειραματισμού του Τζέιμς Τζόις. Στη δυστοπική μαύρη κωμωδία Το Κουρδιστό Πορτοκάλι (1962, ομώνυμη ταινία το 1971) απεικόνισε έναν κόσμο σε ένα απροσδιόριστο αλλά κοντινό μέλλον όπου μια συμμορία εφήβων ασκεί ακραία βία μόνο για διασκέδαση, ο έφηβος αντιήρωας αφηγείται τα αποτρόπαια κατορθώματά του στις κρατικές αρχές που σκοπεύουν να τον αναμορφώσουν. Ο μεταβαλλόμενος κόσμος του 20ού αιώνα αποτυπώθηκε στο μυθιστόρημά του Επίγειες Δυνάμεις (1980).

Η σύνδεση της μοντερνιστικής παράδοσης με τη μεταμοντερνιστική γραφή είναι χαρακτηριστική του έργου του Τζων Φώουλς (1926 - 2005). Στο μυθιστόρημά του Ο συλλέκτης (1963), ένα ψυχολογικού θρίλερ με δύο εναλλασσόμενους αφηγητές, αφηγείται την ιστορία ενός ψυχοπαθούς συλλέκτη πεταλούδων που απαγάγει μια φοιτήτρια τέχνης και την κρατά τα εκθέματά του. Ο Μάγος (1965) που διαδραματίζεται σε ελληνικό νησί, ο ήρωας γίνεται πρωταγωνιστής ενός παράλληλου κόσμου που δημιουργήθηκε ειδικά για αυτόν και όπου δεν είναι σαφές τι είναι πραγματικότητα και τι φαντασία ή όνειρο. Πολλά από τα έργα του έχουν διασκευαστεί σε ταινίες όπως Η ερωμένη του Γάλλου λοχαγού, στο οποίο συνδυάζει μια συμβατική ιστορία αγάπης που διαδραματίζεται στη βικτωριανή Αγγλία αλλά ο αφηγητής, ο οποίος παρεμβαίνει σε όλο το μυθιστόρημα και τελικά γίνεται ένας σημαντικός χαρακτήρας, παρουσιάζει τρεις εναλλακτικές λύσεις για το τέλος.

Άλλοι σημαντικοί συγγραφείς της περιόδου: ο Τζούλιαν Μπαρνς, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της μεταμοντέρνας αγγλικής λογοτεχνίας με χαρακτηριστικά έργα Ο παπαγάλος του Φλωμπέρ (1984), Ιστορία του κόσμου σε 10½ κεφάλαια (1989). Ο Μπρους Τσάτουιν με ταξιδιωτική λογοτεχνία και μυθιστορήματα: Ουτς (1988), για τη μοίρα ενός παθιασμένου εμπόρου έργων τέχνης που ζει στην Τσεχοσλοβακία κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, ο Τζον Μπάνβιλ, η Πατ Μπάρκερ.

Ίαν ΜακΓιούαν (γενν. 1948)

Ο Ίαν ΜακΓιούαν στοχάζεται στα βαθύτερα κίνητρα του κακού. Τον χαρακτήρισαν «ποιητή της διαστροφής» για τις διαστροφές, τη σεξουαλική παρέκκλιση, την αιμομιξία και τη σκληρότητα που χαρακτηρίζουν μεγάλο μέρος της πεζογραφίας του. Πολλά έργα του έχουν αστυνομική πλοκή και στοιχεία τρόμου. Το πρώτο του μυθιστόρημα Ο τσιμεντόκηπος (1978) είναι μια νοσηρή ιστορία για τέσσερα αδέρφια που κρύβουν το πτώμα της μητέρας τους. Το Ξένοι στη Βενετία (1981), μια τρομακτική ιστορία για μια σαδομαζοχιστική δολοφονία. Το Άμστερνταμ (1998), κέρδισε το βραβείο Μπούκερ. Έργα του έχουν διασκευαστεί σε ταινίες: Εξιλέωση, περιγράφει μια τραγωδία που είναι το αποτέλεσμα ενός ασήμαντου λάθους που έλαβε καταστροφικές διαστάσεις. Στα μεταγενέστερα έργα του περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων το Γλυκό δόντι ( 2012), ένα κατασκοπευτικό θρίλερ για την προσπάθεια μιας υπηρεσίας πληροφοριών να προσεγγίσει νέους επίδοξους συγγραφείς κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, το Καρυδότσουφλο (2016) με πλοκή που παραπέμπει στον Άμλετ, κλ.

Μάρτιν Έιμις (1949 - 2023)

Ο Μάρτιν Έιμις, γιος του Κίνγκσλεϊ Έιμις, στα μυθιστορήματά του, όπως Άλλοι άνθρωποι (1981), Χρήμα (1984), Η πληροφορία (1995), Το βέλος του χρόνου ( 1991), σατιρίζει τις υλικές υπερβολές του τέλους του 20ού αιώνα και εξετάζει τις επιπτώσεις στο άτομο και την κοινωνία απεικονίζοντας ήρωες που προσπαθούν να επιβιώσουν σε έναν κόσμο γεμάτο σεξ, ναρκωτικά και βία. Έγραψε επίσης αστυνομικά: Νυχτερινό Τρένο (1997).

Στα τέλη του 20ού αιώνα, εμφανίστηκαν αρκετοί Σκωτσέζοι σημαντικοί μυθιστοριογράφοι, όπως ο Τζέιμς Κέλμαν, που αναφέρεται με χιούμορ σε ζοφερές καταστάσεις της ζωής των κατώτερων τάξεων στη Γλασκώβη: Πόσο αργά ήταν, πόσο αργά (1994), και ο Άλασντερ Γκρέι του οποίου το Λάναρκ (1981) είναι ένα μεταμοντέρνο δυστοπικό έργο λογοτεχνίας του φανταστικού που διαδραματίζεται σε μια σουρεαλιστική εκδοχή της Γλασκώβης.

Ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της δεκαετίας του 1960 και των επόμενων ετών ήταν η ενίσχυση της έκφρασης του φεμινισμού, εξέχουσες εκπρόσωποι ήταν η μυθιστοριογράφος Άντζελα Κάρτερ, συγγραφέας της συλλογής διηγημάτων Η ματωμένη κάμαρα (1979), μια ανατρεπτική διασκευή κλασικών παραμυθιών μέσα από τη φεμινιστική οπτική και η θεατρική συγγραφέας Κάριλ Τσέρτσιλ.

Λογοτεχνία από την Κοινοπολιτεία των Εθνών

Από το 1950 και μετά, ένας σημαντικός αριθμός αναγνωρισμένων συγγραφέων προέρχονταν από χώρες της Κοινοπολιτείας των Εθνών όπου κατά τη διάρκεια αιώνων είχαν εγκατασταθεί Βρετανοί. Υπήρχαν σημαντικά έργα στα αγγλικά και πριν από το 1950 από την τότε Βρετανική Αυτοκρατορία, όπως το διάσημο μυθιστόρημα της Νοτιοαφρικανής συγγραφέα Όλιβ Σράινερ Η ιστορία μιας αφρικανικής φάρμας που εκδόθηκε το 1883 και η Νεοζηλανδή Κάθριν Μάνσφιλντ δημοσίευσε την πρώτη της συλλογή διηγημάτων το 1911. Ο πρώτος μυθιστοριογράφος από την ινδική υποήπειρο που έγραφε στα αγγλικά, ο Ραζιπουράμ Κρισνασβάμι Νάραγιαν - Ο οδηγός (1958) αναφέρεται στον πολιτισμό και την καθημερινότητα της πατρίδας του - άρχισε να εκδίδει στην Αγγλία στη δεκαετία του 1930, χάρη στην ενθάρρυνση του Γκράχαμ Γκρην. Η συγγραφική καριέρα της Τζέιν Ρις από την Καραϊβική ξεκίνησε από το 1928, αν και το πιο διάσημο έργο της, Η πλατιά θάλασσα των Σαργασσών, δημοσιεύτηκε το 1966. Το Κλάψε, αγαπημένη πατρίδα (1948) του Άλαν Πάτον από τη Νότια Αφρική ευαισθητοποίησε τη διεθνή κοινή γνώμη για το πρόβλημα των φυλετικών διακρίσεων στη Νότια Αφρική.

Ντόρις Λέσινγκ (1919 - 2013)

Η Ντόρις Λέσινγκ από τη Νότια Ροδεσία, τώρα Ζιμπάμπουε, ήταν κυρίαρχη παρουσία στην αγγλική λογοτεχνική σκηνή, δημοσιεύοντας από το 1950 έως τις αρχές του 21ου αιώνα και τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2007. Το πρώτο της μυθιστόρημα Τραγουδάει το χορτάρι (1950), αφηγείται μια τραγική ιστορία που διαδραματίζεται στη Νότια Ροδεσία, όπου η συγγραφέας έζησε πριν εγκατασταθεί στο Λονδίνο το 1949, και είναι μια κριτική της αποικιακής βρετανικής κοινωνίας. Η μυθιστορηματική πενταλογία Τα παιδιά της βίας (1952 - 1969) ακολουθεί την ηρωίδα, που ενσαρκώνει τη νέα και ανεξάρτητη γυναίκα όπως εμφανίζεται στον απόηχο του πολέμου, και ταυτόχρονα δίνει μια εικόνα της πολιτικής και της ζωής στα μέσα του 20ού αιώνα. Το μυθιστόρημα Το χρυσό σημειωματάριο (1962) αναφέρεται στις σχέσεις ανδρών και γυναικών και θεωρείται σημαντικό βιβλίο του φεμινιστικού κινήματος. Τα τελευταία έργα της στρέφονται προς την αλληγορία, τον μυστικισμό και την υπερφυσική εμπειρία.

Σαλμάν Ρούσντι (γενν. 1947)

Ο μυθιστοριογράφος Σαλμάν Ρούσντι, με καταγωγή από την Ινδία, χρησιμοποιεί στοιχεία μαγικού ρεαλισμού και ιστορική μυθοπλασία. Το μυθιστόρημα Τα παιδιά του μεσονυκτίου (1981) αναφέρεται στην ανεξαρτησία της Ινδίας από τη βρετανική αυτοκρατορία και στη διχοτόμηση της χώρας. Ο συγγραφέας καταδικάστηκε σε θάνατο από τον Αγιατολάχ Χομεϊνί κατηγορούμενος για βλασφημία και χλευασμό της πίστης τους για το μυθιστόρημα Οι σατανικοί στίχοι (1989), το οποίο απεικονίζει τις αντιφάσεις μεταξύ του τρόπου αντίληψης των διαφορετικών πολιτισμών, ιδιαίτερα του μουσουλμανικού μυστικισμού και του δυτικού ορθολογισμού. Επόμενο σημαντικό μυθιστόρημα είναι Ο τελευταίος αναστεναγμός του Μαυριτανού (1995), με κριτική στον ινδουιστικό εθνικισμό.

Ο Β.Σ. Νάιπολ, γεννημένος στο Τρινιντάτ, ήταν ένας άλλος μετανάστης, ο οποίος το 2001 κέρδισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Συγγραφείς από τη Νιγηρία απέκτησαν διεθνή φήμη για έργα στα αγγλικά, όπως ο μυθιστοριογράφος Τσινούα Ατσέμπε και ο θεατρικός συγγραφέας Ουόλε Σογίνκα, ο οποίος κέρδισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1986, όπως και οι Νοτιοαφρικανοί μυθιστοριογράφοι Ναντίν Γκόρντιμερ (Βραβείο Νόμπελ το 1995) και Τζον Μάξγουελ Κούτσι (Βραβείο Νόμπελ 2003). Ο ποιητής Ντέρεκ Γουόλκοτ από την Αγία Λουκία της Καραϊβικής, ήταν ένας άλλος νικητής του βραβείου Νόμπελ το 1992. Ο Αυστραλός Πάτρικ Γουάιτ, σημαντικός μυθιστοριογράφος αυτής της περιόδου, του οποίου το πρώτο έργο δημοσιεύτηκε το 1939, κέρδισε το Νόμπελ το 1973. Άλλοι αξιοσημείωτοι Αυστραλοί συγγραφείς στο τέλος αυτής της περιόδου είναι ο ποιητής Λες Μάρεϊ (1938–2019) και ο μυθιστοριογράφος Πίτερ Κάρεϊ, ο οποίος κέρδισε το βραβείο Μπούκερ δύο φορές.

Περιπέτειες - αστυνομικά - φαντασία στον 20ό αιώνα

Πολλά έργα που εκδόθηκαν τον 20ό αιώνα ήταν αστυνομικά μυθιστορήματα, κατασκοπευτικά μυθιστορήματα, ιστορικά ρομάντζα, περιπέτειες, έργα φαντασίας και έργα επιστημονικής φαντασίας.

Περιπέτειες παιδικής λογοτεχνίας έγραψαν η Ίντιθ Νέσμπιτ, η Μπεατρίξ Πότερ, o Τζέιμς Μάθιου Μπάρι που το 1902 δημιούργησε τον χαρακτήρα του Πίτερ Παν. Το 1924 δημιουργήθηκε ο χαρακτήρας Γουίνι το Αρκουδάκι στη σειρά μυθιστορημάτων του Α. Α. Μιλν. Το 1934 η Πάμελα Λύντον Τράβερς δημιούργησε μια γκουβερνάντα με μαγικές ικανότητες, τη Μαίρη Πόππινς, ηρωίδα σε μια σειρά οκτώ βιβλίων που θεωρούνται κλασικά έργα της παιδικής λογοτεχνίας. Το 1940, ο Αγγλοαμερικανός Έρικ Νάιτ μαγνήτισε όλο τον κόσμο με τη συγκινητική ιστορία του για την πίστη των σκύλων Η επιστροφή της Λάσι, που ενέπνευσε σειρά βιβλίων, κινηματογραφικών ταινιών και τηλεοπτικών σειρών.

Ο Άρθουρ Κόναν Ντόιλ συνέχισε να γράφει ιστορίες με τον Σέρλοκ Χολμς ως το 1927.

Αγκάθα Κρίστι (1890-1976)

Η Αγκάθα Κρίστι ήταν μια σημαντική και εξαιρετικά επιτυχημένη συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων με ήρωες τον Ηρακλή Πουαρό και τη Μις Μαρπλ. Δημοσίευσε το πρώτο της μυθιστόρημα Η Μυστηριώδης Υπόθεση στο Στάιλς το 1920 και το τελευταίο με τίτλο Η Πύλη του Πεπρωμένου το 1973. Έγραψε περίπου 66 μυθιστορήματα, πολλά διηγήματα και θεατρικά έργα όπως την Ποντικοπαγίδα, που δεν έπαψε να παίζεται από το 1952. Πολλά έργα της έχουν διασκευασθεί σε ταινίες, όπως το Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές και το Έγκλημα στον Νείλο. Αστυνομικά μυθιστορήματα έγραψε επίσης η Ντόροθι Λ. Σέγιερς, στα έργα της εμφανίζεται ο ερασιτέχνης ιδιωτικός ντετέκτιβ λόρδος Πίτερ Ουίμσεϊ, με κλασική μόρφωση και συλλέκτης παλιών εκδόσεων, το αριστοκρατικό του υπόβαθρο του παρέχει τον χρόνο και τα μέσα για την επίλυση αστυνομικών μυστηρίων. Μαζί με τις Νάιο Μαρς και Μάρτζερι Άλλινγκχαμ κυριάρχησαν στο αστυνομικό μυθιστόρημα τις δεκαετίες του 1920 και του 1930, που συχνά αποκαλείται «Η Χρυσή Εποχή του αστυνομικού μυθιστορήματος» και αργότερα. Μαζί, αυτές οι τέσσερις γυναίκες συγγραφείς τιμήθηκαν ως «Βασίλισσες του εγκλήματος».

Δάφνη Ντι Μωριέ (1907 – 1989)

Ο Έντγκαρ Ουάλας ο οποίος αναφέρεται συχνά ως ο «βασιλιάς του εγκληματικού θρίλερ». Άλλοι αξιόλογοι συγγραφείς σε αυτό το είδος είναι η Ρουθ Ρέντελ, η Φίλις Ντόροθι Τζέιμς και ο Ίαν Ράνκιν.

Το 1937 ο Σέσιλ Σκοτ Φόρεστερ δημιούργησε τον λογοτεχνικό χαρακτήρα του Οράτιο Χόρνμπλαουερ, αξιωματικό του Ναυτικού και ήρωα σε περιπέτειες στο είδος του ναυτικού πολεμικού μυθιστορήματος. Έγραψε επίσης πολεμικές ναυτικές περιπέτειες που διαδραματίζονται κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου. Πολλά έργα του διασκευάστηκαν σε ταινίες όπως Η βασίλισσα της Αφρικής (1935) και Βυθίσατε το Βίσμαρκ! (1960).

Η Δάφνη Ντι Μωριέ ήταν συγγραφέας ρομαντικών μυθιστορημάτων και διηγημάτων με αγωνία στα οποία χρησιμοποιούσε συχνά αστυνομική πλοκή και στοιχεία του γοτθικού μυθιστορήματος, τρόμου και φαντασίας, όπως το ψυχολογικό μυθιστόρημα Ρεβέκκα (1938). Αρκετά έργα της διασκευάστηκαν σε ταινίες από τον Άλφρεντ Χίτσκοκ: Η ταβέρνα της Τζαμάικα, Ρεβέκκα και Τα Πουλιά, μια εξέγερση πουλιών εναντίον των ανθρώπων.

Ο Τζων Μπάκαν, Σκωτσέζος διπλωμάτης και αργότερα Γενικός Κυβερνήτης του Καναδά, είναι από τους πρώτους που έγραψαν κατασκοπευτικά μυθιστορήματα. Τα πέντε μυθιστορήματά του με τον ηρωικό είναι από τα πρώτα του είδους. Το πρώτο μυθιστόρημα διασκευάστηκε σε ταινία από τον Άλφρεντ Χίτσκοκ: Τα 39 Σκαλοπάτια. Ο ήρωάς του Ρίτσαρντ Χάννεϋ ήταν το πρωτότυπο για τον ακόμη πιο διάσημο Τζέιμς Μποντ, που δημιουργήθηκε από τον Ίαν Φλέμινγκ και πρωταγωνίστησε σε μια μεγάλη σειρά μυθιστορημάτων με πρώτο το Καζινό Ρουαγιάλ (1953) και ταινιών. Ένας άλλος γνωστός συγγραφέας στο είδος του κατασκοπικού μυθιστορήματος ήταν ο Τζον Λε Καρέ. Ξεχωριστή θέση κατέχει ο Έρικ Άμπλερ που με έργα όπως Η μάσκα του Δημήτριου (1939), Βρώμικη ιστορία (1967) ανανέωσε το είδος.

Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν (1892-1973)

Μεταξύ των σημαντικών συγγραφέων στο είδος της φανταστικής λογοτεχνίας ήταν ο Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, συγγραφέας των διάσημων Χόμπιτ (1937) και Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών (1954). Ο Κλάιβ Στέιπλς Λιούις συγγραφέας του Τα Χρονικά της Νάρνια (1950-56) και η Τζ. Κ. Ρόουλινγκ που έγραψε την εξαιρετικά επιτυχημένη σειρά με ήρωα τον Χάρι Πότερ. Στις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα, το είδος της επιστημονικής φαντασίας άρχισε να αντιμετωπίζεται πιο σοβαρά, και αυτό οφείλεται στο έργο συγγραφέων όπως ο Άρθουρ Κλαρκ και ο Μάικλ Μούρκοκ. Ένας άλλος εξέχων συγγραφέας του είδος, ο Ντάγκλας Άνταμς συνδέεται ιδιαίτερα με κόμικς επιστημονικής φαντασίας: Γυρίστε το Γαλαξία με Ώτο Στοπ. Η Ντόρις Λέσινγκ και η Μάργκαρετ Άτγουντ έγραψαν επίσης έργα σε αυτό το είδος

Ο Κόλιν Ντέξτερ, συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων, γνωστός από τη σειρά μυθιστορημάτων με ήρωα τον Επιθεωρητή Μορς, που γράφηκαν μεταξύ του 1975 και του 1999 και μεταφέρθηκαν σε τηλεοπτική σειρά.

Ο Ρόαλντ Νταλ, γνωστός για τα μακάβρια, σκοτεινά κωμικά έργα φαντασίας του για παιδιά, έγινε ένας από τους συγγραφείς με τις μεγαλύτερες πωλήσεις του 20ού αιώνα και τα πιο αγαπημένα παιδικά του μυθιστορήματα περιλαμβάνουν το Ο Τσάρλι και το Εργοστάσιο Σοκολάτας, Ματίλντα, Οι Mάγισσες. Αξιόλογοι συγγραφείς στον χώρο των κόμικς είναι ο Νιλ Γκάιμαν και ο Άλαν Μουρ.

Το θέατρο

Στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα

Τζορτζ Μπέρναρντ Σω (1856-1925)

Στην αρχή του αιώνα, οι Ιρλανδοί θεατρικοί συγγραφείς Τζορτζ Μπέρναρντ Σω και Τζον Μίλιγκτον Σινγκ άσκησαν επιρροή στο βρετανικό δράμα. Η καριέρα του Σω ξεκίνησε την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα και συνεχίστηκε με έργα όπως Το επάγγελμα της κυρίας Γουώρεν (1902), Πυγμαλίων (1913). Ο Σω μετέτρεψε το Εδουαρδιανό θέατρο σε αρένα συζητήσεων σχετικά με σημαντικά πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα όπως ο γάμος, η ηθική τάξη, οι εξοπλισμοί και ο πόλεμος, τα δικαιώματα των γυναικών. Τα έργα του Σινγκ ανήκουν στην πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα, το πιο διάσημο έργο του, Το λεβεντόπαιδο του Δυτικού Κόσμου (1907) «προκάλεσε οργή και ταραχές όταν παίχτηκε για πρώτη φορά» στο Δουβλίνο.

Ο Σόμερσετ Μομ συνέχισε με πνευματώδεις κοινωνικές φάρσες στην παράδοση του Όσκαρ Ουάλντ όπως Η σταθερή σύζυγος (1926). Αναφέρθηκε επίσης και στον αντίκτυπο του Α΄ ΠΠ και τον νέο τρόπο ζωής: Διά παρασχεθείσας υπηρεσίας (1932). Έγραψε συνολικά 39 θεατρικά έργα, ωστόσο, το επίκεντρο του έργου του είναι η πεζογραφία.

Η συγγραφική και σκηνοθετική καριέρα του Νόελ Κάουαντ διήρκεσε έξι δεκαετίες κατά την οποία έγραψε 27 κωμωδίες, θεατρικά έργα και μιούζικαλ για τη σκηνή, στίχους τραγουδιών και σενάρια. Τα περισσότερα θεατρικά του είναι ανάλαφρες κωμωδίες που διαδραματίζονται και σχολιάζουν το περιβάλλον της υψηλής κοινωνίας στην οποία ανήκε: Πονηρό πνεύμα(1941).

Σον Ο'Κέισι (1880-1964)

Σε διαφορετικό ύφος έγραψε ο Σον Ο'Κέισι, με διάσημα έργα εμπνευσμένα από την σύγχρονη ιρλανδική ιστορία: Η σκιά ενός αντάρτη (1923) είναι η ιστορία ενός ποιητή που λανθασμένα θεωρείται αντάρτης του IRA, Η Ήρα και το παγόνι (1924) παρουσιάζει τη σκληρή κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα της ζωής στο Δουβλίνο κατά τον Ιρλανδικό εμφύλιο πόλεμο και διασκευάστηκε στην ομώνυμη ταινία από τον Άλφρεντ Χίτσκοκ. Οι άντρες ήρωες του Ο'Κέισι είναι όλοι αντι-ήρωες, κάποιοι συμπαθείς ονειροπόλοι, κάποιοι μεγαλόστομοι ή δειλοί, ενώ οι γυναίκες εμφανίζονται γενναίες και θαρραλέες. Αργότερα έγραψε και πειραματικά έργα με σουρεαλιστικά και εξπρεσιονιστικά στοιχεία, ωστόσο στα μεταγενέστερα έργα του αναφέρεται κυρίως σε κοινωνικά θέματα με σοσιαλιστική προσέγγιση: Κόκκινα τριαντάφυλλα για μένα (1942), αναφέρεται στον αγώνα εργατών για παραχώρηση συνδικαλιστικού δικαιώματος κατά τη μεγάλη απεργία του Δουβλίνου το 1913, κ.λ.

Ο Τ.Σ. Έλιοτ άρχισε μια προσπάθεια να αναμορφώσει το ποιητικό δράμα, γνωστό θεατρικό έργο του είναι το Φονικό στην Εκκλησιά (1935).

Από το 1945

Σάμιουελ Μπέκετ (1906 – 1989)

Ο μυθιστοριογράφος και θεατρικός συγγραφέας Τζον Μπόιντον Πρίστλεϊ, το 1945, τη χρονιά που έληξε ο Β' Παγκόσμιος πόλεμος, έγραψε το διάσημο θεατρικό έργο Ένας επιθεωρητής έρχεται. Το έργο διαδραματίζεται το 1912, μόλις δύο χρόνια πριν ξεσπάσει ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Επιλέγοντας αυτήν την περίοδο, απεικόνισε τις στάσεις μιας τυπικής βρετανικής οικογένειας της ανώτερης μεσαίας τάξης στην προπολεμική Αγγλία και τις χρησιμοποίησε για να αντικατοπτρίσει τις ευρύτερες απόψεις της βρετανικής κοινωνίας.

Ο Τέρενς Ράττιγκαν ήταν ένας από τους πιο δημοφιλείς δραματουργούς της Αγγλίας στα μέσα του 20ού αιώνα θέμα των έργων του είναι κυρίως η ανώτερη μέση αστική τάξη της Αγγλίας: Η βαθιά, γαλάζια θάλασσα (1952).

Στη δεκαετία του 1950 το θεατρικό έργο του Τζον Όσμπορν Οργισμένα νιάτα (1956), έθιξε τις κοινωνικές αντιθέσεις και τα προβλήματα της νέας γενιάς στη μεταπολεμική αγγλική κοινωνία και έγινε σύμβολο των επαναστατημένων νέων της εποχής. Ο θεατρικός συγγραφέας Άρνολντ Γουέσκερ, του οποίου τα πρώιμα δράματα της εργατικής τάξης ήταν από τα πιο επιτυχημένα μεταξύ των Οργισμένων νέων παρουσίασε τα αδιέξοδα της εποχής του.

Χάρολντ Πίντερ (1930-2008)

Το 1953 έκανε πρεμιέρα το έργο του Σάμιουελ Μπέκετ, από τα ιδρυτικά στελέχη του Θεάτρου του Παραλόγου, Περιμένοντας τον Γκοντό (1949), το οποίο έγινε ορόσημο στην ανάπτυξη του σύγχρονου δράματος. Όπως και αυτό, τα άλλα θεατρικά έργα του Μπέκετ χαρακτηρίζονται από τη ζοφερή ατμόσφαιρα του οράματος του τέλους του πολιτισμού και της ανθρωπότητας, μεταξύ άλλων: Το τέλος του παιχνιδιού (1957), Η τελευταία μαγνητοταινία του Κραπ (1960), Ευτυχισμένες μέρες (1961), Κωμωδία (1963).

Το θέατρο του παραλόγου επηρέασε επίσης τον Χάρολντ Πίντερ: Πάρτι Γενεθλίων (1958), Ο Επιστάτης (1960), τα έργα του οποίου χαρακτηρίζονται συχνά από απειλητική ατμόσφαιρα ή κλειστοφοβία.

Ο θεατρικός συγγραφέας και σεναριογράφος Τομ Στόπαρντ είναι ένας από τους διεθνώς αναγνωρισμένους και επιδραστικούς δραματουργούς της γενιάς του: Ο Ρόζενκραντζ και ο Γκίλντενστερν είναι νεκροί (1966) και Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου για την ταινία Ερωτευμένος Σαίξπηρ.

Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1950 και του 1960, πολλοί μεγάλοι Βρετανοί θεατρικοί συγγραφείς ξεκίνησαν ουσιαστικά τη σταδιοδρομία τους στο BBC με θεατρικά για το ραδιόφωνο, όπως η Κάριλ Τσέρτσιλ, ο Τομ Στόπαρντ και ο Τζον Μόρτιμερ. Άλλοι αξιόλογοι ραδιοφωνικοί δραματουργοί είναι ο Μπρένταν Μπίαν και η Άντζελα Κάρτερ.

Το είδος της κωμωδίας και του ψυχολογικού δράματος είναι χαρακτηριστικό του έργου του Πήτερ Σάφερ, του οποίου αρκετά έργα διασκευάστηκαν σε ταινίες, όπως το Αμαντέους (1981) σε σκηνοθεσία του Μίλος Φόρμαν, που παρουσιάζει μια φανταστική αφήγηση για τη ζωή και τον ανταγωνισμό μεταξύ του ιδιοφυούς Μότσαρτ και μέτριου αλλά φιλόδοξου αυλικού συνθέτη Αντόνιο Σαλιέρι στην αυλή του Ιωσήφ Β'.

Βραβεία Νόμπελ αγγλικής λογοτεχνίας

• 1907 : Ράντγιαρντ Κίπλινγκ (γεννήθηκε στη Βρετανική Ινδία)
• 1923 : Γουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς
• 1925 : Τζορτζ Μπέρναρντ Σω
• 1932 : Τζον Γκάλσγουορθι
• 1948 : Τόμας Στερνς Έλιοτ
• 1950 : Μπέρτραντ Ράσελ
• 1953 : Ουίνστον Τσώρτσιλ
• 1969: Σάμιουελ Μπέκετ
• 1983: Ουίλιαμ Γκόλντινγκ
• 1991: Ναντίν Γκόρντιμερ (γεννήθηκε στη Νότια Αφρική)
• 1992: Ντέρεκ Γουόλκοτ
• 1995: Σέιμους Χίνι
• 2001: Β.Σ. Νάιπολ (γεννήθηκε στο Τρινιδάντ)
• 2005: Χάρολντ Πίντερ
• 2007: Ντόρις Λέσινγκ (μεγάλωσε στη Ζιμπάμπουε)
• 2017: Καζούο Ισιγκούρο (γεννήθηκε στην Ιαπωνία)
• 2021: Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (γεννήθηκε στη Ζανζιβάρη)